Droge ogen verhelpen: hoe behandel je oogdroogte?!

Niet het ergste wat je kan overkomen, maar wel érg vervelend: droge ogen. Chronische oogdroogte kan het dagelijks leven bemoeilijken en bovendien allerlei taken belemmeren, inclusief je baan of studie. Bovendien kan droogte oftewel droogheid van de oogoppervlakken een symptoom zijn van een potentieel ernstigere onderliggende aandoening. Daarom bij dezen alles wat je moet weten over de oorzaken van –en behandelingswijzen bij– droge ogen…

Klachten & symptomen bij droge ogen

Het hebben of ervaren van droge ogen is op zichzelf een klacht en een symptoom, maar vaak gaat de indicatie ‘oogdroogte’ óók nog eens gepaard met aanvullende kwalen. Hierbij valt te denken aan:

• Een irritante branderige oogsensatie: ‘brandende ogen’
• Vermoeide ogen; waarbij je ze het liefst zou sluiten of ze zelfs ongewild dichtvallen
• Een prikkend, stekend, krassend, zanderig of korrelig gevoel in het droge oog (alsof er zand of iets dergelijks in zit, terwijl dat niet het geval is)
• Druk op of achter de ogen; althans een drukkend gevoel
• Jeukende oogbollen, hetgeen je in de ogen doet wrijven (vooral bij oogallergieën)
• Fotofobie: last van de ogen bij het waarnemen van licht (‘lichtschuwheid’)
• Vastgekleefde oogleden met harde korstjes en/of slijmranden; met name bij het wakker worden
• Verminderd / wazig zicht; na enkele keren knipperen verbetert dit doorgaans
• Het lijden aan chronische oogdroogte vergroot overigens óók de kans op oogontstekingen en ooginfecties!

Tot slot nog een apart geval: traanogen… Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar oogdroogte kán leiden tot oogirritatie en traanklierirritatie, hetgeen een overmatige productie van pseudotranen teweegbrengt. Helaas zijn zulke reflextranen niet van dezelfde beschermende samenstelling als het basale traanlaagje dat van nature over het oog hoort te liggen. Kortom: natte, tranende ogen dragen dus niet bij aan de instandhouding van de traanfilm en zijn dan ook mééstal een teken van droge ogen.

Omgevingsfactoren en andersoortige aspecten die deze symptomen kunnen verergeren, zijn onder meer airconditioning, ventilatoren, föhns, rokerige of tochtige ruimten en het dragen van contactlenzen.

Wat is nu eigenlijk een droog oog?

Men spreekt van droge ogen indien het hoornvlies en de oogleden te weinig vocht (of traanvocht / oogvocht van ontoereikende kwaliteit) produceren. Zodoende kan de oogbol zichzelf niet afdoende bevochtigen en reinigen, waardoor je last kunt krijgen van een branderige en stekende sensatie van het oogoppervlak. Aan de buitenkant uit zich dit vaak in gezwollen en roodkleurig / bloeddoorlopen oogwit. (bron)

Een droog oog is dus niet per se kurkdroog in de zin van ‘volledig ontdaan van oogvocht’. Vaak gaat het om het sóórt vocht dat op het oogoppervlak aanwezig is, dus de samenstelling ervan. In beginsel bestaan er 3 soorten tranen, namelijk:

• Basale tranen: écht traanvocht vanuit de kliertjes onder het bovenste ooglid; bevochtigt, voedt en beschermt het oogoppervlak.
• Reflextranen: irritatietranen die het oog schoonspoelen bij contact met o.a. vuiltjes, vliegjes, allergenen en irritatieve stoffen.
• Emotionele tranen: tranen die over de wangen stromen als de grote traanklieren een seintje van de hersenen krijgen.

Tranen die ontstaan door irritatie of emotie zijn anders qua samenstelling dan basaal traanvocht en niet geschikt om het oogoppervlak te bevochtigen, voeden en beschermen.

Droge ogen zijn dus niet per definitie ontdaan van vocht; ze kunnen evengoed ruimschoots bevochtigd zijn met tranen van een onwenselijke samenstelling.

De oorzaken van oogdroogte: hoe ontstaan droge ogen?

Normaliter worden de ogen beschermd tegen uitdroging door een flinterdun laagje tranen: de traanfilm. Dit tranenlaagje heeft als voornaamste functie het oog te bevochtigen en zodoende te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Telkens als je met je ogen knippert, wordt het traanvocht gelijkmatig over het oogoppervlak verdeeld. De traanfilm is samengesteld uit drie laagjes met ieder hun eigen unieke samenstelling, opbouw en functie, namelijk:

1. De buitenste olieachtige / vetachtige (lipide) laag van de traanfilm wordt verzorgd door de meiboomkliertjes in de oogleden; deze laag voorkomt een vliegensvlugge verdamping van het traanvocht.
2. De middelste waterige (aqueze / aquatische) laag komt vanuit de traanklier in de oogkas, bóven de buitenste ooghoek; dit laagje maakt het oogoppervlak vrij van vuil en stof.
3. De binnenste slijmachtige (muceuze / mucine) laag van de traanfilm wordt geproduceerd door de minuscule Krause’s-kliertjes in het bindvlies van het oog; de slijmerige substantie zorgt ervoor dat de waterige laag zich gelijkmatig over het oog verdeelt en zich optimaal kan vasthechten.

In principe is het drieledige tranenlaagje permanent op het oogoppervlak aanwezig en wordt het continu ververst. In geval van droge ogen functioneert de traanfilm niet goed. De oorzaken hiervan kunnen worden onderverdeeld in vier categorieën, namelijk:

• Verminderde traanvochtproductie door de traanklieren
• Toegenomen verdamping van traanvocht door ongunstige omgevingsfactoren
• Tranen kunnen het oogoppervlak onvoldoende bereiken door toedoen van traanbuisverstoppingen of onregelmatigheden in het oogoppervlak
• Soms is de kwantitatieve hoeveelheid traanvloeistof toereikend, maar de kwalitatieve samenstelling ervan ontoereikend

Dus de causale c.q. primaire oorzaak van droge ogen is de aanwezigheid van onvoldoende traanvocht en/of een ontoereikende kwaliteit ervan. Mééstal heeft dit te maken met een verminderde productie van traanvocht of met een versnelde verdamping ervan. (bron)

De potentiële onderliggende oorzaken van droge ogen zijn talrijk en lopen zéér sterk uiteen. Dat is ook gelijk de reden dat ontzettend véél mensen te kampen hebben met deze vervelende droogtekwaal (de prevalentie is als volgt: 4 tot 15 procent van de mensen heeft vaak of zelfs constant te kampen met droge ogen). Het belangrijkste onderscheid ten aanzien van de oorzakelijkheid der droge ogen is dat tussen lichamelijke oorzaken (intrinsieke risicofactoren) en invloeden van buitenaf (extrinsieke factoren). Hierbij de voornaamste en vaakst voorkomende oorzaken die ten grondslag kunnen liggen aan droge ogen:

• Vaak is één van de drie bestanddelen van de traanfilm onvoldoende aanwezig, hetgeen leidt tot een droger oog.
• Ontoereikende traanvochtproductie: er worden te weinig échte / basale tranen geproduceerd…
• … Dit heeft veelal te maken met de buitenste lipide (olie-achtige) laag van de traanfilm; in de oogleden bevinden zich namelijk talgkliertjes (meiboomkliertjes) die een vetachtige substantie afscheiden; een verminderde vetafscheiding is veelal het gevolg van een acute of chronische ooglidrandontsteking (blefaritis)…
• …Overigens komt een aandoening van de ooglidranden –inclusief onvoldoende functionerende talgklieren– voor bij plusminus 85% van de patiënten met droge ogen; deze indicatie staat ook wel bekend als meiboomklierdysfunctie (MKD) oftewel ‘Meibomian Gland Dynsfunction (MGD). In geval van meiboomklierdysfunctie wordt tegenwoordig een IRPL E-Eye-behandeling aangeboden om de meiboomklieren te stimuleren met lichttherapie, maar hier is nog niet zo veel over bekend.
• Traanklierverstopping: een verstopt traankliertje (of eigenlijk traanbuisje) stelpt de traanproductie; bijvoorbeeld door toedoen van oogbindvliesverlittekening, slijmvliespemfigoïd (MMP) of het syndroom van Stevens-Johnson (SJS)…
• …Ook kunnen traanklieren aangetast worden door bepaalde ontstekingsreacties, infecties, gezwellen of bestraling.
• Hormonen: hormonale veranderingen / schommelingen / ontregelingen zoals gedurende de puberteit, zwangerschap, overgang en menopauze, maar ook bij bepaalde schildklieraandoeningen.
• Functionele oogbeschadigingen: beschadigingen aan de ogen (qua netvlies, traanklier, traanbuis, ooglid e.a.).
• Te weinig knipperen met de ogen: telkens als je met je oogleden knippert, wordt er traanvocht vanuit de traanklieren naar het hoornvlies gepompt…
• …En het langdurig openhouden van de ogen zorgt ook nog eens voor een snellere verdamping van traanvocht, dus een hoge oogknipperfrequentie –met een groot aantal oogknipperbewegingen per tijdsbestek– helpt droge ogen voorkomen.
• Een hyposensitief oftewel ongevoelig hoornvlies / cornea kan ervoor zorgen dat de traanklier een minder sterk signaal doorgestuurd krijgt om traanvocht aan te maken.
• Bij bepaalde zenuwaandoeningen –waaronder familiale dysautonomie– wordt de traanklier onvoldoende gestimuleerd tot het aanmaken van basaal traanvocht.
• Het dragen van kwalitatief ontoereikende, slecht aangemeten, oude of vieze contactlenzen kan voor oogdroogte zorgen; sowieso hebben contactlensdragers minder functionerende talgkliertjes, waardoor de kans op droge ogen 3 tot 4 keer hoger ligt binnen deze groep. Zet dus regelmatig een dagje je bril op! Oh ja, zachte lenzen maken de ogen droger dan harde exemplaren.
• Allergieën: allergenen die in de ogen terechtkomen kunnen tot allergische reacties leiden en voor droge ogen zorgen; denk maar eens aan pollen / stuifmeelkorrels, huisdierenhuidschilfers, huisstofmijtuitwerpselen, schimmelsporen en gisten.
• Lage luchtvochtigheid: relatief droge lucht binnenshuis door toedoen van tocht, ventilatie, centrale verwarming, kachels, airconditioning, ventilatoren, haarföhns, et cetera… Ook in de auto heerst doorgaans een zéér lage luchtvochtigheid, vooral met de blowers aan.
• Luchtvervuiling door o.a. sigarettenrook / tabaksrook en uitlaatgassen kan evengoed oogdroogte in de hand werken.
• …Warme droge omgevingslucht of wind die in de ogen waait –bijvoorbeeld bij het autorijden met open raam of het tegen de wind in fietsen– heeft eenzelfde uitdrogende effect op de ogen.
• Je ogen gedurende langere tijd geforceerd geopend houden, zoals bij ingespannen beeldschermwerk, iets spannends op televisie kijken, veelvuldig handwerken, eindeloos computerspelletjes spelen of het geconcentreerd lezen van een boek. Gun je ogen dus met regelmaat voldoende rust!
• Het gebruik van bepaalde medicijnen kan droge ogen veroorzaken: hierbij valt te denken aan orale anticonceptiva (‘de pil’), antihistaminica (tegen allergieën), diuretica (‘plaspillen’), bètablokkers (tegen hoge bloeddruk en hartritmestoornissen), antidepressiva (tegen depressiviteit), isotretinoïne (tegen acne), acetylsalicylzuur (bloedplaatjesremmer), anticholinergica (spierverslappers), kalmeringsmiddelen c.q. antipsychotica (tegen psychoses) en velerlei andere medicamenten.
• Toenemende leeftijd: naarmate het verouderingsproces vordert, verandert óók de werking van de talgkliertjes / meiboomkliertjes in de oogleden. (bron)
• Lokale onregelmatigheden in het bindvliesoppervlak en hoornvliesoppervlak van het oog kunnenervoor zorgen dat de traanfilm tijdens een knipperslag bepaalde delen van het oogoppervlak niet goed bevochtigt; dit kan het gevolg zijn van o.a. bindvlieszwellingen, oogoperaties (ooglidcorrectie, laserchirurgie, hoornvliestransplantatie, staaroperatie, netvliesoperatie e.a.), verlittekening, ‘pterygium’ of erfelijke ‘corneadystrofie’.
• Afwijkingen van de onderoogleden: de ooglidranden staan naar binnen of juist naar buiten, waardoor de wimpers over het oogoppervlak schuren
• De oogziekte van Graves –maar bijvoorbeeld ook een verlamming in het gelaat– kan wijd opengesperde ogen tot gevolg hebben, met een verminderde knipperfrequentie en een versnelde traanvochtverdamping tot gevolg; deze indicatie staat ook wel bekend als ‘exposurekeratopathie’.
• Het syndroom van Sjögren is een chronische auto-immuunziekte van o.a. de traanklieren en speekselklieren; het gaat om een immunologische afweerreactie tegen lichaamseigen weefsels. Ongeveer 10% van de patiënten droge ogen lijdt aan Sjögren.
• Ook mensen met suikerziekte oftewel diabetes mellitus lopen een sterk verhoogd risico op chronische oogdroogte.
• Sommige mensen sluiten hun ogen niet volledig tijdens het slapen; als je standaard wakker wordt en opstaat met droge ogen, kan het dus raadzaam zijn om iemand te vragen of je ogen wel volledig gesloten zijn tijdens je slaap.
• Een tekort aan omega 3-vetzuren kan droge ogen in de hand werken.
• In het oogbindvlies oftewel oogslijmvlies (conjunctiva) bevinden zich slijmbekercellen oftewel gobletcellen. Als deze cellen niet goed functioneren of onvoldoende aanwezig zijn, blijft het waterige deel van de traanfilm niet goed kleven aan het hoornvliezige oogoppervlak, waardoor droge ogen optreden. Dit komt voor bij o.a. chemische of thermische oogverbranding, vitamine A-tekort (‘xeroftalmie’) en verscheidene zeldzamere oogziekten.
• Oogxerose: xerose van het oog betreft extreme uitdroging van het oog, veelal met keratinisatie / verhoorning / verlittekening tot gevolg.

Maar al te vaak wordt de diagnose ‘oogdroogte’ gesteld, zónder dat de exacte onderliggende oorzaak wordt ontdekt. Vaak gaat het dan om een disbalans in het samenspel tussen knipperfrequentie, traanvochtproductie, traanvochtafvoer en traanvochtverdamping, met een traanfilminsufficiëntie tot gevolg. Men spreekt dan van ‘Droge Ogen Syndroom’ (DOS) of ‘keratoconjunctivitis sicca’ (KCS).

Diagnostiek bij oogdroogte: de diagnose van droge ogen

Allereerst is het raadzaam om met (het vermoeden van) droge ogen langs de huisarts of oogarts te gaan. Op de langere termijn kan droogte van de ogen namelijk leiden tot oogschade, aangezien niet langer afdoende worden beschermd door oogvocht. De diagnose ‘droge ogen’ wordt veelal gesteld aan de hand van de ‘tranentest’ oftewel ‘schirmertest’ (bron + bron + bron)… Of met behulp van een spleetlamp… Of middels de BUT-test…

1. Schirmertest

De traanproductie wordt soms gemeten met behulp van een papieren stripje / strookje: de Schirmertest. De strip / strook van vloeipapier wordt in het oog gehangen door het uiteinde ervan achter het onderste ooglid te steken. De ogen worden 5 minuten gesloten, waarna het stripje / strookje uit het oog wordt gehaald en de hoeveelheid traanvocht wordt afgelezen. Er zijn drie verschillende Schirmertests, namelijk:

• De Schirmer 1-test: bij Schirmer I vindt géén verdoving plaats; de mate van oogbevochtiging wordt gemeten na 5 minuten.
• De Schirmer 2-test: bij Schirmer II wordt het oog plaatselijk verdoofd; het neusslijmvlies wordt gestimuleerd met een borsteltje; de hoeveelheid traanvocht wordt gemeten na 5 minuten.
• De Schirmer 3-test: ook bij Schirmer III wordt het oog verdoofd; de patiënt in kwestie moet direct in de zon kijken; na 5 minuten wordt het oogvocht gemeten.

Het voordeel van verdovende oogdruppels is dat het oogoppervlak niet wordt geïrriteerd door het papier. Het nadeel ervan is dat de verdovingsdruppels de uitslag van de Schirmertest kunnen beïnvloeden en tot een vals-negatieve uitslag kunnen leiden. (bron + bron)

Het doel van deze tranentest is de hoeveelheid traanvocht meten; indien blijkt dat er minder dan 5 millimeter traanvocht op het papieren strookje aanwezig is, dan is er sprake van een ontoereikende traanproductie; 10 tot 15 millimeter wordt veelal als toereikend beschouwd.

2. Spleetlamponderzoek

Een spleetlamp is een microscoop waarmee een oogarts het voorste deel van het oog (oogleden, hoornvlies, voorste oogkamer, regenboogvlies, pupil, ooglens en voorste glasvocht) onderzoekt door de oogstructuren sterk te vergroten, waardoor ze systematisch en tot in de kleinste details kunnen worden onderzocht. Spleetlamponderzoeken van het hoornvliesoppervlak worden veelvuldig uitgevoerd en behoren tot het standaardonderzoek bij oogklachten; zo ook bij droge ogen…

3. BUT-test

Het waterlaagje op de overgang van ooglid en oogbol wordt ook wel de traanfilmmeniscus genoemd. Bij droge ogen worden de bovenste en onderste traanfilmmenisci dunner. Bij ernstige vormen van oogdroogte lijken –op microscopisch niveau– óók nog eens veranderingen van het oogoppervlak plaats te vinden, waaronder afwijkende hoornvlieszenuwtjes en minder epitheelcellen van het hoornvlies. In geval van zéér ernstige traanfilmproblematiek kunnen zelfs droge, beschadigde, puntvormige plekjes op (of putjes in) het hoornvlies worden waargenomen; dit fenomeen staat ook wel bekend als ‘punctata’.

Bij verdenking van dit soort ernstige traaninstabiliteit oftewel traanfilminstabiliteit wordt veelal een zogenaamde BUT-test uitgevoerd. BUT staat voor de ‘Break-Up Time’ oftewel afbraaktijd van de traanfilm. Men kleurt de traanfilm tijdens een spleetlamponderzoek aan met een synthetisch-organische fluorescerende kleurstof, genaamd fluoresceïne, waarna de aangekleurde traanfilm wordt onderzocht met blauw licht. Een gezonde traanfilm blijft minimaal 10 (of liever nog 12) seconden egaal aangekleurd. Als de traanfilm niet egaal aankleurt, ontstaan donkere plekken en lijnen in de traanfilm, welke op droogte wijzen. Hoe sneller de aankleuring droogvalt, des te droger de ogen zijn; een BUT korter dan 10 seconden duidt met zekerheid op oogdroogte. Zwakke of beschadigde plekjes op het hoornvlies (punctata) kleuren bij een BUT-test lichtgroen aan. (bron + bron)

Een BUT-test kan overigens ook overmatige slijmvliesplooitjes op het onderooglid aan het licht brengen; deze indicatie staat ook wel bekend als conjunctivochalasis.

4. McMonnies Vragenlijst

Een zelftest op basis van McMonnies Vragenlijst kán een handig hulpmiddel zijn voor het eigenhandig vaststellen van droge ogen, maar voor medisch uitsluitsel en een passende oorzakelijke diagnose zul je altijd een arts moeten raadplegen. (bron + bron + bron)

De effectieve behandeling van oogdroogte

Wanneer een arts droge ogen bij je heeft vastgesteld, is een passende behandeling vereist. De effectieve behandeling van oogdroogte is logischerwijs afhankelijk van de oorzaak die eraan ten grondslag ligt. (bron + bron) Hierbij een behandelingsoverzicht:

1. Oogknipperroutine wijzigen

Pas je oogknippergewoonten aan: knipper je erg langzaam c.q. weinig met je ogen, probeer dan je oogknipperfrequentie op te hogen. Knipper je juist héél veelvuldig c.q. snel met je ogen, ga dan minder knipperen dan je gewend bent. Kortom: voldoende oogknipperen, maar ook weer niet overdreven vaak. Eens per 3 seconden oftewel 20 à 22 x per minuut wordt veelal als uitgangspunt gehanteerd. En misschien nog wel belangrijker: maak volledige oogknipperbewegingen, waarbij je bovenoogleden en onderoogleden elkaar raken en je bovenooglidwimpers en onderooglidwimpers elkaar kruisen. Oefen je nieuwe oogknipperroutine net zolang totdat het een onbewuste gewoonte is geworden en vanzelf gaat. Voorkom stress, want overmatige mentale spanning onderdrukt je oogknipperfrequentie. En vooral NIET continu in de ogen wrijven!

Het aanpassen van een trage knipperreflex oftewel lage knipperfrequentie kan al héél veel verbetering brengen in geval van chronische oogdroogte!

2. Luchtvochtigheid binnenshuis reguleren

Je luchtvochtigheid binnenshuis op peil houden: voldoende ventileren, en bij een te laag vochtgehalte eventueel een luchtbevochtiger plaatsen en verdampers (waterbakjes / verdamppakjes) aan de radiatoren hangen. Een relatieve luchtvochtigheid tussen de 45 en 60% wordt veelal als prettig voor de ogen ervaren.

3. Kunsttranen toepassen

Een arts kan verschillende soorten oogdruppels voorschrijven waarmee het oogoppervlak stelselmatig kan worden bevochtigd. Deze druppels staan ook wel bekend als kunstmatige ‘traanvervangers’ of ‘kunsttranen’. Kortom: ‘traanvocht uit een flesje’. (bron)

Enkele voorbeelden hiervan zijn oogdruppels… Onder andere:

• Protagens / povidon
• Duratears / dextraan + hypromellose
• Oculotect / polyvidon
• Cellufresh / natriumcarboxymethylcellulose + puriet
• Celluvisc / carboxymethylcellulosenatrium of carmellose
• Hyabak / hyalonzuur
• Filmabak / polyvidon
• Merkloos hypromellose of hydroxypropylmethylcellulose
• Merkloos methylcellulose

Ooggel… Onder andere de volgende ooggels:

• Vidisic Carbogel / carbomeer
• Liposic / carbomeer
• Dry Eye Gel / carbomeer
• Thilo-Tears / carbomeer

En oogzalf… Onder andere de volgende oogzalven:

• Oculentum Simplex / cetostearylalcohol + paraffine + vaseline + lanoline
• Duratears Z / vaseline + lanoline + paraffine
• Merkloze natriumchloride-oogzalf
• Vitamine A-oogzalven

Over het algemeen worden kunsttranen zónder conserveermiddelen (mono’s e.a.) beter verdragen dan traanvervangers mét zulke conserveringsmiddelen. De afwezigheid van chemisch-synthetische conserveermiddelen in ongeconserveerde kunsttranen gaat echter wel weer ten koste van de houdbaarheid ervan, dus goed de houdbaarheidsdatum checken… En let extra goed op als je contactlenzen draagt, want kunsttranen en contactlenzen gaan niet altijd goed samen; bespreek dit met je arts(en)! En volg sowieso altijd de instructies in de bijsluiter van kunsttranen op. (bron)

Vaak worden meerdere soorten kunsttranen tegelijkertijd voorgeschreven; de aangewezen combinatie qua traanvervangers is sterk afhankelijk van de ernst en aard van iemands individuele oogdroogte. Hetzelfde geldt voor de gebruiksfrequentie. Dit alles kun je bespreken met je huisarts en/of oogarts en/of apotheker. Na een testperiode kan de meest effectieve oogdruppel, ooggel of oogzalf worden gecontinueerd in overleg met de betreffende medici.

4. Allergische oogreacties behandelen & vermijden

Bij allergische reacties van het oog –met dientengevolge allergische conjunctivitis en droge ogen– is het belangrijk om allereerst na te gaan waarvoor je precies allergisch bent, zodat je ditgeen in het vervolg kan mijden. Een allergoloog kan je helpen bij de zoektocht naar het schuldige allergeen. Bekende voorbeelden van oog-allergene allergie-uitlokkers zijn stuifmeel, huisdieren, schimmels, gisten en huisstofmijt.

5. Anti-oogdroogtebril: kappenbril of rasterbril

Een speciale beschermende anti-oogdroogtebril kan ervoor zorgen dat het oogvocht langduriger wordt vastgehouden waardoor de traanfilm minder snel verdampt en opdroogt / uitdroogt. Zo’n bril is voorzien van kapjes… aan beide zijkanten van de bril én aan de binnenkant van de brilglazen. Vandaar de naam ‘kappenbril’. De brilkappen / zijkappen worden zodanig geplaatst dat ze exact aansluiten op de contouren van het gezicht, waardoor ze de ogen volledig worden ontzien van wind, (zon)licht, fijnstof, pollen / stuifmeel en allerhande (andersoortige) allergenen. Zodoende is de kapjesbril werkzaam tegen rode, brandende, jeukende en droge ogen. In feite is een fietsbril –waarvan de zijkanten zijn afgesloten– ook een soort kappenbril.

Sommige mensen met droge ogen geven overigens aan zélfs baat te hebben bij een zogenaamde rasterbril oftewel gaatjesbril (fijnrasterbril c.q. pinhole glasses), welke eigenlijk bedoeld is om zónder corrigerende brilglazen het oogzicht c.q. de zichtscherpte te verbeteren. Een standaard zonnebril kan soms ook al enige verlichting brengen bij chronisch droge ogen.

6. De traanafvoer vertragen met behulp van plugjes / stopjes

In beide binnenste ooghoeken bevindt zich een afvoersysteem waarlangs oogvocht / traanvocht naar de neusholte en vandaar naar de keelholte wordt afgevoerd. Deze traanafvoergangen staan ook wel bekend als traanwegen. Wanneer dit afvoersysteem onvoldoende functioneert, spreekt men van ‘traanweginsufficiëntie’ (verminderde afvoer van tranen) of ‘traanwegstenose’ (helemáál geen traanafvoer meer). De twee primaire oorzaken van insufficiëntie of stenose van de traanwegen zijn een verstopping van de traanafvoer (ter hoogte van de traanpuntjes, traankanaaltjes, traanzak of traanbuis) en een verminderde pompfunctie van de oogleden.

Normaliter wordt een verslechterde traanafvoer als ongunstige beschouwd, maar in geval van droge ogen kan het prettig zijn om het aanwezige traanvocht zo lang mogelijk vast te houden. De belangrijkste methode om dit te bereiken, is met behulp van pluggen waarmee het traanafvoerkanaaltje van ieder oog wordt dichtgestopt. Dit fenomeen wordt door velen beschouwd als laatste redmiddel bij droge ogen. Er zijn 3 verschillende soorten oogpluggen c.q. traanwegpluggen c.q. traankanaalpluggen c.q. traanpuntpluggen, namelijk:

• Punctumpluggen: een klassieke punctumplug is een minuscuul siliconen plugje dat door een oogarts of optometrist in je afvoerende traanpunt wordt gestoken. Het fungeert als een soort parapluutje. Na 1 jaar wordt de plug vanuit hygiëneoogpunt vervangen door een nieuw exemplaar. Het plaatsen en verwijderen van punctumpluggen is pijnloos.
• Oplospluggen: oplossende traanwegpluggen worden eveneens als stopjes in de traanpunten gestoken. Ze hoeven niet te worden vervangen omdat ze uit zichzelf oplossen en worden geabsorbeerd. (bron)
• Intracanaliculaire oogpluggen: dit zijn traanwegimplantaten die inwendig –dus IN de traanwegen– worden geplaatst. Het gaat hier dus om een ingrijpendere situatie. (bron)

De plaatsing van oogpluggen kan resulteren in een verbetering van de gezondheidstoestand van het oogoppervlak tot plusminus 50%. Helaas worden punctumpluggen nogal eens verloren en kunnen ze soms leiden tot oogirritatie en traanogen. Naast de hierboven genoemde punctumpluggen kunnen de afvoerende traanpunten / traanwegen ook definitief worden dichtgemaakt middels een permanente operatieve punctumocclusie.

Let wel: het belemmeren of blokkeren van de traanafvoeren / traanwegen is niet per se bevorderlijk voor de traankwaliteit; énkel voor de traankwantiteit. 

7. Bandagelenzen oftewel verbandlenzen

In geval van chronisch droge ogen kunnen wondjes en oneffenheden op het oogoppervlak ontstaan. Bij zulke ernstige oogdroogte kan het raadzaam zijn om –altijd on overleg met je arts– zogenaamde bandagelenzen of verbandlenzen te dragen. Ze fungeren in feite als pleisters bij oogbeschadigingen; deze ‘oogpleisters’ kunnen het oogherstel bespoedigen en optimaliseren.

Overigens worden zogenaamde scleralenzen (grote, harde, zuurstof-doorlatende contactlenzen die rusten op de sclera: de harde oogrok c.q. het buitenste oogwit) doorgaans óók beter verdragen door patiënten met droge ogen.

8. Behandeling van fysieke oogafwijkingen & oogziekten

Mochten droge ogen het gevolg zijn van een oogafwijking of oogziekte, dan dient de onderliggende oorzaak logischerwijs te worden achterhaald en aangepakt. Zo moet een ooglidrandontsteking oftewel blefaritis vaak worden verholpen met behulp van warme oogkompressen, ooglidmassages, reinigingssessies en oogzalven. Bij ernstigere oogaandoeningen zijn soms ontstekingsremmende oogdruppels vereist. Het operatief verkleinen van de ooglidspleet (partiële tarsorafie) kan traanverlies door toedoen van extreme verdamping verminderen, bijvoorbeeld als gevolg van zéér wijd opengesperde ogen.

Bespreek de passende behandeling van jouw oogdroogte daarom altijd met je huisarts of oogarts!

Droge ogen behandelen: tot slot

Het fenomeen droge ogen behoort tot de vaakst voorkomende oogklachten en traanklachten ter wereld. De oorzaak van chronische oogdroogte heeft meestal te maken met een kwantitatief gebrek aan tranen of een ontoereikende kwaliteit van het traanvocht. Een combinatie van beide komt óók vaak voor… Traanvochtproblemen zijn zéér vervelend want basaal traanvocht is het smeermiddel dat ervoor zorgt dat je oogleden feilloos over je oogbollen kunnen glijden.

De onderliggende oorzaken van traanfilminstabiliteit lopen zeer sterk uiteen, dus ook de potentieel-aangewezen behandelingsmethoden zijn divers. Ook de ernst van droge ogen verschilt sterk per patiënt; gematigde vormen van oogdroogte zijn slechts onaangenaam of hinderlijk van aard; extreme vormen kunnen ronduit belemmerend, beperkend of zelfs invaliderend zijn. (bron + bron) Heb je chronisch last van zéér droge ogen, laat dan in ieder geval het syndroom van Sjögren uitsluiten! (bron)

Heb jij aanvullingen of vragen over het ‘Droge Ogen Syndroom’ (DOS) oftewel ‘keratoconjunctivitis sicca’ (KCS)? Deel jouw opvattingen, bevindingen en vraagstukken omtrent chronische oogdroogte in een berichtje hieronder!