Tegenwoordig moet overal een sticker op worden geplakt. Doe je dit, dan ben je dat… Denk je dit, dan ben je dat… Ervaar je dit, dan ben je dat… Voor een heleboel “afwijkende” patronen van gedragingen, handelingen en innerlijke ervaringen zijn dan ook namen bedacht. Deze namen zijn door de jaren heen talloze keren aangepast, net als de voorwaarden voor diagnosticering ervan.
Vanwege de aldoor groeiende inzichten en continue verschuivingen zijn er talloze ingewikkelde termen uit de psychologie waar erg veel verwarring over bestaat. Denk maar eens aan ‘psychopaat’ en ‘sociopaat’… Of ‘narcistisch’, ‘neurotisch’, ‘psychotisch’, ‘autistisch’ en ‘egocentrisch’… Maar ook ‘depressie’, ‘depressiviteit’ en ‘burn-out’…
Hieronder bespreken we één van de meest bekende & verwarrende termen uit de psychologie, namelijk de karakterstoornis…
Persoonlijkheidsstoornis c.q. karakterstoornis
Een persoonlijkheidsstoornis (soms ook ‘karakterstoornis’) is een bepaalde “categorie” binnen de grote verscheidenheid aan psychische aandoeningen die er zijn. Zo heb je naast persoonlijkheidsstoornissen ook denkstoornissen, gedragsstoornissen, angststoornissen, eetstoornissen, slaapstoornissen, aanpassingsstoornissen en seksuele stoornissen etc.
Een persoonlijkheidsstoornis wordt met name gekenmerkt door duurzaam en onbuigzaam patroon van gedachten, gevoelens en gedragingen. Dit patroon wijkt duidelijk af van de heersende, culturele verwachtingen en opvattingen. De 10 verschillende persoonlijkheidsstoornissen zijn onderverdeeld in 3 clusters. Deze clusters zien er als volgt uit:
1. Vreemd & excentriek gedrag (cluster A)
- Paranoïde (o.a. wantrouwen, wanen & psychosen)
- Schizoïde (o.a. afstandelijkheid & beperkte emotionele expressie)
- Schizotypisch (o.a. sociale isolatie & bijgeloof)
De schizotypische persoonlijkheidsstoornis zit soms op het randje van de psychische aandoening schizofrenie, die wordt gekenmerkt door psychosen (o.a. hallucinaties & verwardheid).
2. Theatraal, emotioneel & grillig gedrag (cluster B)
- Anti-sociaal (o.a. gebrek aan empathie + asociaal & impulsief gedrag)
- Borderline (balanceert tussen neurose en psychose)
- Theatraal (o.a. overdreven emoties & zoeken naar aandacht)
- Narcistisch (o.a. grootheidswaan & behoefte aan bewondering)
De antisociale persoonlijkheidsstoornis stond vroeger ook wel bekend als psychopathische of sociopathische persoonlijkheidsstoornis.
3. Gespannen & angstig gedrag (cluster C)
- Ontwijkend (o.a. geremdheid & gevoel van minderwaardigheid)
- Afhankelijk (o.a. extreme behoefte aan bevestiging & goedkeuring)
- Obsessief-compulsief (o.a. perfectionisme + zeer strikte naleving van regels & procedures)
Naast de 10 bovengenoemde persoonlijkheidsstoornissen krijgen veel mensen de diagnose PDNOS oftewel ‘Persoonlijkheidsstoornis Niet Anderszins Omschreven’. Deze mensen voldoen nét niet aan de criteria van één bepaalde persoonlijkheidsstoornis, maar hebben wél ’trekken’ van 2 of meer persoonlijkheidsstoornissen.
Tot slot
Het is niet gek dat je direct bang wordt dat je aan een persoonlijkheidsstoornis lijdt als je bovenstaande tekst leest. Iedereen heeft namelijk in meer of mindere mate gedachten, gevoelens en gedragingen waarvan bovengenoemde psychische stoornissen zijn afgeleid. Zo doet iedereen weleens asociaal, theatraal, afhankelijk of paranoïde.
Zoals hierboven ook al staat vermeld, is een karakterstoornis een soort “sticker” die op iemand wordt geplakt die aan een (groot!) aantal eisen voldoet. Deze “stempel” wordt met name opgedrukt omdat ie de behandeling door een psycholoog, psychotherapeut of psychiater vergemakkelijkt. Je voldoet dan ook niet zomaar aan de criteria van een persoonlijkheidsstoornis!
Zelfs een narcist, neuroot, autist of psychoot hoeft niet per definitie aan een persoonlijkheidsstoornis te lijden… Zo kan een narcist niet narcistisch genoeg zijn om aan de NPS (narcistische persoonlijkheidsstoornis) te voldoen. Bovendien merk je een PS doorgaans aan de verregaande sociale problemen die deze teweegbrengt!
Heb jij ervaring met een persoonlijkheidsstoornis? Laat a.u.b. hieronder je reactie achter…
