Je alvleesklier ofwel pancreas is een langwerpig orgaantje dat zich achter de maag bevindt en uitmondt in de dunne darm. De alvleesklier speelt een cruciale rol binnen de spijsvertering. Zo produceert de alvleesklier enzymen die nodig zijn om eiwitten, koolhydraten en vetten af te breken zodat deze door de wand van de dunne darm kunnen worden geabsorbeerd.
Daarnaast produceert de alvleesklier diverse hormonen, waaronder insuline. Het hormoon insuline heeft een essentiële functie binnen de energiestofwisseling en bloedsuikerspiegel. Een alvleesklier-aandoening kan dan ook uiterst negatieve gevolgen hebben voor je algehele gezondheid (diabetes mellitus/suikerziekte e.a.). Daarom hierbij meer informatie over aandoeningen van de alvleesklier en mogelijke oplossingen…
1. Chronische pancreatitis (alvleesklierontsteking)
Alvleesklierontsteking wordt ook wel pancreatitis genoemd. Als de ontsteking van de alvleesklier plotseling optreedt, spreekt men van ‘acute pancreatitis’. Als de alvleesklierinfectie lang aanhoudt, spreekt men van ‘chronische pancreatitis’. Een alvleesklierontsteking wordt meestal veroorzaakt door:
Chronische pancreatitis ontstaat vaak door overmatig alcoholgebruik. Statistieken tonen aan dat langdurig alcoholmisbruik de alvleesklier beschadigt en ontstekingen veroorzaakt. Ook zijn galwegstenen een andere veelvoorkomende oorzaak, waarbij stenen de alvleesklier blokkeren en ontstekingen veroorzaken. Het is belangrijk om preventief te werk te gaan door een gezond dieet met weinig vet te volgen en regelmatig langs de arts te gaan om vroege tekenen van pancreatitis op te sporen. Daarnaast is het vermijden van overmatig alcoholgebruik en stoppen met roken cruciaal om niet alleen deze, maar vele andere ziektes te voorkomen.
Ook sommige geneesmiddelen kunnen zorgen voor alvleesklierontsteking. Bijwerkingen van erg sterke medicatie worden vermeld en het is dan ook zorg dat je goed bijhoudt welke medicatie je neemt, mocht je hier last van krijgen.
Een alvleesklierontsteking gaat meestal gepaard met symptomen als diarree, hevige buikpijn (doorgaans in de bovenbuik) en rugpijn.
Bij een alvleesklierontsteking probeert men allereerst de symptomen (pijn e.a.) te onderdrukken. Bij een bacteriële infectie worden doorgaans antibiotica voorgeschreven. Soms dient een galsteen operatief te worden verwijderd.
2. Alvleesklier-kanker (kwaadaardige tumor in de alvleesklier)
Een kankergezwel (kwaadaardige tumor) in de alvleesklier veroorzaakt meestal geen klachten. Om die reden wordt de diagnose ‘alvleesklierkanker’ doorgaans pas gesteld als een patiënt symptomen ervaart van uitzaaiingen of verdrukking. In veel gevallen is succesvolle behandeling dan helaas al te laat. Alvleesklierkanker ontstaat in 80% van de gevallen in de “kop” van de alvleesklier.
Risicofactoren van alvleesklierkanker
Er zijn verschillende factoren die het risico op alvleesklierkanker verhogen:
- Roken: door roken komen schadelijke stoffen het lichaam in die de cellen van de alvleesklier kunnen beschadigen en de groei van kankercellen kunnen bevorderen.
- Genetische aanleg: soms komt het voor dat er een genetische mutatie in de familie aanwezig is, die de vatbaarheid voor alvleesklierkanker kunnen verhogen. Hier is niets medisch aan te veranderen helaas.
- Chronische pancreatitis: als er sprake is van chronische pancreatitis, wordt het weefsel dusdanig lang aangetast, dat het ontstaan van kwaadaardige cellen in de hand wordt gewerkt.
Behandelingen van alvleesklierkanker
In veel gevallen wordt alvleesklierkanker behandeld door middel van chemotherapie en bestraling. Tegenwoordig zijn er echter meer mogelijkheden, zoals gerichte therapie dat zich richt op specifieke genetische veranderingen in de kankercellen en immunotherapie dat probeert het immuunsysteem te versterken om kankercellen te bestrijden.
Daarnaast kan tijdens een Whipple operatie de kop van de alvleesklier met een deel van de dunne darm, de galblaas en de galwegen verwijderd worden om de kanker te verwijderen. Dit is een heel complexe medische ingreep, maar hij wordt vaker gebruikt en is erg veilig.
Naast de standaardbehandelingen zoals chemotherapie en bestraling, zijn er nieuwe methoden zoals gerichte therapieën en immunotherapieën. Gerichte therapieën richten zich op specifieke genetische veranderingen in kankercellen, terwijl immunotherapie het immuunsysteem versterkt om kankercellen te bestrijden. De Whipple-operatie, een complexe maar veelgebruikte chirurgische ingreep, verwijdert de kop van de alvleesklier, een deel van de dunne darm, de galblaas en de galwegen om de kanker te elimineren.
Bij alvleesklierkanker wordt meestal de alvleesklierkop verwijderd; soms ook het middenstuk en/of de staart. Na een volledige alvleesklier-verwijdering zijn doorgaans blijvende insuline-injecties nodig.
3. Geboren zonder alvleesklier / alvleesklier verwijderd
Er zijn kinderen die geboren worden zonder alvleesklier (alvleesklier-aplasie / pancreatische aplasie). Hun overlevingskans was vroeger nihil; tegenwoordig bestaat er een relatief kleine kans dat een kind zonder alvleesklier lang genoeg in leven blijft om succesvol te worden behandeld.
Soms wordt de alvleesklier deels of in zijn geheel (kop, middenstuk & staart) verwijderd, bijvoorbeeld bij alvleesklierkanker. Zonder alvleesklier of insuline-substituut ga je op den duur dood. Er zijn echter mensen (o.a. de Britse zanger Chris Rea) die tegen alle verwachting in jarenlang in leven blijven zonder alvleesklier of met slechts een fractie van de alvleesklier.
Er bestaat ook zo iets als een alvleeskliertransplantatie, wat een optie kan zijn voor sommige patiënten zonder een (of met een zieke) alvleesklier. Dit is een ingrijpende operatie waarbij het overlevingspercentage variëert, maar die constant verbeterd wordt.
In sommige gevallen kan een volledige alvleesklier worden getransplanteerd van een overleden donor; soms worden enkel insuline-producerende eilandcellen geïmplanteerd; lichaamseigen of van een donor.
4. Hyperinsulinemie door snel werkende alvleesklier
Hyperinsulinemie houdt in dat je alvleesklier te veel insuline aanmaakt. Hyperinsulinemie staat ook wel bekend als ‘pre-diabetes’, ‘insulineresistentie’ en ‘syndroom X’. Hyperinsulinemie kan zich ontwikkelen tot diabetes en brengt een verhoogd risico op hart- & vaatziekten met zich mee. Vaak is er ook sprake van gewichtstoename, lusteloosheid en een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Als hyperinsulinemie niet op tijd wordt behandeld, raakt de alvleesklier overbelast en zodoende ontstaat diabetes mellitus (DM) type 2. Meestal zijn dan insuline-injecties nodig.
Bij hyperinsulinemie dien je gezond te eten en veel aan lichaamsbeweging te doen. Een laag-glycemisch dieet zou tevens werkzaam zijn. Soms worden geneesmiddelen voorgeschreven (sulfonylureumderivaten e.a.).
5. Syndroom van Zollinger-Ellison in de alvleesklier
Het syndroom van Zollinger-Ellison is een ernstige aandoening waarbij kleine, “goedaardige”, zuur-producerende tumoren ontstaan in de ‘Eilandjes van Langerhans’ in de alvleesklier. Het onderste deel van de maag produceert gastrine. Gastrine bevordert de productie van maagzuur (zoutzuur) door de maag. In de alvleesklier kunnen tumoren ontstaan die ook gastrine aanmaken, waardoor de maag nog meer maagzuur produceert. Door de overvloed aan maagzuur kunnen maagzweren en uiteindelijk maagperforaties ontstaan.
Zollinger-Ellison wordt met name gekenmerkt door maagpijn, maagzweren en vetdiarree. Bij Zollinger-Ellison worden doorgaans protonpompremmers (omeprazol e.a.) voorgeschreven om de zuurproductie te remmen. Soms moeten de tumoren operatief worden verwijderd – al dan niet met (een deel van) de alvleesklier.
6. Dieet- en leefstijlveranderingen
Om problemen met de alvleesklier tegen te gaan is het belangrijkste wat je kunt doen je dieet en leefstijl aan passen.
Antioxidanten in groenten en fruit, vetarme eiwitten en vezels kunnen de gezondheid van je alvleesklier erg bevorderen. Voedsel zoals spinazie, bessen en volkoren granen gaan ontstekingen tegen en zijn erg belangrijk om met regelmaat te eten.
Ook is het, zoals eerder benoemd, van belang om alcohol en roken te vermijden. Een algemene tip, die vaak wordt benoemd bij gezondheids problemen, maar niet minder waar is bij alvleesklierproblemen: Beweeg regelmatig en voldoende en vermijd zo veel mogelijk stress. Een rustig, actief lichaam is een gezond lichaam en bevordert de gezondheid van je alvleesklier.
Heb jij ervaring met alvleesklieraandoeningen zoals alvleesklierontsteking? Of heb je vragen of opmerkingen omtrent problemen met de alvleesklier? Laat dan alsjeblieft hieronder een berichtje achter!
