Vocht dat onder invloed van je bloeddruk tussen de cellen en weefsels terechtkomt, wordt verzameld in lymfecapillairen. Deze minuscule lymfevaatjes komen tezamen in lymfebanen en op kruispunten van meerdere lymfebanen bevinden zich op hún beurt lymfeknopen oftewel lymfeklieren. Oedeem kan ontstaan door problemen binnen dit uitgebreide lymfatisch systeem. Deze vorm van oedeem wordt ook wel lymfatisch oedeem, lymfogeen oedeem, lymfe-oedeem of lymfoedeem genoemd…
Overbelaste lymfevaten?!
Lymfoedeem is een abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het weefsel wegens een verstoorde aan- en afvoer ervan door het lymfestelsel. Een veelvoorkomende oorzaak van een verslechterde lymfe-afvoer is een vermindering in de transportcapaciteit van het lymfesysteem zélf. Daarnaast kan het zo zijn dat er zich extreem veel vocht in de weefsels bevindt… In dat geval werkt het lymfesysteem naar behoren, maar doordat het lymfestelsel als het ware ‘overloopt’, sijpelt het eiwitrijke vocht via de wand van de lymfevaatjes weer terug in het omliggende weefsel. (bron)
Oorzaken van lymfoedeem
Afhankelijk van het ontstaan ervan, onderscheidt men primair en secundair lymfoedeem.
- Primair lymfoedeem betreft een aangeboren afwijking c.q. misvorming van het lymfstelsel.
- Secundair lymfoedeem ontstaat daarentegen door een beschadiging of obstructie van lymfevaten of lymfeklieren.
In zeldzame gevallen is er sprake van tertiair lymfoedeem oftewel maligne lymfoedeem: een kwaadaardige vorm die ontstaat door ziekte van het lymfestelsel zelf; meestal door chemo of bestraling.
Onderliggende oorzaken van lymfoedeem
De ophoping van lymfevocht wordt maar al te vaak veroorzaakt door een disfunctie of obstructie van de lymfeafvoer. Lymfevaten en lymfeklieren kunnen beschadigd raken door onder andere trauma van buitenaf (val, slag, stoot etc.), een operatie (lymfeklierexcisie ter voorkoming van kankeruitzaaiingen e.a.), bepaalde medicamenten, bestraling bij kanker, wondroos/belroos enzovoort. Daarnaast kan lymfoedeem óók optreden als direct gevolg van kanker: een tumor(recidief) of anders uitzaaiingen in of nabij het lymfestelsel.
Stadia van lymfatisch oedeem
Lymfoedeem –wat secundair óók ontstaat in het tweede of derde stadium van lipoedeem– kent 4 verschillende stadia gebaseerd op de ernst van de situatie en het ontwikkelingsstadium. Deze gradaties zijn als volgt:
A. Stadium 1
Lymfoedeem in het eerste ontwikkelingsstadium kan worden ingedrukt en kan spontaan weer verdwijnen. Dit type lymfoedeem ontstaat veelal na lichamelijk inspanning of aan het eind van een drukke dag. Na een goede nachtrust is deze vorm van lymfoedeem doorgaans uit zichzelf weer verdwenen.
B. Niveau 2
Ook niveau 2 lymfoedeem kan men indrukken. Deze vorm gaat doorgaans niet vanzelf weg en verdwijnt doorgaans pas na behandeling (massage, drukverband, steunkous of manuele lymfedrainage e.a.). In veel gevallen is er sprake van aanvullende huidcomplicaties zoals wondroos, netelroos en/of eczemateuze huiduitslag. Ook zonder behandeling zal het lymfoedeem ’s ochtends flink zijn afgenomen, maar deze kan nog altijd worden gedetecteerd.
C. Graad 3
Bindweefsel is verhard (gelijkenis met fibrosclerosis en sclerodermie). Vanwege deze bindweefselverharding kan het lymfoedeem niet worden ingedrukt. Deze oedeemzwelling kan worden behandeld, waardoor de kwaliteit van de huid verbetert, maar zelfs ná therapie blijft de lymfoedemateuze schade aan het steunweefsel zichtbaar.
D. Fase 4
De vierde en meest problematische fase van lymfoedeem is onomkeerbaar en dus ongeneeslijk. Vaak is er sprake van elefantiase c.q. elefantiasis oftewel ‘olifantsziekte’, een situatie van de huid waarbij permanente vergroving van de huidstructuur aanwezig is. In zeldzame en extreem ernstige gevallen kan van stadium 4 lymfoedeem kan zelfs kwaadaardige oftewel maligne degeneratie van de huid: een ‘kankerachtige’ verandering van de oedemateuze huid.
Tot slot
Door lymfoedeem zwellen de aangedane of betrokken lichaamsdelen doorgaans flink op. Je krijgt een dikke voet, een gezwollen been, een pafferig gezicht of een opgezette arm of hand. In principe kan lymfeoedeem zich overal binnen het lymfestelsel manifesteren.
Lymfoedeem is bleek tot wit van kleur als je staat, voelt week tot hard aan, kan pitting of non-pitting van aard zijn en is niet drukpijnlijk. De verdeling is gegeneraliseerd… dus geen focale bult, maar veeleer over een relatief groot oppervlak verdeeld. Het omhoog leggen van de benen kán verbetering brengen. Het oedeemvocht bij lymfoedeem is meestal opvallend rijk aan eiwitten.
Heb jij ervaring met lymfoedeem? Deel hieronder jouw opvattingen en bevindingen voor wat betreft oorzaken, symptomen & behandelingen van lymfatische vochtophopingen!
