Te weinig testosteron: symptomen van testosterontekort

Een tekort aan testosteron kan een heleboel problemen veroorzaken binnen het menselijk lichaam. Vooral bij mannen is een bescheiden testosteron-tekort doorgaans al flink merkbaar. Een testosterontekort staat ook wel bekend als testosterondeficientie of “Low T”. In dit artikel worden de klachten en symptomen van een testosterontekort behandeld…

Symptomen testosterontekort

Een verminderde testosteron-aanmaak zorgt voor lage testosteronspiegel in het bloed, en dit uit zich doorgaans in de volgende symptomen en verschijnselen:

• Futloosheid en “je niet lekker voelen” (malaise)
• Afname van spierkracht & spiermassa
• Afname van het libido (geen zin in vrijen)
• Minder beharing (met name lichaamshaar & baardgroei)
• Aanhoudende erectiestoornissen (c.q. “impotentie”)
• Verminderde vruchtbaarheid (of zelfs onvruchtbaarheid)
• Botontkalking (osteoporose)
• Toename van vetmassa (vooral buikvet)
• (Extreem) late puberteit bij jongens

Al met al is een testosterontekort doorgaans zeer vervelend en begrenzend.

Tekort aan testosteron vaststellen

Testosteron is zichtbaar in je bloed. In je bloedbaan circuleert namelijk continu een bepaalde hoeveelheid testosteron, welke ook wel ‘testosteronspiegel’ wordt genoemd. De doorsnee testosteronwaarde van een individu wordt ook wel basis genoemd.

Het “basistestosteron” verschilt sterk per persoon; vandaar dat er voor bloedwaarden meestal 2 “referentiewaarden” worden aangehouden: een aanvaardbaar minimum en een toelaatbaar maximum. Alle testosteronniveaus die binnen deze twee getallen vallen, worden medisch gezien als “oké” beschouwd.

Weetje: Tussen je 18^e en 75^e daalt je testosteronspiegel gemiddeld met 35%.

Waarden testosteron (laag, normaal, hoog & referentie)

Hierbij de referentiewaarden voor testosteron op basis van geslacht en leeftijd:

1. Testosteronspiegel mannen (referentiewaarden)

• 7 maanden tot 9 jaar: < 1,04 nmol/L
• 10 tot 13 jaar: 0,04 t/m 21,48 nmol/L
• 14 tot 15 jaar: 3,47 t/m 18,74 nmol/L
• 16 tot 19 jaar: 6,94 t/m 33,66 nmol/L
• 20 tot 39 jaar: 9,00 t/m 37,48 nmol/L
• 40 tot 59 jaar: 12,15 t/m 30,88 nmol/L
• 60 jaar en ouder: 12,15 t/m 24,98 nmol/L

2. Testosteronspiegel vrouwen (referentiewaarden)

• Jonger dan 7 jaar: < 0,35 nmol/L
• 7 tot 9 jaar: 0,04 t/m 0,42 nmol/L
• 10 tot 13 jaar: 0,07 t/m 1,84 nmol/L
• 14 tot 17 jaar: 0,28 t/m 1,84 nmol/L
• Pre-menopausaal (voor overgang): 0,35 t/m 2,43 nmol/L
• Post-menopasaal (na overgang): 0,24 t/m 1,39 nmol/L

Let op: zwangere vrouwen kunnen tot 4 keer de testosteronniveaus bereiken van bovenstaande (niet-zwangere) tegenhangers.

“Normale” testosteronspiegel…

Nmol/L staat voor “nanomol per liter bloed”. Een nanomol staar voor een specifiek aantal deeltjes. Het is daarom moeilijk te zeggen wanneer je testosteron “normaal” is. Meestal wordt het volgende aangehouden: bij mannen moet de testosteronspiegel in ieder geval boven de 8 nmol/L zijn; tussen de 12 en 30 wordt als “normaal” of “gangbaar” beschouwd. Bij vrouwen moet de testosteronwaarde in ieder geval onder de 2,5 nmol/L blijven, met uitzondering van zwangerschap.

Let op: niet ieder instituut hanteert dezelfde referentiewaarden voor testosteron; jouw ziekenhuis, kliniek, arts of specialist kan dus een ietwat lager minimum of hoger maximum aanhouden.

Testosteronwaarde meten

Als je het idee hebt dat je aan een testosterontekort lijdt, kun je je testosteronspiegel laten controleren. Hiervoor dien je bloed te laten afnemen bij je huisarts, een prikpost of een gespecialiseerde kliniek. Een endocrinoloog is zelfs gespecialiseerd in het meten en interpreteren van hormonale niveaus in je bloedbaan. Mannen kunnen tevens bij een androloog terecht.

Als je binnen de referentiewaarden voor testosteron valt, heb je medisch gezien geen testosterontekort. Toch kan het best zijn dat jouw lichaam niet genoeg heeft aan het medisch gerefereerde minimum aan testosteron. Het criterium (zo’n beetje tussen de 8 en 35 nmol/L) is immers enorm breed. Je mag dan ook best stellen dat voor een jongvolwassen man een testosteronlevel beneden de 12 nmol/L al aan de lage kant is; rond de 18 is gemiddeld.

Al met al kan het best zijn dat je voldoet aan de medische referentiewaarden voor het testosteronniveau, maar dat je desalniettemin klachten hebt vanwege een ontoereikende testosteronspiegel.

Waar moet je rekening mee houden?

Als je je testosteronspiegel laat controleren, komt daar het een en andere bij kijken. Zo dient er onderscheid te worden gemaakt tussen testosteron dat vrij in je bloedbaan circuleert: ongebonden oftewel “vrij testosteron” (FT) en aan plasma (bloedeiwitten), albumine of SHGB gebonden testosteron. Bovendien kan het –afhankelijk van de motieven om te testen– noodzakelijk zijn om ook Luteïniserend Hormoon (LH), follikel stimulerend hormoon (FSH) en/of sekshormoon-bindend globuline (SHBG) te meten.

Oplossing bij een testosteron-tekort

Mannen met een te lage testosteronspiegel kunnen desgewenst testosteronsupplementen gebruiken in de vorm van crème, pleisters, spray, pillen of injecties. Toch hoeft toediening van lichaamsvreemd testosteron het probleem niet per se te verhelpen.

Een verminderde testosteronproductie wordt namelijk veelal veroorzaakt door een tekort aan LH, en kan weer ontstaan een gebrek aan GnRH. Vooral estradiol (wat ontstaat bij de omzetting van testosteron) verlaagt de GnRH. Om die reden werkt een antioestrogeen vaak beter dan testosteron.

Ook kan een een tekort aan vitamine D –of eigenlijk hormoon D– een testosterontekort in de hand werken. Dus laat uit voorzorg ook je vitamine D controleren, en neem in geval van een vitamine D-tekort periodiek een vitamine D-supplement in. Meer over het boosten van je testosteronspiegel kun je desgewenst lezen in dit artikel:

Mannen: 12 tips om je testosteronspiegel te verhogen

Pas op: Door het toedienen van synthetisch testosteron (tabletten e.a.) kan de lichaamseigen testosteronproductie ermee ophouden.

Tot slot

Een tekort aan testosteron hoeft overigens niet altijd te worden opgemerkt in het bloed. De testosteronspiegel piekt en daalt namelijk gedurende de dag. Bovendien kan je testosteronniveau stijgen door o.a. sensatie, (in)spanning, succes en prestatie. Een testosteronmeting betreft dan ook een momentopname en er is dan ook eigenlijk een reeks van tests nodig voor een betrouwbare meting.

Ben jij weleens getest op de hoogte van je testosteronspiegel? Deel hieronder de uitkomst, de opvattingen van jouw arts en eventuele vervolgstappen!