Arjen stelde de volgende vraag aan Gezondr: ‘Ik wil eigenlijk testosterontabletten kopen; wat zijn de beste en minst schadelijke testosteronsupplementen?’ Hierbij de nodige uitleg…
Wat is testosteron?
Testosteron is een mannelijk geslachtshormoon. Het woord ‘testosteron’ is samengesteld uit testis (zaadbal) en steroïde (steroïd-hormoon). Hoewel ook vrouwen testosteron produceren (in de eierstokken), maken mannen veel meer testosteron dan vrouwen. Bij mannen heeft testosteron ook veel meer en beduidend ingrijpendere functies. Zo bepaalt de testosteronspiegel grotendeels het energiepeil, de spiergroei, het vetpercentage, het welzijnsgevoel en het libido van een man.
Symptomen van een testosterontekort
Het is dan ook belangrijk voor de algehele gezondheid en gesteldheid dat een man voldoende testosteron produceert. Bij een tekort aan testosteron kunnen namelijk de volgende lichamelijke klachten en veranderingen optreden:
- Algehele malaise & futloosheid
- Afname van spierkracht & spiermassa
- Verminderde beharing
- Stoornissen van erectie
- Verminderde vruchtbaarheid
- Botontkalking (osteoporose)
- Toename van vetmassa (vooral buikvet)
Deze symptomen hoeven overigens niet per definitie te duiden op een tekort aan testosteron of een tijdelijke lage testosteronspiegel…
Soorten & merken testosteronpreparaten
De bekendste anabole stoffen zijn de “echte” anabolen (androgene anabole steroïden). ‘Anabool’ staat voor spieropbouw en ‘androgeen’ voor vermannelijking. Deze stoffen zijn afgeleid van het lichaamseigen hormoon testosteron. We onderscheiden dan ook lichaamseigen oftewel ‘endogene’ anabolen en lichaamsvreemde oftewel ‘exogene’ anabolen. Bekende voorbeelden van exogene testosteronsupplementen oftewel testosteronpreparaten zijn:
- AndroGel® & Testogel® (testosteron-gel)
- Tostran®, Testocur® & Testim® (testosteron-crème)
- Androcur®, Testoderm® & Virormone® (testosteron-pleister)
- Nebido® & Sustanon® (testosteron-injectie)
- AndroPatch® & Intrinsa® & Livensa® (testosteron-patch)
- MDTS® & Axiron® (testosteron-spray)
- Andriol® (testosteron-capsule)
Al deze testosteronsupplementen bevatten synthetische (exogene) varianten van testosteron. Ze hebben allemaal voordelen, nadelen en bijwerkingen…
1. Voordelen van testosteronsupplementatie
Bovengenoemde testosteronsupplementen stimuleren de eiwitaanmaak in de spieren en gaat de afbraak van spiereiwitten tegen. Hierdoor krijg je als gebruiker zijnde dikkere & sterkere spieren. Daarnaast neemt je agressie toe, waardoor je “gretiger” traint bij de inname van testosteron-preparaten.
2. Nadelen van testosteronsupplementen
Door chemische bewerking van testosteronmoleculen zijn extra krachtige en langwerkende “androgene anabole steroïden” ontstaan. Helaas kan men de vermannelijkende (androgene) en spier-opbouwende (anabole) effecten van testosteron niet van elkaar scheiden. Hierdoor heeft synthetisch testosteron een aantal ingrijpende nadelige bijwerkingen…
3. Bijwerkingen van testosteronpreparaten
Hoewel mannen testosteron uitsluitend gebruiken voor extra spierweefsel, worden ook de geslachtskenmerken beïnvloed… Zo heeft testosteron invloed op de lichaamsbeharing, stembanden, zaadballen, prostaat en algehele hormoonhuishouding. Deze beïnvloeding kan leiden tot:
- Ontwikkeling van acne
- Vettige huid (talg & huidvet)
- Verminderde vruchtbaarheid
- Prostaatvergroting (BPH)
- Langdurige & pijnlijke erecties (priapisme)
- Erectieklachten (“impotentie”)
- Mannelijke borstvorming (gynaecomastie)
- Toenemende en later afnemende lichaamsbeharing
- Haarverlies & kaalheid (alopecia androgenetica)
- Afname van “goed” HDL-cholesterol
- Hoge bloeddruk
- Ineenkrimpen van testikels
- Vocht vasthouden (met name gezicht)
Bovendien kunnen emoties, gevoelens, gedachten en gedrag veranderen onder invloed van testosteronsupplementatie. Er zijn vrouwelijke atleten die zich na jarenlang testosterongebruik meer man dan vrouw voelen. Zelfs hart, lever en hersenen kunnen op langere termijn schade ondervinden aan testosteronsupplementen.
Bij jongeren kan inname van testosteronsupplementen zelfs leiden tot het voortijdig stoppen van de groei.
Maar wat is nu het beste testosteronsupplement?
Lichaamsvreemd (synthetisch) testosteron wordt ingebracht via crèmes, pleisters, injecties en tabletten. Het beste testosteronsupplement bestaat helaas niet, want de uitwerking van alle testosteron is in principe gelijk. Het enige wat per testosteronsupplement kan verschillen is:
- De concentratie testosteron (totaalhoeveelheid)
- De afgifte per tijdseenheid (snelheid; hoeveelheid per uur)
- De tijdsduur van afgifte (tijdsbestek; hoeveel uren c.q. weken totdat de testosteron is uitgewerkt)
De testosteronsupplementen die je op internet kunt bestellen bevatten doorgaans 1% of 2% testosteron. De totale afgifte is afhankelijk van de toediening. Zo kun je testosteron-gel deels kwijtraken bij het omkleden; testosteron-tabletten komen daarentegen volledig in je lichaam terecht.
De werkingsduur en snelheid van testosteron is grotendeels afhankelijk van de exacte verbinding. Bodybuilders gebruiken veelal organische verbindingen (esters) van testosteron die wekenlang werkzaam blijven in het lichaam. Populaire voorbeelden van deze langdurig werkzame testosteron-esters zijn testosteron-cypionaat en testosteron-enanthaat.
Andere testosteron-esters zijn (un)decanoaat, (fenyl)propionaat en isocaproaat.
Met welk doel gebruik je testosteron?
De bruikbaarheid, werkzaamheid en effectiviteit van testosteron zijn overigens sterk afhankelijk van het doel dat je voor ogen hebt. Testosteron wordt met name gebruikt bij:
- Bodybuilding (spiermassa vergroten)
- Testosteron-deficiëntie (hormoontekort)
- Hormoonvervangingstherapie (bij overgangsklachten)
Hierbij een korte uitleg bij eider gebruiksdoel van testosteron…
1. Testosteron-deficiëntie verhelpen
Voor mannen die te weinig testosteron aanmaken (= testosterondeficiëntie) zijn testosteronsupplementen doorgaans niet bevorderend. Een verminderde testosteronproductie wordt namelijk meestal veroorzaakt doordat de hypofyse (je hersenaanhangsel) te weinig LH aanmaakt. Dit kan weer komen doordat de hypothalamus te weinig GnRH aanmaakt.
Vooral het vrouwelijke geslachtshormoon estradiol – dat ontstaat bij de omzetting van testosteron – verlaagt de afgifte van GnRH. Dus hoe meer testosteron en testosteron-metabolieten er in je bloed zitten, des te minder GnRH en LH er wordt aangemaakt. Door het toedienen van synthetisch testosteron (tabletten e.a.) kan de natuurlijke aanmaak er zelfs helemaal mee ophouden.
Mannen die lijden aan testosteron-deficiëntie kunnen doorgaans beter een anti-oestrogeen zoals ‘clomifeencitraat’ gebruiken dan een synthetisch testosteronsupplement.
2. Bodybuilding & sportprestaties verbeteren
Mannen die voldoende testosteron aanmaken, maar een extra boost willen om betere bodybuilding- of krachtsportprestaties te leveren, gebruiken ook vaak testosteron supplementen. Testosteron vergroot immers de spieren en de spierkracht. Testosteron is echter een anabole steroïde en staat dan ook op de dopinglijst.
De dopinglijst is een lijst van de Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA) met verboden middelen & methoden om sportprestaties te verhogen. Hoewel er binnen de amateursport niet of nauwelijks wordt gecontroleerd, is dopinggebruik niet eerlijk ten opzichte van eventuele tegenstanders. Bovendien is doping schadelijk voor je fysieke en mentale gezondheid.
Bodybuilders gebruiken doorgaans veel grotere hoeveelheden testosteron en langdurigere esters van testosteron dan er zitten in middelen zoals AndroGel® en AndroPatch®.
3. Hormoonvervangingstherapie (vrouwen)
Testosteron wordt bij vrouwen met overgangsklachten en menopauzale verschijnselen nog weleens voorgeschreven als onderdeel van ‘hormoonvervangingstherapie’ oftewel HRT. Vrouwen in de overgang zouden dankzij behandeling met testosteron e.a. jong van lichaam en geest blijven. Inmiddels vraagt men zich steeds meer af of de bijverschijnselen van HRT met o.a. testosteron niet erger zijn dan overgangsklachten.
Androgenen (testosteron e.a.) zijn overigens mannelijke geslachtshormonen en eigenlijk niet bestemd voor vrouwen.
Kortom
Het is niet verstandig om zonder geldige reden of medische supervisie te morren aan je testosteronspiegel. Je natuurlijke, lichaamseigen testosteronhuishouding hoort namelijk een dagelijks proces door te maken. Het niveau hoort gedurende ieder etmaal te pieken en te dalen. Met onnodige testosteron-preparaten verstoor je deze dagelijks cyclus. Bovendien is het onmogelijk om op eigen houtje te bepalen wat de ideale en minst schadelijke hoeveelheid testosteron is om in te nemen.
Wil je per se testosteron supplementen gebruiken, onthoud dan dit… Testosteron-pleisters zijn ietwat veiliger in gebruik dan gels. Patches of pleisters zijn bovendien wat minder belastend voor de natuurlijke testosteron-aanmaak dan pillen. Als je ’s ochtends vroeg een pleister plakt, dan imiteer je je dagelijkse testosteron-cyclus in je testosteronaanmaak het meest nauwkeurig: ’s morgens hoog en later op de dag laag (bron). Wel is inmiddels aangetoond dat pleisters sneller tot huidirritatie kunnen leiden dan gels.
Wetenschappers hebben inmiddels ontdekt dat je je testosteronhuishouding tot op zekere hoogte kan sturen met sport (krachttraining & cardio).
Tot slot
Als je niet lijdt aan testosteron-deficiëntie, dan is inname van testosteronsupplementen geenszins aanbevelenswaardig. Voor je het weet leg je je lichaamseigen testosteron-aanmaak volledig plat! Als leek zijnde kun je bovendien beter je testosteronproductie stimuleren dan kunstmatige testosteronsupplementen te gebruiken. Dit is niet alleen veiliger, maar op lange termijn ook veel effectiever.
Heb jij ervaring met testosteronsupplementen of testosteronpreparaten? Deel hieronder jouw (positieve of negatieve) ondervindingen met testosteron…
