Ik kom zeer regelmatig verhalen tegen waarbij een trage schildklier als oorzaak wordt genoemd van overgewicht en obesitas. De meeste doktoren staan hier sceptisch tegenover, met als gevolg dat patiënten zich niet serieus genomen voelen. Is het terecht dat doktoren sceptisch zijn? Een aantal feiten over schildklieraandoeningen:
Schildklieraandoeningen komen niet zo vaak voor
Schildklieraandoeningen komen minder vaak voor dan veel mensen denken. Officiële cijfers laten zien dat ongeveer 3% van de bevolking (waarbij de helft niet gediagnosticeerd is), met name vrouwen, last heeft van een traag werkende schildklier (officieel heet dit hypothyreoïdie). Een traag werkende schildklier kan er voor zorgen dat je te zwaar wordt. Dit staat in schril contrast met het aantal mensen met overgewicht in Nederland (ongeveer 50%). Naarmate je ouder wordt neemt ook de kans op een traag werkende schildklier toe.
Ietwat trage schildklier zorgt niet voor enorme gewichtstoename
Hoewel een langzaam werkende schildklier kan zorgen voor een kleine gewichtstoename, komt dit doordat je meer vocht vasthoudt, en niet omdat je meer vet opslaat. Obesitas en overgewicht zijn dus meestal niet het resultaat van een schildklier die traag werkt, maar van het feit dat je te veel eet. Dit lijkt kort door de bocht, maar uiteindelijk gaat ieder pondje door het mondje.
Slechte voeding + roken zijn de belangrijkste oorzaken van een traag werkende schildklier
Een schildklieraandoening is een welvaartsziekte: de belangrijkste oorzaak van een trage of te snel werkende schildklier is een slecht voedingspatroon met te weinig voedingsstoffen. Een traag werkende schildklier wordt meestal veroorzaakt door een tekort aan jodium in de voeding (met name in niet-Westerse landen). In westerse landen is de oorzaak meestal te vinden bij roken en een tekort aan vitamine A, magnesium en ijzer.
Daarnaast is er een sterk verband tussen de welvaartsziekte diabetes type 2 en een traag werkende schildklier. Naarmate obesitas toeneemt, neemt diabetes type 2 toe, en neemt ook het voorkomen van een traag werkende schildklier toe.
Een probleem met je schildklierwerking of schildklierfunctie is dus in veel gevallen eerder het gevolg van overgewicht en een slecht eet- en leefpatroon, en niet de oorzaak.
Er bestaat overigens wel een groep mensen waarbij de oorzaak van een traag werkende schildklier gecompliceerder ligt. Zo kunnen bijvoorbeeld erfelijkheid of auto-antilichamen (waarbij het immuunsysteem eiwitten aanmaakt tegen eigen eiwitten) een rol spelen, maar dit omvat slechts enkele procenten van alle mensen met hypothyreoïdie. Ik probeer deze groep ook zeker niet tegen de schenen te trappen, maar enkel de personen met een slecht eet- en leefpatroon te bereiken die zich ten onrechte ‘slachtoffer’ noemen van een traag werkende schildklier.
Tot slot
Ik vrees voor velen die zijn of haar trage schildklier de schuld geeft van overgewicht dat de doktoren terecht sceptisch zijn. Veel mensen proberen een medisch excuus te vinden voor hun overgewicht, omdat dit makkelijker te verteren is dan het feit dat ze te veel eten en te weinig bewegen. Maar zoals de feiten laten zien is dit excuus in veel gevallen niet geldig.
Gezond eten en minimaal 30 minuten per dag intensief bewegen vermindert de kans op een trage schildklier aanzienlijk. Deze vaak drastische wijziging kan er bij veel patiënten voor zorgen dat de klachten verdwijnen, net zoals bij diabetes en andere welvaartsziekten het geval is.
