Pijnstillers: paracetamol versus ibuprofen versus aspirine

Bijna iedereen slikt weleens een pijnstiller. Meestal gaat het hierbij om de welbekende pijnstillers paracetamol, ibuprofen en/of aspirine. Wat niet iedereen weet is dat er grote verschillen zijn in de werking en werkzame stoffen van deze pijnstillende medicijnen…

Vrij verkrijgbare pijnstillers: paracetamol, ibuprofen & aspirine

Nederland kent drie pijnstillers die zonder doktersrecept verkrijgbaar zijn, namelijk:

• Paracetamol
• Aspirine (acetylsalicylzuur)
• NSAID’s zoals Ibuprofen / Naproxen e.a.

In bepaalde pijnstillers vind je combinaties van deze werkzame stoffen, maar hun werking wordt hierdoor niet beter.

Welke pijnstiller werkt het beste tegen pijn?

Paracetamol is een opzichzelfstaande werkzame stof die in velerlei pijnstillers wordt gebruikt. Paracetamol is alleen pijnstillend en koortsverlagend, en niet ontstekingsremmend zoals aspirine en ibuprofen. Paracetamol kent bij gebruik volgens de bijsluiter weinig tot geen bijwerkingen; in tegenstelling tot aspirine en ibuprofen. Het is dus raadzaam om bij pijn allereerst paracetamol te nemen en geen ibuprofen of aspirine. Bij hevigere pijn kun je ibuprofen toevoegen.

Aspirine en ibuprofen hebben om en nabij dezelfde werking. Aspirine wordt doorgaans echter minder goed verdragen dan ibuprofen. Dat neemt overigens niet weg dat er ook aan ibuprofen en vergelijkbare NSAID’s flinke nadelen kleven, waaronder de kans op maagklachten. (bron)

Pijnsbestijdingsschema: de ‘analgesic ladder’

In 1990 werd de ‘analgesic ladder’ goedgekeurd door de Wereldgezondheidsorganisatie. De ‘analgesic ladder’ betreft een stapsgewijze introductie van steeds sterkere pijnstillers en zodoende een handzaam pijnbestijdingsschema. De ‘analgesic ladder’ vindt inmiddels toepassing in alle medische disciplines. De ‘analgesic ladder’ luidt als volgt:

• Begin altijd met paracetamol (iedere 4 tot 6 uur 500 tot 1000 mg).
• Voeg een NSAID toe zoals ibuprofen of naproxen of een zwak opiaat zoals codeïne.
• Vervang het zwakke opiaat voor een sterk opiaat zoals morfine, fentanyl of tramadol.

Meer over pijnstillers kun je lezen in dit uitgebreide artikel over pijnbestrijding. Over de verschillende vormen van pijn vind je meer in dit artikel over pijnsoorten & pijnbeleving…

Paracetamol bij pijn geprefereerd boven ibuprofen of aspirine

Paracetamol –acetaminophen oftewel para-acetylaminofenol– is de meest gebruikte pijnstiller ter wereld en het veiligst qua werking en gebruik. Paracetamol werkt pijnstillend en geeft de minste bijwerkingen. Wel kan een overdosering paracetamol de lever ernstig beschadigen. Paracetamol wordt in talloze pijnstillende middelen gebruikt.

A. Hoe werkt paracetamol?

Paracetamol verlicht pijn doordat het cyclo-oxygenase (COX) enzymen afremt. COX-enzymen zetten arachidonzuur om in prostaglandinen die pijngevoel stimuleren. Een andere hypothese is dat paracetamol de serotonerge zenuwbanen beïnvloedt die pijngewaarwording beïnvloeden. De exacte werking van paracetamol is onduidelijk. Paracetamol wordt vaak gecombineerd met acetylsalicylzuur (aspirine), coffeïne en/of codeïne. Dit zou de werking bevorderen, maar dit is niet bewezen.

B. Wanneer gebruik je paracetamol?

Paracetamol is relatief veilig en goed bruikbaar tijdens zwangerschap. Paracetamol gebruik je bij matige tot vrij hevige vormen van pijn en koorts zoals:

• Hoofdpijn & kiespijn
• Griep & keelpijn
• Spierpijn & menstruatiepijn

Het voordeel van paracetamolzetpillen is dat ze ook kunnen worden gebruikt bij misselijkheid en/of braken.

C. Hoe gebruik je paracetamol?

De maximale dosering van paracetamol is 6 tot 8 keer 500 milligram per 24 uur met tussenpozen van 3 tot 4 uur. Voor zetpillen geldt 3 tot 4 keer 500 tot 1000 milligram per 24 uur met tussenpozen van 3 tot 4 uur. Bij een overdosering van 10 tot 15 gram kan paracetamol een leververgiftiging veroorzaken. Binnen 8 uur kan een leververgiftiging worden behandeld door een huisarts met acetylcysteïne.

Ibuprofen is bij pijn verkiesbaar boven aspirine, maar niet boven paracetamol

Ibuprofen werkt ontstekingsremmend, pijnstillend en koortsremmend. Qua bijwerkingen is Ibuprofen vergelijkbaar met aspirine, maar Ibuprofen wordt doorgaans veel beter verdragen. Ibuprofen wordt receptvrij verkocht in tabletten van 200, 400 en 600 milligram en poeders van 600 en 800 milligram.

A. Hoe werkt Ibuprofen?

Ibuprofen betreft een zogenaamde NSAID. NSAID staat voor ‘non-steroidal anti-inflammatory drug’ oftewel ‘ontstekingsremmend geneesmiddel dat niet behoort tot de familie van corticosteroïden’. Een NSAID remt de prostaglandinesynthese in het lichaam. De prostaglandinesynthese verergert juist het pijngevoel. Prostaglandinehormonen beschermen ook het maagslijmvlies. Zodoende heeft ibuprofen maagirritatie en maagbloedingen als mogelijke bijwerking.

B. Wanneer gebruik je ibuprofen?

Ibuprofen wordt onder andere gebruikt bij:

• Hevige Pijn
• Tandpijn & hoofdpijn
• Menstruatiepijn
• Spierpijn en spierontstekingen
• Gewrichtspijn + gewrichtsontstekingen
• Spit, artritis en reumatische pijn
• Koorts

Ibuprofen wordt vaak beter verdragen dan het andere welbekende NSAID, genaamd aspirine. Bij pijn en koorts ligt de voorkeur echter nog altijd bij het veel veiligere paracetamol.

C. Hoe gebruik je Ibuprofen

Ibuprofen werkt – afhankelijk van de dosering – 4 tot 8 uur. De aanbevolen dosering voor volwassenen per 24 uur is:

• Met tussenpozen van elk 4 tot 6 uur doseren
• Dosering van 200 tot 400 milligram
• Maximum van 1200 milligram per dag
• Een ARTS kan tot 3200 milligram per dag voorschrijven

Voor kinderen geldt:

• 6 tot 9 jaar: ½ KLEINSTE tablet, 4 – 6 maal daags
• 9 tot 12 jaar: 1 KLEINSTE tablet, 3 – 4 maal daags
• 12 tot 15 jaar: 1 KLEINSTE tablet, 4 – 6 maal daags

D. Als Ibuprofen & paracetamol niet (meer) helpen…

Als je erg last hebt van bijvoorbeeld chronische pijn dan is het goed mogelijk dat paracetamol en ibuprofen niet meer werken. Ga dan naar jouw huisarts en bespreek met hem/haar de mogelijkheid tot het voorschrijven van een recept voor Tramadol. Tramadol is een zwaardere pijnstiller –die niet te koop is zonder doktersrecept– welke mogelijk verlichting kan geven in jouw situatie.

Aspirine: soms praktisch bij hartinfarct & herseninfarct, niet als pijnstiller

Aspirine oftewel acetylsalicylzuur is een medicijn dat net als paracetamol pijn en koorts helpt tegen te gaan. Daarnaast is aspirine – net als ibuprofen – ook ontstekingsremmend. Aspirine heeft verscheidene bijwerkingen, waaronder maagirritatie, darmstoornissen en bloedingen. Aspirine wordt steeds minder tegen pijn gebruikt en steeds vaker als medicijn bij bloedstollingsproblemen (trombocytenaggregatieremmer) om zodoende hart- en herseninfarcten tegen te gaan. (bron + bron + bron + bron + bron)

Hoe werkt aspirine?

Pijn wordt veroorzaakt door chemische stoffen die vrijkomen bij beschadiging van lichaamscellen. Nog werkende cellen in beschadigd weefsel geven onder invloed van cytokinen en mitogenen stoffen af. Deze stoffen werken in op de zenuwuiteinden die vervolgens signalen doorsturen naar de hersenen die worden geïnterpreteerd als pijn.

Prostaglandine is een stof die pijn verergert en ontstekingsreacties en koorts veroorzaakt. Cyclo-oxygenase (COX) speelt een belangrijke rol bij het maken van prostaglandine. Aspirine remt de werking van COX, waardoor minder prostaglandine ontstaat en pijn afneemt. Bepaalde COX-enzymen stimuleren niet alleen het pijngevoel, maar beschermen ook het maagslijmvlies. Hierdoor kan aspirine maagirritatie en/of maagbloedingen veroorzaken.

Wanneer gebruik je aspirine?

Aspirine heeft een (onomkeerbaar) effect op de bloedplaatjes en belemmert deze om samen te klonteren. Hierom wordt aspirine regelmatig voorgeschreven aan mensen die eerder een beroerte of hartinfarct hebben gehad. Aspirine kan maagirritatie en maagbloedingen veroorzaken. Als eenvoudige pijnstiller en koortsremmer wordt dan ook de voorkeur gegeven aan paracetamol. Bij hevigere pijn en/of ontstekingen kun je beter ibuprofen gebruiken dan aspirine omdat ibuprofen doorgaans beter wordt verdragen. (bron)

Hoe gebruik je aspirine?

Indien je als pijnstiller toch aspirine verkiest boven paracetamol of ibuprofen, dan kun je deze als volgt gebruiken…

• Dosering voor volwassenen per 24 uur: 500 tot 1000 mg
• Voor kinderen vanaf 12 jaar geldt: 500 mg kinderaspirine (met 100 mg acetylsalicylzuur)
• Maximum van 4000 milligram per dag
• Werkingsduur: aspirine werkt –afhankelijk van de dosering– 4 tot 8 uur
• Rustpozen van 4 uur

Heb jij ervaringen en/of bevindingen met betrekking tot paracetamol, ibuprofen en/of aspirine die je wilt delen? Laat hieronder een reactie achter met daarin jouw vragen en opvattingen!