Met exsudatie wordt het uittreden van vocht oftewel exsudaat uit de bloedbaan bedoeld, als gevolg van een verhoogde doorlaatbaarheid oftewel permeabiliteit van de vaatwand van de haarvaten. Deze verhoogde doorlaatbaarheid ontstaat onder invloed van histamine en bradykinine. Deze stofjes zorgen naast uittreding van vocht ook voor een versterkte doorbloeding oftewel hyperemie en daarmee voor roodheid.
De ruimte tussen de endotheelcellen wordt groter bij ontstekingsreacties; niet alleen door de vaso-actieve mediatoren, maar ook door stijging van de hydrostatische druk in de vaatjes…
Vocht vasthouden door ontstekingen
Als puntje bij paaltje komt, blijft er meer vocht achter in ontstoken weefsels, wat ook wel bekendstaat als ontstekingsoedeem oftewel inflammatoir oedeem. Door het overtollige weefselvocht treedt er tevens zwelling op. Ontstekingsoedeem kan allerlei oorzaken hebben: van een infectie door een parasiet, bacterie, virus, of schimmel (zoals erysipelas, cellulitis, krentenbaard e.a.) tot een steriele ontstekingen (zoals dermatitis, contactallergie e.a.).
Oedeem die ontstaat als gevolg van een bacteriële of virale infectie wordt ook wel infectieus oedeem genoemd en oedeem die optreedt ná afloop van een infectie staat bekend als post-infectieus oedeem. Oedeem door toedoen van een steriele ontsteking –dus zonder dat er een ziekteverwekker mee gemoeid is– staat ook wel bekend als niet-infectieus oedeem.
Oedeem ten gevolge van een verhoogde permeabiliteit/doorlaatbaarheid van vaatwanden is overigens een vorm van permeabiliteitsoedeem. (bron)
Giftig & cytotoxisch oedeem
Toxisch oedeem is giftig en ziekmakend. Het oedeem bevat in zulk soort gevallen een overschot aan schadelijke stoffen of –ongeacht de hoeveelheid– extreem schadelijke stoffen. Dat is vaak het geval bij een bacteriële infectie waarbij pathogene bacteriën toxines produceren. Maar ook als oedeemvocht rijk is aan afvalstoffen, vrije radicalen of polymorfe neutrofielen. De aanwezigheid van oedeemvocht is dan niet neutraal, laat staan; het draagt niet bij aan genezing… vanwege de agressieve componenten is het oedeem destructief van aard en veroorzaakt zodoende (aanvullende) problemen.
Indien een vochtstapeling giftig is voor je lichaamscellen, spreekt men ook wel van cytotoxisch oedeem. Het oedeem heeft dan een dusdanig toxische uitwerking op je cellen dat celdood optreedt. Het oedeem bevat in zo’n geval een chemische verbinding of verdovende, vervuilende of radioactieve component die tot celsterfte leidt van een levend organisme, in dit geval jijzelf
Cytotoxisch oedeem kan levensbedreigend zijn en ontstaat na bijvoorbeeld een ischemisch infarct, hypoxie door celbeschadiging, een excitotoxische laesie, uitputting van energierijke fosfaten, ernstige nierontsteking (Bright’s nefritis e.a.), hydrothorax, ischemisch herseninfarct etc. Als de oorzaak snel wordt weggenomen, is de toxiciteit reversibel; zo niet, dan kan het evolueren naar een definitief toxisch oedeem.
In uiterst zeldzame gevallen bevat oedeemvocht zelfs carcinogene (kankerverwekkende) of mutagene (DNA-veranderende) stoffen.
Maligne oedeem
Maligne betekent kwaadaardig. Maligne oedeem is dan ook een kwaadaardige vorm van vochtstapeling die extreem gevaarlijk kan zijn. Het gaat meestal om ontstekingsoedeem die gepaard gaat met gangreen: necrose, het eindstadium van celdood dat optreedt als weefsel afsterft. Maligne oedeem met weefselsterfte is meestal het gevolg van een zeer ernstige bacteriële infectie. Na chemo of bestraling kan maligne lymfe-oedeem oftewel tertiair lymfoedeem optreden.
Maligne oedeem kan in zeldzame gevallen ook optreden ten gevolge van een infectie met de bacterie C. Welchii oftewel ‘Clostridium perfringens’ die gepaard gaat met clostridiale myonecrose oftewel bacterieel gasgangreen.
Tot slot
De meeste vormen van ontstekingsoedeem zijn goedaardig; ze treden op doordat er bij een ontstekingsreactie stoffen worden geproduceerd die een verhoogde doorlaatbaarheid van de vaatwand tot gevolg hebben, waardoor vocht uittreedt in de weefsels. Al met al kúnnen (afhankelijk van de ontstekingshaard) kwaadaardige, giftige, cytotoxische, carcinogene en mutagene vormen van ontstekingsoedeem optreden die in uiterst zeldzame gevallen zelfs levensbedreigend zijn.
Heb jij ervaring met een goedaardige of kwaadaardige vorm van ontstekingsoedeem? Laat hieronder een reactie achter…
