Je schildklier bevindt zich in je keel en maakt daar hormonen aan. Schildklierhormonen komen in je bloed en via de bloedcirculatie bij je organen en weefsels terecht. De belangrijkste schildklierhormonen zijn thyroxine (T4) en trijoodthyronine (T3). Als jouw schildklier een te grote hoeveelheid schildklierhormonen uitscheidt, dan lijdt je aan een overactieve schildklierwerking oftewel hyperthyreoïdie. Hieronder lees je alles over de symptomen & behandeling van een te snelle schildklier…
Synoniemen van hyperthyreoïdie
Een te snelle schildklier staat bekend onder allerlei benamingen. De bekendste hiervan zijn als volgt:
- Hyperthyroïdie / hyperthyreoidie
- (Te) snelle schildklier
- Overactieve of hyperactieve schildklier
- (Te) snelle werking van schildklier
- Versnelde, verhoogde of versterkte schildklierwerking
- (Te) snel werkende schildklier
- Hoog schildklierhormoon
- Overproductie van de thyroïd
- Schildklier-“hyper” of hyperfunctie
Bij een bovenmatige of onbegrensde productie en/of afgifte van schildklierhormonen is het niveau in je bloed doorgaans veel te hoog…
Te snelle schildklier = veel schildklierhormonen
Schildklierhormonen zijn cruciaal voor je lichamelijke gezondheid en functioneren. Schildklierhormonen zijn namelijk nodig voor nagenoeg al je cellen, weefsels en organen. Schildklierhormonen spelen een belangrijke rol bij onder andere:
- Lichamelijke ontwikkeling
- Stofwisseling & spijsvertering
- Spieren & gewrichten
- Hersenen & zenuwen
- Hartslag & hartritme
- Lichaamstemperatuur
- Gedachten & emoties
Een overschot aan schildklierhormonen in je bloed veroorzaakt allerlei gezondheidsklachten.
Symptomen van een snelle schildklier
Een te snelle schildklier gaat gepaard met allerlei nare verschijnselen & symptomen. Een overschot aan schildklierhormonen versnelt namelijk allerlei fysiologische processen. Deze versnelling kan weer leiden tot de volgende hyperthyreotische symptomen:
- Continu warm & benauwd hebben
- Hartslag: verhoogde & onregelmatig (evt. hartkramp)
- Overmatig transpireren (hyperhidrose)
- Gejaagd, rusteloos & “hyperactief”
- Hoge basale lichaamstemperatuur
- Broeierige & klamme huid
- Onverklaarbare jeuk
- Verhoogde eetlust
- Diarree & stopverfontlasting
- Ledematen beven & trillen regelmatig (tremor)
- Complicaties m.b.t. vruchtbaarheid & zwangerschap
- Haaruitval (hoofdhaar & wenkbrauwen)
- Atypische problemen met haar, huid & nagels
- Opgezette schildklier (struma)
- Onrustig slapen & niet in slaap kunnen vallen
- Vocht vasthouden (myxoedeem)
- ‘Opbollende’ & schrikachtige ogen
- Haastig, ongeduldig & snel geïrriteerd
- Verminderde menstruatie
- Chaotisch, nerveus & snel spreken
- Angst, agressie & argwaan
- Hoge bloeddruk
- Onverklaarbare gewichtsafname
- Uitputting
Bovenstaande symptomen van hyperthyreoïdie hoeven zich overigens lang niet altijd of allemaal (tegelijkertijd) voor te doen.
Vormen van hyperthyreoïdie
Er zijn verschillende vormen van hyperthyreoïdie. We onderscheiden de volgende verschijningsvormen van een te snel werkende schildklier:
1. Subklinische hyperthyreoïdie
Bij subklinische hyperthyreoïdie werkt de schildklier te snel, maar treden er (nog) geen waarneembare symptomen en verschijnselen op. De snelle schildklier kan subklinisch blijven… Maar zodra de hyperthyreoïdie overgaat in de klinische variant is behandeling nodig om de concentratie schildklierhormonen in het bloed te verlagen.
2. Klinisch te snelle schildklier
Bij klinische hyperthyreoïdie is er wél sprake van merkbare en/of meetbare klachten. Behandeling van de versnelde schildklier is in dit geval noodzakelijk om het hormoonpeil te verlagen en de schildklier-klachten te verhelpen.
3. Congenitaal versnelde schildklierwerking
Congenitale hyperthyreoïdie houdt in dat een baby een verhoogde concentratie schildklierhormonen meekrijgt bij de geboorte. Meestal komt dit doordat de baby schildklier-stimulerende stoffen via de moeder in zijn/haar bloed heeft gekregen. Deze vorm van hyperthyreoïdie is nagenoeg altijd subklinisch en verdwijnt dan vanzelf na de geboorte. Een licht versnelde schildklier is overigens normaal bij pasgeborenen.
4. Iatrogeen geïnduceerde hyperthyreoïdie
‘Iatrogeen geïnduceerd’ houdt in dat iets wordt veroorzaakt door medicatie. In dat geval wordt de snel werkende schildklier dus veroorzaakt door medicijnen. Iatrogene hyperthyreoïdie is meestal jodium-geïnduceerd. Lithium vertraagt de schildklier meestal, maar kan soms ook een hyperactieve schildklier tot gevolg hebben.
Een jodiumhoudend medicijn dat erom bekendstaat een snelle schildklier te veroorzaken is het anti-aritmicum amiodaron oftewel Cordarone®. Als de schildklier wordt versneld door amiodaron, dan spreekt men ook wel van “amiodarone hyperthyreoïdie” of amiodaron-geïnduceerde hyperthyreoïdie.
Vanwege hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap hebben ook zwangere vrouwen soms een milde vorm van hyperthyreoïdie. Een te snelle schildklier wordt doorgaans gediagnostiseerd m.b.v. bloedonderzoek.
Oorzaken van een te snelle schildklier
Hyperthyreoïdie kan ontstaan door allerlei aandoeningen, afwijkingen, geneesmiddelen & nutriële overschotten. De bekendste oorzaken van een versnelde schildklier zijn als volgt:
1. Ziekte van Graves
Bij de ziekte van Graves vallen lichaamseigen antistoffen de schildklier aan. De schildklier wordt door deze aanvallen niet stukgemaakt, maar gestimuleerd in zijn hormoonproductie. De ziekte van Graves zorgt in eerste instantie voor een veel te snelle schildklier, maar kan in een later stadium ook voor een veel te trage schildklier zorgen.
2. Schildklierontsteking (thyreoïditis)
Een schildklierontsteking (thyreoïditis) kan de schildklierwerking versnellen of remmen. Als er bij door de ontsteking schildklierfollikels stukgaan, kan er zelfs een grote hoeveelheid schildklierhormoon in het bloed lekken. Zodoende kunnen gevaarlijk hoge concentraties schildklierhormoon ontstaan.
3. Toxische adenoom
Een adenoom is een “goedaardig” gezwel in de schildklier. Een dergelijk gezwel kan resulteren in een verhoogde aanmaak en afgifte van schildklierhormoon waardoor een overactieve schildklier ontstaat. Als er sprake is van meerdere goedaardige gezwellen in de schildklier, dan spreekt men ook wel van een ‘toxisch multinodulair struma’. Deze aandoening staat ook wel bekend als de ziekte van Plummer.
4. Aandoening van de hypofyse
Soms ontstaat er een goedaardig gezwel (adenoom) in het hersenaanhangsel (hypofyse). Als deze adenoom uit TSH-producerende cellen bestaat, kan de schildklier enorm snel en overactief worden. Ook andersoortige hypofyse-aandoeningen kunnen de schildklier hyperactief maken. Men spreekt dan van secundaire hyperthyreoïdie.
5. Inname van thyromimetica
Ook bij overmatige inname van schildklierhormoontabletten oftewel thyromimetica (Thyrax®, Euthyrox®, Eltroxin® e.a.) ontstaat een te hoge concentratie schildklierhormoon in het bloed. Hoewel er dan geen sprake is van een te snelle schildklier, treden dezelfde klachten op als bij hyperthyreoïdie.
Deze overdosering ontstaat meestal bij behandeling van een vertraagde schildklier… Maar er zijn ook mensen die hoge doses schildklierhormonen slikken om af te vallen. Bij een hoge overdosering kan thyreotoxicose of zelfs een levensbedreigende “thyreotoxische crisis” optreden. Ook medicamenten met lithium of jodium kunnen de schildklierwerking versnellen.
De behandeling van een te snelle schildklier en een overschot aan schildklierhormonen logischerwijs afhankelijk van de achterliggende oorzaak…
Behandeling van een snelle schildklier
Als een snelle schildklier hyperthyreotische klachten veroorzaakt, dan is behandeling vereist. Het behandelen van een snel werkende schildklier kan op verschillende manieren plaatsvinden. De bekendste behandelingen van hyperthyreoïdie zijn als volgt:
1. Schildklierremmers innemen
Als een snel werkende schildklier wordt veroorzaakt door medicamenten, de Ziekte van Graves of een virale schildklierinfectie, dan worden doorgaans schildklierremmers (thyrostatica) toegediend. Een thyrostaticum remt de productie en afgifte van schildklierhormonen door de schildklier. Bekende schildklierremmers zijn thiamizol (Strumazol®), carbimazol (Basolest®) en propylthiouracil (PTU).
2. Radioactief jodium toepassen
Bij schildklierkanker, bepaalde goedaardige gezwellen of een vergrote schildklier (diffuus struma) wordt de schildklier soms deels of volledig vernietigd met behulp van radioactief jodium (“De Slok”). De hoeveelheid schildklierweefsel wordt dankzij radioactief jodium teruggebracht, waardoor er minder schildklierhormonen worden geproduceerd.
3. Schildklier (deels) verwijderen
Als schildklierremmers en/of radioactief jodium niet volstaan, dan kan ervoor worden gekozen om de schildklier deels of in zijn geheel te verwijderen. Het operatief verwijderen van de schildklier gebeurt vooral bij schildklierkanker, maar soms ook bij extreme schildklierinfecties of twijfelachtige knobbels.
4. Radiotherapie uitvoeren
Als de schildklier te snel werkt door een goedaardig of kwaadaardig gezwel (adenoom, cyste, nodule, tumor e.a.) dan kan in sommige gevallen radiotherapie worden toegepast. Vaak ter aanvulling op radioactief jodium of een schildklieroperatie. Maar soms ook als een op zichzelf staande behandeling.
Tot slot
Klinische hyperthyreoïdie is ingrijpend, maar hoeft na een succesvolle ingreep of medicamenteuze behandeling geen klachten meer te geven. Door de behandeling van een te snelle schildklier treedt vaak een te trage schildklier op. In dat geval moet de hormoonspiegel worden aangevuld met schildklierhormoontabletten (thyromimetica).
Heb jij een snel werkende schildklier? Deel jouw ervaringen, vragen, opmerkingen en verhalen m.b.t. een te snelle schildklier hieronder…
