Winterdepressie is een redelijk uniek fenomeen waar nog altijd veel onduidelijkheid over bestaat. Zo is het nog niet geheel duidelijk hoe een winterdepressie ontstaat, waarom de ene mens er veel gevoeliger voor is dan de andere, en wat de beste behandeling is voor een winterdip. Onderzoekers zijn het er in ieder geval over eens dat mensen met een winterdepressie buitengewoon gevoelig zijn voor licht, ofwel een tekort aan licht. In dit artikel lees je wat een winterdepressie is, wat de symptomen zijn en wat de opties zijn voor het behandelen van een seizoensdepressie.
Wat is een winterdepressie?
Als de blaadjes van de bomen vallen, de eerste sneeuwvlokjes neerdwarrelen en het opeens weer bizar vroeg donker wordt, dan roept dat bij veel mensen een bepaald gevoel van nostalgie op. ’s Avonds lekker met een warme deken op de bank kruipen… winterse stamppot op tafel en een zee van kerstlichtjes in december… Er zijn echter ook mensen waarbij het einde van de herfst het begin van een zware periode vol psychologische en lichamelijke klachten betekent. Dit noemt mem een winterdip oftewel winterdepressie of seizoensdepressie. Een winterdepressie komt (logischerwijs) tijdens de wintermaanden voor, wanneer het buiten koud is en we het moeten doen met een zeer beperkt aantal lichturen per dag. Tijdens de wintermaanden is er bovendien beduidend minder zonlicht, zelfs tijdens de uren dat het buiten wel licht is.
Winterperiode
Let op: met “wintermaanden” bedoelen we in dit geval niet alleen de daadwerkelijke winter (21 december tot 21 maart), maar alle maanden waarin het buiten laat licht en vroeg donker is. Dit is vanaf oktober t/m maart het geval. Een seizoensdepressie kan gedurende al deze maanden voorkomen, met een concentratie rondom 21 december. Dit is namelijk de korste dag van het jaar.
Verschil winterdepressie, seizoensdepressie, winterdip & winterblues
Er worden in de volksmond allerlei termen gebruikt voor een depressie gedurende de winter. Zo wordt winterdepressie ook wel seizoensdepressie genoemd. Ook “winterdip” is een vaak gebruikte term, evenals winterblues. In dit artikel gebruiken we de diverse termen door elkaar heen en bedoelen we met al deze termen exact hetzelfde. In de praktijk worden winterdepressie en seizoensdepressie doorgaans gebruikt om ziekte als gevolg van de winter aan te duiden. In dit geval is er dus sprake van ernstig lijden en een aanzienlijke verslechtering van de levenskwaliteit van de persoon in kwestie. De woorden winterdip en winterblues worden doorgaans gebruikt voor een lichtere vorm van deze aandoening. Je voelt je door een winterdip bepaald niet lekker, maar er is geen sprake van ernstig lijden.
Symptomen winterdepressie
Een winterdepressie gaat gepaard met (een selectie van) de volgende symptomen:
- Somberheid
- Neerslachtig gevoel
- Vermoeidheid
- Veel slapen
- Veel eten
- Gewichtstoename
- Snel geïrriteerd
- Zwaar gevoel in het lichaam
Bovenstaande symptomen van een winterdip doen zich jaarlijks in de winterperiode voor en zijn dus strikt verbonden aan dit jaargetij.
Wat is de oorzaak van een winterdip?
Over de exacte oorzaak van een winterdepressie zijn nog lang niet alle onderzoekers het eens. Een ding staat vast; er bestaat een verband tussen winterdepressie en de geringe hoeveelheid zonlicht waarmee je het tijdens de wintermaanden moet doen. De algemene opvatting is dat winterdepressie wordt veroorzaakt door een interruptie van het normale biologische ritme van je lichaam m.b.t. licht.
Dit ritme wordt beïnvloedt door licht dat je lichaam via de ogen binnenkomt. Zo produceert je lichaam bijvoorbeeld de stof “melatonine” als het geen licht binnenkrijgt en het dus donker is. Deze stof zorgt ervoor dat je in slaap valt. Een geringe hoeveelheid licht zou de aanmaak van dergelijke stoffen verstoren, met winterdepressie als mogelijk gevolg. Winterdepressie wordt op vergelijkbare wijze gelinkt aan de neurotransmitter serotonine, een stof die ervoor zorgt dat je je goed voelt. Een afname van serotonine zou verantwoordelijk kunnen zijn voor een groot deel van de symptomen van winterdepressie, waaronder een somber gevoel en eetbuien.
Men is het er echter nog niet over eens hoe dit alles je lichaam precies beïnvloedt en waarom niet iedereen last krijgt van een winterdepressie. Overigens wordt winterdepressie ook steeds vaker gelinkt aan een vitamine D-tekort – vitamine D is de micronutriënt die wordt aangemaakt onder invloed van zonlicht.
Diagnose
Net zoals bij een “normale” depressie, bestaat er ook voor een winterdip geen laboratoriumtest om de diagnose winterdepressie te stellen. Het is dus bijvoorbeeld niet mogelijk om de diagnose te stellen met behulp van een bloedtest o.i.d. Winterdepressie wordt dan ook vastgesteld op basis van de symptomen van de patiënt en dienst medische geschiedenis. Een arts (huisarts, psycholoog, psychiater) kan de diagnose winterdepressie ofwel seizoensdepressie officieel vaststellen.
Behandeling winterdepressie
Nu vraag je je waarschijnlijk af wat te doen tegen winterdepressie. Onderstaand een overzicht van de meest gebruikte behandelingen tegen een winterdip:
Lichttherapie
Omdat men het er over het algemeen over eens is dat een seizoensdepressie wordt veroorzaakt door een tekort aan licht, is lichttherapie een van de meest populaire behandelingen tegen winterdepressie. Tijdens lichttherapie word je regelmatig blootgesteld aan fel licht. Ter behandeling van seizoensdepressie wordt doorgaans lichttherapie met wit licht met zo’n 10,000 lux gebruikt. Let op: het is bij lichttherapie ter behandeling van een winterdip belangrijk om de juiste dosering aan te houden. Zet dus niet gewoon een felle lamp op je bolletje, maar laat je goed voorlichten. (bron)
Medicijnen tegen seizoensdepressie
Omdat een winterdip een vorm van depressiviteit is, kunnen anti-depressiva in bepaalde gevallen dienstdoen. Er is zelfs een specifiek anti-depressivum ter behandeling van winterdepressie genaamd Wellbutrin XL. De werking van Wellbutrin XL ter behandeling van seizoensdepressie is wetenschappelijk onderzocht. De conclusie van dit onderzoek is dat 84 procent van de testpersonen die Wellbutrin XL kregen toegediend geen depressieve gevoelens ontwikkelden tijdens de winterperiode. Bij de testpersonen die een placebo (“nep” medicijn) kregen toegediend, was dit aantal 72 procent.
(Psycho)therapie
Ook (gespreks)therapie bij een psycholoog of psychotherapeut kan dienstdoen tegen winterdepressie.
Vakantie
Aangezien zonlicht een belangrijke rol speelt bij het ontwikkeling van een winterdip, kan een vakantie naar een warm, zonnig land een uitstekende oplossing zijn! Tip: je hoeft niet per se heel ver weg om wat zon op te pikken. Zo is het tijdens de wintermaanden heerlijk zonnig in landen als Egypte. :)
Last gehad van een winterdip? Deel jouw ervaringen!
Heb jij wel eens last gehad van een winterdipje of wellicht zelfs een zware depressie gehad tijdens de winter? Deel jouw ervaringen en tips dan a.u.b. hieronder. Welke behandeling hielp bij jou bijvoorbeeld het beste tegen de winterblues? En hoe voelde de depressie bij jou precies aan? Alvast bedankt voor je bijdrage.
14 comments
Neel
7 september 2018Schildklier kan een veroorzaker of rol spelen in winterdepressie. Altijd laten testen als je winterdepressie hebt: TSH, T4 en T3 en vrij T4 en vrij T3. Als dit verstoord is helpen supplementen en licht alleen niet. Spreek uit ervaring.
Paul
8 september 2018Afwijkingen in de schildklierwerking en schildklierhormoonhuishouding kunnen inderdaad tot depressiviteitsklachten veroorzaken. Deze klachten zijn niet seizoensgerelateerd of seizoensafhankelijk, maar logischerwijs kunnen schildklierklachten inderdaad óók ’s winters voorkomen. In dat opzicht kan het zich inderdaad lonen om de schildklierwaarden / schildklierparameters in het bloed te laten controleren. Zie eventueel ook:
noekiedepoekie
7 maart 2018Beste Allemaal. Ik heb een zoon van 19 jaar die nu al drie opeenvolgende jaren een winterdepressie heeft gehad. Omdat het nu voor de derde keer in dezelfde periode terugkomt, moet het dat wel zijn. Ik heb veel gelezen over 5-HTP gecombineerd met tyrosine. Ik heb dat nu besteld en hij gaat daar eind september mee beginnen. Het is een natuurlijk supplement. Daarbij gebruikt hij een lichtlamp en extra vitamine D. Hopelijk gaat dit hem de winter door helpen. Misschien een tip voor jullie… Succes allemaal! xxx
strijder
30 januari 2018Elk jaar komt het weer terug het gevoel van waardeloos zijn en elke keer weer mensen teleurstellen. Het zo onwijs koud hebben en niet kunnen slapen. De diepe pijn in je hart omdat je constant alleen maar verdrietig bent. Het vechten om aan de verwachtingen te voldoen terwijl je moe bent. De angst om te falen. Ik wordt er zo moedeloos van. In de zomermaanden ben ik een ander mens dan lukken dingen weer! Toon ik initiatief ben ik positief. Ik houd van de warmte en de paars / roze luchten ’s avonds. Ik wou dat de wintermaanden zo snel voorbij gingen als de zomermaanden, maar dat is niet zo het is elk jaar weer een gevecht tegen pijn en verdriet.
Bas
20 februari 2018Ik heb precies hetzelfde… abnormaal. Het begint met slechter slapen… Opeens word ik 1 of 2 keer wakker in de nacht. De dagen daarna neemt me concentratie ernstig af… word ik opeens ontzettend moe uit het niets en krijg ik een soort angstwalm over me heen die blijft. Het ergste voor mij is dat het slechte slapen elke avond blijft… Maar dan ook elke avond dat sinds de wintertijd (rond 31 oktober) ingaat. Ook heb ik dan erg last van concentratieproblemen en geheugenklachten. Kan amper op woorden komen en gewoon normaal werken? Heeft iemand hier verder last van en doet diegene er wat tegen? ik gebruik nu Citalopram de 6de week. Enige wat er is veranderd is dat de angst een beetje minder is verder alles hetzelfde… Wil nu misschien overstappen op Wellbutrin… Heb ook gelezen dat het je concentratie aanpakt en energieker maakt. Dat heb ik momenteel wel heel erg nodig vooral op me werk!!! Pas in maart ergens voel ik me opeens normaal. :( Ben trouwens 21 jaar en het begon allemaal vorig jaar in de winter.
Paul
20 februari 2018In de donkerdere maanden verandert zowel je vitamine D-huishouding als je melatoninehuishouding. Heb je ooit lichaamsvreemd melatonine –in de vorm van ‘slaapmedicament’– ingenomen? Is je bloed al eens gecontroleerd op een vitamine D3-tekort? En zijn je schildklierwaarden al eens geprikt?
Zonaanbidster
11 december 2017Ook ik heb enorm veel last van mijn winterdepressies, al vanaf mijn puberteit. Voel me intens ongelukkig, doodmoe, val vroeg in de avond in slaap en lig vanaf 23 uur de hele nacht wakker, eet enorm veel zoet en kom dan heel veel aan. Dat heeft tot gevolg dat ik mezelf walgelijk vind. Het leven doet pijn… Ik gebruik een daglichtlamp, vitamine D, B 12, C BRUIS, magnesium. Kan het niet opbrengen om naar buiten te gaan, alleen een boodschap doen bezorgt me al hevige maagpijn en hartkloppingen. Geen kinderen meer thuis en sinds 2 jaar ook geen hond meer, dus de noodzaak om naar buiten te gaan is niet meer noodzakelijk. Voor mij is de winter een hel. Maar ik weet dat het tijdelijk is. Lang leve de zomertijd.
Mw-tjes
27 januari 2016Ik heb nu (voor zover ik terug kan gaan in mijn herinneringen) al 4 jaar last van een soort van overwerkt gevoel / overspannenheid, dit heb ik alleen in de eerste 3 maanden van het jaar.. Voor mijn gevoel is dan alle opgebouwde energie van het voorjaar en de zomer echt uitgeput. Vorig jaar in een enorme depressie hierdoor geraakt (therapie gehad, knapte in mei een beetje op, zat heel erg laag in mijn energiewaarde)… Nu het hele jaar rustig aan gedaan, veel dingen die op mij overkwamen als ‘moeten’ afgezegd en weer is het raak. Nu de dokter gebeld met mijn vermoeden. Deze wilde eerst dat ik weer in therapie ging… terwijl ik voel dat dat het niet is… Aangedrongen op een bloedtest… om te kijken hoe mijn vitaminewaarden, et cetera zijn. Mocht het niets medisch zijn, dan kan ik altijd nog in therapie. Ging ze mee akkoord, morgen bloedprikken…
Paul
27 januari 2016Beste MW-tjes, Laat in ieder geval je vitamine D, vitamine B12, ijzer en schildklierwaarden (sowieso TSH, eventueel ook FT4) controleren. En vraag naderhand een uitdraai / printje van de bloedresultaten mee naar huis. Mijn persoonlijke ervaring is namelijk dat je je niet moet laten ‘afschepen’ met de repetitieve woorden van de doorsnee huisartsassistent(e): “Alles zag er goed uit”… De laatste keer dat ik dit hoorde, was er sprake van een vitamine D-waarde van 20 en een nauwelijks te meten ferritine. En zo heb ik al veeeeeeel vaker afwijkende bloedwaarden geconstateerd die volgens huisarts(assistent)en prima in orde zouden moeten zijn… :( Laat gerust nog even weten hoe je bloeduitslagen er precies uitzien… Sterkte! Groeten, Paul
Lieselotte
7 maart 2015Ik ben nu 18 en heb al zo’n vijf jaar last van de welbekende ‘winterblues’. De herfst vind ik hartstikke mooi en wintersport is echt wel mijn favoriete vakantie in het jaar, maar het gaat meer om het tekort aan natuurlijk zonlicht wat ervoor zorgt dat ik me somber voel. Eeuwig behoefte aan koolhydraatrijk voedsel en het gevoel dat ik nooit meer uit dat zwarte gat kom. Op momenten dat ik me hierdoor laat leiden probeer ik altijd te denken aan de momenten dat ik gewoon positief ben en probeer ik te relativeren of de gedachte die door mijn hoofd spookt nou echt zoveel negativiteit met zich mee moet brengen. Een tip voor iedereen: doe wat je normaal ook doet. Ga niet thuis zitten tenzij het echt niet anders kan, ga lekker sporten (dit werkt erg goed om je beter te voelen door de stofjes in je lichaam die worden aangemaakt) en spreek af met vrienden en vriendinnen in het weekend. Dit werkt zo goed en zorgt ervoor dat je niet in je eentje gaat zitten piekeren maar gezellig wat kunt ondernemen. Vertel je omgeving dat je jezelf gewoon snel irriteert of dat je dingen niet zo rooskleurig in ziet als zij, zij kunnen hier rekening mee houden en dit is ook erg prettig voor jezelf. Probeer gewoon niet in een slachtofferrol te duiken want daar heb je niks aan! Everybody deserves the best of life.
Esselina
21 november 2014Ik ben het hier helemaal niet mee eens ik vind de herfst een van de mooiste jaargetijden en sneeuw vindt ik prachtig het maakt de wereld een stuk lichter. Ik krijg het pas als de klok een uur terug wordt gedraaid en het zo vroeg donker is.
Eef
21 januari 2015Dit is niet iets waar je het niet mee eens kunt zijn. Fijn voor jou dat je de winter zo leuk vindt, maar sommige mensen lijden door de winter aan een serieuze depressie.
Mimi
11 februari 2015Jammer dat je zo stellig beweerd dat je het hier niet mee eens bent. En hier als voorbeeld de mooie Herfst en sneeuw bij haalt. Het is niet zo dat mensen die een depressie hebben hier helemaal niet meer van kunnen genieten. Ik vind schaatsen op natuurijs het mooiste wat er is. Maar het gaat om de donkere dagen (te weinig zon) waar ik lastig mee kan omgaan. En verder vooral de december maand die ik het liefst oversla omdat ik hem te druk en te beladen vind (dood van mijn vader vlak voor Kerst en gemis van veel dierbaren). En denk maar eens aan de stijging van het aantal zelfdodingen rond deze periode, dat is ook niet voor niets zo. Ik heb het geluk dat ik mijn man en kinderen heb die mij er doorheen slepen, maar liever zou ik er geen last of in ieder geval minder last van willen hebben. Dus als iemand tips heeft, behalve over antidepressie pillen, dan hoor ik die graag. Ga in ieder geval de vitamine D proberen…
Pim
16 maart 2012Super gaaf artikel! Winterdepressie is helemaal niet leuk, maar dit is wel heel erg interessant!