Oedeem in het lichaam ontstaat onder meer als het hart het aanbod van terugvloeiend bloed niet goed kan opnemen. Dit fenomeen staat ook wel bekend als cardiaal oedeem oftewel hartoedeem en kan allerlei oorzaken hebben, waaronder een disfunctie van de hartklep, een gebrekkige pompfunctie (hartzwakte) of een ontoereikende doorbloeding van de hartspier zélf (ischemie). Als het hart niet naar behoren functioneert, behoort cardiaal of cardiogeen oedeem doorgaans tot de symptomen…
Vocht vasthouden door hartklachten
Een cardiale c.q. hart-gerelateerde vochtophoping wordt veroorzaakt door een ziek, verzwakt of belemmerd hart. Vaak gaat het om een instroom- of uitstroombelemmering (door vernauwing of verstopping) of een defecte pompfunctie. Hierdoor kan het hart niet voldoende terugvloeiend bloed verwerken. Zodoende stijgt de veneuze druk en treedt er méér vocht buiten de vaten. Het resultaat is doorgaans oedeem in het onderlichaam, vooral in de onderbenen, enkels en voeten: beenoedeem.
Let op: met hartoedeem wordt soms ook vochtophoping ín het hartspierweefsel of ín het hartzakje bedoeld; dit is een levensbedreigende overdruk die tevens bekendstaat als ‘harttamponnade’…
Ischemie & ischemisch oedeem ín het hart
Een gebrekkige doorbloeding van het spierweefsel van het hart wordt ook wel ischemie genoemd. Het hartweefsel krijgt hierdoor te weinig zuurstof aangereikt, waardoor op den duur weefselsterfte optreedt. Weefselsterfte van het hart staat ook wel bekend als hartinfarct. Het hart zal op den duur minder goed werken als gevolg van een ischemische hartziekte. Vaak ontstaat pijn op de borst en meestal ook cardiaal oedeem.
Als vocht zich in zeldzame gevallen ophoopt ín aders, spreekt men ook nog weleens van intravasaal of intravasculair oedeem…
Veneus oedeem (door aders)
Een ader oftewel ‘vene’ is een bloedvat dat bloed terugvoert richting het hart. Veneus betekent dan ook ‘met betrekking tot de aders’… En met veneus oedeem wordt zodoende vochtstapeling bedoeld die ontstaat door een te hoge druk in het veneuze gedeelte van de bloedsomloop. Hierdoor wordt méér vocht uit de venen geperst dan het lymfestelsel kan verwerken. Bekende oorzaken van veneus oedeem zijn hypertensie (hoge bloeddruk), trombose (bloedstolsels) en varices (spataders). Veneus oedeem vindt veelvuldig plaats door toedoen van veneuze obstructies, onder andere door diepe veneuze trombose.
Het tekortschieten van de aders wordt ook wel onder de noemer “veneuze insufficiëntie” geschaard. Mochten er blijvende problemen zijn met de aders, dan spreekt men ook wel van chronische veneuze insufficiëntie oftewel CVI. Dit kan te maken hebben met een langdurige afvloedstoornis door gebrekkige vaatkleppen, verzwakt bindweefsel of trombosevorming. Vaak is er dan tevens sprake van terugvloeiing (reflux) en stuwing binnen het vaatstelsel, evenals pitting-oedeem en allerhande huidklachten.
Veneus oedeem is blauw bij staan, week tot hard bij aanraking, onderhevig aan ‘pitting’ en geeft plaatselijk lichte drukpijn. De tenen blijven oedeemvrij en bij het hoog leggen van de benen neemt de vochtophoping doorgaans af.
Hydropsie door spataders & trombose
Door toedoen van spataders ontstaat doorgaans veneuze insufficiëntie en wordt de druk op bloedvaten hoger. Ook bij trombose (vorming van bloedstolsels) in één of beide benen is de druk doorgaans hoger dan normaal, waardoor oedeem ontstaat. Deze druk kan tevens toenemen door overgewicht, warmte, langdurig staan, veelvuldig lopen en/of ouderdom. Veneus oedeem door toedoen van spataders wordt ook nog weleens ‘variceus oedeem’ genoemd.
Oedeem door hoge bloeddruk
Veel vormen van oedeem hebben direct of indirect te maken met een verhoogde bloeddruk oftewel hypertensie. Vocht wordt namelijk onder invloed van je bloeddruk uit je aders geperst en zodoende komt vocht “vrij” in je weefsels terecht. Dus hoe hoger je bloeddruk, des te groter de kans op vochtophopingen. Factoren die een verhoogde bloeddruk in de hand kunnen werken zijn onder meer: overmatige zoutconsumptie, overgewicht, roken, stress en zoethoutwortelextracten.
Tot slot
De bottom-line is dat het vasthouden van vocht in veel gevallen gerelateerd is aan hart, bloedvaten, bloed en/of bloeddruk. De onderliggende oorzaak is bijvoorbeeld een ontoereikende hartpompfunctie, een hartritmestoornis, een hartklepafwijking, een tekort of overschot aan bepaalde mineralen of een gebrekkige kwaliteit van de vaatwanden.
Heb jij weleens te maken gehad met cardiaal oedeem of veneus oedeem, dus vochtretentie vanwege hart of bloedvaten? Laat hieronder een bericht achter…
13 Reacties
ik heb oedeem in mijn benen vooral mijn enkels. aak ook in mijn handen. kan mijn ringen niet meer om. heb zelf ook de ziekte van sclerodermie. ben hiervoor onder behandeling maar niemand weet waar het oedeem vandaan komt. heb wel oedeemtherapie maar dat werkt ook niet erg goed. nu zijn mijn benen weer erg opgezet en doen ook echt zeer. draag ook steunkousen. weten jullie een idee?
Ik heb een vraag: als je last heb van atriumfibrilleren en een pacemaker en je houd veel vocht vast. Dit duurt anderhalf jaar omdat de arts alleen je benen last zwachtelen en geen plastabletten voorschrijft. Op een gegeven moment kun je met spoed naar het ziekenhuis: te weinig zuurstof in het bloed, alles net op het randje. 17 liter vocht verwijderd! Wat heeft dat gedaan met je hart en lichaam? 2 weken later krijg je een CVA wat heeft dat met bovenstaande te maken?
Mijn benen staan vol blaren en staan vanaf voet tot boven helemaal gezwollen ???
Beste Paul, Dank voor je uitleg. Ik kamp nog steeds met hetzelfde. Hoe en waar kan ik dit verder uitzoeken? Alvast dank, Wiebke
Beste Wiebke, Uit je vraag begrijp ik dat je vocht vasthoudt, maar het is me eigenlijk niet duidelijk waar je precies mee kampt, dus met welke oedeemvorm… Vocht vasthouden, is een symptoom van talloze mogelijke onderliggende oorzaken. In eerste instantie kun je met deze klacht dan ook het beste langs de huisarts gaan. Afhankelijk van zijn/haar verdenkingen kun je bij allerlei mogelijke specialisten terechtkomen. Van een hartspecialist tot een nierspecialist tot een huidspecialist tot een hormonenspecialist tot een dieetspecialist tot een bewegingsspecialist… Er is dus niet 1 specifiek vakgebied waarbinnen oedeem thuishoort. Er zijn wel klinieken die zich specialiseren in bijvoorbeeld (primair of syndromaal) lymfoedeem of lipoedeem… Of behandelaars die zich hebben gespecialiseerd in een vorm van ‘oedeemtherapie’, zoals een specialistische vochtafdrijvende massagevorm, manuele lymfedrainage of lymfetaping. Maar logischerwijs is er niet 1 soort arts die ALLE mogelijke onderliggende oorzaken van oedeem kan wegnemen en zodoende alle vormen van oedeem succesvol kan behandelen. En niet alles wordt vergoed door zorgverzekeraars… Zeker niet zonder doorverwijzing van je huisarts… Groeten, Paul
Goededag ben al bijna een jaar bezig in het ziekenhuis ze hebben boezemfibeleren gezien heb vier harttabletten perdag laatste tijd voel ik me futloos moest op advies van cardioloog hartvaten fitnes heb ook astma gebruik ook daar voor 53jaar medicijn sinds kort kreeg ik te horen of het wel eens astma heb weet niet wat ik hier van moet denken zou ik mijn hele leven dan hart problemen hebben zonder dat ik het wist?
Ik word altijd ’s morgens wakker met dikke ogen (vochtwallen) en vocht in voeten en handen. Ik heb een normale / lage bloeddruk en de huisarts zegt dat er meer mensen zijn die zo wakker worden en dat ik er maar aan moet wennen. Wat zou het kunnen zijn? Ik wil niet elke ochtend met dikke ogen (alsof ik heb gejankt) naar m’n werk… :(
Beste Ellen, Ik verwacht eigenlijk niet dit type oedeem iets te maken heeft met hart of bloedvaten… Eerlijk gezegd klinkt het veeleer als een vorm van faciaal oedeem, bijvoorbeeld Quincke’s oedeem /angio-oedeem of myxoedeem of … al dan niet door toedoen van een allergische reactie (jegens huisstofmijt, schimmels, wasmiddelresidu o.i.d.). Zie ook de artikels over: angio-oedeem, myxoedeem, gezichtsoedeem, oogoedeem, vochtwallen en netelroos… Al met al zou het raadzaam kunnen zijn om je huisarts om een doorverwijzing naar een dermatoloog of allergoloog te vragen, zodat allergieën kunnen worden uitgesloten. Daarnaast zou je uit voorzorg je schildklierwaarden (in eerste instantie TSH en FT4) kunnen laten controleren om een schildklierprobleem uit te sluiten. Heel veel sterkte toegewenst! Groeten, Paul
Beste Paul, Ik heb een vraag: kun je ook vocht vasthouden en toch uitgedroogd zijn? (terwijl je wel genoeg drinkt). Groet, Wiebke
Het menselijk lichaam bestaat voor ongeveer 60% uit water. Deze totale hoeveelheid vocht is verdeeld over de intracellulaire ruimte, dus binnen de cellen (+/- 40% lichaamsgewicht) en de extracellulaire ruimte, dus buiten de vellen (+/- 20% lichaamsgewicht). Dat je voldoende drinkt (waardoor voldoende vocht aanwezig is in het lichaam), betekent niet per definitie dat er voldoende vocht beschikbaar, aanspreekbaar of functioneel in je lichaam aanwezig is. Het gaat erom welk deel van je lichaamsvocht zich waar in je lichaam bevindt. In theorie kun je dus zeker vochtophopingen (oedeem) vertonen en gelijktijdig uitdrogingsverschijnselen ondervinden. Zelfs als je (te) veel drinkt… Het ligt maar net aan je vochthuishouding c.q. vochtregulatie c.q. vochtverdeling c.q. vochtuitscheiding.
Ik heb etalagebenen, maar de pijn begint altijd in mijn heupen en bovenbenen. Ik kan de laatste tijd nog geen 50 meter meer lopen en vorige week werd ik wakker van de pijn in mijn knie. Een dag daarna was hij 3x zo dik en koud en blauwig. Ikzelf was bang voor een afsluiting, maar de huisarts gaf het advies voor een paracetamol (had ik zelf ook kunnen bedenken) en doet verder niets. Hij zei een ontsteking, maar dan had hij warm geweest. Mijn knieën zijn nu nog blauwig en koud. De zwelling nam na een week af, maar voelt nogal pijnlijk in mijn knieholte. Ik hoop dat u wat weet…
Beste J, Eerlijk gezegd lijkt dit op een probleem met de bloedcirculatie of zenuwgeleiding. Dring gewoon bij je huisarts aan op doorverwijzing naar een specialist! Ik weet niet hoelang je al met deze beenklachten, heupklachten en knieklachten te kampen hebt, maar het lijkt me niet goed om hier zomaar mee te blijven aanmodderen. Maak desnoods alvast foto’s om later aan de specialist te kunnen laten zien. Wat er precies met je benen/heupen/knieën aan de hand is durf ik niet te zeggen, maar wellicht vind je aanknopingspunten in de honderden reacties onder deze artikels over knieklachten en heupklachten… Heel veel sterkte en beterschap toegewenst! Groeten, Paul
Vanaf mijn kuit tot en met me voet links heb ik oedeem. Overdag is op de zijkant links me voet blauwig en strak gespannen. Links onderop de rug pijnlijk en boven achter de nek eveneens. Als ik een tijdje gezeten hebt tintelt links me been en voet. Soms is me linker hand ook flink dik en tintelig. In het ziekenhuis hebben ze foto’s van de longen gemaakt, heb ook COPD en ben erg kortademig. Ook is er een echo gemaakt van het linker been omdat ze dachten dat ik een trombosebeen had. Gelukkig niet! Alles is goed tot zover, ook me aders. Twee weken aankijken, dan terugkomen om te kijken wat het is. Ik hoop dat u hier ooit eerder van gehoord heeft… De pijn in me rug links vooral met lopen, maar pak ik links een wat zware tas op, dan doet me rug niet meer zo’n pijn. Hoop dat u hier iets weet of ooit iets mee te maken heeft gehad, verblijf ik in afwachting, Marian Offenbach,