Doorbraakbloedingen + bruine afscheiding bij pil & anticonceptie

Bruine afscheiding is een veelvoorkomende bijwerking van pilgebruik en soortgelijke anticonceptiemiddelen waaronder:

• Combinatiepil
• Minipil
• Anticonceptiepleister
• Anticonceptiering (Nuva ring)
• Prikpil
• Hormoonstaafje
• Spiraaltje

Bij pilgebruik kan bruin bloedverlies op willekeurige momenten voorkomen, dus zowel in de startweek als in de stopweek (pilpauze) en ook gedurende de maand. Bruine afscheiding bestaat uit oud bloed en restjes baarmoederslijmvlies. Het wordt ook wel ‘spotting’ of ‘doorbraakbloedingen’ genoemd. Het gebruik van de pil of soortgelijke anticonceptie gaat vaak samen met bruine afscheiding omdat anticonceptie de hormoonhuishouding sterk verandert. Hoe dit precies zit en wat je er tegen kunt doen, lees je in dit artikel.

Bruine afscheiding tijdens starten of wisselen anticonceptie / pil

Omdat anticonceptie je hormoonhuishouding sterk beïnvloedt, is het gebruikelijk dat het beginnen met, stoppen met of wisselen van anticonceptiepil voor donkere afscheiding en spotting zorgt. Bruine afscheiding is een normale bijwerking gedurende de eerste drie maanden dat je de pil slikt, of een nieuwe variant van de pil gebruikt. Naarmate je je nieuwe pil langer inneemt, stabiliseert of vermindert bruine afscheiding doorgaans. Overleg anders met je huisarts. Er kan dan sprake zijn van een ontregelde hormoonhuishouding.

Oorzaak voortdurend bruine afscheiding door pil

Kort gezegd wordt bruine afscheiding tijdens het slikken van de pil doorgaans veroorzaakt doordat de hormoonsamenstelling in de pil niet optimaal is voor jouw lichaam. Met name de sterke aanwezigheid van het hormoon ‘progestageen’ in de pil en soortgelijke anticonceptie veroorzaakt bruine afscheiding en doorbraakbloedingen.

Te weinig oestrogeen & te veel progestageen

Zo kan een pil voor jou te weinig oestrogeen hormoon bevatten, eventueel in combinatie met te veel progestageen hormoon. Onder invloed van deze hormonen kan het baarmoederslijmvlies (endometrium) erg dun en kwetsbaar worden. Hierdoor kan het snel loslaten. Tegelijkertijd komen bloedvaatjes dichter aan het oppervlak te liggen. Het gevolg is dat er sneller sprake is van lichte doorbraakbloedingen. Tegen de tijd dat dit bloed en/of slijmvlies je lichaam verlaat, is het al dik en bruin geworden. Zodoende resulteert het in bruine afscheiding.

Te veel oestrogeen & te weinig progestageen

Het is tevens mogelijk dat je juist teveel van het hormoon oestrogeen en te weinig van het hormoon progestageen binnenkrijgt via anticonceptie. In dat geval kan je lichaam waarschijnlijk wel voldoende baarmoederslijmvlies opbouwen, maar is er vervolgens onvoldoende progestageen beschikbaar om dit baarmoederslijmvlies goed in stand te houden. Het gevolg is een doorbraakbloeding waarbij het baarmoederslijmvlies al in een vroegtijdig stadium samen met wat bloed begint los te komen.

Uitwerking pil is sterk persoonsgebonden

Het exacte probleem verschilt dus sterk per type pil of anticonceptie, en de uitwerkingen op het menselijk lichaam verschillen weer enorm van persoon tot persoon. Dit is dan ook de reden dat sommige vrouwen de pil prima kunnen gebruiken zonder enige bijwerkingen, terwijl bij andere vrouwen iedere vorm van hormonale anticonceptie resulteert in doorbraakbloedingen. Dit maakt het achterhalen van de oorzaak en vinden van een oplossing bij bruine afscheiding soms lastig. Daarnaast zijn er ook nog eens tal van indirecte oorzaken (zie hieronder) die een rol spelen bij doorbraakbloedingen.

Indirecte oorzaken bruine afscheiding door pil

Slik je de pil al langer en heb je nog altijd last van doorbraakbloedingen? Dan ben je zeker niet de enige. Er zijn verschillende factoren die hierbij mogelijk een rol spelen:

Vergeten pil

Het overslaan of vergeten van de pil kan voor bruine afscheiding zorgen. Met name de pil vergeten rondom de stopweek; dus vlak ervoor of erna, kan al snel tot een doorbraakbloeding leiden.

Pil niet op vast tijdstip innemen

Het is belangrijk om de pil zoveel mogelijk op exact hetzelfde tijdstip op de dag in te nemen. ’s Avonds de pil innemen voor het slapengaan is dus te algemeen, tenzij je iedere avond stipt op hetzelfde moment naar bed gaat. Indien je gevoelig bent voor hormoonschommelingen, kan een aantal uur verschil tussen innamemomenten van de pil namelijk al voor problemen zorgen.

Roken

Bij vrouwen die roken wordt het hormoon oestrogeen sneller afgebroken dan bij niet-rokers. Minder oestrogeen kan zorgen voor een dun, kwetsbaar baarmoederslijmvlies. Hierdoor kun je sneller kleine beetjes bloed verliezen, met spotting als gevolg.

Medicatie & ziekten

Er zijn ook diverse ziekten en medicijnen die de werking van de pil kunnen beïnvloeden. Denk hierbij aan:

• Medicatie tegen epilepsie (anti-epileptica); dergelijke medicatie kan ervoor zorgen dat de pil sneller wordt verwerkt in de lever en daardoor minder effectief is
• Ziekten en klachten die gerelateerd zijn aan de darmen (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, prikkelbare darm syndroom etc.)
• Laxeermiddelen (o.a. Norit)
• Sommige antibiotica
• Sint Janskruid (en producten die bestandsdelen hiervan bevatten)
• Ziek zijn: diarree en overgeven kunnen ervoor zorgen dat je lichaam niet voldoende tijd heeft om de bestandsdelen van de pil goed op te nemen

Oplossingen bruine afscheiding door pil

Er zijn diverse dingen die je kunt proberen indien je last hebt van bruine afscheiding en de pil slikt. Overleg mogelijke oplossingen altijd goed met je huisarts want dit kan gevolgen hebben voor je vruchtbaarheid! De juiste oplossing is bovendien sterk afhankelijk van de exacte pil die je slikt en je persoonlijke gezondheid en leefomstandigheden. Voordat je naar de huisarts gaat is het handig om na te gaan wanneer gedurende je cyclus je last hebt van doorbraakbloedingen. Is dit bijvoorbeeld alleen gedurende de tweede helft van de strip? Of krijg je op ieder willekeurig moment met bruine afscheiding te maken?

Tijdstip innemen handhaven

Een mogelijke oplossing voor bruine afscheiding bij inname van de pil is je anticonceptie iedere dag op exact hetzelfde tijdstip innemen. Op die manier blijft je hormoonhuishouding zo stabiel mogelijk. Een praktische tip om dit eenvoudig voor elkaar te krijgen is een dagelijks alarm zetten op je telefoon.

Standaard stopweek

Daarnaast is het belangrijk om niet te variëren in de lengte van de stopweek als je de pil slikt. Volg strikt de bijsluiter van het medicijn op om tussentijdse bruine afscheiding te voorkomen. Ook het doorslikken van de pil zonder stopweek maakt de kans op bruine afscheiding vele malen groter.

Stoppen met roken

Rokers hebben bij pilgebruik een grotere kans op doorbraakbloedingen dan niet-rokers. Stoppen met roken kan doorbraakbloedingen zodoende voorkomen.

Andere pil

Het kan de moeite waard zijn om in overleg met je huisarts een ander soort pil te proberen. Een pil met meer oestrogeen hormoon veroorzaakt minder snel bruine afscheiding en ieder type pil werkt weer net anders. Bijwerkingen zijn bovendien persoonsafhankelijk.

Tijdelijk extra oestrogeen

Het is overigens ook een optie om tijdelijk (ca. 1 week) extra oestrogeen in pilvorm te slikken om de hormoonhuishouding te stabiliseren en zodoende te proberen bruine afscheiding tegen te gaan. Huisartsen kiezen voornamelijk voor deze optie indien doorbraakbloedingen op willekeurige momenten gedurende de hele pilstrip / menstruatiecyclus voorkomen.

Bruine afscheiding bij pil slikken zonder stopweek: resetten

Mocht de huisarts geen aanwijsbare oorzaak voor bruine afscheiding bij pilgebruik kunnen vinden en ben je gewend om de pil te slikken zonder stopweek? Dan is het mogelijk dat je het volgende advies krijgt. Dit is vooral relevant indien je voornamelijk last hebt van bruine afscheiding aan het eind van de strip, dus net voor de stopweek.

• Stop met de pil (ook als de strip nog niet op is)
• Begin met een stopweek van maximaal 7 dagen
• Begin met een nieuwe strip en slik de pil totdat bruine afscheiding optreedt
• Las weer een stopweek in
• Slik de pil weer totdat bruine afscheiding optreedt

Op die manier bestaat de kans dat je de pil steeds langer kan slikken voordat je last krijgt van bruine afscheiding.

Wijziging in stopweek

Bij sommige pilvarianten kan je huisarts adviseren om een aantal strips opeenvolgend – dus zonder stopweek – te slikken. Het inkorten van de stopweek van 7 naar 5 dagen is ook mogelijk.

Bruine afscheiding bij de pil een week voor stopweek?

Slik je de pil en heb je vooral last van bruine afscheiding in de derde week oftewel laatste week van een strip? Dit betreft dus de week voordat je ‘normaal gesproken’ ongesteld zou worden of een stopweek hebt. In dat geval wordt een doorbraakbloeding waarschijnlijk veroorzaakt door te veel oestrogeen en opgebouwd baarmoederslijmvlies enerzijds en te weinig progestageen anderzijds. Een pil met een andere samenstelling en verhouding tussen oestrogeen en progestageen kan in dit geval uitkomst bieden.

Bruine afscheiding op willekeurige momenten

Heb jij ook last van spotting gedurende de eerste dagen van een nieuwe cyclus, dan wijst dit eerder op een te laag gehalte aan oestrogeen, eventueel in combinatie met te veel progestageen. Hetzelfde geldt als je na langere tijd de pil te hebben gebruikt last krijgt van bruine afscheiding. In dit geval kun je baat hebben bij een pil of andere vorm van anticonceptie met een andere hormoonbalans.

Bruine afscheiding na jarenlang pilgebruik zonder problemen: tijdelijke pauze

Heb je jarenlang de pil geslikt zonder problemen of doorbraakbloedingen? En krijg je dan toch te maken met bruine afscheiding zonder duidelijke oorzaak? Dan is de oorzaak doorgaans dat het baarmoederslijmvlies naar verloop van tijd te dun en kwetsbaar is geworden. Kortom: een combinatie van te veel oestrogeen en te weinig progestageen is meestal de boosdoener. In sommige gevallen valt dit probleem te verhelpen door een paar maanden te stoppen met de pil en daarna weer te beginnen. Zodoende geef je je lichaam de kans om wat te herstellen en het baarmoederslijmvlies te verstevigen.

Heeft het zin om over te stappen naar een andere vorm van anticonceptie?

Blijf je ondanks bovenstaande mogelijke oplossingen toch last houden van bruine afscheiding en doorbraakbloedingen door de pil? Dan kun je een andere pil of andere vorm van anticonceptie overwegen. Helaas heeft het geen zin om een ander hormonaal anticonceptiemiddel te kiezen dat qua samenstelling vergelijkbaar is met de pil die je oorspronkelijk gebruikte. Zo zul je bij gebruik van anticonceptiepleisters of de anticonceptiering (Nuva ring) waarschijnlijk last houden van bruine afscheiding indien je hier bij diverse soorten anticonceptiepillen ook last van had. Dit komt omdat al deze vormen van anticonceptie hormonen bevatten die min of meer dezelfde uitwerking hebben op je lichaam. Het verschil zit hem vooral in de toedieningsvorm (pil versus pleister versus ring) en niet zozeer in de uiteindelijke effecten op je lichaam.

Niet dagelijks innemen = minder hormoonschommelingen

Het voordeel van het gebruik van een ring, hormoonstaafje, spiraaltje of de prikpil is overigens wel dat je er niet dagelijks aan hoef te denken. Hierdoor is er minder kans dat er schommelingen in je hormoonhuishouding optreden doordat je eens een pil te laat inneemt of vergeet.

Alternatieven

Als je last blijft houden van bruine afscheiding tijdens pil / anticonceptie-gebruik, dan is het goed om te overwegen met welk doel je anticonceptie gebruikt. Wil je kosten wat het kost voorkomen dat je zwanger raakt? Of is het voor jou een optie om een minder betrouwbaar anticonceptiemiddel te gebruiken als dit doorbraakbloedingen voorkomt? Of wellicht dat je heel zeker weet dat je nooit (meer) een zwangerschapswens zult hebben?

Condoom

Heb je bij iedere vorm van hormonale anticonceptie (te veel) last van bruine afscheiding? Dan kun je een condoom of vrouwencondoom overwegen indien je niet zwanger wilt worden. Houd er echter wel rekening mee dat de betrouwbaarheid van het condoom lager is dan die van hormonale anticonceptiemiddelen.

Sterilisatie

Tot slot is sterilisatie een manier om bruine afscheiding door invloed van de pil te voorkomen. Zowel mannen als vrouwen kunnen gesteriliseerd worden. Dit betreft uiteraard wel een definitieve manier van anticonceptie die enerzijds niet 100% betrouwbaar is, maar anderzijds niet (eenvoudig) meer ongedaan kan worden gemaakt.

Werkt de pil nog wel goed bij bruine afscheiding?

De werking van de pil wordt niet rechtstreeks beïnvloed door bruine afscheiding. Het is echter wel mogelijk dat de oorzaak van een doorbraakbloeding tevens gevolgen kan hebben voor je vruchtbaarheid. Als je bijvoorbeeld last krijgt van spotting omdat je de pil af en toe vergeet of omdat je hebt overgegeven, dan bestaat er een mogelijkheid dat de pil niet meer goed werkt tegen vruchtbaarheid. Bruine afscheiding vormt opzichzelfstaand geen probleem voor de betrouwbaarheid van de pil. 

Minipil versus combinatiepil

De minipil bevat uitsluitend het hormoon progestageen. Een combinatiepil bevat daarentegen zowel progestageen als ook het hormoon oestrogeen. De toevoeging van het hormoon oestrogeen draagt bij aan de ontwikkeling van baarmoederslijmvlies. Dit slijmvlies beschermt de baarmoederwand, waardoor er minder snel sprake is van bloedverlies. Dit is dan ook de reden dat bruine afscheiding en spotting vaker voorkomen bij de minipil dan bij de combinatiepil.

Tot slot

Overleg altijd met je huisarts indien je last hebt van bruine afscheiding bij pilgebruik. Er zijn veel verschillende anticonceptiepillen op de markt en daarbij geldt ook nog eens dat iedere vrouw anders op de pil reageert. Je dokter kan je helpen om de oorzaak van bruine afscheiding te achterhalen en adviseren hoe je het eventueel kunt voorkomen. Wees er ook alert op of je naast doorbraakbloedingen eventuele andere symptomen hebt. Denk aan hoofdpijn, gezwollen benen, blauwe plekken, vermoeidheid en stemmingswisselingen. Bespreek dit altijd met je huisarts. Wees je er bovendien van bewust dat bruine afscheiding talloze oorzaken kan hebben die niet gerelateerd zijn aan pilgebruik. Zie daarvoor het artikel ‘bruine afscheiding’. Bruine afscheiding door pilgebruik verdwijnt overigens vaak vanzelf na enige tijd.

Heb jij vragen over het gebruik van de pil en bruine afscheiding, spotting of doorbraakbloedingen? Of heb je tips hoe je bruine afscheiding tijdens pilgebruik kunt voorkomen en verhelpen? Deel het hieronder in een reactie!