Pesten tegengaan: 16 tips tegen pestgedrag onder kinderen!

Pesten is een serieus probleem. Naar schatting gaan ruim 350.000 Nederlandse kinderen dagelijks gebukt onder pesterijen. (bron) Gemiddeld worden er 2 kinderen per klas stelselmatig gepest. Er is sprake van pesten als iemand herhaaldelijk door andere personen wordt bejegend en het slachtoffer onder deze bejegeningen lijdt.

Pestgedrag bestaat in allerlei vormen: op weg naar school, in de schoolpauze, in de klas, op de sportvereniging en zelfs digitaal (via internet). Voor een slachtoffer is het moeilijk om zich te verweren omdat de dader lichamelijk of verbaal sterker is of hulp krijgt van zogenaamde ‘meelopers’. Hierdoor kunnen netelige situaties ontstaan. Hoe weet je of JOUW KIND gepest wordt en wat kun je tegen pesten doen? Hieronder bespreken we een aantal tips om je kind te weren tegen pestkoppen en pesterijen, maar óók een aantal adviezen voor ‘pestslachtoffers’…

1. Pesten versus plagen

Verwar pesten niet met plagen. Plagen gebeurt niet structureel en wordt doorgaans niet als onvriendschappelijk ervaren. Wie geplaagd wordt, kan er in bepaalde gevallen zélf om lachen; wie daarentegen gepest wordt, vergaat het lachen. Bij plagen is géén sprake van lichamelijke, emotionele of psychische schade; bij pesten wel degelijk.

2. Herken pesterijen

Veel kinderen schamen zich voor hun slachtofferrol. Ze zullen hun problemen dus veelal geheimhouden. Hierin schuilt wellicht het allergrootste probleem van pesten: het gebeurt veelal onopgemerkt en in relatieve stilte. Leerkrachten die pestgedrag opmerken, zien het vaak aan voor onschuldige plagerijen, terwijl dit bij lange na niet altijd het geval is. De volgende symptomen kunnen wijzen op (lijden onder) stelselmatig pestgedrag:

• Niet graag naar school gaan
• Niet vertellen over school
• Spijbelen & smoesjes verzinnen
• (Ogenschijnlijk onverklaarbare) hoofdpijn & buikpijn
• Slaapproblemen & bedplassen
• (Over)vermoeidheid

3. Praten, praten, praten

Als je het vermoeden hebt dat je kind gepest wordt, praat er dan met hem/haar over. Ga het gesprek aan en laat je niet tegemakkelijk ‘afschepen’. Vraag door, stel op het gemak, en probeer een inhoudelijk gesprek te voeren, zonder slachtofferschap of gevoelens van schaamte centraal te stellen. Neem je kind serieus en ga precies na wat er tot nu toe is gebeurd. Moedig je kind aan om over de pesterijen te blijven praten. Geef je kind nooit het gevoel dat het zijn of haar eigen schuld is of dat het een teken zou zijn van zwakte of gebrek aan weerbaarheid. De redenen waarom kinderen slachtoffer of doelwit van pesterijen worden, lopen zeer sterk uiteen, maar zijn NOOIT de schuld van de ‘gepeste’ en altijd van de ‘pester’.  De volgende aspecten kunnen helpen:

• Geef je kind thuis de waardering die hij/zij verdient.
• Maak duidelijk dat pesten niet ‘normaal’ of gerechtvaardigd is.
• Benadruk dat pesten niet zijn/haar schuld is.
• Oefen hoe hij/zij voor zichzelf kan opkomen.
• Leer je kind duidelijk zijn/haar grenzen aan te geven: “Houd daarmee op!”
• Moedig je kind aan om direct naar de leerkracht te stappen.
• Stimuleer dat hij/zij op een sport gaat voor meer zelfvertrouwen.
• Stap als ouder zijnde naar de leerkracht.
• Draai de rollen eens om en vraag de pester hoe hij/zij zich zou voelen als hij door iemand uit groep 8 werd bejegend.
• Werk aan zelfvertrouwen (assertiviteitscursus, ‘kanjertraining’, maatschappelijk werk, psycholoog of psychiater)

Benadruk als ouder dat het niet laf, verraderlijk of kinderachtig is om als kind naar de leerkracht te stappen indien er sprake is van pesterijen. Dit heeft niets te maken met verklikken of verraden en ALLES met volkómen gerechtvaardigde zelfbescherming en deugdbaarheid.

8 tips tegen pesten voor ‘pestslachtoffers’

Ben jij het slachtoffer van pestkoppen en pesterijen, dan heb je niks aan ‘adviezen’ als “negeer het gewoon” of “ze zijn gewoon jaloers”. Als je gepijnigd wordt, gefrustreerd raakt, je zelfvertrouwen verliest en in een ogenschijnlijk wanhopige / radeloze situatie verkeert, dan heb je serieuze hulp nodig! Een leraar of lerares om hulp vragen, kan een uitstekende eerste stap zijn, maar als deze vertrouwenspersoon je niet serieus (genoeg) neemt, kán de situatie juist verergeren. En wat doe je dan?!

Als je gepest wordt, dan ben je (helaas) niet de enige. Ongeveer de helft van alle mensen is óóit in zijn of haar leven gepest. Niet per definitie stelselmatig, maar serieus genoeg om door het slachtoffer als ‘pestgedrag’ of ‘pesterij’ te worden aangemerkt. Daarom hierbij 10 tips om je te helpen eigenhandig met pesterijen en pestkoppen om te gaan:

1. Begrijp wat pesten is

Pesten is niet aangeboren; het gaat om aangeleerd gedrag. Er zijn verscheidene redenen waarom pesters pesten, maar meestal is er sprake van een ‘copingmechanisme’ (een manier waarop iemand omgaat met belastende omstandigheden oftewel ‘stress’). Het is evengoed een tactiek waarmee pijn en frustraties worden afgereageerd; iets wat men doet in de hoop te worden geaccepteerd binnen een bepaalde groep; een manier waarop met stressvolle situaties wordt omgegaan; een methode om onzekerheid of jaloezie te uiten.

Het aanleren van pestgedrag is héél vaak het gevolg van een instabiele thuissituatie of een zorgwekkende verstandhouding binnen de huiselijke sfeer. Niet per se extreme situaties van fysieke mishandeling of seksueel misbruik, maar bijvoorbeeld (ook) verbaal geweld (beschimpingen e.a.) en emotionele verwaarlozing (t.a.v. aandachtstekort en vereenzaming).

Vaak spelen op vooroordelen berustende opvattingen, gezindheden en gedragingen (van thuis uit) een rol. Het paradoxale aspect van pesten is dat pesters maar al te vaak zélf het slachtoffer zijn –of zijn geweest– van pesterijen. In de ene situatie / omgeving wórdt men gepest en in de andere situatie / omgeving neemt men een (pre)dominante / overheersende houding aan en ruilt men het slachtofferschap in voor daderschap. Natuurlijk wil dat NIET zeggen dat alle pestslachtoffers óók pesters zijn. (bron + bron)

Als je wordt gepest, wees géén slachtoffer en begrijp dat jij NIET het probleem bent. Als je anderen pest, doe hier dan melding van, stop ermee, en zoek hulp!

2. Praat met de pester…

Heb je weleens iets tegen een vriend of vriendin gezegd en hem/haar daarmee per ongeluk voor het hoofd gestoten en van streek gemaakt? De kans bestaat dat dit met regelmaat is gebeurd, zelfs al heb je dit niet bewust als zodanig ervaren of doorgehad. Deze situatie kán worden vertaald naar pesten, aangezien de definitie van ‘pesten’ bij verstek subjectief is. Dit betekent dat iedereen zijn/haar eigen drempels, grenslijnen en referentiekaders hanteert ten aanzien van pestgedrag.

Wat jouw beste vriend als pesten beschouwt, hoef jijzelf dus niet per se als een pesterij te ervaren. Soms heeft een veronderstelde pestkop écht en oprecht NIET door wát hij/zij jou aandoet en in hoeverre hij/zij jouw leven beïnvloedt. Voel je je zelfverzekerd én veilig genoeg, spreek de pestkop dan aan. Leg de nadruk niet op zijn/haar gedrag, maar voornamelijk op jouw gevoelens: “Joh, dat soort opmerkingen doet me pijn; misschien kun je ze in het vervolg achterwege laten.” (bron)

De kans bestaat dat de pester een moeilijke tijd doormaakt en zich kan inleven in jouw situatie en begrijpt hoe jij je voelt. Praten met degene die jou pest KAN –afhankelijk van de exacte situationele omstandigheden– dan ook zéér effectief zijn.

3. Onderga pesterijen NOOIT in stilte!

Als je een moeilijke tijd doormaakt, dan kan dit je gedachten doen overlopen en je blik doen vertroebelen. Hierdoor ben je gestrest, afgeleid en weinig productief. Pesten beïnvloedt het overgrote merendeel van alle mensen, maar slechts 55% van diegenen die worden gepest, vertelt erover. Dus 45% lijdt in absolute stilte; meestal uit een (overigens onterecht / ongerechtvaardigd) gevoel van schaamte, angstgevoelens óf gebrek aan vertrouwen in potentiële hulpverleners. Zelfs al wil je pestgedrag niet officieel rapporteren, praat er in ieder geval over met IEMAND; je hoeft dit namelijk NIET alleen door te maken.

Je zelfvertrouwen en eigenwaarde kunnen ook nog eens te lijden hebben onder pestgedrag, hetgeen een extra drempel kan vormen bij het zoeken naar een luisterend oor of een helpende hand.

4. Pesten kan soms strafrechtelijk worden vervolgd…

Pesten kan een (crimineel) misdrijf zijn. Afhankelijk van de exacte aard, ernst en inhoud van de pesterijen kan er sprake zijn van strafrechtelijke aansprakelijkheid. En het is aan JOU om te bepalen hoe serieus je iemands pestgedrag opvat! Fysiek geweld en seksuele mishandeling (aanranding) zijn per definitie strafbaar, maar ook bevooroordeelde (racistische, seksistische of lasterlijke) uitlatingen kunnen soms strafrechtelijk worden vervolgd. Hetzelfde geldt voor situaties waarin iemand jouw persoonlijke informatie (persoonsgegevens, foto’s en dergelijke) openbaar maakt, bijvoorbeeld via internet / social media (= digitaal c.q. online pestgedrag).

Termen als ‘cyberpesten’, ‘digipesten’, ‘cyberbullying’ en ‘catfishing’ zijn helaas in korte tijd ingeburgerd geraakt. Bij dit soort persistente en anonieme pesterijen kan het raadzaam zijn om zo spoedig mogelijk naar de politie te stappen.

5. Zie jezelf niet als het probleem!

De reden waarom mensen gepest worden, is NIET hun seksualiteit, geslacht, genderidentiteit, ras, uiterlijk, handicaps of welke andere unieke factor dan ook. Het gaat om andermans houding jegens deze betreffende factoren. De enige verandering die dient te worden nagestreefd, betreft de visie, mentaliteit en handelswijze van  de pester. De pester is dan ook degene met problemen; NIET degene die gepest wordt.

6. Ook al wil je nog zo graag, isoleer jezelf NIET

Jezelf beroven van elke mogelijke vorm van hulp of steun gaat het probleem niet oplossen en je bovendien niet helpen bij het omgaan met de pesterijen. Jezelf afzonderen en isoleren van de buitenwereld voelt soms als de enige uitweg die je hebt, maar het maakt de situatie alleen maar erger. Je snoert jezelf de mond en ondermijnt je eigen zelfvertrouwen. Slachtoffers van pestgedrag glippen maar al te vaak in een slachtofferrol, hetgeen volkomen begrijpelijk is. Toch is het van cruciaal belang om verder te blijven kijken en ervoor te zorgen dat de pesterijen niet dicteren WIE of WAT je bent. Google maar eens op “Ditch the Label” (bron)…

Je bent zo veel méér dan een pestslachtoffer en verdient dan ook zó veel meer. Verstop jezelf niet en blijf contact zoeken met zo veel mogelijk mensen die je kunnen helpen en steunen.

7. Houd je gezondheid in de gaten

Pesten kan enorme stress teweegbrengen en zodoende je endorfinehuishouding serieus ondermijnen, hetgeen onderaan de streep voor verregaande gezondheidsproblemen kan zorgen. Gezond, gevarieerd en uitgebalanceerd eten, kan voor een cruciaal tegenwicht zorgen. Hetzelfde geldt voor lichaamsbeweging (zwemmen, wandelen, hardlopen e.a.), yoga en meditatie! Bijkomende voordelen zijn focus en helderheid, welke je nodig hebt om moeilijke situatie te ontleden, zodat je er beter c.q. gemakkelijker mee kan omgaan.

8. Zoek rolmodellen

Je tienerjaren kunnen aanvoelen als een zwart gat. Als je worstelt met je identiteit of gepest wordt, zal dit gevoel alleen maar toenemen. Om die reden is het belangrijk om positieve rolmodellen te zoeken. Zij zullen je laten zien dat er licht schijnt aan het eind van de tunnel. Miljoenen mensen hebben vergelijkbare situaties meegemaakt, maar zijn er uiteindelijk (des te sterker) bovenop gekomen. Zij zijn geweest waar jij nu bent en zijn waar ze nu zijn omdat ze niet hebben opgegeven en zijn blijven vechten. (bron)

Denk maar eens aan beroemdheden zoals Mila Kunis, Christian Bale, Megan Fox, Tom Cruise, Rihanna, Pierce Brosnan, Lady Gaga, Barack Obama, Madonna, Steven Spielberg, Sandra Bullock, Eminem, Kate Winslet, Victoria Beckham, Robert Pattinson, Jessica Alba, Kristen Stewart, Tiger Woods, Mischa Barton, Justin Timberlake, Christina Aguilera, Daniel Radcliffe, Demi Lovato, Fred Durst, Tyra Banks, Jesse Tyler Ferguson, Jennifer Lawrence, Andrew Garfield, Taylor Swift, Avril Lavigne en Miley Cyrus.

Top 5 tips tegen cyberpesten / digipesten

Ongeveer 10 tot 20% van alle kinderen en jongeren ervaart een bepaalde vorm van digitaal / online pestgedrag vóór het 25e levensjaar. Het gaat om pestgedrag via internet of mobiele telefoon: sociale medianetwerken (Facebook, Snapchat, Tumblr e.a.), WhatsApp, SMS, forums, weblogs / microblogs (Twitter e.a.),  videosites (YouTube, Vimeo e.a.), et cetera. Het belangrijkste nadeel van ‘internetpesten’ is dat het volkomen anoniem gebeurt en doorgaans extreem frequent en langdurig. Waar pestgedrag op het schoolplein uitsluitend in de schoolpauze plaatsvindt, hebben kinderen tegenwoordig de hele dag (en nacht) beschikking tot het internet via hun mobiele telefoon en/of tablet. Via deze weg worden kinderen op enorme schaal en met fikse regelmaat lastiggevallen, beledigd, vernederd, bedreigd, gechanteerd en anderszins misbruikt. Hierbij enkele tips tegen ‘cyberbullying’ (bron):

1. Reageer nooit

Ontvang je een (potentieel) pestbericht dat direct aan jou geadresseerd is of zie je het voorbijkomen op Facebook of YouTube, reageer hier dan vooral NIET op. Kortom: hap niet en negeer het bericht volledig! Het belangrijkste doel van de pester is namelijk jouw reactie uitlokken om deze naderhand tegen je te kunnen gebruikt. Ga ook vooral niet in discussie. Een welles-nietesdiscussie is precies hetgeen de pester probeert uit te lokken. Blijf ver uit de buurt van een reactie, want dit maakt de situatie alleen maar erger en kan ook JOU in de problemen brengen. Zolang je niet hapt, raak je niet bij de situatie betrokken en heeft de pester in feite niets in handen. Maar zodra je hapt –zelfs al is het ontkennend– kan de pester jouw betrokkenheid aantonen en naar eigen believen verdraaien.

2. Screenshots

Maak direct een screenshot van hetgeen je voorbij ziet komen. Documenteer alles, inclusief datums en tijden. Hoe meer informatie je vergaard, des te groter de kans dat je erachter komt wie de pester is, en des te groter de bewijslast die door instanties kan worden ingezet tégen de betreffende pester.

3. Block & report

Veel online platforms hebben de volgende functie: ‘blokkeren & rapporteren’ oftewel ‘block & report’. Via deze weg wordt melding gemaakt van de overtredende gebruikers bij de relevante persoon of afdeling. Mocht jij niet de eerste zijn die melding doet, dan kan een overtreder van het betreffende platform worden verwijderd en geweerd op basis van IP-adres, zodat men niet zomaar een nieuw (nep)profiel kan aanmaken.

Als het cyberpesten wordt gedaan door iemand bij wie je op school zit, vertel dit dan aan een leraar. Als iemand je bedreigt, jouw persoonlijke informatie weggeeft / verspreidt of je doet vrezen voor je eigen veiligheid, contacteer dan zo snel mogelijk de politie, al dan niet in samenspraak met je ouders.

4. Wees privaat

Hiermee wordt bedoeld dat je zo min mogelijk dient te delen op sociale media. Een berichtje delen met je vrienden is prima, maar kijk goed naar de privacyinstellingen van elk sociale medium. Zorg ervoor dat je niets deelt met mensen die je niet óók offline kent en die je vertrouwt. Je deelt jouw persoonsgegevens, foto’s, video’s en privéverhalen niet met vreemden op straat, dus waarom zou je dat wel online doen?! Mensen blijken niet altijd degenen te zijn die ze zeggen te zijn; iemand kan een vals profiel c.q. nepprofiel aanmaken met andermans gegevens, andermans foto’s en verzonnen verhalen. Sterker nog: naarmate je méér openbaar deelt, kan men zelfs JOUW identiteit stelen en misbruiken. Dit wordt ook wel ‘catfishing’ genoemd. Terwijl iemand op Facebook aardig, open en eerlijk overkomt, kan diegene in werkelijkheid een totaal andere persoon blijken te zijn. Deel dus niet zomaar 1-2-3 persoonlijke, gevoelige en/of intieme informatie met anderen; laat staan met vreemden.

5. Wederom: praat met de pester

Mocht je de online pester kennen van school, dan kan een leraar, mediaan of andere verantwoordelijke volwassene wellicht bemiddelen in een gesprek tussen jullie beide. Dit klink misschien eng, maar er kan een heleboel goeds uit voortkomen. Een volwassene organiseert een gesprek en gaat met jullie samen om de tafel zitten in een gecontroleerde en onpartijdige omgeving. Dit blijkt een extreem productieve en proactieve manier om pestgedrag te stoppen! Want onthoud: gelukkige en zelfverzekerde personen pesten niet. Zij die pesten gaan ook zélf een moeilijke tijd door, en een gesprek kan hen op een beter spoor brengen.

Pesten stoppen: tot slot…

Als je bij iemand een geintje uithaalt dat iedereen aan het lachen maakt, kijk dan goed of degene bij wie je geintjes uithaalt dit ook écht leuk vindt. Aan iemands initiële reactie, lichaamshouding en gezichtsuitdrukking kun je dit gauw genoeg aflezen. Plaag niet telkens dezelfde persoon; altijd hetzelfde slachtoffer plagen, wordt al snel pesten en is absoluut NIET stoer! Speel niet de baas over anderen en pest niet omdat je bang bent anders zelf te worden gepest. ‘Meelopen’ is net zo erg als pesten! Wees aardig voor anderen; dan doen anderen aardig tegen jou. Iedereen is anders, dus ‘anders zijn’ is nooit een reden om iemand te pesten.

Word je gepest, lucht je hart dan bij een vertrouwenspersoon: je leraar of lerares, je vader of moeder, een oom of tante, een mentor of decaan, een voetbaltrainer of schaakcoach. Geef aan dat je aanvankelijk alléén wilt praten en dat jouw vertrouwenspersoon NIKS doet zonder dat jij hiervan weet en hiertoe expliciet toestemming verleent. Werk bovendien aan je zelfvertrouwen (zelfbeeld en eigenwaarde): neem een lichaamshouding aan met een rechter rug, schouders naar achter en je voeten stevig op de grond. Hierdoor voel je je sterker!

Ga een vechtsport of verdedigingssport doen of iets anders waar je blij van wordt. Geef je mening, kom voor jezelf op en durf te zeggen wat je vindt; wees niet bang dat mensen je niet aardig vinden als je het niet altijd met ze eens bent. Hoe weerbaarder jij overkomt, des te moeilijker jij het maakt voor een pestkop. Reageer niet op pestgedrag; word niet boos, ga niet schelden en probeer ook niet te gaan lachen, huilen of wegrennen; daar hoopt een pester alleen maar op. En houd vol: reageer ook de tiende of twintigste keer niet. Loop gewoon kalm weg, dan zal de ‘lol’ voor de pester al snel verdwijnen. (bron)

Word jijzelf gepest? Of is jouw zoon of dochter in aanraking gekomen met pestgedrag op school of buitenschools? Laat hieronder een reactie achter (gebruik een schuilnaam als je anoniem wilt blijven)…