Myxoedeem oftewel ‘cachexie pachidermique’ is een slijmzwelling in het onderhuids bindweefsel, meestal door een gebrekkige en ontoereikende productie van schildklierhormonen. De schildklier scheidt namelijk het hormoon thyroxine uit, dat met name in de perifere weefsels wordt omgezet tot trijodothyronine. Dit hormoon reguleert het algemene metabolisme van brandstoffen, voedingsstoffen en energie. Wanneer er te weinig schildklierhormoon wordt afgescheiden ontstaan onder meer de volgende symptomen:
- Lusteloosheid
- Pafferig gezicht
- Dikke oogleden + wallen onder de ogen
- Lage metabolische activiteit
- Oogklachten (oogziekte van Graves)
- Dikke, knobbelige, koude, gelige & deegachtige huid
- Droog breekbaar haar & haaruitval
- Broze, breekbare nagels
- Wasachtige (non-pitting) vochtophopingen
- Laag, bars stemgeluid
Myxoedeem staat ook wel bekend als een slijmzwelling van de lederhuid. De zwelling bevindt zich in de mucoïde, mucose oftewel slijmachtige laag van onderhuids bindweefsel en vaak in de vorm van afgetekende oedemateuze builen of plakkaten. Bij een te traag werkende schildklier manifesteert myxoedeem zich voornamelijk in of rondom de oogleden en lippen…
Oorzaak van myxoedeem
Myxoedeem is dus een slijmzwelling van de huid in het onderhuidse bindweefsel. Deze oedemateuze aandoening treedt meestal op bij een tekort aan schildklierhormonen als gevolg van een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) of een operatieve schildklierverkleining of schildklierverwijdering (strumectomie). Myxoedeem na een schildklieroperatie wordt ook wel postoperatief myxoedeem genoemd. Myxoedeem uit zich voornamelijk in de oogleden en lippen door een mucoïde c.q. slijmerige infiltratie van het onderhuidse bindweefsel en als gevolg van een verregaande verstoring van de eiwitstofwisseling.
In sommige gevallen blijft de achterliggende oorzaak van myxoedeem onbekend; in dat geval spreekt men ook wel van idiopathisch myxoedeem. Deze vorm doet zich veelal uitsluitend voor in de enkels en kan in bepaalde gevallen (althans, naar alle waarschijnlijkheid) dus losstaan van de schildklierwerking.
In principe kan myxoedeem zowel voorkomen bij een te trage schildklier (hypothyreoïdie) als bij een te snelle schildklier (hyperthyreoïdie).
Pretibiaal myxoedeem door trage schildklier
Pre-tibiaal betekent ‘vóór het scheenbeen’. Pretibiaal myxoedeem is dan ook een vorm van myxoedeem die zich hoofdzakelijk frontaal op het scheenbeen bevindt. Het is een oedeemvariant die veelal ontstaat tijdens de overactieve fase van de schildklier gedurende het verloop van de schildklierziekte van Graves. Er kan dan een verruceuze (wratachtige) vorm van myxoedeem optreden. Meestal is er dan tevens sprake van de oogziekte van Graves die gepaard gaat met uitpuiling van het oog (exoftalmie).
Myxoedeem door een schildklieraandoening doet zich doorgaans niet uitsluitend op het scheenbeen voor, maar vaak ook in de huidlagen van de ellebogen, onderarmen, schouders, dijen, handruggen en/of voetruggen. Vaak is er ook sprake van oedemateuze voetzolen, waardoor lopen wordt bemoeilijkt. Het oedeemvocht is in feite een stapeling van hyaluronzuur in bepaalde huidlagen (dermis en subcutis). Dit oedeem gaat vaak gepaard met rode of paarsblauwe, soms pijnlijke, ontstoken en/of jeukende bulten waaruit een etterig en slijmerig vocht kan komen. In dat geval wordt de zwelling ook nog weleens geclassificeerd als mucoïd-cyste of mucuscyste
Pretibiaal myxoedeem ontstaat bij 1 tot 10% van alle patiënten met hyperthyreoïdie, vooral bij de (oog)ziekte van Graves. Het oedeem verdwijnt meestal vanzelf, zodra de schildklier en/of de oogontsteking tot rust is gekomen, maar dit kan lang duren. Behandeling bestaat veelal uit lokale corticosteroïdezalf. (bron)
Tot slot
Myxoedeem is een slijmerige vochtophoping in de huid. Het oedeemvocht bestaat grotendeels uit een afzetting en ophoping van eiwit-afvalstoffen (met name hyaluronzuur). De term ‘myxoedeem’ werd vroeger gebruikt als synoniem voor klinische (ziekmakende) hypothyreoïdie oftewel een extreem traag functionerende schildklier. Inmiddels is echter bekend dat myxoedeem zich óók voordoet bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) en bij gecompliceerde schildklier-gerelateerde aandoeningen zoals Graves & Hashimoto. Al met al is myxoedeem een welbekend schildkliersymptoom.
In geval van pretibiaal myxoedeem is de voorkant van het onderbeen (scheenbeen) paarsbruin verkleurd. De scheen voelt week en wasachtig aan en meestal ook pijnlijk en jeukerig. Doorgaans is er ook sprake van ‘non-pitting’ oedeem: vochtophoping waarbij geen putten kunnen worden gedrukt in de oedemateuze/vochthoudende huid. De enige effectieve behandeling van myxoedeem die tot nog toe bekend is bestaat uit het gedurende langere tijd smeren van een corticosteroïde zalf op de aangedane, myxoedemateuze huid.
Heb jij ervaring met de manifestatie en/of behandeling van myxoedeem? Deel hieronder jouw vragen, suggesties en bevindingen…
