Henk stelde de volgende vraag aan Gezondr:
‘Ik heb een lage rusthartslag (40 – 45) en slaap slecht. Is er een verband tussen een trage hartslag en slaapstoornissen?’
Hieronder vind je een aantal mogelijke verbanden tussen hartslag & slaapkwaliteit…
Gemiddelde hartslag
Eerst een globale schets van de “gemiddelde hartslag”… De gemiddelde rusthartslag ligt rond de 70 slagen per minuut. De maximale hartslag (bij zware lichamelijke inspanning) ligt meestal tussen de 160 en 200 slagen per minuut. Een rusthartslag van 40 tot 45 slagen per minuut is dan ook erg laag. Men spreekt dan ook wel van ‘bradycardie’.
Gevolgen van een lage hartslag
Je hartslag is het gevolg van de samentrekking van je hartspier. Door deze samentrekking wordt bloed door je lichaam gepompt dat rijk is aan zuurstof en voedingsstoffen. Je organen en weefsels hebben deze stoffen nodig om te kunnen blijven functioneren.
Als je hart te traag klopt, dan kan het zijn dat er onvoldoende bloed door het lichaam wordt gepompt. Hierdoor kunnen allerlei gezondheidsklachten ontstaan, waaronder duizeligheid, kortademigheid, zwakte, pijn op de borst & flauwvallen. Sommige mensen ondervinden echter geen (merkbare) klachten aan bradycardie.
Oorzaken lage rusthartslag
Een lage rusthartslag is vaak het gevolg van een verminderde pompfunctie, verslechtering van de hartkleppen of een hartritmestoornis. Ook medicijnen en littekens van een eerdere hartaandoening kunnen bradycardie veroorzaken. In veruit de meeste gevallen is een lage rusthartslag een bijkomend gevolg van het verouderingsproces.
Hartslag & slaap
Je hartslag verandert continu tijdens je slaap. De hartslag tijdens je slaap is met name afhankelijk van de slaapfase in de slaapcyclus waarin je verkeert. We onderscheiden 5 fases tijdens iedere slaapcyclus, namelijk:
1e NREM-fase (lichte slaap)
Overgangsfase tussen waken en slapen. Je hebt moeite je ogen open te houden en valt uiteindelijk in slaap. Hartslag en ademhaling worden alsmaar trager.
2e NREM-fase (lichte slaap)
Begin van de echte slaap. Je wordt niet meer van elk geluid wakker. Maar als je wordt gewekt, heb je nog niet het gevoel diep te hebben geslapen. Je hartslag wordt nog altijd trager.
3e NREM-fase (diepe slaap)
Overgangsfase van lichte naar diepe slaap. Je hartritme daalt nog verder en je ademhaling wordt zeer regelmatig. Je spieren raken totaal ontspannen.
4e NREM-fase (diepe slaap)
De échte diepe slaap. Ademhaling en hartritme zijn op zijn allerlaagst. Als je uit deze slaap gewekt wordt, ben je gedesoriënteerd en heb je tijd nodig om bij zinnen te komen.
5e fase: REM- of droomslaap
Je hersenen zijn actief met dromen. De spieren van armen en benen zijn nagenoeg verlamd. De bloeddruk stijgt en de ademhaling en hartslag zijn sneller en bovendien veel onregelmatiger.
Tijdens een nacht doorloop je meestal vier of vijf slaapcycli. Tijdens de eerste slaapcycli zijn de diepe slaap-fases het langst; aan het eind van de nacht neemt het aandeel van de lichte slaap en droomslaap toe.
Hartslag & slaapkwaliteit
In principe veroorzaakt de vertraging van je hartslag tijdens het slapen geen problemen. Mensen die die toch al een lage hartslag hebben, kunnen problemen ervaren wanneer de hartslag tijdens de slaap nóg verder daalt. In dat geval kunnen ademhalingsproblemen en hartritmestoornissen optreden, die op hun beurt weer slaapstoornissen kunnen veroorzaken. Daarnaast kunnen de volgende verbanden worden gelegd tussen trage rusthartslag & slaapstoornissen:
1. Gebrekkige hartlongfunctie
Een onvoldoende hartfunctie en/of longfunctie (tezamen: hartlongfunctie) kan een zuurstoftekort tijdens de slaap veroorzaken. In een bepaalde lighouding kunnen sommige mensen moeilijker ademhalen, waardoor ze tijdens de slaap extra veel last hebben van hun zwakke hart of longen. Een trage hartslag draagt weer bij aan dit zuurstofgebrek tijdens de slaap.
2. Slaapapneu
Ook slaapapneu kan een verband verklaren tussen een trage hartslag en slaapstoornissen. Slaapapneu houdt in dat het zachte weefsel van de keel en het verhemelte tijdens de slaap de luchtwegen blokkeren. Hierdoor ga je niet alleen hard snurken, maar ontstaat ook een ademstilstand en zuurstofgebrek. In het ergste geval ontstaat een extreem hoge bloeddruk, hartfalen of zelfs een hartinfarct. Bij een ademstilstand kun je wakker schrikken uit ademnood. Slaapapneu gaat vaak gepaard met een extreem trage, snelle of onregelmatige hartslag.
3. Hartritmestoornis
Als een te trage hartslag je hartritme tijdens je slaap ontregelt, dan spreekt men ook wel van een nachtelijk hartritmestoornis. In dat geval kan er tevens sprake zijn van een overslaande hartslag (extrasystole), hartkloppingen (palpitaties) en/of pijn op de borst. Veel mensen hebben meer last van extrasystolen, palpitaties en bijkomende slaapklachten in een bepaalde lighouding.
4. SDB
Mensen die tijdens hun slaap een ernstig verstoorde ademhaling hebben, lopen meer risico op hartritmestoornissen. Het gaat hierbij om mensen die tijdens de slaap ademstilstanden hebben die 10 seconden of langer aanhouden. Dit wordt ook wel ‘Sleep Disordered Breathing’ of SDB genoemd. Lange ademstilstanden kunnen door slaapapneu komen, maar ook een andere oorzaak hebben. SDB kan te maken hebben met een te trage hartslag, maar dat hoeft niet.
Tot slot
Nachtmerries, slaapwandelen en gelijksoortige factoren die tijdens de slaap plaatsvinden, zijn van invloed op zowel je hartslag als op je slaapkwaliteit. Als je last hebt van slaapklachten en/of hartklachten, ga dan altijd even langs de huisarts. Deze kan je wellicht doorverwijzen naar een cardioloog en/of slaapkliniek. Enkele tips die je zelf kunt toepassen zijn als volgt:
- Niet op je rug slapen
- Zo regelmatig mogelijk naar bed & opstaan
- Oppassen voor overgewicht
- Alcoholgebruik beperken & niet roken
- Terughoudend zijn met slaapmiddelen & kalmeringsmiddelen
- De luchtvochtigheid van je slaapkamer op peil houden
Heb jij ervaring met een trage hartslag en slaapproblemen? Laat hieronder weten of jij inmiddels een mogelijke oorzaak of onderling verband hebt ontdekt!
