Donkere, bruine afscheiding duidt op oud bloed en wordt ook wel ‘spotting’ genoemd. Als menstruatiebloed niet direct wordt afgevoerd, maar een aantal dagen – of zelfs weken – in het lichaam blijft, dan wordt het namelijk donkerrood tot bruin of zelfs zwart van kleur. Als dit oude bloed uiteindelijk samen met restjes slijmvlies vanuit de baarmoeder via de vagina het lichaam verlaat, dan is het een roodbruine tot bruinzwarte afscheiding geworden. Bruine afscheiding bestaat dus uit deels uitgedroogde restjes bloed en slijmvlies die zijn achtergebleven van de voorafgaande menstruatie of daarna zijn ontstaan.
Bruine afscheiding is doorgaans simpelweg een teken dat je menstruatie weer op gang komt. Het is echter ook mogelijk dat je tussentijds gedurende je menstruatiecyclus één of meerdere dagen last hebt van een beetje bruin bloed terwijl je vervolgens niet ongesteld wordt. Daarnaast komt bruine afscheiding ook voor als je zwanger bent. Het kan bovendien in sommige gevallen wijzen op een medische aandoening. In dit verzamelartikel meer informatie over de mogelijke oorzaken van bruine afscheiding in verschillende situaties.
Direct naar specifieke informatie over bruine afscheiding:
- Wat is het?
- Bruine afscheiding voor menstruatie
- Gedurende menstuatiecyclus
- Door hormoondisbalans
- Tijdens ovulatie
- Anticonceptie
- Tijdens zwangerschap
- Menopauze
- Na seks
- Medische aandoening
- Contactbloedingen
- SOA
- Overige oorzaken
- Kan het kwaad?
Wat is bruine afscheiding en hoe ziet het eruit?
Donkere afscheiding bestaat naast ‘normale’ vaginale afscheiding grotendeels uit opgedroogd bloed, eventueel in combinatie met restjes baarmoederslijmvlies. Het bloed en baarmoederslijmvlies kunnen een overblijfsel zijn van je laatste menstruatie, maar ook op een andere manier ontstaan (zie hieronder bij oorzaken bruine afscheiding). Hoe langer restjes baarmoederslijmvlies in je lichaam blijven, hoe meer het slijmvlies indroogt, en hoe stugger en dikker het wordt. Hoe verder bloed uitdroogt, des te donkerder het wordt. Zodoende kan er op den duur sprake zijn van:
- Roestbruine menstruatie
- Bruine afscheiding (vlokkerig, ook wel bruine vloed genoemd)
- Zwarte menstruatie
Na verloop van tijd kan er door diverse oorzaken (zie hieronder) opnieuw vocht of bloed bij het oude bloed of de ‘menstruatierestjes’ komen. Hierdoor kunnen het opgedroogde, oude bloed en slijmvlies verder indikken. Zodoende ontstaan bruine “stukjes” die veel vrouwen ook wel omschrijven als zwarte of bruine “klontjes”, “kwabbetjes”, “propjes” of “vlokken”.
Oorzaak bruine afscheiding direct voor menstruatie
De afscheiding die tijdens een menstruatie wordt uitgestoten, bestaat uit baarmoederslijmvlies, de onbevruchte eicel en bloed. Aan het eind van de menstruatie blijven er vrijwel altijd wat restjes bloed en slijmvlies achter. Vaak verlaat dit oude menstruatiebloed je lichaam pas op het moment dat je weer ongesteld wordt. Deze restjes worden gedurende je menstruatiecyclus donkerder en dikker. Op het moment dat je ongesteld wordt, zullen deze restjes je lichaam als eerste verlaten. Dit is dan ook de reden dat je menstruatie vaak begint met bruine afscheiding die vervolgens steeds lichter wordt en uiteindelijk overgaat in een ‘echte’ bloeding. Dergelijk oud bloedverlies duurt gemiddeld één tot drie dagen. Bruine afscheiding voor de menstruatie is veelvoorkomend en volstrekt normaal. Bij sommige vrouwen komt de menstruatie heel snel op gang, anderen hebben eerst een paar dagen bruine afscheiding voordat ze ‘echt’ ongesteld worden.
Bruine afscheiding gedurende de menstruatiecyclus
Tussentijdse bruine afscheiding gedurende de menstruatiecyclus kan verscheidene oorzaken hebben. De aanwezigheid, samenstelling en kleur van afscheiding worden allereerst beïnvloed door je hormoonhuishouding. Je hormoonhuishouding kan schommelen door allerlei aspecten en invloeden. Zo kan er bruine tot zwarte afscheiding ontstaan door de volgende redenen:
Hormonen ontregeld
De hormonen oestrogeen en progesteron sturen je menstruatiecyclus aan. Op het moment dat de balans tussen beide hormonen verstoord raakt, kun je al snel last krijgen van spotting oftewel bruine afscheiding. Er zijn talloze zaken van invloed op je hormoonhuishouding. Onder andere de volgende aspecten kunnen zorgen voor een hormoondisbalans:
- Problemen met de eierstokken
- Schildklieraandoeningen
- Extreem veel sporten
- Extreem diëten / gewichtsverlies
- Ziekte
- Medicatiegebruik
- Inname van de morning after pil
- Bevalling, miskraam of abortus
Ovulatie / eisprong (= bruine afscheiding halverwege menstruatiecyclus)
De ovulatie vindt over het algemeen halverwege je menstruatiecyclus plaats. Dit is dus tussen dag 14 tot 16, geteld vanaf de eerste dag van je menstruatie. Bruine afscheiding en een kleine hoeveelheid donkere menstruatie komen rondom de ovulatie relatief vaak voor. Tijdens de ovulatie verlaat de eicel de eierstok en dit gaat bij sommige vrouwen gepaard met een beetje donker bloedverlies. Een andere oorzaak van donker bloed rondom de ovulatie is een tijdelijke daling van het hormoon oestrogeen.
Anticonceptie (pilgebruik)
Bruine afscheiding komt vaak voor gedurende de eerste drie maanden nadat je bent gestart met het slikken van de pil of het gebruik van soortgelijke anticonceptie. Vaak neemt deze bijwerking af naarmate je de pil langer slikt, maar dit is niet bij iedereen het geval. In het artikel ‘bruine afscheiding bij pilgebruik en anticonceptie’ lees je alles over dit onderwerp en de mogelijke oplossingen. Bruine afscheiding kan ook een tijdje voorkomen nadat je bent gestopt met de anticonceptiepil en je lichaam naar een nieuwe hormoonbalans zoekt.
Zwangerschap
Veel vrouwen krijgen vroeg of laat gedurende hun zwangerschap te maken met bruine afscheiding. Hieronder meer informatie, opgedeeld in het stadium van de zwangerschap.
Bruine afscheiding een week voor einde menstruatiecyclus bij zwangerschap
Donkere afscheiding is veelvoorkomend als een van de eerste signalen van een zwangerschap. Tijdens het innestelen van de bevruchte eicel in de baarmoederwand kan namelijk een bloedvaatje worden geraakt. Het mogelijke gevolg is wat lichtroze, rood of bruin bloedverlies. Vandaar dat men dergelijke bruine afscheiding ook wel een ‘innestelingsbloeding’ noemt. In dit geval is er doorgaans sprake van slechts een klein beetje bruine afscheiding. Dergelijke roze of bruine afscheiding is doorgaans ruim een week na de conceptie oftewel een week voor de menstruatie waarneembaar en kan enkele dagen aanhouden. De bruine afscheiding wordt dan uiteraard niet opgevolgd door een normale menstruatie. Als de mogelijkheid op zwangerschap bestaat, kun je voor de zekerheid een zwangerschapstest doen.
Bruine afscheiding eerste trimester zwangerschap
Bruine afscheiding kan ook net wat later aan het begin van een zwangerschap voorkomen. Gedurende het eerste trimester kan bruine afscheiding worden veroorzaakt door alle hormoonwijzigingen waar je lichaam aan moet wennen. De oorzaak kan echter ook ernstiger van aard zijn. Denk aan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of een aankomende miskraam.
Bruine afscheiding tweede en derde trimester zwangerschap
Later in je zwangerschap kan bruine afscheiding ontstaan indien er een klein bloedvaatje is gesprongen. Dit komt relatief vaak voor door de verhoogde doorbloeding in en rondom je baarmoeder als je zwanger bent. Zodoende kan hard niezen al voor een klein beetje bloedverlies zorgen. Aan het eind van een zwangerschap kan bruine afscheiding een teken zijn dat de bevalling op komst is. Uiteraard kan er ook iets anders aan de hand zijn bij bruine afscheiding en zwangerschap, raadpleeg dus altijd je verloskundige.
Bruine afscheiding na seks als je zwanger bent
Gedurende de zwangerschap kun je sneller last hebben van wat bloedverlies nadat je seks hebt gehad. Dit komt omdat er sprake is van een toegenomen doorbloeding van de baarmoederhals tijdens zwangerschap. Bloedvaatjes worden daardoor sneller geïrriteerd tijden seks en dit kan wat bloedverlies veroorzaken. Dezelfde verbeterde doorbloeding kan er tijdens zwangerschap ook voor zorgen dat een eventueel aanwezige poliep (=gezwel) gaat bloeden, met donker bloedverlies als mogelijk resultaat.
(Naderende) menopauze / overgang
Naarmate je richting de menopauze gaat, komt bruine afscheiding voor aanvang van de menstruatie vaker voor. Veranderingen in je menstruatiecyclus en -patroon zijn sowieso onderdeel van de overgang. Zo kun je minder vaak menstrueren en meer of juist minder bloedverlies hebben. Bruine afscheiding oftewel ‘spotting’ vanaf ongeveer een week voor aanvang van je menstruatie is ook niet ongewoon als onderdeel van de overgang. Wees er echter alert op dat bruine afscheiding een normaal onderdeel van de overgang kan zijn, maar ook op een medische aandoening kan wijzen. Overleg dus altijd met je huisarts indien je je zorgen maakt en/of aanvullende klachten zoals pijn ervaart.
Als je bruine afscheiding hebt nadat de overgang reeds volledig achter de rug is en je dus niet meer ongesteld wordt, dan is het altijd verstandig om een afspraak te maken met de huisarts om de oorzaak te achterhalen.
Bruine afscheiding na seks
Als de vagina tijdens seks (te) droog is, dan kan de wrijving voor wat bloedverlies zorgen. Oorzaken van vaginale droogheid zijn:
- Overgang
- Borstvoeding geven
- Het hebben laten verwijderen van de eierstokken
- Geslachtsgemeenschap zonder opgewonden te zijn
- Gebruik van intieme hygiëne verzorgingsproducten
Een groot geslachtsdeel, ruige seks en/of krappe vagina kan tevens licht bloedverlies veroorzaken. Andere oorzaken van bloedverlies en bruine afscheiding na seks zijn:
- SOA
- Infectie
- Poliep
- Kanker
Het bloedverlies kan in de vagina worden veroorzaakt, maar ook de hoger gelegen baarmoederhals kan worden geraakt tijdens seks. Is dit het geval, dan duurt het vaak wat langer voordat het bloed naar buiten komt. Tegen die tijd is het bloed vaak bruin van kleur geworden.
Bruine afscheiding door medische aandoening
De oorzaak van bruine afscheiding kan ook een aandoening of afwijking in de baarmoederhals of vagina zijn. Dit kan relatief onschuldig zijn. Denk bijvoorbeeld aan een gesprongen bloedvaatje of oppervlakkig wondje, maar er kan ook sprake zijn van:
- Een cyste op de eierstokken; als deze openbarst dan kan spotting optreden
- Een poliep; kan ervoor zorgen dat de baarmoedermond bloedt
- Een vleesboom oftewel myoom
- Ontsteking van de baarmoederhals (cervicitis)
- Infectie van de vagina (vaginitis)
- Endometriose (groei van baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder)
- Pelvic Inflammatory Disease (PID, ontsteking in het kleine bekken)
- Cervicale erosie
- Vergrote baarmoeder
- PCOS Poly Cysteus Ovarium Syndroom; hierbij wordt spotting veroorzaakt door een hormoondisbalans en/of vergrote eileiders
- Kankervormen die gerelateerd zijn aan de geslachtsorganen /genitaliën
Bij een medisch probleem is bruine afscheiding doorgaans niet de enige klacht. Er is ook vaak sprake van:
- Vaginale jeuk
- Vaginale droogte
- Afwijkende afscheiding (veel of juist weinig, korrelig, geel of groen van kleur)
- Pijn
- Koorts
- Duizeligheid
Contactbloedingen
Dokters hebben het in relatie tot bruine afscheiding soms over ‘contactbloedingen’. Een voorbeeld hiervan is bloedverlies:
- na seksueel contact (zie hierboven)
- tijdens of na het maken van een uitstrijkje
- na het inbrengen van een tampon
De oorzaak van dergelijk bloedverlies kan relatief onschuldig zijn (bijvoorbeeld een klein bloedvaatje dat is geraakt), maar er kan ook sprake zijn van een medische aandoening zoals een ontsteking, een poliep of kwaadaardige cellen.
Seksueel overdraagbare aandoeningen
Bruine afscheiding kan duiden op een seksueel overdraagbare aandoening oftewel SOA. Met name bij chlamydia en gonorroe komt bloedverlies veelvuldig voor. Dit komt omdat een SOA een ontsteking van de baarmoederhals kan veroorzaken met bloedverlies tot gevolg.
Overige oorzaken
In sommige gevallen heeft bruine afscheiding een indirecte oorzaak. Zo kan er ook (donker) vaginaal bloedverlies optreden bij:
- Algemene malaise (griep, ziek zijn)
- Stress
- Stoornis van de bloedstolling
- Bepaalde medicatie (o.a. steroïde-injecties, antidepressiva en bloedverdunners)
- Gebruik van tampons
- Schildklierproblemen die een overschot aan oestrogeen veroorzaken
- Overmatig gebruik van aspirine
Kan het kwaad?
Vaak is er niks ernstigs aan de hand in geval van donkere menstruatie indien dit slechts enkele dagen aanhoudt en niet gepaard gaat met aanvullende klachten. Bij aanvullende klachten (pijn, malaise, misselijkheid, koorts, duizeligheid e.a.) kan er echter meer aan de hand zijn dan een kleine beschadiging of lichte hormoonschommelingen. Medische behandeling kan dan nodig zijn.
Tot slot
Ben je ervan bewust dat bruine afscheiding voor de menstruatie en gedurende de menstruatiecyclus een veelvoorkomende klacht is. Google maar eens op ‘doorbraakbloedingen’ of ‘spotting’ en je komt talloze forums tegen waarop lotgenoten vragen en adviezen uitwisselen. Ook hieronder in de reacties vind je veel reacties en tips.
Bruine afscheiding kan echter ook op een onderliggend probleem wijzen. Het is dus altijd verstandig om even langs de huisarts te gaan. Hij/zij kan je ofwel geruststellen en advies geven of indien nodig doorverwijzen naar een gynaecoloog voor vervolgonderzoek en eventuele behandeling.
Heb jij vragen of opmerkingen over spotting? Deel jouw reactie hieronder!
