Glycatie = gewichtstoename + veroudering

Glycatie is een proces dat zich afspeelt op moleculair niveau, zowel binnen je lichaam als daarbuiten. Glycatie houdt in dat suikermoleculen zich binden aan aminozuren (eiwitbouwstenen) of vetzuuresters (vetbouwstenen). Eiwitten en vetten worden als het ware van een schadelijke suikercoating voorzien. Hierbij komen schadelijke “afvalstoffen” (glycotoxines & lipotoxines) oftewel “AGE’s” in je lichaam vrij.

Gevolgen van glycatie

In principe is glycatie een natuurlijk proces; het hoort bij het leven en je kunt het nooit helemaal tegenhouden. Sommige eiwitstructuren (collageen, elastine e.a.) kunnen zelfs niet functioneren bij afwezigheid van glycatie en AGE’s. Dus óók bij glycatie draait het om evenwichtigheid. Het doel is matiging: niet te veel, maar ook niet te weinig AGE’s opwekken… Zodat de eiwitten waarvoor glycatie vereist is die ook krijgen, zonder dat er overtollige AGE’s ontstaan. Al met al is het belangrijk om glycatie te beperken, want hoe groter het overschot aan AGE’s, des te groter de kans op:

• Vetopslag & overgewicht
• Aderverkalking & coronaire hartaandoeningen
• Insulineresistentie (ongevoeligheid voor insuline)
• Diabetes (suikerziekte)
• Vervetting van de lever
• Kanker (alvleesklierkanker e.a.)
• (Vr)eetbuien
• Versnelling van het verouderingsproces
• Trombose
• Staar en andere oogaandoeningen…
• …zelfs blindheid
• Verhoogde oxidatie
• Huidproblemen (puisten e.a.)
• Verslechterde doorbloeding
• Nierfalen
• Verhoogde ontstekingsactiviteit
• Zenuwaandoeningen (o.a. gelinkt aan Alzheimer)
• Verstoorde wondgenezing

Glycatie vindt plaats door simpele suikers

Simpele suikers zijn koolhydraten die vanwege hun eenvoudige moleculaire structuur heel gemakkelijk door je lichaam worden afgebroken en zodoende extreem snel in je bloedbaan worden opgenomen. Hoe simpeler de suiker, des te makkelijker en sneller deze tot glycatie leidt. Snelle, schadelijke en “glycerende” suikerconstructies zitten vooral in:

• Snoep & ijs
• Tafelsuiker/kristalsuiker
• Koekjes, cake & gebak
• Zoet broodbeleg
• Siropen (keukenstroop, aanmaaklimonade e.a.)
• Bloem (witbrood, witte pasta e.a.)
• Frisdrank (cola, sinas, ice tea etc.)
• Allerhande kant-en-klare producten
• Toetjes (fruityoghurtjes, chocolademousse etc.)
• Aardappelpuree & witte rijst

Suikers die kunnen “glyceren” worden ook wel reducerende suikers genoemd. Voorbeelden hiervan zijn glucose, fructose en maltose.

Snelle veroudering door toedoen van glycatie

Glycatie van eiwitbouwstenen (aminozuren) zorgt er uiteindelijk voor dat de moleculaire structuur van je lichaamseiwitten verandert. En dat is funest voor je gezondheid, want zo’n beetje alles in je lichaam is op cellulair en moleculair niveau opgebouwd uit eiwitstructuren. Hierbij valt te denken aan spieren, huid en organen, maar ook DNA, enzymen en hormonen.

Als eiwitmoleculen glyceren oftewel “versuikeren”, verouderen ze in rap tempo. De veroudering van je cellen en DNA zorgt er niet alleen voor dat er binnenin je lichaam allerlei problemen optreden; je zult het ook aan de buitenkant merken. Zo uit glycatie zich in allerhande fysieke gezondheidsklachten, maar ook in esthetische problemen zoals rimpels, vroeg grijs worden, striemen, pigmentvlekken en dergelijke. Al met al dienen je cellen zich eerder te verversen, waardoor je sneller oud zult worden. (bron)

Verregaande schade als gevolg van glycatie

Door glycatie worden eiwitten onherstelbaar beschadigd. De beschadigde eiwitbouwstenen kunnen op hun beurt ook weer schade berokkenen binnen je lichaam. De schadelijke eiwitten die “versuikerd” zijn als gevolg van het glycatieproces staan ook wel bekend als suiker-eiwitverbindingen of aminoglycotoxines.
Geglyceerde, samengepakte aminogroepen kunnen op hun beurt met nabije –al dan niet geglyceerde– aminogroepen verdere biochemische veranderingen ondergaan. Hierdoor ontstaan irreversibele glyceringsproducten. Een andere naam voor een “geglyceerde” verbinding is “Advanced Glycation End Product” oftewel “AGE”. Vrij vertaald naar het Nederlands: “vergevorderd versuikeringseindproduct”.

AGE’s kunnen niet of nauwelijks door het menselijk lichaam worden vernietigd, noch uit cellen worden verwijderd of anderszins opgeruimd. Ze hopen zich op, waardoor schade aan cellen en weefsels optreedt. De term AGE staat overigens voor een enorme diversiteit aan glyceringsproducten die bij lange na niet allemaal in kaart zijn gebracht. Zodoende zijn ook de potentiële risico’s nog lang niet allemaal bekend. (bron)

AGE’s & RAGE’s

Glucose –en vooral ook fructose– veroorzaakt glycatie. Bij de verwerking ervan door het menselijk lichaam vindt een aaneenschakeling van chemische reacties plaats waarbij suikers zich binden aan eiwitten (die hierdoor onherstelbaar worden beschadigd). De schadelijke, chemische verbindingen die hierbij worden gevormd noemen we AGE’s.

Het menselijk immuunsysteem beschikt over speciale “voelsprietjes” die AGE’s kunnen herkennen en verwijderen. Deze receptoren worden ook wel RAGE’s genoemd. Ze binden zich aan AGE’s, waardoor het lichaam in staat wordt gesteld deze op te ruimen. Hoewel dit positief klinkt, brengt ook de activiteit van RAGE’s schade toe aan je lijf. Potentiële gevolgen van verhoogde RAGE-activiteit zijn o.a. aderverkalking, artritis, coronaire hartziekten, nierfalen en blindheid.

De term RAGE oftewel AGER staat dus voor AGE-receptor.

Link met diabetes

De gevolgen van verbindingsreacties van suikers met eiwitten zijn het duidelijkst te zien bij diabetespatiënten. Bij suikerziekte is er namelijk een probleem met de insulineproductie dan wel insulinegevoeligheid, waardoor bloedsuiker (glucose) niet voldoende door de cellen kan worden opgenomen en in te grote hoeveelheden in de bloedbaan blijft circuleren. Deze suikers zullen met allerhande lichaamsstructuren gaan reageren, want vrijwel al je cellen en weefsels zijn deels opgebouwd uit eiwitten. Uiteindelijk treden er als gevolg van glycatie problemen op, waaronder de eerder genoemde complicaties (bron van NTVG helaas offline gehaald)…

Weetje: Veel chronische complicaties van suikerziekte zijn dus eigenlijk het gevolg van glycatie.

Glycatie tijdens voedselbereiding

Indien je “verkeerde” suikers eet, kan glycatie de lichaamseiwitten waaruit je lijf is opgebouwd aantasten. Maar ook buiten je lichaam kan glycatie plaatsvinden, namelijk van voedingseiwitten. Zo worden er talloze eiwitten “geglyceerd” bij het verhitten van voedsel en de fabrieksmatige vervaardiging van voedingsmiddelen. Glycatie-gerelateerde gifstoffen in bewerkte voeding zijn onder andere:

• AGE’s & RAGE’s
• Lipotoxines & glycotoxines
• Aminoglycotoxines

Mede om deze reden zijn er steeds meer voorstanders van onbewerkte producten, “puur natuur”, biologisch voedsel en rauwe diëten.

De Maillard-reactie

Glycatie tijdens voedselbereiding staat ook wel bekend als de “Maillard-reactie”. Je kunt zien dat eiwitten in voedingsmiddelen onderhevig zijn aan glycatie zodra ze “bruinen” oftewel bruin kleuren onder invloed van hitte (bakken, braden, toasten etc.). Voorbeelden hiervan zijn:

• Bruinkleuring van gebraden vlees
• Mout voor bier (ontkiemde & gedroogde gerst)
• Geroosterd brood
• Gemoute “malt” whisky
• Gepolijste korst van gebak en koek
• Gefrituurde snacks
• Gefruite uien
• Frietjes uit de frituur
• Geroosterde koffiebonen
• Gecondenseerde melk (melkpoeder)
• Gebakken champignons
• Flamberen van fruit
• Etc. etc. etc.

In onderstaand filmpje wordt de glycatie van voedingseiwitten in (Engelse) Jip-en-Janneke-taal uitgelegd…

Geglyceerde voedingsmiddelen

Voor voedingsmiddelenfabrikanten is de Maillard-reactie uiterst wenselijk. Deze reactie zorgt namelijk voor de lekkere, hartige “baksmaak” het typische aroma en de aantrekkelijke kleur. Maar voor je gezondheid is het hoogstwaarschijnlijk niet goed om veel voedingsmiddelen te eten die reeds “geglyceerde” c.q. gebruinde eiwitten bevatten. Hoe schadelijk suiker-eiwitverbindingen in voedingsmiddelen precies zijn is overigens nog niet goed genoeg onderzocht om er conclusies aan te kunnen verbinden. De kans dat AGE’s in voedsel bevorderlijk zijn voor je gezondheid is echter nihil te noemen.

De voordelen van een biefstukje of een gebakken eitje wegen nog wel op tegen de potentiële nadelen van reeds geglyceerde eiwitten… Maar friet, snacks, chips en gebak kennen sowieso alléén maar nadelen! Laat dit soort junkfood dus liever links liggen, ongeacht de mate waarin AGE’s in geglyceerd voedsel schadelijk zouden kunnen zijn.

Let op: Ook karamellisering is een vorm van bruinkleuring, maar dit proces betreft een totaal andere reactie dan glycatie. Wel hebben gekaramelliseerde suikers een extra grote kans om een glycatie-reactie met eiwitten aan te gaan omdat ze bij het karamelliseren uit elkaar worden getrokken en dus “versimpelen”.

Glycatie: aankomen & afvallen

Glycatie kan op verschillende manieren gewichtstoename in de hand werken. Glycatie bemoeilijkt je stofwisseling en verstoort je bloedsuikerspiegel; je receptoren worden minder gevoelig voor insuline, je krijgt (verschijnselen van) suikerziekte en ga zo maar door. Het gevolg hiervan is een verhoogde opslag van lichaamsvet, hongerpieken, eetbuien, zoetkicks of zelfs suikerverslaving… Al met al zorgt glycatie ervoor dat je sneller aankomt en minder makkelijk zult afvallen.

Het vervelendste is nog wel dat bovengenoemde problemen tot nóg grotere pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel leiden, en tijdens de bloedsuikerpieken is de kans op glycatie van eiwitten extra groot. Zodoende ontstaat een vicieuze cirkel van meer eten, meer wegen en meer glycatie! Je krijgt steeds meer trek in zoetigheid en snakt steeds vaker naar voedingsmiddelen die je bloedsuikerspiegel en vetopslag nóg sterker doen stijgen.

Tip: In dit artikel over de voorkoming van glycatie is te lezen hoe je kunt voorkomen dat je lichaam in razend tempo “versuikert”.

Versuikering: 13 tips om glycatie & AGE’s te beperken

Eerder kon je al lezen wat glycatie is en welke negatieve effecten AGE’s hebben op je lichaam. Je kunt glycatie nooit helemaal tegengaan; het hoort –net als oxidatie– bij het menselijk bestaan. Sterker nog: oxidatie- en glycatieprocessen zorgen ervoor dat mensen verouderen en uiteindelijk doodgaan. Bij iedere celdeling ontstaan er namelijk meer en meer foutjes in je DNA. Na 50 à 60 celdelingen is het telomeer van een chromosoom op, waardoor een cel niet opnieuw een kopie van zichzelf kan maken en afsterft. Om die reden hebben mensen niet het eeuwig leven…

Hoewel glycatie ervoor zorgt dat je op den duur sterft, kun je ook niet leven zonder glycatie. Toch kun je glycatie wel tot een minimum proberen te beperken en er zodoende voor zorgen dat jouw lichaam zo lang mogelijk jong, fit en gezond blijft. Hierbij 13 tips om glycatie tot op zekere hoogte te voorkomen…

1. Bloedsuikerspiegel stabiliseren

Hoe stabieler je bloedsuikerspiegel, des te minder glycatie. Lees hier alles over bloedsuiker en insuline…

2. Suiker-intake beperken

Eet zo min mogelijk enkelvoudige koolhydraten in de vorm van suiker (tafelsuiker, kristalsuiker, siropen etc.). Hier kun je meer lezen over de ultieme natuurlijke zoetstof en suikervervanger stevia…

3. Rekening houden met GI & GL

Er zijn verscheidene normen waarmee voedingsmiddelen worden gecategoriseerd op hun invloed op je bloedsuikerspiegel. Lees hier meer over de Glycemische Index en Glycemische Lading…

4. Minder (intens) verhitten

Hoe langduriger en intenser je een voedingsmiddel verhit, des te groter de kans op glycatie. Het is dus niet onverstandig om je eten minder lang, op een kleinere pit en op lagere temperatuur te verhitten. Eet bijvoorbeeld meer rauwe voeding oftewel “Raw Foods”…

5. Minder geraffineerde producten

Geraffineerde, bewerkte en kant-en-klare producten bevatten meer glycatieproducten en meer simpele suikers die tot glycatie kunnen leiden. Eet daarom vaker biologisch, ongeraffineerd en onbewerkt!

6. Complexe koolhydraten eten

Simpele suikers bevorderen glycatie; vezels kunnen glycatie remmen. Eet daarom minder suikerrijke voedingsmiddelen en producten van witte bloem en juist meer complexe en vezelrijke koolhydraten. Hierbij valt te denken aan zilvervliesrijst, aardappels (niet te lang gekookt), glutenvrije granen, peulvruchten, groenten en fruit. Lees hier meer over de verschillen tussen enkelvoudige & complexe koolhydraten…

7. Rauw dieet

Verhit voeding minder lang en op een lagere temperatuur voor een minder intense Maillard reactie. Eet bovendien meer rauwe voeding (rauwkost, noten, fruit, zeewier, zaden etc.). Vooral voedingsmiddelen met resveratrol gaan glycatie tegen. Hierbij valt te denken aan (bij voorkeur ongebrande) pinda’s, rauwe cacao, rode druiven, rode wijn en blauwe bessen. Lees hier meer over Raw Foods.

8. Supplementen?

Bij diabetes type 2 wordt meestal metformine (Glucophage, Riomet, Fortamet, Glumetza, Obimet, Dianben, Diabex, Diaformin e.a.) voorgeschreven om glycatieschade tot een minimum te beperken. Er zijn echter ook vrij verkrijgbare supplementen die glycatie ietwat zouden kunnen remmen. Voorbeelden hiervan zijn alpha-liponzuur, natrium-R-lipoaat, L-carnosine, L-histidine, benfotiamine, pyridoxamine, aminoguanidine, en “SAM-e”. En tot slot extracten van guave-, banaba- en matébladeren.

Maar let op: dit soort supplementen kent naast voordelen doorgaans ook nadelen.

9. Voedsel stomen & koken

Ook met het oog op glycatie is het beduidend heilzamer om voedsel te koken of nog liever te stomen in plaats van te bakken, braden of frituren in olie of boter. Vooral sterk aangebakken en/of zwartgeblakerd voedsel levert enorme hoeveelheden AGE’s op. Ook de bereiding van voedsel met een magnetron wordt veelvuldig in verband gebracht met glycatie en de totstandkoming van AGE’s. Lees hier meer over de bereiding van maaltijden m.b.v. stoom…

Als je voedsel kookt of stoomt komt het vrijwel nooit boven de 100°C en in dat geval ontstaan zelden AGE’s.

10. Stop met roken!

Roken is sterk gerelateerd aan hogere AGE’s-waarden. Stoppen met roken zou dan ook een ideale eerste stap zijn in de strijd tegen glycatie. Lees hier meer over stoppen met roken…

11. Geen fruitsap & frisdrank

Drink geen fruitsap, maar eet fruit in zijn geheel. Fruitsap levert namelijk slechts een fractie van de heilzame vezels die van nature voorkomen in fruit. En het zijn nou juist de fruitvezels die ervoor zorgen dat fruitsuikers trager en gelijkmatiger worden opgenomen in je bloedbaan, waardoor minder glycatie optreedt. Frisdranken bevatten vaak nog meer suiker dan sappen en helemaal géén vezels, dus mijd deze volledig. Lees hier meer over de schadelijke gevolgen van suikerrijke drankjes…

12. Fructose is funest

Glucose (druivensuiker) is een verschrikkelijke suiker, maar als het aankomt op glycatie is fructose (vruchtensuiker) nóg funester! Pas dus extra op met fruitsappen, maar ook met agavesiroop, maisstroop, honing, snoep, koek, gebak, ingeblikte vruchten en frisdrank. Lees hier meer over fructose…

13. Bloedtest

Als je bang bent voor overmatige glycatie, overtollige AGE’s en overactieve RAGE’s, dan kun je een doelgerichte bloedtest laten afnemen. Hierbij wordt het HbA_1c oftewel “geglyceerd hemoglobine” in je bloed gemeten. HbA_1c komt namelijk vrij in je bloedvaan door glycatie van de α-keten van hemoglobinemoleculen. Je kunt je huisarts of specialist desgewenst om een dergelijke glycatietest vragen.

Tot slot

De term glycatie verwijst naar het proces van het binden van een glucosemolecuul oftewel suikermolecuul aan een ander molecuul, zoals een eiwit of vet. De schadelijke restproducten die dan ontstaan noemt men AGE’s (Advanced Glycation End Products).
Deze AGE’s worden veelal gevormd onder invloed van hoge bloedsuikerwaarden en dus het eten van suiker. Al met al is je huidige “geglyceerdheid” dus hoofdzakelijk het gevolg van de suikers die je de afgelopen jaren hebt gegeten. Door suikerconsumptie eet je jezelf dus letterlijk ziek en oud!

Je kunt tot op zekere hoogte een ommekeer maken door voortaan gezonder te gaan eten. Minder suiker, minder bewerkt, minder verhit… En juist méér biologisch, meer rauw en meer “whole foods”.

Neem jij actieve stappen om glycatie in je lichaam tot een minimum te beperken of laat je de fysiologische versuikering op z’n beloop? Laat hieronder een reactie achter!