Mensen kunnen allergisch zijn voor onder andere voedingsmiddelen, huidschilfers van dieren, huisstofmijt en stuifmeel. Een minder bekende allergie is schimmelallergie. Over de schimmelallergie wordt verrassend weinig gesproken en geschreven, terwijl er ontzettend veel mensen allergisch zijn voor schimmels.
Schimmels behoren zelfs tot de belangrijkste stoffen waar mensen allergisch voor kunnen zijn. Schimmels zijn piepkleine micro-organismen, bestaande uit een netwerk van schimmeldraden (mycelium/zwamvlok), een vruchtlichaam (voortplantingsorgaan) en een voorraadje sporen. Schimmeldraden en -sporen worden via de lucht verspreid, en zodoende kunnen mensen schimmels inademen…
Symptomen van een schimmelallergie
Bij sommigen geeft het inademen van schimmelsporen en -draden niet of nauwelijks klachten. Bij anderen kunnen schimmels echter verregaande allergische klachten veroorzaken, waaronder:
- Kriebeligheid en jeuk
- Ademhalingsproblemen & benauwdheid
- Irritatie van huid & slijmvliezen
- Rode en vlekkerige van de huid
Mensen met een hevige schimmel-allergie kunnen zelfs flink ziek worden door toedoen van schimmels.
Waar vind je schimmels?
Schimmels komen nagenoeg overal voor, zowel binnenshuis als buitenshuis. Aan de hand hiervan onderscheiden we de volgende twee soorten schimmels:
1. Schimmels binnenshuis
Schimmels die binnen groeien worden ook wel “intramurale” schimmels genoemd. Ze groeien vooral in donkere, vochtige en relatief warme ruimtes. Denk maar eens aan bedompte kelders, broeierige wasruimtes en muren of vloeren waarin zich lekkages hebben voorgedaan. In de lente en herfst vind je doorgaans de meeste schimmels in huis.
2. Schimmels buitenshuis
Schimmels die buiten groeien staan bekend als “extramurale” schimmels. Extramurale schimmels groeien met name in rottende plantenresten zoals rotte bladeren, takken, boomschors en tuinaarde. Vooral in beboste gebieden, zijn vaak grote vruchtlichamen van schimmels zichtbaar. Deze vruchtlichamen kennen we o.a. als paddenstoelen, zwammen en elfenbankjes.
Schimmels in huis zijn veruit het schadelijkst als je aan een schimmel-allergie lijdt. Mensen verblijven immers extreem vaak en langdurig in hun eigen woning, waardoor je er zeer intensief mee in contact komt.
Hoe krijg je schimmels in huis?
Intramurale schimmels geven de voorkeur aan een vochtig, warm klimaat. In een kurkdroge ruimte kom je dan ook zelden of nooit schimmels tegen. Hierbij enkele risicofactoren waardoor de kans extra groot is dat er schimmelvorming optreedt…
1. Badkamer, toilet & keuken
Intramurale schimmels ontstaan meestal in vochtige ruimtes die onvoldoende (kunnen) worden geventileerd. Hierbij valt te denken aan gesloten keukens, kelders zonder ventilatiekanalen, kruipruimtes zonder ventilatieroosters, toiletten + badkamers zonder mechanische afzuiging en zolders onder slechte daken of zonder dakramen.
4. Vochtige muren, plafonds & vloeren
Zowel vocht als schimmelvorming is lang helaas niet altijd zichtbaar. Zo kan er vocht in muren, in plafonds of onder vloeren staan door toedoen van (oude) lekkages. Schimmels gedijen uitstekend op zulke vochtige plekken, en de schimmelsporen verspreiden zich vervolgens onopgemerkt door je huis.
3. Oude huizen
Schimmels komen vaker voor in oude huizen. Oude huizen zijn namelijk minder goed geïsoleerd en beduidend slechter geventileerd. Bovendien is de kans relatief groot dat zich er in het verleden lekkages hebben voorgedaan. Tot slot zijn de wanden, plafonds en vloeren uit verouderde (poreuze) bouwmaterialen vervaardigd, die veelal gevoeliger zijn (geworden) voor schimmelvorming.
4. Enkelwandige muren
Huizen met enkele muren (zonder spouw) zijn extra gevoelig voor schimmels. Door enkele muren kan namelijk gemakkelijk vocht heen trekken. Een dergelijke muur die continu vocht naar binnen doorlaat noemen we ook wel een “doorslaande muur”.
Schimmels houden van een mild, broeierig klimaat: lauwwarme temperaturen, hoge luchtvochtigheden en weelderige voedingsbodems.
Waar moet je op letten bij schimmelvorming?
Schimmels hebben niet alleen vocht en warmte, maar ook een voedingsbodem nodig. Mogelijke voedingsbodems voor intramurale schimmels zijn als volgt:
- Papier (vochtige kranten, oude boeken, behang e.a.)
- Hout (natte balken, rotte kozijnen)
- Groenten & fruit (sinaasappels, groentesauzen, appelmoes e.a.)
- Zuivel (kaas, melk e.a.)
- Noten & zaden (hazelnoten, walnoten e.a.)
- Granen (brood, pap e.a.)
Schimmels kunnen heel lang blijven groeien. Vroeg of laat worden ze dan ook bijna altijd zichtbaar. Schimmels onder vloeren slaan vaak door op de onderkant van je meubels. Schimmels in vochtige muren worden na verloop van tijd zichtbaar als gelige vlekken op je behang of als zwarte stippen in je stucwerk. Bij verregaande vochtproblemen zijn doorgaans ook je gordijnen en gestoffeerde meubels de klos.
Sommige schimmels kunnen tevens groeien op vochtig stucwerk en in natte bakstenen.
Hoe herken je schimmels in huis?
Er zijn heel veel verschillende schimmels. In woningen vindt je met name de ‘alternaria’, ‘aspergillus’, ‘cladosporium’, ‘eurotium’, ‘penicillum’ en ‘wallemia’. Afhankelijk van de soort, het groeistadium en de voedingsbodem, kunnen schimmels allerlei verschillende vormen aannemen. Van zwarte, grijze, witte, gele, blauwe of groene stipjes tot enorme plakkaten.
Sporen en schimmeldraden kunnen tevens een soort van beslag of “kleed” vormen. De afzetting van schimmelbeslag op een oppervlak wordt ook wel “beschimmeling” of “mold” genoemd. Zo kan er op brood, kaas, groenten en fruit een groen, grijs of wit beslag ontstaan dat steeds dikker, pluiziger en hariger wordt. Deze schimmel-aanslag duidt op bederf, en je dient beschimmeld voedsel dan ook direct weg te gooien. Schimmels kun je vaak ook herkennen aan een typische, muffe, stoffige en/of grondachtige geur.
In vochtig textiel en op natte muren kunnen zwarte plekken ontstaan. Men zegt dan ook wel dat “het weer erin zit”.
Waarom zijn schimmels gevaarlijk?
De meeste schimmels zijn saprofyt; ze leven van dood materiaal. ‘Saprofyte schimmels’ zijn erg nuttig, want ze ruimen allerlei afval op. Sommige saprofyte schimmels kun je zelfs eten; denk maar eens aan champignons. Er zijn echter ook schimmels die leven op levende organismen: ‘symbiotische schimmels’. En er zijn zelfs schimmels die leven ten koste van levende organismen: ‘parasitaire schimmels’.
Parasitaire schimmels –zoals candida albicans– zijn voor iedere persoon gevaarlijk. Ze kunnen namelijk besmettelijke schimmelinfecties veroorzaken, en deze gaan gepaard met allerhande gezondheidsklachten. Er zijn ook bepaalde schimmels die giftige stoffen (mycotoxinen) afscheiden. Deze stoffen irriteren de slijmvliezen, veroorzaken hoofdpijn en kunnen zelfs kankerverwekkend zijn (bron: doctoraatsonderzoek Dr. Barbara Delmulle, universiteit van Gent).
Schimmelallergie is niet gerelateerd aan de gevaarlijkheid van de schimmel. Mensen kunnen namelijk allergisch zijn voor zo’n beetje iedere soort schimmel. Het vervelende van schimmels is namelijk dat ze sporen en enzymen produceren. Deze stoffen zijn in principe ongevaarlijk, maar als je allergisch bent voor de eiwitten in deze stoffen kun je er flink ziek van worden . Je kunt allergieklachten krijgen door schimmelsporen in te ademen, op te eten of aan te raken.
Schimmel-allergie herkennen
De symptomen van een schimmelallergie komen overheen met die van hooikoorts (pollen-allergie). Hierbij valt te denken aan:
- Benauwdheid & ademhalingsproblemen
- Keelpijn, longklachten & branderige keel
- Kriebelhoest, jeuk in keel & niesbuien
- Onverklaarbare vermoeidheid & lusteloosheid
- Geïrriteerde slijmvliezen van neus & ogen
- Hoofdpijn
- Rode, gezwollen & tranende ogen
- Loopneus of verstopte neus
- Jeukende huid + eczeem
In een vergevorderd stadium kan een schimmel-allergie zelfs tot astma leiden.
Let op: Van hooikoorts heb je vooral buitenshuis last; van schimmel-allergie doorgaans binnenshuis. Men spreekt daarom ook wel van ‘Sick Building Syndrome’ oftewel SBS.
8 Middelen & tips tegen schimmelallergie
Schimmels gedijen voornamelijk in woningen die gebrekkig worden verwarmd, geventileerd en/of geïsoleerd. En dan met name op vochtige, donkere en relatief warme plekken. Er zijn verschillende methodes en medicijnen om schimmelallergie te voorkomen en behandelen. Hieronder vind je een aantal tips, methodes en middelen ter behandeling & bestrijding van schimmel-allergie…
1. Luchtontvochtiger tegen schimmels
Schimmels gedijen alleen als er veel vocht in de lucht zit. Als je het idee hebt dat het te vochtig is in een ruimte, dan kun je allereerst een vochtigheidsmeter (hygrometer) aanschaffen. Met een hygrometer kun je de relatieve luchtvochtigheid in je woning meten. Als je schimmelallergie wilt voorkomen, dan mag het vochtgehalte niet hoger zijn dan 50%. Als de lucht in je huis te vochtig is, dan kun je het beste een luchtontvochtiger kopen om de lucht in huis droger te maken.
Je kunt de luchtvochtigheid van een ruimte ook testen door een ijskoud glas water neer te zetten. Als er snel en veel condens op de buitenkant van het glas neerslaat, dan is de lucht te vochtig.
2. HEPA-luchtreiniger bij schimmelallergie
Als je zeker weet dat je schimmels in huis hebt, dan is het niet onverdienstelijk om een luchtreiniger te kopen. Een luchtreiniger met een HEPA-filter verwijdert ten minste 99,97% van alle stofdeeltjes en schimmels in de lucht. Speciale geïmpregneerde HEPA-filters (Coway, NanoBio e.a.) vernietigen tevens de bacteriën, virussen, mijten en schimmels die worden opgezogen. Een luchtreiniger helpt dan ook heel goed tegen schimmelallergie.
Let op: Een HEPA-luchtreiniger is vele malen effectiever tegen schimmels in huis dan een “normale” elektrostatische luchtreiniger.
3. Speciale stofzuiger tegen schimmel-allergie
Als je schimmels in huis hebt, dan dwarrelen er naar alle waarschijnlijkheid overal in huis schimmelsporen rond. Deze schimmelsporen slaan neer op je vloer en meubels. Het is dan ook belangrijk dat je regelmatig heel goed stofzuigt. Als je schimmels wilt vernietigen, dan kun je het beste een “UV anti-allergie stofzuiger” gebruiken. Of in ieder geval een stofzuiger die over een HEPA-filter beschikt.
Zeer regelmatig stofzuigen is een hele belangrijke stap in de strijd tegen schimmelallergie!
4. Stoomreiniger kan schimmels voorkomen
Hitte doodt schimmels. Als je je vloeren, wanden, tapijten, stoelen en bankstellen regelmatig met een stoomreiniger schoonmaakt, gaan schimmels dus dood. Desinfecteren m.b.v. stoom is tevens goed om verspreiding van bacteriën, virussen en parasieten tegen te gaan. Het is bovendien effectief tegen schimmelsporen (uitlopers van schimmels).
Stomen is een goed hulpmiddel tegen schimmelallergie. Het maakt je huis echter wel vochtiger, wat een luchtontvochtiger extra verdienstelijk maakt.
5. Oppassen met beschimmeld voedsel
Ook in allerlei etenswaren wordt een soort schimmel gebruikt, namelijk gist. Gisten zijn eencellige schimmels, en ook daarvoor kan men allergisch zijn. Over gist-allergie kun je meer lezen in dit artikel: ‘allergisch voor gist’. Je kunt ook allergisch zijn voor eetbare zwammen (champignons, shiitakes, bospaddenstoelen e.a. Dit zijn immers ook schimmels. Ook bedorven etenswaren kunnen zichtbare en onzichtbare schimmeldraden bevatten. Je moet daarom extra oppassen met bedorven voedsel als je lijdt aan schimmelallergieën.
Bewaar bederfelijke voedingsmiddelen die gevoelig zijn voor schimmels (kaas, jam, brood e.a.) koel en luchtdicht. Zodoende blijven ze langer goed en voorkom je bovendien onderlinge kruisbesmetting.
6. Vocht weren & ventileren
Vocht is en blijft een extreem belangrijk aspect als het aankomt op schimmelallergie. Je moet overtollige luchtvochtigheid dan ook koste wat kost zien te weren. Plaats bakjes met koolstofkorrels in vochtige ruimtes. Ventileer de badkamer na het baden of douchen. Breng ventilatiekanalen naar kruipruimte en kelder aan. Lucht je woning regelmatig door deuren en ramen open te zetten. Neem een goede mechanische afzuiging op badkamer en toilet. Zet het dakraam open als je op zolder natte was ophangt. Pas ook op met kamerplanten die veel water nodig hebben. In de plantenbak, maar ook in de bladeren en wortels kunnen namelijk schimmels ontstaan. En houd tot slot je vuilnisbakken goed schoon. Dit zijn potentiële schimmelnesten.
Een andere goede tip bij schimmelallergie is vochtwerend en anti-allergeen beddengoed (matrashoes, dekbedovertrek + kussensloop). En laat jaarlijks je matras steriliseren.
7. Schimmelwerende wandbedekking
Impregneer vochtige en beschimmelde muren en plafonds met anti-schimmelspray. Maak door schimmel getroffen oppervlakken eerst schoon met ‘HG Schimmel- Vocht & Weerplekken-Reiniger’. Vervolgens behandelen met ‘Albastine Vochtige Muren en Kelders’ en tot slot met een speciale anti-schimmelverf voor badkamer en keuken. Wanden in vochtige ruimtes (badkamer, kelder, washok e.a.) kun je uit voorzorg met schimmelwerende verf of spray behandelen. Na een lekkage dien je bij voorkeur grondig, intensief en langdurig een warmtekanon te gebruiken om het vocht weg te krijgen.
Tip: voor plafonds in badkamer zijn speciale schimmelwerende kunststof plafonds verkrijgbaar die gemakkelijk af te nemen zijn. Dit is ideaal voor mensen met schimmelallergie.
8. Anti-allergie medicatie
Als je lijdt aan een schimmel-allergie, dan houdt dat in dat je lichaam overdreven heftig reageert op de eiwitten in schimmelsporen en schimmel-enzymen. Je immuunsysteem valt de binnendringers met man en macht aan, en daardoor ontstaan de typische allergieklachten. Deze beschermingsreactie op allergene eiwitten in schimmels kan worden onderdrukt met allergiemedicatie. Hierbij valt te denken aan:
- Corticosteroïden zoals Nasonex® (mometason)
- Antihistaminica zoals Xyzal® (levocetirizine), Aerius® (desloratadine) of Zyrtec® (cetirizine)
Let op: Gebruik van antibiotica (antibacteriële medicatie) kan je juist gevoeliger maken voor schimmelinfecties en schimmelallergieën.
Je huisarts of allergoloog kan onderzoeken welk allergiemedicijn het beste werkt bij jouw vorm van schimmelallergie.
Tot slot
Als je last hebt van een schimmel-allergie, dan dien je aanraking met schimmels zo veel mogelijk te voorkomen. Niet inademen, niet aanraken en niet opeten. Eet dus geen gist, paddenstoelen of beschimmeld voedsel. Houd je woning relatief droog. Doe regelmatig de gordijnen open, want schimmels haten zonlicht. En tref zonodig de voorzorgsmaatregelen die hierboven beschreven staan. Tot slot dien je zichtbare schimmels (beschimmeling) direct te behandelen met bleekmiddel of chloor.
Ben jij allergisch voor schimmels? Of denk je te lijden aan een schimmel-allergie? Laat hieronder je vragen, opmerkingen en verhalen achter m.b.t. schimmelallergieën…
