Glutenintolerantie… Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in alle granen oftewel “koren”. Denk maar eens aan tarwe, rogge, gerst, mais, rijst, spelt, haver en teff. Maar ook in het meel en de meelproducten die van deze granen worden gemaakt zoals brood, crackers en pasta. (Let op: je hoeft echter niet alle granen te mijden bij gluten-intolerantie, daar lees je hieronder alles over!)

Stiekem zijn er ontzettend veel mensen die gluten niet of nauwelijks verdragen, waardoor zij te kampen krijgen met allerlei vage en onverklaarbare gezondheidsklachten. Hieronder bespreken we de nadelen & gevaren van gluten en glutenintolerantie…

Glutenintolerantie

Intolerantie houdt in dat je lichaam héél erg slecht is in het verteren, absorberen en/of verwerken van bepaalde voedingsstoffen (meestal eiwitten). De stof in gluten (graaneiwitten) die het vaakst problemen veroorzaakt is “gliadine”. Als je gliadine-houdende gluten niet goed kunt verteren, spreekt men ook wel van:

  • Gluten-intolerantie / glutenintolerantie (= geen gluten kunnen verdragen)
  • Coeliakie (koilia = Grieks voor ‘buik’)
  • Gluten malabsorptie (= darmwand kan gluten niet absorberen)
  • Inheemse (niet-tropische) spruw (spruw = darmaandoening)
  • Gluten enteropathie  (= darmaandiening door toedoen van gluten)
  • Glutenallergie (= allergisch zijn voor gluten)

Gluten zijn graaneiwitten; gliadinen zitten dan ook uitsluitend in graanproducten. Onverdraagzaamheid t.o.v. gluten kan aangeboren zijn, maar ook pas op latere leeftijd ontstaat. Alleen bij aangeboren gluten-intolerantie spreekt men van coeliakie.

In beginsel zijn bovenstaande termen allemaal benamingen voor één en dezelfde aandoening, namelijk: “overgevoeligheid voor gluten”.

Iedereen is gluten-intolerant

Gluten zijn niet alleen slecht voor mensen met medisch gediagnosticeerde gluten-intolerantie. Bijna iedereen is in zekere mate overgevoelig, intolerant of allergisch voor gluten. Sterker nog: er is bijna niemand wiens lichaam goed is in het verwerken van gluten. Dat betekent dat er enorm veel mensen zijn die zich dagelijks slap, futloos of zelfs ziekelijk voelen omdat ze ongemerkt aan gluten-intolerantie lijden.

Dit betekent overigens niet dat iedereen direct zou moeten stoppen met het eten van gluten zolang er geen sprake is van medisch-gediagnosticeerde gluten-enteropathie. Het is veeleer raadzaam om je gluten-consumptie flink af te bouwen en eens te kijken of je je er beter door gaat voelen. Mocht je lekkerder in je vel zitten na het minderen van gluten, dan is dat een teken dat je er goed aan doet om zo veel mogelijk glutenvrij te gaan eten.

Symptomen van glutenintolerantie

Kort door de bocht kunnen gluten je darmen kapot maken. Als jouw darmen slecht reageren op gluten, dan ontstaan er namelijk beschadigingen in de darmwand. Je darmuitstulpingen oftewel darmvlokken oftewel “villi” raken ontstoken, en deze ontstekingsreactie kan op zijn beurt talloze gezondheidsproblemen teweegbrengen.

Meestal ontstaan er allerhande aspecifieke klachten ten gevolge van glutenovergevoeligheid oftewel glutenintolerantie. Je gaat je moe, suf en slap voelen, zonder dat je merkt dat het door je glutenconsumptie komt. Daarnaast zijn de volgende medische klachten gelinkt aan coeliakie oftewel gluten-allergie:

  • Opgezette buik & buikpijn
  • Darmverstopping (obstipatie/constipatie)
  • Chronische diarree
  • Misselijkheid & braken
  • Gebrekkige eetlust
  • Groeiachterstand & skeletmisvorming (bij jonge kinderen)
  • (Onverklaarbare) gewichtsafname
  • Bloedarmoede (anemie)
  • Jeuk in de keel
  • Botontkalking (osteoporose)
  • Moeheid, lusteloosheid & slaperigheid
  • Stemmingswisselingen
  • spierklachten (spierslapte, krampen e.a.)
  • Zenuw-aandoeningen
  • Verminderde vruchtbaarheid
  • Huidproblemen

Welke granen veroorzaken gluten-intolerantie?

Alle granen bevatten gluten, maar niet alle gluten bevatten gliadine. Dat betekent dan ook dat niet alle granen gluten-intolerantie veroorzaken. De belangrijkste granen die glutenallergie kunnen veroorzaken zijn als volgt:

  • Tarwe
  • Gerst
  • Rogge
  • Spelt
  • Kamut
  • Haver*

*Let op: zuivere haver bevat geen gliadine, maar “aveline” en veroorzaakt dan ook geen coeliakie… Helaas wordt haver vaak vermengd met gliadine-houdende graansoorten. Kijk daarom op de verpakking van haver of deze “besmet” of juist “glutenvrij” is.

Waar zitten gluten in?

Gliadine-houdende gluten zitten niet alleen in bovenstaande granen, maar ook in alle producten die uit deze “koren” worden vervaardigd. Zoals je je wellicht kunt voorstellen betreft dit een enorme lijst met gluten-houdende levensmiddelen. Hierbij een aantal belangrijke voorbeelden van voedingsmiddelen die rijk zijn aan gliadine-houdende gluten die je niet moet eten in geval van coeliakie:

  • Alle soorten “gewoon” brood
  • Beschuit, crackers, stokbrood, broodjes e.a.
  • Koek, cake & gebak
  • Ontbijtgranen (cruesli & muesli)
  • Pasta (macaroni, spaghetti, vermicelli, penne e.a.)
  • Meel (tarwemeel, havermeel, roggemeel, griesmeel e.a.)
  • Bloem (tarwebloem, roggebloem, gerstemoutbloem e.a.)
  • Havervlokken & havermout
  • Couscous (gemalen durumtarwe)
  • Bulgur (gestoomde durumtarwe)
  • Seitan (pure tarwegluten)
  • Graankiemen, graankorrels & graanvlokken
  • Gort (gepelde gerst), parelgort & gortepap
  • Mout (ontkiemde tarwe & gerst)
  • Grutten (gebroken granen)
  • Spelt (wilde tarwe)
  • Kamut (biologisch geteelde tarwe)
  • Triticale (kruising van “gewone” tarwe en durumtarwe)
  • Mout
  • Tarwegries & -griesmeel + “semolina”
  • Gliadine-houdend bindmiddel in soepen & sauzen
  • Bier: pils & speciaalbieren
  • Gliadine-houdend bindmiddel in verwerkte vleeswaren (gehakt, worst, hamburgers e.a.)
  • Bepaalde vitaminesupplementen
  • Zetmeel

Al met al moet je enorm oppassen en altijd de ingrediëntenlijst van voedingsmiddelen doorlezen als je glutenvrij wilt eten. Op een productverpakking hoort dan ‘glutenvrij’ te staan onder het kopje ‘allergie-informatie’.

Granen & graanachtigen zonder gluten / gliadine

Naast de “gevaarlijke” granen die hierboven uiteen zijn gezet, zijn er tevens granen zonder gliadine-houdende gluten. Gluten die niet of nauwelijks gliadine bevatten en dus GEEN coeliakie c.q. glutenintolerantie veroorzaken, zijn die in:

  • Rijst
  • Maïs
  • Teff

Je kunt dan ook met gerust hart rijst, mais en teff eten als je lijdt aan glutenintolerantie c.q. coeliakie. Meel en meelproducten van niet-granen –zoals wilde rijst, boekweit, quinoa en amaranth– bevatten sowieso geen gluten en kunnen dan ook vrijelijk worden gegeten.

Glutenvrij dieet (voeding zonder gluten!)

Mensen met coeliakie mogen geen gliadine binnenkrijgen uit tarwe, rogge, gerst, kamut, spelt of gecontamineerde haver. Aangezien gluten in enorm veel levensmiddelen worden verwerkt, is het erg lastig om een glutenvrij dieet te volgen. Een glutenvrij dieet is een anti-allergeen dieet dat geen gliadine-houdende gluten bevat.

De belangrijkste regel binnen het glutenvrij dieet is dat men geen gliadine houdende gluten tot zich mag nemen. Door langdurig gliadine te mijden, verdwijnen de ontstekingen en krijgt de dunne darmwand de kans om zich te herstellen. Binnen een glutenvrij dieet mogen de volgende voedingsmiddelen doorgaans WEL worden genuttigd:

  • Alle soorten rijst
  • Aardappels
  • Maïs, quinoa & amaranth (gliadine-vrije graansoorten)
  • Boekweit, amarant, ragi & kiwicha (kruidachtige planten)
  • Teff & sorgo oftewel “sorghum” (grassen)
  • Cassave & tapioca (wortelknol)
  • Peulvruchten (sojabonen, erwten, linzen e.a.)
  • Groenten & fruit
  • Noten, pitten & zaden
  • Zuivel (melk, kaas, yoghurt, kwark e.a.)
  • Vlees & vis (ongekruid + ongepaneerd)
  • Boter & bepaalde oliën (maïsolie, pindaolie, olijfolie, zonnebloemolie e.a.)

Let op: pure “onbesmette” haver is in principe ook vrij van gliadine-houdende gluten. Hetzelfde geldt veelal voor gierst en mout (ontkiemde gerst). Toch is het verstandig om deze producten voor de zekerheid te mijden als je een glutenvrij dieet volgt.

Tot slot

Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in alle soorten graan. Sommige gluten hebben een “jasje” bestaande uit gliadine. Gliadine-houdende gluten kunnen gluten-intolerantie oftewel coeliakie veroorzaken. Coeliakie is een darmafwijking waarbij antistoffen tegen gliadine-houdende gluten worden gevormd.

De darmwand wordt door toedoen van gluten-intolerantie beschadigd, en zodoende treden allerhande ontstekingsreacties op. Ook als je niet aan coeliakie lijdt kunnen gluten allerlei aspecifieke gezondheidsklachten veroorzaken. Gluten is dan ook een potentiële ziekmaker.

De belangrijkste gliadine-houdende graansoorten –die veel mensen dus maar beter links kunnen laten liggen– zijn tarwe, gerst, rogge, spelt en kamut. Rijst en maïs bevatten geen gliadine; hetzelfde geldt voor pure, onbesmette haver. Een glutenvrij dieet kan ervoor zorgen dat gluten-gerelateerde gezondheidsklachten afnemen of zelfs verdwijnen.

Als gluten niet goed wordt verteerd, kan het gezondheidsklachten veroorzaken. Vooral durumtarwe is extreem rijk aan gliadine en zodoende funest voor je gezondheid indien je gluten-intolerant bent. Hoe slechter je tegen gluten kan, des te meer gezondheidsvoordelen je logischerwijs zult bemerken als je minder gluten of zelfs glutenvrij gaat eten.

Heb jij ervaring met gluten-gerelateerde gezondheidsproblemen of medisch gediagnosticeerde glutenintolerantie? Laat hieronder een reactie achter!

28 Reacties

  1. Tjonge, Nick, maar ook Paul kan er wat van. De een wil nog netter en beschaafder met dure woorden uit de hoek komen dan de andere. Maak jullie niet zo druk. Ook deze vorm van drukte, oftewel stress, is onbewust erg slecht voor het lichaam en met name voor je aderen wat kan uitmonden in (op latere leeftijd) hartklachten. Heb je last van Gluten….eet ze dan niet. Heb je geen last, eet ze dan gerust. En eet speltbrood als je het lekker vind en als je het te duur vindt, eet het dan niet. Ben ik nou zo slim of zijn jullie nou zo dom?

    • Beste Louis, Ik wissel volkorentarwebrood graag af met speltbrood en roggebrood; dankjewel voor die suggestie! Meer over stress kun je desgewenst lezen in dit artikel over stressklachten. Dat je een eigen mening hebt, maakt jou volgens mij niet per definitie slimmer dan een ander… of een ander dommer dan jou… maar wie weet… Los daarvan sluit ik niet uit dat je ons qua intelligentie volkomen juist inschat. En wellicht is er niet eens sprake van een of-of-situatie, maar ben jij én extreem slim, én wij opvallend dom. Dus geef jezelf uit voorzorg maar eens een stevig schouderklopje! ;) Overigens is spelt een tarwesoort… Groeten, Paul

  2. Dit stukje is zeker handig maar wat er ontbreekt zijn de bronnen. Dit is zelf eerder aangehaald maar wordt blijkbaar genegeerd. Er zijn beweringen zoals, ik citeer, “Bijna iedereen is in zekere mate overgevoelig, intolerant of allergisch voor gluten. Sterker nog: er is bijna niemand wiens lichaam goed is in het verwerken van gluten.” waarbij nergens een vermelding is naar hoe aan deze informatie is gekomen. Ik wil dit best geloven maar op deze manier kan iedereen schrijven wat hij wil. Je kan zeggen ik spreek uit eigen ervaring of iets meer genuanceerder praten maar wanneer met deze beweringen op de proppen gekomen word heb ik toch sterk mijn twijfels over de waarheid en de “slagkracht” van dit artikel. Groeten, Nick

    • Beste Nick, In Nederland kan en mag inderdaad iedereen schrijven wat hij/zij wil, dat is het mooie van een democratie. Bij het schrijven van bovenstaand artikel heb ik geen specifieke bronnen gebruikt, vandaar dat een bronvermelding ontbreekt. Elders op Gezond’r –waar bronnen van toepassing waren– zijn volop bronvermeldingen te vinden. Persoonlijk vind ik dat de zinsnede “in zekere mate” de nodige nuance aanbrengt. Verdiep je desgewenst eens in ‘non-celiac gluten sensitivity’ (NCGS). Groeten, Paul

    • Dag Paul, eerst en vooral dank voor de snelle reactie! We leven inderdaad in een democratie wat toelaat dat iedereen kan schrijven wat hij wil. Jammergenoeg is net dit de reden waarom mensen hoe langer hoe meer gedesorienteerd raken. Als iedereen maar lukraak wat gaat schrijven, dan krijgen we een “information-overload”. De wetenschap spreekt zich al constant tegen en als iedereen zijn eigen bevinden gaat profileren alszijnde correct of iets gaat aannemen omdat ze “het ergens gehoord/gelezen hebben” dan zorgt dit enkel maar voor meer verwarring. Moht je interesse hebben kan ik je volgende (onderbouwde) artikelen over dit onderwerp meegeven.

    • Beste Nick, Dankjewel voor je berichtjes. Ik lees en schrijf al bijna 10 jaar fulltime over humane gezondheid en als ik tijdens het schrijven bronnen raadpleeg (wat bij bovenstaand artikel niet van toepassing was), dan vermeld ik die als zodanig. Het overgrote merendeel van wat ik lees, betreft wetenschappelijke artikels en vakliteratuur, dus van “lukraak schrijven” is absoluut geen sprake. Ik heb door de jaren heen vele tientallen onderbouwde boeken en artikels over gluten gelezen en aan de hand daarvan mijn opvattingen en bevindingen vormgegeven. Dat we het oneens zijn, vind ik helemaal prima (sowieso zijn er nog heel veel onduidelijkheden omtrent gluten)… Maar je oorspronkelijke punt van kritiek was gebrek aan onderbouwing, dus ik vind het jammer dat je jouw individuele opvattingen kracht bijzet met ongefundeerde aannames (“lukraak schrijven”, “information overload”, “gedesoriënteerd raken”, “iets aannemen omdat het ergens gehoord/gelezen wordt”) die enkel tot doel hebben andermans opvattingen te ondermijnen en diens visie te bagatelliseren. Voor de artikels die jij aandraagt (waaruit zou moeten blijken dat de gevaren van gluten worden overtrokken) kan ik minstens zo veel artikels aandragen waaruit blijkt dat het humane spijsverteringsstelsel niet gebaat is bij gluten en dat héél veel mensen problemen ervaren door toedoen van glutenconsumptie. Bovendien worden de verschillende soorten ‘overgevoeligheidsreacties’ (intolerantie, allergie, malabsorbtie e.a.) jegens gluten enorm onderschat en worden ze héél vaak over het hoofd gezien of niet (h)erkend. Ook zijn er vooralsnog geen tests die al deze typen glutenovergevoeligheden voor 100% kunnen uitsluiten, vandaar dat ik mensen graag wijs op de mogelijkheid tijdelijk glutenvrij te gaan eten en aan de hand daarvan conclusies te trekken. Welles-nietesdiscussies (die uitentreuren kunnen voortduren) ga ik opzettelijk uit de weg, dus hier laat ik het bij. Groeten, Paul P.S. Zoals ik al héél vaak heb vermeld, heb ikzelf een halfjaar streng glutenvrij gegeten en voor mijn veronderstelde PDS pakte het nauwelijks positief uit, dus ik ben me bewust van de keerzijde.

  3. Ik weet niet of hier nog naar wordt gekeken, maar ik loop tegen wat problemen aan. Ik kreeg in september (weer) de diagnose PDS en voel gewoon dat het probleem iets anders is. De klachten worden bijvoorbeeld erger als ik meer graanproducten eet, maar niet met mais en rijst. Ik ben vaak moe, heb eczeem/psoriasis-achtige klachten en verder last van veel meer dingen. Mijn coeliakie test was negatief, heb geen darmparasieten of IBD (is onderzocht), maar dat veranderd niets aan mijn gevoeligheid voor granen en voor de rest voor weinig andere dingen. Zou het slim zijn mezelf te laten testen op tarwe allergie? Ik voelde bij geen van de doktoren waar ik kwam werkelijk serieus genomen met mijn klachten en heb niet echt zin om nog een keer op zo’n probleem te stuiten. Als het aan mijn huisarts had gelegen had ik niet eens de bloedonderzoeken voor coeliakie gehad.

    • Beste Anna, Welke klachten ervaar je precies naast moeheid en huiduitslag? IBS (Irritable Bowel DIsease) is overigens exact hetzelfde als PDS (Prikkelbare Darm Syndroom)… Irritable betekent prikkelbaar; bowel betekent darm; disease betekent syndroom of ziekte. Sowieso snap ik niet uit welke test expliciet zou moeten zijn gebleken dat je geen IBS hebt. Volgens mij bestaan zulke tests namelijk niet… PDS is immers geen concrete ziekte, maar veeleer een sticker die wordt geplakt op een aantal gelijktijdig optredende symptomen… Overigens betekent een positieve coeliakietest dat je WEL aan glutenintolerantie lijdt, maar betekent een negatieve coeliakietest NIET per definitie dat je niet glutenintolerant bent. Dit kan dus alsnog zo zijn. Een tarwe-eiwitallergie behoort inderdaad ook tot de opties, dus een allergietest lijkt me niet verkeerd; een allergoloog kan je hieromtrent uitsluitsel geven. Overigens is er ook nog zoiets als ‘non-celiac gluten sensitivity’, dus overgevoeligheid jegens gluten die niet gerelateerd is aan coeliakie. Zie desgewenst ook dit artikel over prikkelbaredarmsyndroom… Hopelijk kun je er iets mee. Sterkte! Groeten, Paul

    • Sorry Anna, Ik besef zojuist ineens dat ik een fout heb gemaakt. IBD (Inflammatory Bowel Disease) is wel degelijk iets anders dan IBS (Irritable Bowel Syndrome). IBD staat in tegenstelling tot IBS voor aantoonbare ontstekingsziekten van de darmen. Tot deze darmontstekingen behoren onder andere de ziekte van Crohn, colitis/colonitis (colitis ulcerosa, collageneuze colitis, lymfocytaire colitis, ischemische colitis, diversiecolitis e.a.), enteritis/intestinitis, rectitis/proctitis, jejunitis, ileitis, duodenitis, appendicitis, diverticulitis/sigmoiditis en de ziekte van Behçet. Excuses voor de verwarring. Groeten, Paul

    • Hahaha, Geen verwarring ontstaan. Ik studeer biomedische wetenschappen. Aangezien er om alle symptomen wordt gevraagd: hier een lijst. Lees en huiver. Hoofdpijn/migraine, loopneus, verstopte neus, last van mijn ogen, geïrriteerde keel, hoesten, niezen, soms benauwdheid, moe/lusteloos, down, brandend maagzuur, een zure smaak in mijn keel na het eten van graanproducten, ze vallen tevens zwaar op de maag, ongemakkelijk gevoel in mijn darmen (bijvoorbeeld borrelen), buikpijn, buikkramp, verstopping, eczeem/psoriasis-achtige uitslag, spierkrampen en zo nu en dan gewrichtsklachten. Ik weet ook dat dit al veel langer gaande is dan ik eerst dacht (eerst dacht zes jaar ongeveer, maar het lijkt erop dat het ergens in de onderbouw van de basisschool is begonnen, nu 23). Laatst heb ik een paar dagen geen granen gegeten en voelde me beter dan ooit, maar de klachten waren nog niet helemaal weg, wat niet vreemd is na maar een paar dagen. Er is niet uit een test gebleken dat het geen IBS is, testen die IBS aantonen bestaan inderdaad niet. Ik wist ook al dat je coeliakie kunt hebben als je screening negatief is, maar de kans dat ze me dan een scopie gaan geven is ontzettend klein (en het is een naar onderzoek). Ik ga even nadenken over hoe ik het aan ga pakken, want ik voel me niet echt serieus genomen bij mijn huisarts, nog in het ziekenhuis waar ik onderzoeken heb gehad. Bedankt voor het antwoord!

    • Beste Anna, Je klachten zouden absoluut gerelateerd kunnen zijn aan ‘klassieke’ allergieën, dus de heuse allergieën die vallen onder type I, II, III of IV allergische reacties. In geval van een type I (IgE-gemedieerde) allergie treden allergieklachten doorgaans direct na contact met allergenen op. Een type II (IgG-afhankelijke) allergische reactie uit zich doorgaans wat later na contact. En onder type IV vallen heel veel vertraagde allergische reacties. Het is niet 1-2-3 mogelijk om je aanzienlijke lijst aan klachten aan 1 enkele allergie te verbinden, maar wellicht is er sprake van kruisallergieën, waarbij voedselallergieën, inhalatieallergieën en contactallergieën elkaar onderling versterken. Persoonlijk lijkt het me in ieder geval geen verkeerd idee om eens plakproeven, prikproeven en/of inhalatieproeven aan te vragen bij de dermatoloog en/of allergoloog om zo veel mogelijk allergenen te identificeren en/of uit te sluiten. Heel vee; sterkte ermee! Groeten, Paul

  4. Ik ben 48 jaar en heb al 7 jaar last van Hashimoto (schildklierontsteking), verder heeft nader onderzoek uitgewezen dat ik ook coeliakie heb en dus glutenvrij moet eten. De lijst van symptomen/gezondheidsklachten is dan ook oneindig: onophoudelijk vermoeid, migraine, neerslachtig, stemmingswisselingen, ik kom aan en ik val geen gram af. Ik heb zo goed mogelijk glutenvrij gegeten, maar ik geef toe, ik heb af en toe eens gezondigd. Mijn laatste bloedonderzoek was niet goed, ik moet nog beter op gluten gaan letten. Gematigd glutenvrij eten bestaat niet; het is alles of niets. Ik krijg heel veel tips, wij hebben hier in België ook goede natuurvoedingswinkels en een AH met glutenvrije producten. Thuis kan ik dit dan ook redelijk goed toepassen. Maar we gaan geregeld uit eten en dan komt men vaak uit de lucht gevallen. Gluten, wat houdt dat in? Dat krijg ik dan vaak te horen. Ook bij vrienden gaan eten is een opgave: zelfs een gewoon soepje mag niet, want daar zitten bouillonblokjes in. Binnenkort gaan we met vakantie naar Egypte, daar kan ik van het buffet kiezen, maar stel dat er kans is op kruisbesmetting? Ik word er soms erg ongelukkig van. In Nederland, Duitsland en zelfs de VS staan ze veel verder wat gluten betreft. De dokter raadt me overigens af om glutenvrij brood/pasta te eten, en hij heeft gelijk, ik verdraag deze producten niet, ze liggen zwaar op m’n maag.

    • Bij Hashimoto heb je gliadine-intolerantie en gliadine zit ook in melkeiwit. Dus alle zuivel vermijden. Er is ook iets met soja., wat je dan beter vermijdt, maar ik weet het wat en hoe niet meer.

    • Sorry Stella, maar dit betreft (grotendeels) onjuiste informatie. Zoals je hierboven kunt lezen, is gliadine (behorende tot de prolaminen) een belangrijk bestanddeel van gluten, waaronder tarwegluten. Deze vorm van gluten komt absoluut NIET voor in melkeiwit… sowieso komen gluten (waar gliadine onderdeel van uitmaakt) uitsluitend voor in granen en dus nooit in zuivel. Natuurlijk bestaan er hashimotopatiënten die glutenintolerant zijn en coeliakiepatiënten die Hashimoto hebben, maar in beginsel zijn dit twee losstaande aandoeningen. Ja, Hashimoto en coeliakie zijn beide auto-immuunaandoeningen die relatief vaak samen voorkomen, maar zo zijn er nog honderden andere auto-immuunziekten te bedenken waartussen eventuele onderlinge (causale of correlatieve) verbanden bestaan. Wel is het zo dat mensen met een auto-immuunschildklierziekte (waaronder Hashimoto en Graves) een verhoogde kans zouden kunnen hebben op glutenintolerantie… Zo bestaat er een verkennend onderzoek waaruit bleek dat 6 van de 172 testpersonen met een auto-immuunschildklierziekte in meer of mindere mate glutenintolerant waren (wat relatief veel is) en een onderzoekje waaruit bleek dat ongeveer 10% van de testpersonen met een auto-immuunschildklierstoornis op glutenintolerantie lijkende darmbeschadigingen hadden. Maar dit is absoluut geen sluitend bewijs voor een onderlinge verstrengeling van beide ziekten of dat alle Hashimotopatiënten aan coeliakie lijden. Overigens is wel algemeen bekend dat auto-immuunaandoeningen in hun algemeenheid maar al te vaak in ‘groepjes’ voorkomen (comorbiditeit). Iemand met een auto-immuunziekte loopt dus meer kans dan gemiddeld om nog 1 of meerdere auto-immuunziekten te ontwikkelen. Dit even om verwarring te voorkomen… Groeten, Paul

    • Ja, dat schreef ik fout, sorry. En excuus voor de late reactie. Heb de jouwe gemist. Het gaat om gliadine in granen en caseïne in melk. Dus de gangbare zuivelprodukten zijn dan alle fout. O, ik zie het al (dbnl.org)… quote: “In de zaden treft men twee groepen proteïnen, waarvan geen vertegenwoordigers onder de dierlijke proteïnen teruggevonden worden. Het zijn de prolaminen en de glutelinen. De prolaminen zijn in aethylalcohol à 70 – 80V%, soms ook à 90 – 92V% oplosbaar; eenige lossen zich in andere alcoholen op. Door hydrolyse met zuren ontbinden zij zich onder vrijmaking van een aanzienlijke hoeveelheid ammonia, glutaminezuur, proline, een weinig arginine en histidine, geen lysine(4) De glutelinen worden niet door neutrale oplossingsmiddelen uitgetrokken, doch wel zeer gemakkelijk door zeer verdunde alkalische oplossingen; tot de glutelinen behoort glutenine of glutencaseïne uit tarwemeel.” Dan zou er via de glutencaseïne een overstapje naar melkcaseïne gemaakt kunnen worden en mogelijk heeft soja sojacaseïne wat erbij betrokken kan worden. Mja, caseïne is een benodigde stof om kaas te maken, het is niet de kaas zelf. Je krijgt wel hoofdpijn als je probeert zulke dingen verder uit te zoeken.

    • Ook dit klopt niet… Caseïne is een dierlijk eiwit dat uitsluitend voorkomt in melk; het is veruit het voornaamste melkeiwit dat er bestaat. Sojacaseïne bestaat dan ook niet… En glutencaseïne evenmin… Natuurlijk kun je als hashimotopatiënt allergisch of intolerant zijn jegens tarwebestanddelen of melkbestanddelen, waaronder gluten, graaneiwitten, lactose en melkeiwitten, maar dat iemand met de ziekte van Hashimoto per definitie geen gluten, caseïne of soja kan verdragen, is pertinent onwaar. Er zijn ontzettend veel websites die dit soort omstreden en gegeneraliseerde dingen roepen zodat mensen het gaan delen via sociale media, maar verdiep je in het vervolg alsjeblieft goed in de stof voordat je andere mensen dit soort aanbevelingen doet. Des te meer als deze mensen lijden aan chronische auto-immuunschildklierziekten. De casomorfines (uit caseïne) en gliadorfines uit (gliadine-houdende gluten) zijn al met al niet direct gerelateerd aan de schildklier en gluten, melk en soja hebben in beginsel niets met elkaar te maken. Natuurlijk zou het raadzaam kunnen zijn om je als schildklierpatiënt te laten testen op allergieën, intoleranties en malabsorpties jegens bepaalde voedingsbestanddelen, maar dat is een totaal ander verhaal… Aan Ilse: probeer liever zo natuurlijk mogelijk te eten. Verdiep je in schildklieraandoeningen en natuurvoedingsmiddelen en ga zo veel mogelijk voedingsmiddelen zelf bereiden. Laat vooral ook periodiek je schildklierwaarden (TSH en FT4) controleren en vraag je bloeduitslagen mee naar huis… Hoe zagen je recentste bloedwaarden eruit? Zie desgewenst ook deze artikels voor aanvullende info over gluten, afvallen en schildklier:

      Ikzelf heb overigens een halfjaar glutenvrij gegeten bij wijze van experiment en het was prima te doen. Er zijn glutenvrije crackers, glutenvrije notenrepen, glutenvrije broden, glutenvrije pasta’s en ga zo maar door… Ik heb er echt 0,0 moeite mee gehad. Het ‘probleem’ van glutenvrij eten schuilt hem inderdaad in kant-en-klare producten en buffetrestaurants die groot inslaan. Als je zelf kookt, weet je wat er in je eten zit. En bij ‘normale’ restaurants die alles zelf klaarmaken kun je dit navragen. Succes! Groeten, Paul

  5. Diverse supermarkten hebben nu een vak met superfood. Ik was blij hier gierst te kunnen kopen. Helaas is het geen geschikte gierst. Toen ik de verpakking nog eens bekeek, zag ik in de allergiedeclaratie gluten staan. Worden deze eraan toegevoegd?

    • Waarschijnlijk is de producent in dit geval verplicht om gluten aan de allergie-informatie toe te voegen omdat de gierst in een fabriek wordt verwerkt of verpakt waar ook gliadine-houdende granen worden behandeld. Men kan de ‘glutenvrijheid’ in zo’n geval niet garanderen.

  6. Beste, Wil even reageren aangezien er nog mensen met problemen kampen desondanks een glutenvrij-dieet. Heb zelf een jaar lang ook het probleem gehad: opgezette buik na het eten, constipatie/diarree, het idee van niet jezelf zijn, huiduitslag, schimmels, noem maar op. Na tal van doktersbezoekjes en zelfs internisten kreeg ik steeds te horen: je hebt spastische darm, stress, gezonder eten… Hoewel ik toch gezond leefde en ook nog maar 23 ben? Ik wou het er niet bij laten bij een vage diagnose ‘spastisch colon’ waar zogezegd ook geen remedie voor is, dus ging ik verder zoeken. Uiteindelijk ben ik in een alternatief kruidenwinkeltje een boek tegengekomen, namelijk. ‘Het Microbioom Dieet’, geschreven door een internist, die ervan uitgaat dat ons lichaam grotendeels uit bacteriën bestaat. En als deze bacteriën uit balans geraken (door antibiotica…) dat er zich allerlei kwalen kunnen voordoen. Het lezen van het boek was als het ware een openbaring voor mijn darmen, alles was zo herkenbaar! Het dieet bestaat uit 3 fases, en fase 1 is echt wel op je tanden bijten. Maar na 14 weken was ik al een heel ander mens, terug energie, vrolijk, terug normaal naar het toilet, mijn nagels groeiden weer… Dit is absoluut geen reclame etc. maar wil het meegeven want ik weet hoe vervelend het kan zijn als niemand je begrijpt/kan helpen.

  7. Yes dit stuk over glutenintolerantie is serieus en goed geschreven (waar het dan ook vandaan komt) -moet nog veel meer informatie verkrijgen- heftig ook want glutenintolerantie treft velen. Groet en dank, Marie

  8. Paul, dat gaat idd voor mij ook op, sinds ik weet dat ik coeliakie heb ben ik veel meer rijst gaan eten i.p.v. pasta. En rijstwafels i.p.v. brood, maar m’n klachten bleven, dus ook rijst geschrapt van het menu! Tijdelijk ging het een stuk beter maar alle granen en ook glutenvrij brood lijken steeds slechter te vallen… Wellicht zijn dat ook de suikers en andere toevoegingen in glutenvrij brood? Melkproducten vermijd ik ook al zoveel mogelijk! Heeeeel fijn zo’n overgevoelig lijf! :/

  9. Een glutenvrij dieet is soms lastig vol te houden, maar ik heb nu weer een leuk boekje met lekkere glutenvrije recepten voor iedere dag gevonden.

  10. Valt eczeem onder het groepje huidproblemen? Ik heb zelf nogal last van eczeem, en er is geen oorzaak gevonden daarvoor. Ik heb dus wel bloed geprikt voor allergietesten en plakkers op mijn rug gehad voor allergietesten. Ik ben ook vaak moe terwijl mensen van mijn leeftijd vaak nog minder slapen en alles gewoon volhouden.

  11. Han Grunnekemeijer Reageer

    In de eerste alinea staat al een hele grote fout in de opsomming van gluten bevattende granen: er zitten van nature géén gluten in mais, teff en ook niet in haver! Dit wordt verderop in het artikel gecorrigeerd, maar is toch zéér storend! Mensen worden zo op het verkeerde been gezet!

    • Beste Han, Bedankt voor je reactie. Ik denk dat je de het gluten-onderscheid binnen dit artikel niet volledig hebt begrepen. Het is namelijk zo dat alle granen gluten bevatten, ook mais, teff en haver. Sommige granen bevatten heel veel gluten (o.a. durumtarwe) en sommige graansoorten heel weinig gluten (o.a. rijst). Jouw punt is volgens mij dat de graansoorten die jij noemt geen gluten met gliadine bevatten. Gliadine is de stof die verantwoordelijk is voor coeliakie. De graansoorten die je noemt, bevatten dus uitsluitend niet-gliadine-houdende gluten. Dit wordt inderdaad duidelijk als je verder leest. Bij coeliakiepatiënten is het enzym transglutaminase verhoogd. Dit enzym kan indirect groeifactoren in de darm beïnvloeden en daarmee veranderingen in het immuunsysteem teweegbrengen. Het enzym transglutaminase is in staat om de eindstandige amide-groep van glutamine te transformeren. Omdat glutamine zo veel voorkomt in gliadine (het belangrijkste eiwit van tarwegluten) is het enzym transglutaminase in staat zich te binden aan dit eiwit en het eiwit zodoende sterk te veranderen. Voor zover men op dit moment weet, zijn het deze verbindingen die leiden tot auto-immuunreacties zoals coeliakie en daarmee tot beschadiging van de darmvlokken. Secaline in roggegluten, hordeïne in gerstgluten en avenine in havergluten bevatten overigens eveneens veel glutamine(zuur). Gluten zonder gliadine zijn overigens “veilig” als je aan coeliakie lijdt, maar ze kunnen desalniettemin klachten veroorzaken indien je er (over)gevoelig voor bent… In geval van “anti-gliadine” spreekt men ook wel van gluten-intolerantie, terwijl men eigenlijk zou moeten spreken van gliadine-intolerantie. Gliadine is overigens niet de enige vorm van gluten die problemen kan geven. Zo is aangetoond dat ook tarwe-, rogge-, gerst- en havergluten de darmwand kunnen aantasten. De benamingen voor deze glutenfracties zijn respectievelijk gliadine, secaline, hordeïne en avenine. In de praktijk wordt voor al deze glutenfracties de algemene term “gluten” gebruikt. Eigenlijk is de benaming gluten dus incorrect en bovendien heel erg verwarrend. Zo betekent de term ‘glutenvrij’ in de praktijk niets anders dan “gliadine-vrij”. Onder andere bij coeliakie wordt een zogenaamd “glutenvrij” dieet voorgeschreven, terwijl zo’n dieet dus geenszins glutenvrij is. Voor coeliakiepatiënten werkt zo’n gliadinevrij dieet, maar dat geldt niet voor alle vormen van gluten-enteropathie. Als je bijvoorbeeld een algehele glutenallergie hebt (en dus slecht reageert op alle soorten graaneiwitten), dan kun je maar beter helemaal geen gluten eten, en dus ook geen rijst, mais etc. Dit is eigenlijk het hele punt van bovenstaand artikel… Er zijn heel veel gluten-gerelateerde gezondheidsklachten, en bij de één manifesteert een glutenprobleem zich totaal anders dan bij de ander. Bovendien is niet iedereen overgevoelig voor hetzelfde soort gluten. Vaak is het een kwestie van experimenteren (trial-and-error). In de praktijk werkt een dieet dat “glutenvrij” wordt genoemd lang niet voor iedereen met gluten-gerelateerde gezondheidsklachten. Sommigen zouden eigenlijk een beduidend strikter dieet moeten volgen dat écht vrij is van gluten; al is het maar tijdelijk (om te kijken of het positief uitwerkt). Al met al is overgevoeligheid voor gluten dus een lastig verhaal. Sommigen kunnen uitsluitend gliadine niet verdragen, anderen verdragen helemaal geen graaneiwitten. Hopelijk heb ik het verhaal zo een beetje kunnen verduidelijken. Met vriendelijke groet, Paul

Plaats een reactie

Je reactie wordt voor publicatie gekeurd door de redactie en dient te voldoen aan de regels voor reacties.