Bekkenbodemverzakking: verzakte blaas, baarmoeder & genitaliën

De bekkenbodem behelst een structuur van spieren en bindweefsels (fasciën/fascia). De bekkenbodemspieren sluiten de onderkant van je kleine bekken en buikholte af en ondersteunen als een soort hangmat je onderbuikorganen: urineblaas, endeldarm en baarmoeder. De bekkenbodem vangt zodoende de intra-abdominale druk in de buikholte op, waardoor de vagina haar ‘normale’ vorm en plaats behoudt.

Kortom: een optimaal functionerende bekkenbodem houdt alles netjes op zijn plaats. Daarnaast zorgt deze spierplaat ervoor dat urine en ontlasting niet ongecontroleerd wegvloeien en zorgt voor een zekere controle bij het urineren en ontlasten. Bij afwijkingen van de bekkenbodemspieren kan de boel echter gaan verzakken. Er kunnen verschillende organen en weefsels betrokken zijn bij een verzakking van de bekkenbodem. De volgende orgaandelen kunnen binnen de bekkengordel uitzakken:

• Urineblaas & blaashals
• Dunne darm + endeldarm
• Baarmoeder & baarmoederhals
• Vaginawand & vaginatop
• Combinatie van bovenstaande

Een bekkenbodemverzakking kan verregaande gezondheidsklachten teweegbrengen…

Bekkenbodemverzakking: de oorzaken

In de bekkenbodem kan –voornamelijk bij vrouwen– een verzakking oftewel ‘prolaps’ optreden. Hieraan ligt meestal een multifactoriële oorzaak ten grondslag, dus niet één enkel probleem. Belangrijke factoren die meespelen bij een vaginaverzakking, blaasverzakking en/of baarmoederverzakking zijn onder andere:

• Hard drukken c.q. persen bij het (moeizaam) ontlasten of urineren
• Buikdrukverhoging door gewichtstoename, darmverstopping, zwangerschap, gezwel/tumor etc.
• Verouderingsproces: hormonale veranderingen & aanverwante spierverslapping
• Draagtijd & bevalling (baren van forse baby)
• Overgang & menopauze (met het oog op hormonen: oestrogeenhuishouding & progesteronhuishouding)
• Obstipatie c.q. constipatie
• Overgewicht & ernstige zwaarlijvigheid (adipositas / obesitas)
• Hormonale factoren (medicamenten, ‘de pil’, puberteit, menstruatiecyclus etc.)
• Foutieve ademhaling (latente of chronische hyperventilatie e.a.)
• Staande beroepsuitoefening en zwaar lichamelijke arbeid
• Chronisch hoesten + felle hoestbuien c.q. hoestaanvallen
• Adem inhouden bij krachtinspanning
• Slechte coördinatie van de bekkenbodemspieren
• Longaandoening + verkeerde ‘hoesttechniek’ (COPD, roken, astma e.a.)
• Zwaar of ‘verkeerd’ tillen: verkeerde ‘tiltechniek‘, o.a. bij het optillen van kinderen of krachttraining
• Zenuwdisfunctie & neurologische beschadiging of ontsteking (herpes zoster, gordelroos e.a.)
• Erfelijke aanleg
• Voorafgaande bekkenoperatie
• Blessures & rupturen van spieren, banden, ligamenten en bindweefsels
• Aangeboren bindweefselafwijking: zwakheid of verhoogde rekbaarheid van bekkenbodem door hypermobiliteitssyndroom, syndroom van Marfan, syndroom van Ehlers-Danlos e.a.

Mogelijke oorzaken van een bekkenbodemverzakking zijn hoe dan ook gelegen in het verslappen, uitrekken of blesseren van de bekkenbodemspieren. De onderliggende oorzaak hiervan is meestal overbelasting van de bekkenbodem, maar óók het vorderen van de leeftijd.

Al met al is een bekkenbodemverzakking vaak gerelateerd aan overmatige druk op de bekkenbodemspieren, waardoor deze uitrekken, verslappen en/of beschadigd raken.

Soorten bekkenbodemverzakking

De verzamelnaam voor verzakkingen van onderdelen van het urine- en voortplantingsstelsel is ‘urogenitale prolaps’. Hiermee wordt doorgaans een vaginale verzakking bedoeld; dit is een verzakking van de inwendige vrouwelijke geslachtsorganen. Bij een uitgezakte vaginawand of ‘colpus’ spreekt men ook wel van vaginokèle, vaginocele, colpokèle of colpocele.

Meestal zakt niet alléén de vagina uit, maar ook de orgaanstructuren die met de vaginawand verbonden zijn: baarmoeder (uterus), blaas (vesica urinaria), plasbuis (urethra) en endeldarm (rectum). Omdat alle bovengenoemde organen en orgaandelen in het bekken gelegen zijn en worden ondersteund door de bekkenbodem, spreekt men ook wel van een bekkenbodemverzakking.

Al met al onderscheidt men verschillende vormen van verzakkingen in het bekken. Een van de vaakst voorkomende verzakkingsklachten is een verzakking van de vaginawand. Een vaginawandverzakking staat ook wel bekend als een vaginaverzakking, vaginale verzakking of genitale prolaps. Men onderscheidt de volgende 5 bekkenverzakkingen:

A. Rectokèle: vaginawandverzakking + endeldarmverzakking

De endeldarm (rectum) betreft het uiterste deel van de dikke darm, alwaar de ontlasting wordt verzameld. Bij een rectokèle verzakt de achterwand van de vagina tezamen met de daarachter gelegen endeldarm. In geval van een rectokèle is de achterwand van de vagina dus verzakt; de achterste vaginawand ligt tegen de endeldarm aan, vandaar dat dit type vaginaverzakking relatief vaak voorkomt.

De endeldarm en vagina worden van elkaar gescheiden door een bindweefseltussenschot oftewel septum dat bekendstaat als ‘rectovaginale fascie’. In geval van rectokèle duwt de rectale wand c.q. rectumwand via het tussenschot tegen de vagina aan, waardoor een uitstulping ontstaat. Bekende symptomen van een rectokèle zijn onder andere:

• Obstipatie/constipatie!!!
• Loze aandrang om te ontlasten
• Lastig de darmen te ledigen
• Moeite met ophouden
• Fecale incontinentie (fecesincontinentie)
• Pijn of vervelend gevoel bij ontlasten
• Flatulentie: winderigheid

Een verzakking van de endeldarm geeft meestal ontlastingsproblemen omdat ontlasting in een soort kuiltje blijft liggen. Zodoende heb je constant het gevoel dat je darmen niet volledig leeg zijn. In sommige gevallen moet men een vinger in de schede brengen om de darminhoud naar buiten te geleiden.

Men spreekt bij een rectokèle ook nog weleens van een rectumprolaps of rectale verzakking. Bij een verzakking van een vóórliggend darmdeel in de aangrenzende/achterliggende darm zélf, spreekt men meestal van een intussusceptie of darminvaginatie.

B. Cystokèle: vaginawandverzakking + urineblaasverzakking

De voorwand van de vagina wordt van de blaas gescheiden door een bindweefseltussenschot ofwel septum, genaamd ‘pubocervicale fascie’. Bij een cystokèle verzakt de voorwand van de vagina met de daarachter gelegen urineblaas. Een cystokèle ontstaat dus wanneer de blaas verzakt en ín de voorwand van de vagina uitstulpt. De directe oorzaak hiervan is verzwakking van bindweefsel en/of steunweefsels rondom de blaas…

Als de voorwand van de vagina verzakt waarbij de blaas uitzakt of uitpuilt tot ín de vagina, spreekt men ook wel van een ‘vesicokèle’. In dat geval kunnen allerlei klachten optreden. Bekende symptomen van cystokèle en vesicokèle zijn onder meer:

• Urine-incontinentie (ongewenst urineverlies)!!!
• Stressincontinentie: bij niezen, lachen, hoesten etc.
• Niet goed kunnen ‘leegplassen’
• Achterblijvende urinerestjes
• Blaasontstekingen & urineweginfecties (veelal chronisch)
• Verzakkingsklachten zijn ‘s ochtends nauwelijks aanwezig, maar nemen naarmate de dag vordert (progressief) sterk toe
• Een afname van pijn als je gaat liggen

Wanneer óók de blaashals (het bovenste stuk van de plasbuis oftewel urethra) verzakt is, spreekt men nog weleens van een urethrocele/urethrokèle of cysto-uretrokèle. Bij een urineblaasverzakking en/of blaashalsverzakking is aan de voorzijde van de vagina een uitstulping te zien en te voelen. Een blaasverzakking oftewel urineblaasverzakking met prolaps ín de vagina gaat veelvuldig gepaard met een baarmoederverzakking (zie hieronder)…

In feite zijn álle bekkenbodemverzakkingen poortbreuken oftewel hernia’s waarbij een weefsel uitstulpt door toedoen van een verzwakking of opening. In bepaalde gevallen van cystokèle kan er tevens sprake zijn van een blaasbreuk waarbij de blaas uitpuilt via een breukpoort in de liesstreek dij of vaginawand.

Een blaasbreuk is dan van buitenaf zichtbaar als afgetekende bult of bobbel.

C. Uterokèle: baarmoederverzakking

De uterokèle oftewel uterocele betreft de meest voorkomende vorm van bekkenbodemverzakking. Het gaat om het verzakken, inzakken of uitzakken van de baarmoeder ín de vagina. Dit gebeurt veelal na zwangerschap en bevalling. De directe oorzaak van een baarmoederverzakking is meestal verzwakking van bindweefsel en/of banden die de baarmoeder ondersteunen.

Bij een verzakte baarmoeder oftewel uterusverzakking zakt de baarmoeder naar beneden; zodoende kan deze de blaas verdrukken tot aan de blaashals en plasbuis. In ernstige gevallen zakt de baarmoeder tot diep in de vagina of zelfs daarbuiten. Wanneer de baarmoeder volledig door de vaginale opening zakt, spreekt men van een ’totale uterusprolaps’.

Een prolaps of collaps van de baarmoeder leidt meestal tot een uterale verzakking van de baarmoeder ofwel uterokèle die zich steeds verder vordert naarmate deze onbehandeld blijft. Men onderscheidt 4 fases c.q. graden der baarmoederverzakking:

• Eerstegraads: baarmoeder verzakt tot halverwege de vagina
• Tweedegraads: gezakt tot aan introïtus c.q. vagina-ingang
• Derdegraads: baarmoederhals steekt zichtbaar buiten schede
• Vierdegraads: naast baarmoeder ook schedewand zichtbaar

De symptomen van een baarmoederlijke verzakking of uteroprolaps zijn grootendeels gelijk aan die van een blaasverzakking of vaginaverzakking; de verzakkingsklachten zijn ’s ochtends amper merkbaar en nemen in de loop van de dag toe; eventuele verzakkingspijn neemt af indien men een poosje op de rug ligt.

Bij een verzakking van de baarmoeder is de baarmoedermond soms voelbaar bij het vrijen, wat tot een weeë pijn kan leiden.

D. Vaginatopverzakking: genitale prolaps

In bepaalde gevallen verzakken niet de wanden, maar de top van de vagina. Naarmate de top verder daalt, worden de wanden als het ware meegesleurd, waardoor de vagina binnenstebuiten wordt gekeerd. Bij een vergevorderde vaginatopverzakking, waarbij de vaginatop tot ver buiten de vulva uitpuilt en zichtbaar is, wordt ook wel een ‘totale vaginaprolaps’ genoemd.

Dit type vaginale verzakking treedt meestal op ten gevolge van een chirurgische baarmoederverwijdering: hysterectomie oftewel uterusextirpatie, waarbij de bekkenbodem en/of ligamenten zijn ondermijnd. Andere mogelijke oorzaken van een vaginatopverzakking zijn medisch geïndiceerde zwaarlijvigheid (obesitas) en hevige chronische hoestaanvallen. Soms verzakt de top tot buiten de vagina-opening en vulva. Veelvoorkomende symptomen zijn o.a.:

• Onverklaarbare druk op bekken, lies of vagina
• Pijn bij plassen & vrijen
• Vol gevoel in de vagina
• Een ‘balgevoel’ (balletje of bol voelen in de vagina)
• Hoge plasfrequentie: vaker moeten plassen
• Er steekt iets (klomp of bal) uit de vagina

Een prolaps kan uitgaan van de voorwand (voorste compartiment), achterwand (achterste compartiment) of vaginatop of baarmoeder (middelste of apicale compartiment). Meestal zijn bij een prolaps meerdere compartimenten betrokken. In geval van een vaginatopverzakking is doorgaans dus óók sprake van een rectokèle, cystokèle, vesicokèle en/of enterokèle.

Bij een inschuiving, inzakking of instulping van een deel van de vagina in de vagina zélf, spreekt men ook nog weleens van een invaginatie.

E. Enterokèle: dunne-darmverzakking

In zeldzame gevallen zakt de dunne darm ín de achterwand van de vagina; dit fenomeen staat ook wel bekend als enterokèle. Een enterokèle treedt op wanneer het buikvlies (peritoneum) naar beneden uitpuilt tússen baarmoeder en endeldarm of –na baarmoederverwijdering– tussen blaas en endeldarm. De directe oorzaak van een dunne-darmverzakking is verzwakking van bindweefsel en/of banden die de baarmoeder ondersteunen.

Bij een enterokèle ofwel enterocele zakt de dunne darm achter de baarmoeder langs naar beneden; helemaal naar de bodem van het bekken of zelfs nóg verder. Een dunne darmverzakking brengt een drukkend gevoel teweeg, evenals loze aandrang. De (ontlasting in) de dunne darm verdrukt de endeldarm, waardoor valse aandrangprikkels worden opgewekt. Je krijgt het gevoel naar het toilet te moeten, maar er komt niets.

Dus…

In beginsel zijn er 2 typen verzakking van de vaginawand, namelijk cystokèle (voorwand vagina, tezamen met blaas) en rectokèle (achterwand vagina, tezamen met endeldarm). Beide soorten verzakking kunnen alléén, tezamen of in combinatie met een baarmoederverzakking, dunne-darmverzakking of vaginatopverzakking optreden. Afhankelijk van de betrokken weefselstructuren kunnen allerlei complexe, gecombineerde verzakkingen optreden, zoals rectovaginale prolaps en cysto-urethrokèle.

Symptomen van een verzakte bekkenbodem

Hoe herken je een verzakking van vaginawand, baarmoeder, blaas of darm? Hierboven werden reeds een aantal symptomen beschreven van specifieke soorten bekkenbodemverzakking: blaasverzakking, vaginaverzakking, baarmoederverzakking etc. Hieronder een opsomming van de algemene symptomen waaraan een vaginale, rectale, vesicale of uterale verzakking te herkennen is…

• Hevig drukkende sensatie in de onderbuik en/of onderrug
• Onverklaarbare druk of pijn nabij bekken, lies of vagina
• Blaasontsteking & terugkerende urineweginfectie
• Moeilijk kunnen ophouden
• Ongewenst urineverlies; met name bij drukverhoging (niezen, springen, lachten, traplopen etc.)
• Naar gevoel bij urineren, ontlasten en/of gemeenschap
• Moeite met leegplassen, dus achterblijvende urinerestjes (zowel bij cystokèle als urethrokèle als enterokèle).
• Een vol en zwaar gevoel; alsof er iets in de schede aanwezig is
• Het gevoel een bal tussen de benen te hebben (‘balgevoel’)
• Toenemende urinaire frequentie: váák plassen
• Zichtbare uitstulping bij de vulva
• Chronische darmverstopping: obstipatie/constipatie, waardoor ontlasting zich ophoopt
• Pijn bij het vrijen (dyspareunia) of juist verminderd gevoel bij geslachtsgemeenschap
• Moeite met het volledig legen van de darmen óf juist fecesincontinentie
• Neurogene blaasklachten, dus gepaard gaande met zenuwpijn (bekkenbodempijn)
• Loze aandrang

Afhankelijk van de exacte verzakte onderbuikorganen, kunnen de symptomen van een verzakte bekkenbodem behoorlijk verschillen per individu. De bottom-line is dat verzakkingsklachten meestal gerelateerd zijn aan de genitaliën en het urineren of ontlasten.

In principe is een bekkenbodemverzakking hooguit pijnlijk en niet gevaarlijk. In zeer zeldzame gevallen kan echter een urineleider bekneld raken die urine afvoert van je nierbekken naar je blaas; dit kan wél risicovol zijn.

Oplossing & behandeling van verzakte bekkenbodem

Een ernstig verslapte bekkenbodem dient operatief te worden hersteld. Milde verzakkingen kunnen worden gecorrigeerd met spierversterkende bekkenbodemoefeningen. Hoe langer je wacht, des te verder de boel uitzakt; hoe eerder je erbij bent, des te groter de kans dat alles netjes kan worden hersteld.

Maak bij vermoeden van een vaginaverzakking, baarmoederverzakking of urineblaasverzakking dus zo spoedig mogelijk een afspraak met je huisarts. Mogelijke behandelingen van een bekkenbodemverzakking zijn:

• Bekkenfysiotherapie om de bekkenbodemspieren te trainen & versterken
• Pessarium: steunring van rubber of kunststof in de vagina die tot 4 keer per jaar dient te worden verwisseld
• Incontinentiemedicijnen (parasympathicolytica), o.a. om de blaasspieren te ontspannen ter voorkoming van eventueel ongewenst urineverlies
• Gynaecologische operatie: chirurgische ingreep waarbij de boel terug op zijn plaats wordt gebracht en ter ondersteuning van de bekkenbodem een kunststof matje wordt aangebracht
• Buikdrukregulatie: met buikdrukregulering wordt bedoeld dat je de druk die van binnenuit op de buikwand, onderbuikorganen, bekkenbodem en steunweefsels wordt uitgeoefend tot een minimum beperkt.

Hieronder vind je uitgebreidere info en uitleg omtrent bovenstaande 5 ‘behandelingsmethoden’ aangaande bekkenbodemverzakkingen…

1. Operatie van verzakte bekkenbodem

Een verzakking binnen het bekken herstelt zich zelden of nooit vanzelf; meestal verzakt de boel mettertijd steeds verder, waardoor verzakkingsklachten verergeren. De verzakte bekkenbodem kan in veruit de meeste gevallen afdoende worden hersteld middels een chirurgische correctie: een zogenaamde verzakkingsoperatie c.q. bekkenbodemoperatie c.q. incontinentie-operatie…

De exacte operatiemethode die wordt gehanteerd ter versteviging van de bekkenbodem is sterk afhankelijk van de ernst, aanleiding en soort bekkenbodemverzakking. Allereerst van welke weefsels en organen (urineblaas, baarmoeder, vagina, darmen etc.) verzakt zijn. Daarnaast geldt: hoe dieper de verzakking, des te groter de noodzaak van een bekkenbodemoperatie. Bovendien wordt leeftijd (pre-menopauze/postmenopauze), seksualiteit en eventuele kinderwens in acht genomen bij het selecteren van de operatiemethode.

Meer over voorbereiding en herstel aangaande verzakkingsoperaties vind je in deze folder van het St. Antonius Ziekenhuis. Kort door de bocht worden de volgende bekkenbodemoperaties onderscheiden:

• Operatie van baarmoederverzakking
  De verzakte baarmoeder kan volledig worden verwijderd (hysterectomie) of worden vastgemaakt aan een stevige bindweefselband in het bekken. Soms wordt enkel de baarmoedermond verwijderd, waarna de baarmoederbanden worden ingekort om de baarmoeder te ‘liften’. In het laatste geval wordt de baarmoeder in de juiste positie teruggebracht en vastgezet, waardoor de afstand tussen de schede-ingang en baarmoedermond wordt vergroot.
• Operatie bij verzakte vaginavoorwand + blaas
  Bij een verzakking van de vaginavoorwand met de urineblaas wordt doorgaans een zogenoemde ‘voorwandplastiek’ uitgevoerd. Er wordt een incisie gemaakt in het midden van de vagina-voorwand, waarna de blaas wordt teruggeduwd naar de normale plek en de boel wordt gedicht. Soms is een kunststofmatje nodig ter versteviging van het lichaamseigen steunweefsel.
• Vagina-achterwand + darm opereren
  De ‘achterwandplastiek’ bij een verzakte vagina-achterwand, tezamen met dikke darm/endeldarm en/of dunne darm, is vergelijkbaar met bovengenoemde voorwandplastiek.
• Buikoperatie bij ingewikkelde verzakkingen
  Soms is een operatie via de buik gemakkelijker uitvoerbaar dan via de vagina-ingang, bijvoorbeeld bij een gecompliceerde verzakkingsproblematiek of als een voorgaande operatie ontoereikend is gebleken. Bij een buikoperatie wordt meestal een kunststof matje in de buik geplaatst waarmee de verzakte organen worden ophangen aan de wervelkolom.

Ter aanvulling wordt soms een ‘sacrospinale fixatie’ toegepast. Dit is een chirurgische ingreep waarbij ondersteunende, onoplosbare hechtingen worden aangebracht in de stevige bindweefselstreng tussen heiligbeen, zitbeen, baarmoedermond en/of vaginatop. Hiermee kan de ondersteuning van de baarmoeder of vaginatop worden hersteld.

Een operatieve correctie is de vaakst toegepaste behandeling bij urogenitale bekkenbodemverzakkingen. De meeste 40+ vrouwen met een verzakte bekkenbodem worden namelijk geadviseerd zich te laten opereren.

Let op: het verwijderen van de baarmoeder –ter behandeling van een baarmoederverzakking– vergroot de kans op een vaginawandverzakking en vaginatopverzakking aanzienlijk. De baarmoeder ondersteunt namelijk de bovenkant van de schede. (bron)

Lichte verzakkingsverschijnselen die geen klachten teweegbrengen, kunnen in principe onbehandeld blijven. Een vergevorderde blaasverzakking, baarmoederverzakking of genitale verzakking kan echter uitsluitend worden gecorrigeerd middels een operatieve ingreep.

2. ‘Pessarium’ bij bekkenbodemverzakking

Een ring die sterke gelijkenissen vertoont met een pessariumkap is vooral geschikt bij milde verzakkingsverschijnselen van de voorwand van de schede, al dan niet gepaard gaande met stressincontinentie. Deze behandelmethode is minder geschikt bij een verzakking van de achterwand van de schede, obstipatieklachten of aandrangincontinentie. Indien een pessarium ontoereikend blijkt te zijn, kan alsnog tot een verzakkingsoperatie worden overgegaan.

3. Bekkenbodemtherapie

Middels bekkenbodemtraining kun je je bekkenbodemspieren eigenhandig versterken. Je leert om de spieren van de bekkenbodem te voelen en er bewust controle over uit te oefenen.

Lichte verzakkingen en milde verzakkingsklachten kunnen in sommige gevallen adequaat worden behandeld met bekkenbodemtherapie. Een vergevorderde verzakking van de bekkenbodem zal niet verdwijnen door bekkenfysiotherapie, maar behandeling met bekkenbodemtherapie kan eventuele bekkenklachten verminderen en verergering vermijden of vertragen.

Kegeloefeningen zijn gericht op het versterken en corrigeren van de spiergroepen rondom de schede, plasbuis en endeldarm. Je spant deze spieren gedurende 10 seconden stevig aan, waarna je ze 10 seconden ontspant. Deze oefening herhaal je meermaals per dag en achtereenvolgens 10 tot 20 repetities per keer; staand, zittend of liggend.

Het is raadzaam om de oefeningen aangeleerd te krijgen door een gespecialiseerd bekkenfysiotherapeut die verstand heeft van bekkenbodemverzakkingen en bekkeninstabiliteit. Dit voorkomt dat je de ‘kegeloefeningen’ verkeerd uitvoert, waardoor de verzakking juist erger wordt.

Bekkenbodemtherapie is in wezen een vorm van oefentherapie; je leert je bekkenbodem vinden, aanspannen, ontspannen en trainen qua kracht en coördinatie. Vooral bewustwording en controle-uitoefening zijn hierbij belangrijk. Raadpleeg eens een bekkenfysiotherapeut; deze kan je als geen ander adviseren.

4. Medicijnen

Een verzakking van de bekkenbodem kan zelden worden verholpen of genezen met medicijnen. Verzakte spieren en steunweefsels kunnen wel worden versterkt middels verstevigende bekkenbodemoefeningen of een correctieve ingreep (operatie, ring, matje etc.). Toch zijn er medicijnen die de symptomen van een vaginawandverzakking, baarmoederverzakking, blaasverzakking en/of darmverzakking kunnen onderdrukken of verlichten. Hierbij valt te denken aan:

• Pijnstillers bij pijnklachten
• Antibiotica bij bacteriële urineweginfecties
• Vezelsupplementen bij darmverstoppingen
• Oestrogeentherapie (geslachtshormonen) bij verzwakte weefselstructuren na de overgang

5. Buikdrukregulatie

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Het is dan ook raadzaam om verslapping van de bekkenbodem preventief tegen te gaan. Dit is logischerwijs efficiënter dan het achteraf versterken van verslapt geraakte bekkenbodemspieren. Dit houdt in dat men situaties waarbij de bekkenbodem wordt overbelast zo veel mogelijk dienen te worden vermeden.

Is de druk in je buik te hoog, dan worden bekkenbodem en steunweefsels (chronisch) overbelast. Dus laat de buikdruk nimmer te hoog oplopen; niet hoger dan jouw bekkenbodem en steunweefsels kunnen opvangen/compenseren. Luister te allen tijde naar je lichaam en voel wat er binnenin je buik gebeurt! Het verslappen, uitrekken of beschadigd raken van de bekkenbodem dient dus te worden voorkomen middels buikdrukregulatie…

Ben jezelf bewust van buikdrukverhogende dagelijkse activiteiten zoals ademhaling, adem inhouden, opstaan, duwen, trekken, bukken, knielen, hurken, kracht zetten, strekken/uitrekken, persen, snuiten, niezen, hoesten, lachen, afzetten, lopen, joggen, sprinten, sporten, oprapen, dragen, tillen, traplopen en springen. Dit geldt des te meer indien je meerdere drukverhogende aspecten combineert! Al met al moet je proberen de druk op je buikorganen niet te hoog op laten lopen; zodoende voorkom je overmatige spanning op de bekkenbodem.

Het kan enorm frustrerend zijn als jouw lijf ‘gewone’ lichamelijke activiteiten niet aankan; denk maar eens aan je kids optillen, boodschappen versjouwen, potdeksels opendraaien of klussen binnenshuis en in de tuin. Of als zelfs lachen of niezen al te veel is… Maar feit blijft: hoe meer je jouw lichaam voorbijloopt, des te groter de kans op chronische of onherstelbare verzakkingsklachten! Het reguleren van druk op de buik is hierbij een cruciaal hulpmiddel.

In onderstaande algemene tips ter voorkoming & genezing van bekkenbodemverzakking vind je onder andere adviezen ter regulering van de buikwanddruk…

Algemene tips bij verzakkingsklachten

Naar schatting krijgt 25 tot 50 procent van alle vrouwen in haar leven te maken met een zekere mate van verzakkingsklachten. Met het verstrijken der jaren, wordt de kans op verzakkingen alleen maar groter; boven de veertig jaar heeft plusminus 40 procent van de vrouwen een verzwakte of zelfs verzakte vaginawand.

Pas als een verzakking tot belemmeringen leidt in het ‘normale’ dagelijkse functioneren, is een verzakkingsbehandeling vereist. Tot die tijd kunnen onderstaande tips bij verzakkingsproblematiek wellicht uitkomst bieden…

• Ontlasting soepel houden, dus (té) harde ontlasting voorkomen.
• Darmverstopping (obstipatie c.q. constipatie) is al helemaal funest bij dit verzakkingsprobleem in verband met buikdrukverhoging; stap hiermee dus bijtijds naar je huisarts!
• Voldoende water drinken (dagelijks minstens 1,5 liter) helpt de ontlasting brijig te houden.
• Vezelrijk eten is van cruciaal belang (dagelijks 30 tot 40 gram); voedingsvezels stimuleren namelijk de darmwerking, althans, zolang je er voldoende bij drinkt.
• NOOIT hard persen bij urineren of ontlasten; dit kan de steunweefsels van je bekkenorganen, je bekkenbodem én je anus + kring- en sluitspieren overbelasten en op den duur tot verzakkingsklachten leiden.
• Regelmatig en bovendien rustig eten; bij voorkeur kleine porties en kleine hapjes.
• Gebruik je ‘lage’ buikademhaling, dus adem naar beneden. En dus niet de ‘hoge’ schouder- en/of borstademhaling. Laag ademen werkt namelijk ontspannend en kneedt de darminhoud.
• Voldoende lichaamsbeweging komt ten goede aan het algehele energiemetabolisme en is expliciet preferabel voor de bloedsomloop en spijsvertering.
• Slaap voldoende en hanteer een regelmatig slaappatroon. Zorg bovendien voor rustmomenten en pauzes gedurende de dag/week ter ontspanning van je bekkenbodemspieren.
• Hanteer een actieve, gerechte en optimaal ondersteunde lichaamshouding. Dus géén passieve, ineengezakte sta- of zithouding.
• Niet te vaak of te lang ophouden, maar ga ook niet overdreven vaak naar het toilet. Bij optimaal toiletgedrag moeten toiletgang en toiletdrang in balans zijn.
• Neem de tijd op het toilet, dus (over)haast je niet.
• Tot slot is je toilethouding essentieel: ontspan je lichaam zo veel mogelijk zodat de anus en het verdere verloop van je ontlastingskanaal optimaal kunnen worden aangewend.
• Altijd rustig doorademen; zet uw adem NOOIT ‘op slot’. Lichte verzakkingen en milde verzakkingsklachten kunnen in sommige gevallen adequaat worden behandeld met bekkenbodemtherapie.

De bottom-line is dat je niet méér buikdruk mag zetten dan kan worden opgevangen door je bekkenbodemspieren en ligamenten.

Vaststellen c.q. diagnosticeren van verzakkingen

Een bekkenbodemaandoening kan meestal worden vastgesteld tijdens een inwendig gynaecologisch onderzoek met behulp van een speculum. De ernst van een urogenitale prolaps wordt bepaald aan de hand van palpatie: het inbrengen van een vinger in de schede en endeldarm.

Soms worden aanvullende onderzoeken uitgevoerd zoals een echografie, röntgenonderzoek, urineonderzoek en/of feces-analyse; men kan er ook voor kiezen met een flexibele kijkbuis de blaas (cystoscopie) of de plasbuis (urethroscopie) inwendig te onderzoeken. Tot slot kan urodynamisch onderzoek (UDO) worden toegepast: een functietest waarmee de werkzaamheid van urineblaas, blaashals en endeldarm wordt beoordeeld.

Op basis van dit vooronderzoek naar bekkenbodemproblematiek wordt de wenselijke behandelmethode geselecteerd.

Bekkenbodemklachten bij mannen

Zwakke bekkenweefsels of een verzwakte bekkenbodem bij mannen is relatief zeldzaam en vrijwel altijd gerelateerd aan prostaatklachten of het directe gevolg van een prostaatoperatie. Bij mannen treden de typerende lage-urinewegklachten oftewel Lower Urinary Tract Symptoms (LUTS) op die veelal gerelateed zijn aan een retentieblaas of urineretentie. Hierbij valt te denken aan:

• Slappe (weinig krachtige of gespleten) plasstraal
• Pijn bij het plassen (algurie c.q. dysurie)
• Zeer langdurig ‘nadruppelen’
• Strangurie: pijnlijke aandrang + urinelozing die langzaam op gang komt
• Zeer veelvuldig hele kleine beetjes moeten plassen (pollakisurie)
• Aandrangincontinentie (moeten rennen om op tijd bij het toilet te zijn)
• Blaasresidu: urinerestjes die na het urineren achterblijven in de blaas
• Bloed bij de urine (hematurie)

Niet álle klachten en symptomen hoeven aanwezig te zijn bij een verzakking in het bekken; dit geldt voor bekkenbodemverzakkingen bij zowel mannen als vrouwen.

Ter afsluiting

Je kunt het bekken zien als een soort van trechter die onderaan is afgesloten door de bekkenbodem: een steunende plaat van spieren en steunweefsels. In het midden van het bekken zit een drietal openingen: vagina, plasbuis en anus. Mankeert er iets aan de ondersteunende bekkenbodemspieren waardoor ze hun functie niet meer naar behoren uitoefenen, dan kunnen de uitgangen en de daarboven gelegen onderbuikorganen ten opzichte van elkaar verzakken. De baarmoeder, blaas en/of darmen zakken meestal ín de vagina. Dit veroorzaakt doorgaans een drukkende sensatie, evenals pijnklachten en moeite met urineren of ontlasten.

Heb jij ervaring met een bepaald type bekkenbodemverzakking: baarmoeder, baarmoederhals, schedewand, schedetop, urineblaas, blaashals, urinebuis, endeldarm of dunne darm? Deel hieronder jouw ervaringen, bevindingen en vragen…