Myxoedeem oftewel ‘cachexie pachidermique’ is een slijmzwelling in het onderhuids bindweefsel, meestal door een gebrekkige en ontoereikende productie van schildklierhormonen. De schildklier scheidt namelijk het hormoon thyroxine uit, dat met name in de perifere weefsels wordt omgezet tot trijodothyronine. Dit hormoon reguleert het algemene metabolisme van brandstoffen, voedingsstoffen en energie. Wanneer er te weinig schildklierhormoon wordt afgescheiden ontstaan onder meer de volgende symptomen:
- Lusteloosheid
- Pafferig gezicht
- Dikke oogleden + wallen onder de ogen
- Lage metabolische activiteit
- Oogklachten (oogziekte van Graves)
- Dikke, knobbelige, koude, gelige & deegachtige huid
- Droog breekbaar haar & haaruitval
- Broze, breekbare nagels
- Wasachtige (non-pitting) vochtophopingen
- Laag, bars stemgeluid
Myxoedeem staat ook wel bekend als een slijmzwelling van de lederhuid. De zwelling bevindt zich in de mucoïde, mucose oftewel slijmachtige laag van onderhuids bindweefsel en vaak in de vorm van afgetekende oedemateuze builen of plakkaten. Bij een te traag werkende schildklier manifesteert myxoedeem zich voornamelijk in of rondom de oogleden en lippen…
Oorzaak van myxoedeem
Myxoedeem is dus een slijmzwelling van de huid in het onderhuidse bindweefsel. Deze oedemateuze aandoening treedt meestal op bij een tekort aan schildklierhormonen als gevolg van een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) of een operatieve schildklierverkleining of schildklierverwijdering (strumectomie). Myxoedeem na een schildklieroperatie wordt ook wel postoperatief myxoedeem genoemd. Myxoedeem uit zich voornamelijk in de oogleden en lippen door een mucoïde c.q. slijmerige infiltratie van het onderhuidse bindweefsel en als gevolg van een verregaande verstoring van de eiwitstofwisseling.
In sommige gevallen blijft de achterliggende oorzaak van myxoedeem onbekend; in dat geval spreekt men ook wel van idiopathisch myxoedeem. Deze vorm doet zich veelal uitsluitend voor in de enkels en kan in bepaalde gevallen (althans, naar alle waarschijnlijkheid) dus losstaan van de schildklierwerking.
In principe kan myxoedeem zowel voorkomen bij een te trage schildklier (hypothyreoïdie) als bij een te snelle schildklier (hyperthyreoïdie).
Pretibiaal myxoedeem door trage schildklier
Pre-tibiaal betekent ‘vóór het scheenbeen’. Pretibiaal myxoedeem is dan ook een vorm van myxoedeem die zich hoofdzakelijk frontaal op het scheenbeen bevindt. Het is een oedeemvariant die veelal ontstaat tijdens de overactieve fase van de schildklier gedurende het verloop van de schildklierziekte van Graves. Er kan dan een verruceuze (wratachtige) vorm van myxoedeem optreden. Meestal is er dan tevens sprake van de oogziekte van Graves die gepaard gaat met uitpuiling van het oog (exoftalmie).
Myxoedeem door een schildklieraandoening doet zich doorgaans niet uitsluitend op het scheenbeen voor, maar vaak ook in de huidlagen van de ellebogen, onderarmen, schouders, dijen, handruggen en/of voetruggen. Vaak is er ook sprake van oedemateuze voetzolen, waardoor lopen wordt bemoeilijkt. Het oedeemvocht is in feite een stapeling van hyaluronzuur in bepaalde huidlagen (dermis en subcutis). Dit oedeem gaat vaak gepaard met rode of paarsblauwe, soms pijnlijke, ontstoken en/of jeukende bulten waaruit een etterig en slijmerig vocht kan komen. In dat geval wordt de zwelling ook nog weleens geclassificeerd als mucoïd-cyste of mucuscyste
Pretibiaal myxoedeem ontstaat bij 1 tot 10% van alle patiënten met hyperthyreoïdie, vooral bij de (oog)ziekte van Graves. Het oedeem verdwijnt meestal vanzelf, zodra de schildklier en/of de oogontsteking tot rust is gekomen, maar dit kan lang duren. Behandeling bestaat veelal uit lokale corticosteroïdezalf. (bron)
Tot slot
Myxoedeem is een slijmerige vochtophoping in de huid. Het oedeemvocht bestaat grotendeels uit een afzetting en ophoping van eiwit-afvalstoffen (met name hyaluronzuur). De term ‘myxoedeem’ werd vroeger gebruikt als synoniem voor klinische (ziekmakende) hypothyreoïdie oftewel een extreem traag functionerende schildklier. Inmiddels is echter bekend dat myxoedeem zich óók voordoet bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) en bij gecompliceerde schildklier-gerelateerde aandoeningen zoals Graves & Hashimoto. Al met al is myxoedeem een welbekend schildkliersymptoom.
In geval van pretibiaal myxoedeem is de voorkant van het onderbeen (scheenbeen) paarsbruin verkleurd. De scheen voelt week en wasachtig aan en meestal ook pijnlijk en jeukerig. Doorgaans is er ook sprake van ‘non-pitting’ oedeem: vochtophoping waarbij geen putten kunnen worden gedrukt in de oedemateuze/vochthoudende huid. De enige effectieve behandeling van myxoedeem die tot nog toe bekend is bestaat uit het gedurende langere tijd smeren van een corticosteroïde zalf op de aangedane, myxoedemateuze huid.
Heb jij ervaring met de manifestatie en/of behandeling van myxoedeem? Deel hieronder jouw vragen, suggesties en bevindingen…
11 Reacties
Beste Paul, Op dit moment heb ik al een paar maanden opgezwollen oogleden en een pafferige gezicht. Het komt en het gaat. Ik ben al 8 jaar bekend met hashimoto. Afgelopen zomer constateerde ik dat ik al vele jaren teveel schildklier hormoon voorgeschreven kreeg. Erg naïef voelde ik mij toen ik erachter kwam. 4 jaar lang een tsh van 0.01. Hier schrok Ik van en ben gestopt met de medicatie. Ik wantrouwde de internist en besloot een reset van de schildklier te proberen. Dit door te stoppen met de thyrax en cytomel. Tot ik een paar maanden later erg ziek werd en met een tsh van 93 thuis kwam te zitten van het werk. Ik ben wederom aan de medicatie gegaan. Dit was in september 2018. Inmiddels ben ik qua waardes weer in de range met een tsh van 1,7 en thyrax van 150microgram. Toch heb ik nu meer klachten dan bv in jan. Met name het oedeem rond de ogen is heel heftig. Zou het ook kunnen dat het oedeem nu pas komt? Of moet ik ook rekening houden met een andere oorzaak? Ik ben een vrouw van 38 en mijn gezicht ziet eruit alsof het een ballon is die te ver is opgeblazen en weer is leeggelopen. Vraag me ook af of dit ooit nog gaar herstellen… Lang bericht, hoop dat je mij kan helpen met wat antwoorden. Alvast bedankt! Hartelijke groet, Janine
Hai Paul, Mijn vriend heeft een verhoogde verbranding van zijn eten, valt alleen maar af. Daarnaast een behoorlijke verdikking onder de oogleden / vocht of vet. Ook slechte nagels met strepen / kerven erin. Kan het zijn schildklier zijn die hier verantwoordelijk voor is? Is dit op natuurlijke wijze op te lossen? Graag hoor ik van je. Katinka
In theorie zou een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) ten grondslag kunnen liggen aan veel van de klachten die je opsomt. Alvorens hier iets over te kunnen vertellen, dient dit echter eerst te worden onderzocht aan de hand van een bloedwaardebepaling van TSH, FT4 en/of (F)T3. Mocht er sprake zijn van een te snelle schildklierwerking, dan is het niet zomaar 1-2-3 te voorspellen of dit op ‘natuurlijke wijze’ op te lossen is. De potentiële onderliggende oorzaken van een overactieve schildklier zijn namelijk vrij divers. In bijna alle gevallen van een klinische hyperthyreoïdie is medisch ingrijpen nodig. Medicamenten / schildklierremmers (thiamazol) vormen doorgaans de eerste stap. Mocht sprake blijken van een auto-immuunschildklieraandoening, dan kan zelfs behandeling met radioactief jodium (‘de slok’) of een operatieve schildklierverwijdering nodig zijn. Maar voor je hier überhaupt over na gaat denken, is het dus van CRUCIAAL belang om een arts te laten onderzoeken of er inderdaad sprake is van een hyperactieve schildklier…
Beste, Ik heb al vanaf mijn jeugd last van alopecia areata (haaruitval), en had grote putten in mijn nagels. Al meer dan 8 maanden wordt ik maandelijks 2x ongesteld en is pijn haaruitval weer erger aan het worden, dat zelfs de helft van mijn wenkbrauw is uitgevallen. Het zit zo dat ik ook vind dat mijn hals ook dik staat. En mijn tante zelf had heel erge schildklierproblemen… Dus heb ik mijn bloed laten controleren maar alles was in orde behalve dat ik ijzer tekort en vitamine D tekort had. Dat zou ook haaruitval kunnen veroorzaken zeiden ze, maar het is zo dat ik supplementen heb genomen voor deze en toch gaat het achteruit en wordt het erger. Zou het kunnen zijn dat ik wel last heb, maar mijn bloedwaarde nog in orde is? Zou ik mijn bloed nog eens controleren voor T4 en T3 waarden, of zou ik meteen naar een endocrinoloog gaan? Groetjes, A.G
Persoonlijk zou ik inderdaad (nogmaals) TSH, (F)T4, (F)T3, vitamine B12, ijzer en vitamine D3 laten controleren. De inname van supplementen garandeert immers geen verbetering. Zo zou er bijvoorbeeld sprake kunnen zijn van een opnamestoornis of omzettingsstoornis. In zo’n geval volstaat (orale) intake niet per definitie… Zie eventueel ook (de vele reacties onder) de volgende artikels:
Beste Paul, Ik heb sinds januari vage klachten die kunnen wijten aan de schildklier. Ik ben vermoeid, ook na een tijd rust, vage druk op de borst klachten, hartkloppingen en voel me vaak nerveus / opgejaagd. Als kind heb ik een cyste rondom mijn schildklier gehad en had ik meerdere antistoffen tegen mijn schildklier. Daardoor moet ik jaarlijks mijn TSH laten bepalen. In januari mijn TSH laten prikken, en deze was goed (3.0). Nu blijven mijn klachten aanhouden, paar weken terug een echo gehad van mijn schildklier en hier waren multipele noduli op beide kwabben te zien. Maar mijn huisarts vond dat dit niet mijn klachten kon verklaren. Nu vraag ik mij af of ik toch zal vragen verder onderzoek te doen, heeft het bijvoorbeeld zin om toch nog mijn T4 en T3 waarde te laten bepalen? Mijn huisarts denkt van niet, en heeft mij geadviseerd om eerst wat rustiger aan te doen, aangezien ik ook een drukke periode heb gehad. Ben benieuwd naar jou mening!
Beste Benthe, Als je bekend bent met schildklierantistoffen, schildkliercysten en schildklierzwellingen, en dan ook nog eens te kampen hebt met potentiële schildkliersymptomen, dan zou ik absoluut ook je FT4 en FT3 laten controleren. Een TSH van 3 valt dan wel binnen de referentiewaarden, maar dat neemt niet weg dat er ondanks een ‘prima’ TSH-waarde alsnog een schildklierprobleem kan bestaan. Een TSH-bepaling is immers een momentopname en als puntje bij paaltje komt, zijn het je daadwerkelijke schildklierhormonen (T3 en T4) die bepalen of je je wel of niet goed voelt. Sterkte en groeten, Paul
Beste Paul, wat een fijne website is dit. Zo prettig dat ik graag een vraag wil stellen. Ik heb te maken met 2 verschillende meningen van huisartsen en weet niet wat wijsheid is. Ben sinds 2006 bekend met Hashimoto (en in het verleden vaker auto-immuun-ellende). Goed (?) ingesteld op thyrax, 150 mmg (ik ben 49 jaar, 188m 76kg). Onlangs voor iets anders bij huisarts, waarnemer. Die zag uitslagen van jaarlijkse schildkliercheck en was het erg oneens met m’n eigen arts (die vindt dat alles goed gaat): TSH is vanaf 2010 tot nu oplopend van 10 naar 16. FT4 stabiel rond rond 16. Waarnemer stelt voor naar 200mg Thyrax te gaan. Ik heb meer medicatie (wellbutrin 250 en dex-methylfenidaat 10mg) en voel me goed bij huidige instelling en huiverig om iets te wijzigen. Maar ook benieuwd wat er nu aan de hand is en wat mogelijke schade is van zo’n hoge TSH-waarde. Ben erg benieuwd naar uw advies/mening. Bij voorbaat dank daarvoor. Met vriendelijke groet, Mieke Wits
Beste Mieke, Ik ben GEEN arts, dus ik kan me niet zomaar mengen in het meningsverschil tussen beide huisartsen. Naar mijn persoonlijke/ondeskundige mening is de TSH-waarde echter totaal ondergeschikt aan de daadwerkelijke schildklierhormonen (FT4 en FT3). Dus zolang je T4 goed is en je geen schildkliersymptomen ervaart, zou ik persoonlijk nooit zomaar je schildkliermedicatie opschroeven. Een fluctuerende TSH kan namelijk talloze oorzaken hebben, die lang niet altijd direct gerelateerd zijn aan de schildklieractiviteit. Dat geldt des te meer voor Hashimotopatiënten die reeds worden behandeld met schildkliermedicatie. Dus nogmaals: medische adviezen kan en mag ik niet geven, maar als ik in jouw schoenen stond, zou ik uitgaan van het advies van huisarts nummer 1. ;) Sterkte & groeten, Paul
Zeer goed verhaal en zeer boeiend, heb ik zeer veel aan voor mijn partner die een schildklierafwijking heeft.
Fijn om te mogen vernemen dat jij / jullie iets aan de informatie in bovenstaand artikel over myxoedeem hebben!