Als er één lichaamsdeel is dat vaak wordt aangedaan door oedeem, dan zijn het de benen. Vooral in de onderbenen –inclusief knieën, enkels, kuiten, voeten en tenen– hoopt zich maar al te vaak vocht op. Dat is volkomen logisch, want de zwaartekracht zorgt ervoor dat vocht langzaamaan naar beneden zakt. Dit fenomeen wordt ook wel descenderend (dalend/zakkend) oedeem genoemd. Men onderscheidt onder andere:
- Oedeem in (onder)benen (pedaal oedeem)
- Oedeem in enkels (malleolair oedeem)
- Oedeem in voeten (pediculair oedeem)
- Oedeem in knieën (geniculair oedeem)
- Etc. etc. etc.
Doet beenoedeem zich gelijktijdig in beide benen voor, dan spreekt men ook nog weleens van bipedaal oedeem.
Enkeloedeem (malleolair oedeem)
Een van de vaakst voorkomende vormen van oedeem is enkeloedeem. Er hoopt zich dan onderhuids vocht op in de enkels en/of voeten. Oedemateuze enkels zijn dik en gezwollen en ontstaan vaak na een lange reis en/of veranderend klimaat. Ook mensen met zittend werk krijgen veelvuldig te kampen met enkeloedeem.
Vloeistof verzamelt zich dan in het gewricht van de enkels of in het zachte weefsel dat de enkels omringt. Vaak zijn ook de onderbenen en tenen ietwat gezwollen. Acute enkeloedeem is meestal het indirecte gevolg van een verandering in de bloeddruk. Enkeloedeem kan gepaard gaan met pijn in de enkel en moeite met lopen. Dat geldt des te meer indien enkeloedeem het gevolg is van een blessure, kneuzing of verstuiking. In dat geval spreekt men ook wel van vocht in de enkel.
Vocht in knie: knie-oedeem
De knie is een uiterst kwetsbaar gewricht omdat het vrijwel continu en op velerlei manieren wordt benut c.q. belast. Zo steun je rechtstreeks op je knieën wanneer je knielt, wat vooral belastend is binnen bepaalde beroepsgroepen (tegelzetters, stratenmakers, loodgieters e.a.). Daarnaast vangen je kniegewrichten talloze schokken/klappen op; o.a. tijdens lopen, springen en sporten. En zelfs bij het stilstaan worden de knieën voortdurend blootgesteld aan druk vanwege het volledige bovenlijf dat erop rust.
De knieën zijn zodoende ontvankelijk voor allerlei medische problemen en klinische verschijnselen. Denk maar eens aan kneuzingen, breuken/fracturen, ontwrichtingen, blokkades en letsel aan kniebanden, kniepezen, knieslijmbeurzen en menisci. Het merendeel van deze knieklachten gaat vaak gepaard met vocht in de knie oftewel knie-oedeem.
Als er sprake is van vocht in de knie, kun je het best even contact opnemen met je huisarts of fysiotherapeut.
Statisch oedeem; na lang staan/zitten
Een langdurige, onveranderlijke en onbeweeglijke sta- of zithouding kan tot oedeem leiden; hoe minder je beweegt, des te groter de kans op oedeem… Als oedeem in enkels, voeten of kuiten ontstaat na lang staan of zitten, dan spreekt men ook wel van ‘statisch oedeem’, ‘hypostatisch oedeem’ of ‘fysiologisch oedeem’.
De zwaartekracht zorgt er immers voor dat vocht langzaamaan naar beneden zakt. Daarnaast kan het een zware opgave zijn voor je hart om vocht vanuit je tenen richting je nieren te pompen. Als je langdurig in dezelfde houding verkeert en dus niet beweegt, klopt je hart bovendien trager, waardoor ook de bloedsomloop relatief traag verloopt en er minder vocht via de bloedbaan richting je nieren en blaas wordt weggevoerd. Gevolg: statisch oedeem.
Overigens is een langdurige statische houding überhaupt niet bevorderlijk voor de bloedsomloop i.v.m. met beknelling en belemmering van de stofwisseling.
Tot slot
Vocht dat zich zonder medische oorzaak ophoopt in onderbenen, kuiten, enkels, voeten en tenen is vaak het gevolg van immobiliteit, zwaartekracht en/of warmte. Wandelen, koelen, masseren en/of hoog leggen kan dan ook verbetering brengen bij dit soort vormen van vocht vasthouden.
Sowieso is algemene lichaamsbeweging een absolute aanrader als het aankomt op (statisch) oedeem in benen, enkels, voeten etc. Meer tips, trucs, oplossingen en behandelingen voor beenoedeem vind je in dit artikel over vocht afdrijven.
Heb jij last van overmatig vocht vasthouden in benen, enkels of voeten? Laat hieronder weten war voor jou werkt om beenoedeem te voorkomen of verminderen!
17 comments
Vansimpsen marina
7 oktober 2017Ik heb al een tijdje pijn in mijn linker onderbeen mijn been was dik van knie tot enkel nu heb ik al een 2 dagen dat er vocht uit mijn benen komen heel veel dat er zelfs plassen vocht op de grond ligt als ik zit wie weet wat dat kan zijn.
susanne
2 september 2017ik heb sinds 3 jaar oedeem in mijn voeten en benen. de doktoren weten niet waardoor het komt. ze zijn er wel achter gekomen dat ik lijdt aan sclerodermie maar dat houd niet in dat het vocht daarvan komt. sinds 1 week heb ik last dat mijn tenen in de avond dik zijn terwijl ik dus steunkousen draag. ps 2 weken naar Bulgarije geweest en geen kousen aan gehad en dat ging heel goed.
Wil Marijt
30 juli 2016Na een osteotomie van mijn rechterbeen bleef ik oedeemvorming houden in voet en enkels. Nu draag ik aan beide benen elastische kousen die de klachten enorm verlichten. Ik heb er baat bij want zonder kan ik niet omdat dat erg pijnlijk is bij het lopen.
Paul
1 augustus 2016Steunkousen kunnen inderdaad enorme verlichting bieden bij oedeem in benen, voeten en enkels. Bedankt voor de tip / suggestie!
jannie cobben
14 april 2016Een kennis van mij, heeft een jaar geleden een TIA gehad hoogbloeddruk, de hoge bloeddruk blijft voor alles 9 medicijnen. Maar het gevolg met hele dikke knie enkel en kuit is heel erg met vocht hij kan nog maar 10 minuten lopen de medicijnen werken volgens mij niet wat kan hij er aan doen. Graag van u een oplossing mvgr mevr j cobben.
Paul
15 april 2016Als de baten van bepaalde medicamenten niet langer opwegen tegen de bijwerkingen, dan is het raadzaam om alternatieve geneesmiddelen te bespreken met de arts die de betreffende medicijnen heeft voorgeschreven. Soms zijn er andere merken of andere werkzame stoffen voor handen die beter ‘passen’ bij (de gesteldheid van) bepaalde personen.
conrade
6 april 2016P.S. de dokter gaf ook geen antwoord.
conrade
6 april 20162,5 jaar geleden herseninfarct, daarna oedeem gekregen in aangetast been en arm en steunkous voorgeschreven. 2,5 week geleden van trap gevallen en oedeem in been en arm weg, hoe kan dit?
Paul
7 april 2016Ik zou je vraag heel graag beantwoorden, maar ik heb echt geen flauw idee. Zelfs niet het lichtste vermoeden… Wellicht iemand anders? Meer ervaringen ten aanzien van beroerten / CVA’s vind je overigens onder de volgende artikels:
Evelyn Helmich
29 oktober 2015Dank je wel voor jullie meedenken. Lia, ik kan je verzekeren dat ik geen candida-infectie heb. Dat is ook onderzocht. Op advies van een orthomoleculair genezer slik in vitamine B, C, en D, dus daar zit ook geen probleem. ik gebruik geen suikers (wat candida ook al erg onwaarschijnlijk maakt), geen granen meer, behalve havermout. Geen zuivel, nauwelijks alcohol en geen E-nummers. Mijn dikke enkels zijn dan ook nu weg, maar ik wist niet hoe het komt dat ik ze weer krijg zodra ik tarwe eet. Ik lees dat nooit en was benieuwd.
Paul
29 oktober 2015Naast glutenintolerantie zou er overigens ook nog sprake kunnen zijn van tarwe-eiwitallergie… En pas bij vitamine B-suppletie altijd op voor een vitamine B6-overschot; dit kan eveneens leiden tot neurologische klachten en vochtstapeling.
Lia Kroon
9 augustus 2017Beste Evelyn Helmich, Ik hoop dat het al wat beter met je gaat. Inmiddels weet ik hoe orthostatisch oedeem ontstaat en hoe je er weer vanaf kan komen. Maar ik pas ontdekt en het werkt, dat wanneer je vitaminen B12 tekort heb, dat dit ook ontstaat. Oudere mensen krijgen vaak oedeem en daarna krijgen ze dementie. B12 is goed voor je langere termijn geheugen en drink je 2 kopjes cafeïne dan stimuleer je je hersenen en je moet ze wel laten werken. Cafeïne heeft als nadeel dat het vitaminen B’s en mineralen belemmert en theïne en theobromine iets minder maar in combinatie van suiker en chemische suikers heeft het weer een dubbele effect. Van vitamine B12 moet je 500 mg per dag nemen (ik gebruik solgar 1000 mg en snijd deze in vieren en dan 2x per dag 250 mg) en ik gebruik af en toe zuivel en soms wat vette etenswaren erbij. Dan zie je het wel weer wat dikker worden, maar als je dat weer laat staan heb je nergens last van. Vitaminen C kan geen kwaad dat is heel goed voor je organen. Ik hoop dat je er wat aan hebt. Overigens is magnesium goed voor je korte termijn geheugen en B12 goed voor je langere termijn geheugen. Groetjes, Lia Kroon
Paul
9 augustus 2017Meer over deze materie kun je desgewenst lezen in de volgende artikels:
Evelyn Helmich
9 december 2014ik heb jarenlang last gehad van oedeem in de enkels en onderbenen. De huisarts heeft de functie van het hart en de nieren laten onderzoeken; geen probleem. Nog niet zo lang geleden kwam ik erachter dat het oedeem verdwijnt als ik geen gluten gebruik. Ik ben benieuwd of er mensen zijn die dit herkennen. Is dit een teken van glutenovergevoeligheid of van coeliakie?
Paul
11 december 2014Beste Evelyn, Glutenintolerantie veroorzaakt darmslijmvliesontsteking en/of maagslijmvliesontsteking, wat weer malabsorptie (verminderde opname van voedingsstoffen) veroorzaakt. Glutenintolerantie oftewel coeliakie kent echter nog veel meer klachten, symptomen en bijverschijnselen, waaronder inderdaad oedeem/vochtretentie (‘vocht vasthouden’), maar ook darmklachten, maagklachten en andersoortige spijsverteringsproblemen. Dit wil echter niet zeggen dat er per definitie sprake is van glutenintolerantie. Voor uitsluitsel kun je een test laten uitvoeren om coeliakie te laten uitsluiten dan wel bevestigen. Succes & beterschap! Groeten, Paul
Lia Kroon
27 oktober 2015Nee, dit is candida een schimmel die heel het lichaam aantast. Maar ook door verkeerde voeding en een tekort aan vitaminen vnl. B + C en dat is niet in een bloedonderzoek te zien, want ze prikken niet op de organen. Als je veel suiker, melk- en melkproducten zowel dierlijk als plantaardig, rauwkost, fruit, koude producten tot je neemt verzwakt je milt nog meer en in samen werking met je nieren, die ook niet tegen melk- en melkproducten kan krijg je dit. Maag en milt staan ook i.v.m je spataders hoe zwakker je organen zijn, hoe zwakker de aders. Door op je voeding te letten en voldoende vitaminen en mineralen en glutenvrij eten en zorgen dat de candida verdwijnt, ga je er geen last meer van krijgen. Transvetten en vetten zorgen ervoor dat je vitaminen B’s verdwijnen, ook alcohol (B + C), stress, suiker en koolhydraten worden vetten en cafeïne + theïne + theobromine belemmeren de opname van B’s, calcium, kalium, ijzer. Suiker en koolhydraten laten ook de vitaminen C uit je lichaam verdwijnen en slechte E-nummers vnl. mineralen en vitaminen. Stress zorgt ook voor het verdwijnen van vitaminen C en magnesium. En oppassen voor zout, dit hoort niet thuis in je voeding. Groetjes, Lia Kroon
Paul
28 oktober 2015Beste Lia, De aanname dat er in Evelyns situatie sprake zou zijn van een candida-infectie is mijns inziens volledig uit de lucht gegrepen. Ook de (causale en correlatieve) verbandtrekkingen die je doet, zijn grotendeels onjuist. Groeten, Paul