Diarree: oorzaak, behandeling & medicijnen bij buikloop

Met diarree wordt ‘dunne ontlasting’ bedoeld. De dunne stoelgang ontstaat doordat de darmwand minder goed in staat is om vocht te onttrekken aan de ontlasting. Hieronder bespreken we de soorten, symptomen, oorzaken, behandelingen en medicijnen bij diarree…

Symptomen van diarree

Diarree oftewel buikloop gaat vaak samen met een algeheel gevoel van “ziekzijn” (malaise); men voelt zich slapjes en verzwakt. Dat is niet gek, want met de buikloop gaan ook veel voedingsstoffen verloren. Bovendien verlies je je vanwege de diarree enorme hoeveelheden water, wat uitdroging in de hand werkt. We spreken van diarree oftewel “buikloop” als ontlasting aan de volgende eigenschappen voldoet:

• Beduidend dunner dan normaal
• Waterig of brijig qua structuur
• Grotere hoeveelheden dan normaliter (ten minste 200 milliliter per etmaal)
• Vaker ontlasten dan gewoonlijk (ten minste 3 keer per dag)
• Soms ook slijmerig of bloederig

Buikloop gaat bovendien gepaard met een onaangenaam, drukkend gevoel in de buik… Al dan niet met stekende buikpijn en buikkrampen. Soms is er ook sprake van hoofdpijn, duizeligheid, verwardheid en braken.

Meestal zorgt diarree voor een extreem hoge nood om naar het toilet te gaan; men kan de ontlasting moeilijk –of helemaal niet– ophouden.

Soorten diarree

Diarree kent verschillende variaties en gradaties. Het verloop van buikloop hangt bovendien sterk af van de achterliggende oorzaak. We onderscheiden 4 vormen van diarree, namelijk:

1. Acute diarree

Een plotseling optredende afwijking van de stoelgang: waterigere, frequentere en grotere hoeveelheden ontlasting. Acute diarree duurt nooit langer dan 14 dagen.

2. Chronische diarree

In beginsel verschilt chronische diarree NIET van acute diarree; chronische buikloop duurt echter langer dan 14 dagen.

3. Reizigersdiarree

Als je op vakantie gaat in het buitenland, dan is de kans op diarree relatief groot. Dat komt omdat de hygiënestandaarden in sommige landen een stuk lager liggen dan die van Nederland en België. Bovendien zijn er in veel exotische landen andere, agressievere en bovendien méér bacteriën aanwezig, en hier is ons spijsverteringsstelsel niet op berekend.

4. Infectueuze diarree

Met infectieuze diarree bedoelen we diarree die optreedt door binnendringing van lichaamsvreemde ziekteverwekkers in het lichaam. Je lichaam kan geïnfecteerd oftewel geïnfesteerd raken door allerhande diarree-veroorzakende indringers, waaronder bacteriën, virussen, schimmels, amoeben, wormen, prionen en algen.

5. Niet-infectieuze diarree

We spreken van niet-infectieuze diarree als buikloop ontstaat zonder dat het lichaam geïnfecteerd is geraakt door een lichaamsvreemde ziekteverwekker. Zo kan diarree namelijk óók ontstaan door medicijnen, ontstekingsziekten, auto-immuunaandoeningen, spijsverteringsstoornissen en allergische reacties. Zelfs stress & spanning kunnen diarree veroorzaken; dit noemen we ook wel “stressdiarree”.

Hieronder bespreken we de verschillende oorzaken van diarree en de effectiefste behandelingen en medicijnen om diarree te voorkomen…

Belangrijkste oorzaken van diarree…

De exacte oorzaak van diarree is niet altijd te achterhalen. Meestal ontstaat diarree echter door een schadelijke bacterie of virus die zich in het darmkanaal heeft vermenigvuldigd. De belangrijkste oorzaken van diarree zijn als volgt:

1. Buikgriep veroorzaakt diarree

Buikgriep is een virusinfectie. De boosdoener is meestal een Rota-, Noro- of Adeno-virus. Deze virussen veroorzaken –naast buikpijn, buikkrampen, misselijkheid, braken & koorts– meestal ook diarree. Slechte voedselhygiëne is waarschijnlijk de belangrijkste oorzaak van diarree.

2. Diarree door een voedselinfectie

Met de term ‘voedselinfectie’ bedoelen we een bacteriële infectie van het spijsverteringskanaal. Meestal ontstaat diarree door een voedselinfectie vanwege bedorven voedsel of eten dat onvoldoende wordt verhit, slecht wordt gewassen of onhygiënisch wordt bereid. Voorbeelden van bacteriën die diarree kunnen veroorzaken zijn salmonella (buiktyfus e.a.), shigella, campylobacter en EHEC.

3. Medicijnen kunnen buikloop veroorzaken

Een antibioticakuur kan diarree in de hand werken. Antibiotica vernietigen namelijk niet alleen de schadelijke bacteriën in je spijsverteringskanaal, maar ook de goede bacteriën (maagflora, darmflora, mondflora etc.). Zodoende is je immuunsysteem verzwakt na een antibioticakuur, waardoor diarree-verwekkers vrij spel krijgen. Ook bepaalde antidepressiva, cholesterolverlagers en laxeermiddelen kunnen diarree veroorzaken.

4. Darmparasieten & diarree

Je maagdarmstelsel kan worden geïnfesteerd door parasieten. Vooral darmparasieten veroorzaken in veel gevallen diarree. Het gaat meestal om eencellige amoeben; in dat geval spreken we ook wel van ‘amoeben-dysenterie’ oftewel ‘amoebiasis’. Ook wormen (spoelwormen, lintwormen e.a. kunnen buikloop in de hand werken.

5. Darminfecties kunnen diarree teweegbrengen

Ontstekingsreacties en infecties in de darmen veroorzaken maar al te vaak diarree. Bekende voorbeelden van dit soort darmaandoeningen zijn de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en blindedarmontsteking. Ook darminvaginatie oftewel –instulping kan diarree veroorzaken, met name bij jonge kinderen.

6. Voedselallergieën veroorzaken buikloop

Veel mensen zijn (al dan niet zonder dat zij dit weten) allergisch of intolerant voor bepaalde voedselbestanddelen. Meestal gaat het om eiwitten uit melk, granen, fruitsoorten, vis, schaaldieren, peulvruchten, noten of zaden. Voedselallergieën kunnen diarree in de hand werken. Vooral koemelkeiwit-allergie en lactose-intolerantie staan bekend als diarree-veroorzakers.

7. Spanning kan zorgen voor diarree

Angst en stress zorgen ervoor dat je lichaam meer stresshormonen aanmaakt. Deze hormonen zorgen voor een snellere lediging van de darmen. Als je darmen zich ledigen voordat de darmwand voldoende vocht aan de ontlasting heeft onttrokken, ontstaat dunne ontlasting oftewel diarree.

8 Diarree op vakantie

Als je op vakantie gaat –met name in het buitenland– dan wordt je maagdarmstelsel blootgesteld aan talloze bacteriesoorten waaraan je lichaam niet gewend is. Hierdoor kunnen je spijsvertering en je stoelgang enorm ontregeld raken. Diarree is negen van de tien keer het directe gevolg hiervan. Soms heeft het ontstaan van buikloop ook te maken met de gebrekkige hygiëne in bepaalde vakantielanden. Hierdoor kunnen er niet alleen andere en sterkere bacteriën in het voedsel voorkomen, maar ook beduidend grotere hoeveelheden.

Diarree voorkomen

Diarree ontstaat meestal doordat ziekteverwekkers in je spijsverteringskanaal terechtkomen. Meestal gebeurt dit via de mond, door onhygiënische omgang met voedsel. In veel gevallen is het dan ook mogelijk om diarree te voorkomen. Hierbij enkele tips ter voorkoming van buikloop:

• Altijd grondig je handen wassen voor het eten
• Was je handen na ieder toiletbezoek
• Verhit vlees intens en langdurig genoeg
• Was rauwe groenten en vruchten grondig
• Niet te veel eten
• Gevarieerd eten (niet te vetrijk, eiwitrijk of vezelrijk)
• Drink kraanwater uitsluitend waar dat kan
• Kook water desnoods voordat je het drinkt

Al met al is een optimale hygiëne de beste methode om diarree te voorkomen!

Behandeling van diarree

Acute, infectieuze diarree (door een bacterie of virus) komt veruit het vaakst voor. Deze vorm van buikloop duurt meestal een paar dagen en nooit langer dan twee weken. Acute diarree hoeft nagenoeg nooit te worden behandeld en gaat vanzelf over zodra je immuunsysteem de ziekteverwekker heeft gedood of onderdrukt.

Waar je bij diarree voornamelijk op moet letten is dat je voldoende water binnenkrijgt. Met de diarree verdwijnen namelijk grote hoeveelheden vocht en mineralen uit je lichaam. Hierdoor kan een mineralentekort en bovendien uitdroging ontstaan. Drink bij voorkeur lauw water, lauwe thee of lauwe bouillon; nooit ijskoude of gloeiendhete dranken.

Bij waterdunne diarree is het extra belangrijk om regelmatig kleine beetjes water in te nemen. Ook zout-inname is in dat geval een absolute aanrader, omdat zout cruciaal is voor het vasthouden van vocht. Als je tevens moet braken/overgeven, is het raadzaam om hele kleine beetjes (theelepeltjes) vocht tegelijkertijd in te nemen.

Als diarree niet ophoudt, dan dient de ontlasting te worden onderzocht door een microbioloog of internist-infectioloog middels ‘fecesonderzoek’. De ziekteverwekker zal zodoende worden opgespoord en vastgesteld, waardoor de diarree gericht kan worden behandeld met specifieke medicijnen…

Let op: voor veel chronische vormen van diarree –zoals bij de ziekte van Crohn– bestaan specifieke behandelingsmethoden en medicijnen.

Diarree-medicijnen

In uitzonderlijke gevallen kan het raadzaam of zelfs belangrijk zijn om een middeltje of medicijn tegen diarree te gebruiken. Hierbij de belangrijkste medicatie tegen buikloop:

1. ‘Norit®’ als medicijn tegen diarree

Norit bestaat uit speciaal behandelde, absorberende koolstof (“actieve kool”). Actieve kool neemt vocht en ziekteverwekkers in zich op, waardoor de darminhoud dikker wordt en de buikloop wordt vertraagd. Zodoende krijg je minder vaak aandrang om naar het toilet te gaan. In enkele gevallen gaar de diarree ook sneller over.

2. Diarree behandelen met orale rehydratievloeistof (ORS)

ORS staat voor ‘Oral Rehydration Solution’. In Nederland noemen we dit ook wel een orale rehydratie-oplossing of rehydratievloeistof. Een ORS preparaat is een substantie waarin mineraalzouten (natrium, kalium e.a.) en koolhydraten (suiker & zetmeel) in een optimale verhouding zijn opgelost. Dit soort preparaten voorkomt uitdroging en uithongering bij diarree. Een orale rehydratievloeistof wordt doorgaans gebruikt bij waterige diarree die langer dan een week aanhoudt.

3. Loperamide als diarree-medicijn

Als je om praktische redenen onaanvaardbaar wordt geacht met diarree –zoals bij langdurige busreizen of vliegreizen– kan de huisarts een medicijn tegen diarree voorschrijven zoals ‘loperamide’ of ‘codeïne’. Deze middelen verkorten de duur van diarree en verminderen de klachten. Deze middelen zijn niet geschikt voor jonge kinderen en kunnen obstipatie (darmverstoppingen) veroorzaken.

Antibiotica doden de schadelijke bacteriën die diarree veroorzaken, maar ook de goede darmbacteriën die diarree helpen voorkomen. In de meeste gevallen is het dan ook te rigoureus om antibiotica in te zetten bij diarree. Er zijn echter uitzonderingen op deze regel. Zo worden antimicrobiële medicijnen (azitromycine, metronidazol e.a.) doorgaans wél ingezet bij mensen met een verzwakte immuun-afweer en bij extreem agressieve of schadelijke bacteriestammen.

Let op: bij infecties met parasitaire diarree-verwekkers is behandeling met anti-parasitaire medicatie (auranofine e.a.) juist weer wél zinvol om diarree te behandelen.

4. Infuus ter behandeling van diarree

Als iemand met diarree geen water binnenhoudt, kan uitdroging levensbedreigende vormen aannemen. Als dehydratie in gevaarlijke mate optreedt, dan dient de diarree-patiënt te worden opgenomen en aan het infuus gelegd. Gemineraliseerd water wordt dan per infuus in het lichaam gebracht om uitdroging en elektrolytenstoornissen te voorkomen.

Let op: baby’s, jonge kinderen, hoogbejaarden en zwangere vrouwen zijn extra kwetsbaar voor uitdroging!

Tot slot

Al met al is genezing afwachten en uitdroging voorkomen het belangrijkste wat je kan doen bij acute diarree. Wees extra alert indien een baby of hoogbejaarde aan diarree lijdt; en pas ook op bij diarree tijdens zwangerschap. In deze gevallen kan uitdroging namelijk sneller complicaties teweegbrengen. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Doe dat sowieso als er sprake is van bloed in de ontlasting, hevige pijn, hoge koorts, extreme buikkrampen en/of huiduitslag.

Als je diarree hebt, is de opname via je darmwand verstoord. Ook medicijnen minder goed opgenomen via de darmen als je lijdt aan diarree. Medicijnen zoals anticonceptiepillen, plastabletten, anti-epileptica, digoxine en lithium kunnen zodoende minder goed hun functie vervullen en zijn dus minder betrouwbaar in geval van buikloop. Als je lijdt aan diabetes mellitus (suikerziekte) doe je er sowieso goed aan om bij diarree je huisarts te raadplegen.

Heb jij vragen, opmerkingen of suggesties met betrekking tot de behandeling van buikloop & diarree-medicijnen? Laat hieronder je reactie achter!