De goji-bes is een vrucht die oorspronkelijk uit Mongolië en Tibet afkomstig is. Het neefje van deze vrucht wordt in China al duizenden jaren gebruikt in allerlei dranken (sappen, wijnen, likeuren, bieren e.a.). Verse en gedroogde gojibessen worden er in mindere mate ook gegeten.
In dit artikel bespreken we de waarheden en onwaarheden omtrent goji-bessen…
Wat zijn goji-bessen?
De benaming ‘Goji’ is simpelweg afgeleid van de oorspronkelijke Chinese naam ‘ Gouqi Jiu’. De meeste goji-bessen die je in Nederlandse toko’s en webwinkels vindt, zijn namelijk van Chinese komaf. Chinese goji-bessen groeien aan een struik, genaamd: ‘boksdoorn’ oftewel ‘Lycium Barbarum’. De gojibes is een behoorlijk grote bessensoort (1,5 tot 2 cm doorsnee), langwerpig van vorm en diep-oranje tot rood van kleur. De gojibes is erg zoet, met smaakaccenten van kersen en cranberries. De goji-bes staat verder bekend onder allerlei namen. Enkele bekende voorbeelden hiervan zijn als volgt:
- Nederlands: wolfsbes / boksdoornbes
- Wolfberry; lycii-berry; lycii fruit (Engels)
- Fructus Lycii (Latijn)
- Gouqi jiu (Chinees)
- Happy-, smiley- & sweet life-berry
De boksdoorn –de struik waaraan goji-bessen groeien– wordt tegenwoordig ook in Nederland gecultiveerd. Vanwege de aanzienlijke doorns vind je hem bijvoorbeeld als heg in tuinen, als perceelafscheiding rondom weilanden en verwilderd in duinen en rivierbeddingen.
Tibetaanse, Chinese & Mongolische gojibessen…
De term ‘gojibes’ oftewel ‘goji-bes’ is niets meer dan een marketingterm. In Amerika wordt vooral de term ‘Tibetan Goji Berry’ gebruikt, wat ‘Tibetaanse gojibes’ betekent. De gojibes groeit echter nauwelijks in Tibet vanwege het ongunstige Tibetaanse klimaat. Er zijn enkele locaties binnen de Tibetaanse landsgrenzen waar Tibetaanse gojibessen groeien, maar de meeste gojibessen van dit specifieke ras groeien in Mongolië. Het overgrote merendeel van de gojibessen die in Nederland terechtkomen zijn echter Chinese wolfsbessen. Dit zijn ook bessen van een “Lycium”-plant, maar het gaat hier om één van de +/- 80 andere Lycium-soorten, namelijk de Lycium Chinense oftewel Lycium Tibeticum en dus niet om de Lycium Barbarum. Al met al kunnen Tibet en Mongolië nooit of te nimmer aan de wereldwijde vraag naar Tibetaanse Gojibessen voldoen, waardoor het overgrote merendeel van de “Tibetaanse” gojibessen “nep” is.
Eigenschappen van gojibessen
Op talloze websites valt te lezen dat gojibessen de gezondste vruchten ter wereld zijn. Ze zouden over de volgende voedingsstoffen en kwaliteiten beschikken:
- 6 vitamines: A, C, E en B1, -2 en -6
- Linolzuur (omega-6-vetzuur)
- Bèta-sitosterol (cholesterol-verlager)
- 33 mineralen en spoorelementen (o.a. ijzer, zink & selenium)
- 18 aminozuren (eiwitbouwstenen)
- Extreem veel antioxidanten, waaronder carotenoïden & terpenen
Hoewel deze voedingsstoffen gezond zijn, zijn het zeker geen zeldzame nutriënten. De voedingsstoffen waar gojibessen het rijkst aan zijn –vitamine C en carotenoïden– krijgt de gemiddelde westerling zelfs meer dan genoeg binnen. Maar wat is er dan zo speciaal aan goji-bessen? Volgens talloze websites zijn het de ‘polysachariden’…
Polysachariden in goji-bessen
Er wordt door marketeers van commerciële websites en webwinkels gehamerd op de polysachariden in gojibessen. Polysachariden zouden de gojibes een “superfood” oftewel “superfruit” maken. Polysachariden zijn echter niks anders dan complexe koolhydraten c.q. suikers. Hoewel complexe koolhydraten erg bevorderlijk kunnen zijn voor bepaalde aspecten van de fysieke gesteldheid, zijn ze geenszins uniek of zeldzaam. Ze zitten in allerlei soorten groenten, vruchten en granen.
Sterker nog: de meeste mensen die willen afvallen, eten juist koolhydraatarm. Het lijkt er dan ook op dat de term ‘polysacharide’ wordt gebruikt om te verbloemen dat gedroogde gojibessen voor ongeveer 70% uit suikers bestaan. Dat gojibessen het afslankproces bevorderen is dan ook een loze veronderstelling. Men beweert tevens dat de polysachariden in gojibessen het immuunsysteem versterken, maar ook hiervoor is tot nog toe geen enkel wetenschappelijk bewijs geleverd. In Amerika zijn zelfs al verscheidene aanbieders van gojibessen aangeklaagd omdat ze dit soort valse en niet-onderbouwde claims op hun website en verpakking vermeldden. (bron)
Bron: PubMed (verzamelwebsite voor medisch-wetenschappelijke onderzoeken). Deze link verwijst naar de onderzoeken m.b.t. de Goji-bes oftewel ‘Lycium barbarum’
Gojibessen zijn giftig!
Goji-bessen groeien aan de ‘boksdoorn’ ofwel ‘matrimony vine’ ofwel ‘Lycium Barbarum’. Op sommige websites staat dat de boksdoorn niet giftig is… Men beweert dat de gojibessenstruik wordt verward met de ‘bitterzoet’. De bitterzoet is inderdaad óók een plant uit de giftige nachtschadefamilie. Aan bitterzoet groeien echter geen gojibessen, maar zogenaamde ‘dolbessen’. Nagenoeg alle nachtschaden bevatten het dodelijke gif ‘atropine’ (of een direct aanverwant neefje ervan), zo ook de boksdoorn.
Hoewel de dolbes beduidend giftiger is dan de gojibes, kan de boksdoorn net zo schadelijk zijn als de bitterzoet. Nagenoeg alle planten en struiken uit de nachtschadefamilie zijn namelijk giftig, dat geldt onder andere ook voor de aardappelplant, tomatenplant en aubergine. Het is dan ook zeer belangrijk om te weten wat de eetbare delen van ieder van deze planten zijn… Je zult niet snel ziek worden van gojibessen, want de concentratie aan atropine is over het algemeen zeer laag. Er zijn echter ook gojibessen uit China en Thailand die boven de ‘veilige atropine-norm’ van 19 ppb (‘parts per billion’) uitstijgen; goji-bessen zijn hoe dan ook wel degelijk giftig.
Lang niet alle stofjes in de gojibes zijn bovendien in kaart gebracht en onderzocht. Er zijn zelfs aanwijzingen dat je flink ziek kan worden van grote hoeveelheden gojibessen en zelfs problemen kan krijgen met de bloedstolling.
Waarom mogen goji-bessen dan worden verkocht?
Het is eigenlijk best eigenaardig dat sommige websites pretenderen dat je dagelijks tot 30 gram giftige goji-bessen zou moeten eten, toch? En waarom mag je goji-bessen überhaupt eten als ze potentieel schadelijk zijn? De Europese Unie is juist zo streng als het aankomt op voedingsrichtlijnen! De reden dat de goji-bes als voedingsmiddel mag worden verkocht en in voeding mag worden verwerkt heeft slechts één belangrijke reden…
Nieuwe voedingsmiddelen –ook wel “novel foods” genoemd– moeten eerst worden onderzocht en goedgekeurd door de Europese Unie. Voedingsmiddelen die reeds vóór 1997 worden gegeten, hoeven dat niet. Omdat goji-bessen al heel lang worden gegeten, gaat men er dus stilzwijgend van uit dat ze veilig zijn voor menselijke consumptie. Dat men tegenwoordig liters geconcentreerd gojibessen-sap drinkt doet er blijkbaar niet toe. Hetzelfde geldt overigens voor de kilo’s goji-bessenpulp, goji-bessenextract en goji-bessensupplementen.
En het feit dat er in de exporterende landen van herkomst van de gojibes sinds 1997 steeds meer chemische bestrijdingsmiddelen, beschermingsmiddelen en bewaarmiddelen worden gebruikt, wordt voor het gemak ook maar genegeerd.
Tot slot
De afgelopen jaren verschijnen er steeds weer nieuwe “superfruits” op de markt. Het gaat vooral om tropische vruchten die qua voedingswaarde eigenlijk niet gezonder zijn dan appels of peren. Dankzij talloze loze beloften op allerlei commerciële websites winnen ze echter heel snel aan populariteit.
Nog voordat de ene hype voorbij is, wordt de volgende marketingsensatie alweer bedacht. Denk maar eens aan acai-bessen, maqui-bessen, camu camu-bessen, amla-bessen, Afrikaanse mango’s en mangostenen. Op zich zijn het allemaal gezonde vruchten, maar ze zijn niet per definitie gezonder dan iedere andere fruitsoort. Het punt is vooral dat deze vruchten van ver komen, dus dat ze moeten worden gedroogd om ze onbedorven en onbeschimmeld in Nederland te krijgen. Doordat het overgrote merendeel van het water tijdens get doorgproces verdwijnt, is de voedingsstofdichtheid van gedroogde vruchten extreem hoog, maar een gedroogde appel heeft een even hoge voedingsstofdichtheid als een gedroogde gojibes, acaibes, maquibes of camu-camubes… In geval van de gojibes zit er zelfs nog een flinke adder onder het gras, namelijk atropine. De gojibes is immers afkomstig van de giftige nachtschade-familie!
Wat vind jij van gojibessen? Eet jij ze of laat je ze liever links liggen? Deel jouw mening over de goji-bes in een reactie hieronder…
