Oedemen zijn zwellingen door vochtophoping. Ze kúnnen ontstaan als gevolg van medicijngebruik; in dat geval spreekt men soms ook van ‘medicamenteus oedeem’ of ‘medicijn-geïnduceerd oedeem’. Er zijn talloze medicijnen waarvan bekend is dat ze oedeem als mogelijke bijwerkingen hebben. Hierbij valt te denken aan bloeddrukmedicijnen en corticosteroïden. Enkele voorbeelden van geneesmiddelen die medicijn-geïnduceerd oedeem in de hand werken, zijn als volgt:
- Steroïden & oestrogenen
- NSAID’s (ibuprofen e.a.)
- Antihypertensiva tegen hoge bloeddruk (vooral vasodilatatoren)
- Lithiumtherapie: lithium als antidepressivum bij (hyper)manie
- Cyclosporine, na orgaantransplantatie
- Hormonale voorbehoedsmiddelen (‘de pil’ e.a.)
- Diarreeremmers (loperamide e.a.)
- Schildkliermedicijnen (levothyroxine & liothyronine)
- Etc. etc. etc.
Als je aan ‘onverklaarbaar’ oedeem lijdt, kan het dus raadzaam zijn om na te gaan of je bijvoorbeeld gestogenen, guanethidinederivaten, 8-methoxypsoralenen, glucocorticosteroïden en/of antihypertensiva gebruikt…
Oedeem door toedoen van corticosteroïden
Vooral glucocorticoïden van het hydrocortison-type (zoals prednison) werken oedeem in de hand. Corticosteroïden worden geproduceerd in de bijnierschors en staan ook wel bekend als bijnierschorshormonen. Ze worden toegepast bij een scala van ziektebeelden vanwege hun ontstekingsremmende en immunosuppressieve werking. Sommige corticoïden zorgen ervoor dat de nieren minder zout uitscheiden, wat kan leiden tot een hogere bloeddruk en oedeem. Corticosteroïden worden overigens ook ingezet om bepaalde, ernstige vormen van oedeem te bestrijden.
Iatrogeen & reactief oedeem
Indien oedeem ontstaat als gevolg van een medische behandeling (operatie, medicatie, therapie etc.), dan spreekt men ook nog weleens van ‘iatrogeen oedeem’. Ook oedeem dat ontstaat door stopzetting van de inname van plastabletten (diuretica) wordt als iatrogeen beschouwd.
Vochtstapeling als specifiek gevolg van bestraling oftewel radiotherapie bij kanker noemt men ook wel ‘reactief oedeem’. Een bekende vorm van reactief oedeem is post-oncologisch lymfoedeem: restoedeem van de behandelingen zakt dan van de onderbuik en lies richting de benen. Dit wordt ook wel descenderend (dalend/zakkend) oedeem genoemd.
Tot slot
In relatief veel gevallen wordt oedeem oftewel ‘vocht vasthouden’ veroorzaakt of in ieder geval in de hand gewerkt door gebruik van geneesmiddelen. Als je veel vocht vasthoudt en geen idee hebt waarom, kan het dus lonen om de medicijnen die je stelselmatig inneemt eens goed onder de loep te nemen.
Heb jij ervaring met iatrogeen oedeem oftewel medicijn-geïnduceerd vocht vasthouden? Laat hieronder weten door wélke medicamenten…
27 Reacties
Ik slik al 9 jaar Desloratadine en Avamys neusspray nu de laatste drie jaar heb ik last van oedeem bij mijn benen tot mijn knieën. Nu is de werking na zo lange tijd ook zwaar verminderd en ga ik een ander medicijn slikken zou de oedeem dan ook weggaan.
Ik gebruik al jaren meerdere anti-epileptica voor mijn epilepsie zonder problemen. Na mijn nekhernia met uiteindelijk zenuwpijn, gebruik ik ook Lyrica. Sindsdien ben ik aangekomen maar ik hou vooral vocht vast. Ik wil eigenlijk stoppen met Lyrica maar wat dan? Is er misschien iets aan het vocht te doen?
Veel vocht in onderbenen, enkels en voeten door gebruik van hydrocortison. Ervaar dit als heel vervelend en belastend. Is er een oplossing voor?
Hallo ik slik Euthyrox schildklier is te traag. Nu ben ik heel veel bijgekomen had in verleden wel last van oedeem. Maar nu wel heel erg. En houd ook lang aan. Word er niet goed van. Nu zeggen mensen je moet plasthee nemen dat je vocht uit plast. Een ander zegt weer je moet meer drinken. Een ander zegt komt van die schildkliertabletten.
Vochtafdrijvende kruidenthee valt te proberen. Via zulke thee krijg je ook vocht binnen, dus je lichaam krijgt in ieder geval de kans om vers vocht over het lichaam te verdelen, hetgeen bijvoorbeeld niet het geval is als je vochtafdrijvende medicijnen (plastabletten / plaspillen / diuretica) inneemt. Let wel: kijk goed naar de ingrediënten van de thee, en zoek van elk individuele ingrediënt goed de voordelen en nadelen op. Er zijn namelijk theeën op de markt waar héél veel brandnetel, duizendblad, guldenroede, kamperfoelie, kastanje, paardenbloem, paardenstaart en venkel bevatten. In principe niets mis mee, maar overdaad schaadt altijd. Gebruik zulke theeën niet te veel en niet te vaak, want gedroogde kruiden kunnen hele hoge concentraties aan bepaalde mineralen, sporenelementen en micronutritionele plantenstoffen / fytochemicaliën bevatten. Dus niet alleen wordt het vochtafdrijvende effect –onderaan de streep– van veel van dit soort kruiden nog altijd betwist, óók kan het continue veelvuldige gebruik ervan negatief uitpakken. En ja, het lichaamsvreemde / exogene schildklierhormoon levothyroxine (Euthyrox / Thyrax / Thyrofix e.a.) wordt veelvuldig in verband gebracht met overmatig vocht vasthouden (oedeem), maar toch hoofdzakelijk als de dosering niet optimaal is. Een traag werkende schildklier kan immers ook zorgen voor het vasthouden van aanvullend vocht, en als het tekort aan lichaamseigen / endogene schildklierhormonen niet afdoende wordt gecompenseerd met schildklierhormoonvervangers, dan kan het schildklier-geïnduceerde oedeem blijven bestaan. Mijn eerste vraag zou dan ook als volgt zijn: hoe zien je basale schildklierwaarden (TSH, T4 en T3) er momenteel uit? Voldoende drinken, is trouwens altijd belangrijk!
Paul ik weet niet hoe hoog de waarde zijn ben heel veel bij gekomen. Heb vier ingrepen gehad breuk gal. En ik voel me net een opgeblazen zak ik neem nu 100 mg voor de schildklier en voel je echt niet goed vooral buik en voeten. Heb een mat aan de buikwand een A4 formaat sinds 2 maart en is vreselijk.
Vraag deze bloedwaarden / schildklierwaarden op, want alleen dán kun je nagaan hoe het daadwerkelijk met je schildklierhormoonbalans gesteld is.
Ik heb allergisch gereageerd op cetirizine. Ik kreeg pijnlijke blaren en heb nu nog last van vochtophoping in mijn enkel. Ben meteen met deze gestopt… de blaren zijn weg, maar het vocht blijft. Weet niet goed wat te doen nu…
Ik neem Alecensa / alectinib, pillen tegen mijn type longkanker, namelijk een ALK mutatie. Ik voelde me een jaar lang kerngezond na mijn diagnose. Maar de tumor bleef maar groeien en nu moet die ingedijkt worden… Ik heb het er zo moeilijk mee dat mijn verder zo gezonde lichaam zo lijdt onder de bijwerkingen van deze medicatie. Op 14 dagen ben ik 5 kg verzwaard! Mijn benen zijn loodzwaar, mijn enkels helemaal dik en daarbij ben ik erg geconstipeerd en moet veel laxeermiddelen nemen… Mijn huid en slijmvliezen zijn heel droog. Ik maak me zorgen! Ik kan hier moeilijk mee leven! Mijn levenskwaliteit is enorm gedaald… En ik moet dit levenslang nemen…
Mijn moeder slikt al 23 jaar ciclosporine en prednison i.v.m. een niertransplantatie. Het toxische begint nu zijn deel te eisen. Ze heeft een verstoorde darmwerking en dus diverticulitis opgelopen, een acute geperforeerde darm en nu dus een stoma. Ze heeft een perkamenthuid waardoor stoten direct resulteert in hevige onderhuidse bloedingen / bloeduitstortingen en veel wonden. Ze heeft nu lymfoedeem en jicht en een hartritmestoornis. Na 23 jaar hoge bloeddruk en vele mineralentekorten en vitaminetekorten opgebouwd te hebben is er nu ineens sprake van ’te’ lage bloeddruk, bloedarmoede, kaliumtekort etc. etc. etc.
Hallo, Ik heb reeds een aantal weken last van artritische ontsteking in mijn knie en neem dus ook ibuprofen tegen infectie én pijn. En dit is echt wel noodzakelijk. Maar nu heb ik reeds enkele dagen enórme gezwollen onderbenen! Dus dit kan voortkomen van de Ibuprofen? Ik neem er 4 per dag van 400 mg. En wat is dan het alternatief??? Ik werk full-time (uit noodzaak)… en ben 53. M.v.g. Lut
Ibuprofen heeft soms nierproblemen tot gevolg, inclusief het ontstaan van oedeem. Sowieso wordt het vasthouden van vocht bij gebruik van NSAID’s regelmatig als bijwerking gemeld. Zeer zelden treedt zwelling van gezicht, tong of keel (angio-oedeem) op, al dan niet met ademhalingsproblemen tot gevolg. Of het oedeem in je onderbenen daadwerkelijk het gevolg is van de ibuprofen kan ik niet zeggen. Het is een mogelijkheid, maar wellicht zijn er andere factoren in je leven die eveneens als mogelijke oorzaak genoemd dienen te worden… Mocht paracetamol volstaan, dan zou je kunnen overwegen om dit een tijdje te proberen en aan te zien of het oedeem afneemt… Mocht dat het geval zijn, dan kun je er vrijwel zeker van zijn dat de ibuprofen de veroorzaker was. Wat je ook zou kunnen doen is even langs de huisarts gaan om te zien of hij/zij de aard, ernst en oorzaak van je oedeemklachten kan achterhalen. Sterkte ermee!
Ben 13/2 overgestapt van Thyrax 150 naar Tirosint 125 en heb last van vocht vasthouden mijn TSH is 1,45 en T4 17.
Gebruik nu sinds een week seroquel en na 2 dagen heb ik wallen onder de ogen weet niet of het komt door het medicijn of door het vele slapen …
Seroquel (quetiapine) kan veranderingen teweegbrengen in de bloeddruk, hartslag, schildklierstatus, bloedsuiker, spijsvertering en vochthuishouding. Ik kan me dan ook zeker voorstellen dat dit geneesmiddel direct of indirect wallen onder de ogen kan veroorzaken. Uitsluitsel hieromtrent kan ik je helaas niet bieden. Wellicht kun je je arts om opheldering vragen…
Ik gebruik sinds 2 weken quetiapine en heb enkele dagen Lyrica (pregabaline) geslikt. Mijn onderbenen zijn dikker en als ik erop druk ontstaan er kuiltjes. Ik dacht dat het aan de Lyrica lag en ben er nu sinds 3 dagen mee gestopt, maar mijn onderbenen blijven dikker. Zal het aan de quetiapine liggen? Maak me best ongerust…
Voor zover ik weet is oedeem geen bekende bijwerking van quetiapine. Voor uitsluitsel kun je het best eventjes je apotheker of huisarts raadplegen.
Kan ik vast houdend vocht in benen en enkels krijgen van het medicament zaldiar
Heb na verhoging van amlodipine oedeem in mijn enkels… het is een bekend bijverschijnsel van dit bloeddrukverlagend medicijn. In overleg heroverweging medicatie.
Heb ook amlodipine voorgeschreven gekregen voor verlaging van de bloeddruk. Gebruik het nu ongeveer 4 weken en krijg nu dus ook opgezette benen en voeten…
Ik heb sinds April 2016 al 5 stootkuren dexamethason moeten nemen, dit 4 keer 10mg per dag gedurende 3 dagen en dan afbouwend. Vooral mijn buik en gezicht zijn gezwollen, er is zeker 8 kilo bijgekomen (eetlust is ook wel vergroot maar ik let op mijn eten!). Weet iemand of dit vocht snel wegtrekt? Deze maand neem ik m’n laatste stootkuur en hoop ik snel weer te vermageren.
Ik dacht dat eigenlijk dat dexamethason een alternatief was voor prednison dat juist wordt ingezet om de kans op oedeem / vochtophoping tot een minimum te beperken. Weet je zeker dat de vochtstapeling het gevolg is van de dexamethason?
Ik dénk dat het vochtstapeling is, ‘hoop’ het eigenlijk zodat het geen vet is… Klinkt misschien raar. Ik las wel dat dexamethason de vetafbraak en stofwisseling kan ontregelen en je dus serieus kan bijkomen.
Ik gebruik sinds november 2015 doxazosine 4 mg (voor hoge bloeddruk, gerelateerd aan de nierziekte FSGS). Halverwege januari 2016 is de doxazosine verhoogd naar 8 mg. Ook halverwege januari 2016 begonnen met Crestor 5 mg (familiair hoog cholesterol). Deze moet ik nu verhogen naar 10 mg (heb ik nog niet gedaan). Sinds ongeveer 1 week heb ik last van oedeem in mijn onderbenen / enkels. De vraag is nu: wie van de 2…?
Beste René, Crestor (werkzame stof rosuvastatine) staat erom bekend dat het oedeem kan veroorzaken, met name perifere vochtstapeling. (bron) Ook doxazosine kan vochtzwelling veroorzaken, met name in de handen, voeten, voeten, enkels en onderbenen. (bron + bron) Deze medicijnen kunnen dus alle twee tot oedeem leiden; je beenoedeem zou dus zelfs het gevolg kunnen zijn van een combinatie van beide medicamenten… Aangezien ik geen arts ben, kan ik hieromtrent logischerwijs niets met zekerheid zeggen. Heel veel sterkte en beterschap toegewenst! Groeten, Paul
Ik hou vocht vast omdat ik euthyrox 25mg neem. Wat kan ik hier mee. Ben van plan om te stoppen.
Beste G. Weet je zeker dat de vochtstapeling wordt veroorzaakt door de Euthyrox? Schildklierproblemen veroorzaken namelijk maar al te vaak op zichzelf voor oedeem, dus ongeacht gebruik van schildkliermedicatie. Dit zou dus kunnen betekenen dat de oedeem juist erger wordt als je stopt met schildkliermedicijnen… Medicijn-geïnduceerd oedeem is immers geen hele bekende bijwerking van Euthyrox (levothyroxine). Het komt weleens voor (zoals ook in bovenstaande tekst vermeld), maar toch vooral bij mensen die allergisch reageren op hun schildkliermedicijnen. Oedeem is in ieder geval veel vaker het gevolg van een schildklierziekte dan van schildkliermedicatie. Misschien is het een idee om de vochtstapeling te bespreken met je huisarts of endocrinoloog… Als je schildklier te traag werkt, kun je in ieder geval ECHT niet zomaar stoppen met de Euthyrox. Dit kan –afhankelijk van je resterende lichaamseigen schildklierfunctionaliteit– namelijk heel erg gevaarlijk zijn. Wellicht kun je in samenspraak met je arts(en) overstappen op een andere merk levothyroxine (Thyrax o.i.d.)? En zijn je schildklierwaarden (TSH, FT4 en FT3) de afgelopen tijd nog gecontroleerd om te zien of de bloedwaarden goed zijn? Sterkte! Groeten, Paul