Hoe functioneel zijn “functional foods” voor de gezondheid?

Wat moet je doen als je niet al te geïnteresseerd bent in voeding, geen moeite wenst te doen om er iets over te leren en toch gezond wilt eten? Wanneer je vaker de magnetron gebruikt dan het fornuis en liever afhaalt dan kookt, dan lijk je ongezond eetgedrag te kunnen compenseren met zogenaamde verrijkte voedingsmiddelen, ook wel “functional foods” genoemd. Maar zijn verrijkte levensmiddelen eigenlijk wel zo goed voor de gezondheid als wordt beweerd?

Voorbeelden van verrijkte voedingsmiddelen

Verrijkte levensmiddelen ofwel functional foods hebben naast een voedende functie ook een toegevoegde waarde voor de gezondheid. Voorbeelden van verrijkte voedingsmiddelen zijn: margarine met toegevoegde vitamines, zuiveldrankjes met probiotica, cholesterolverlagende halvarine, melk met extra calcium, yoghurt met toegevoegde vezels, koekjes die de cholesterolopname blokkeren, gebitbeschermende kauwgom, zuivelproducten met toegevoegde omegavetzuren en melkdrank met vitamine C.

Redenen van populariteit van verrijkte voedingsmiddelen

Er zijn verschillende redenen waarom verrijkte voedingsmiddelen zo aantrekkelijk zijn voor consumenten:

– Consumenten raken steeds meer bewust van het verband tussen eetgedrag en gezondheid.
– Consumenten proberen de stijging in milieuproblematiek die zich uit in lucht, drinkwater en voedsel teniet te doen met additieven.
– Consumenten willen ziektes liever voorkomen dan genezen.
– De algehele medische kosten stijgen continu.
– De populatie van de industriële wereld vergrijst.

Nadelen van verrijkte voedingsmiddelen

Veel van de additieven die worden toegevoegd aan voedingsmiddelen zijn niet natuurlijk van aard. Ze worden kunstmatig geproduceerd en zijn dus door middel van chemische processen nagemaakt van echte voedingsstoffen. Een synthetisch verkregen substantie kan echter een reactie veroorzaken wanneer je er chemisch gevoelig voor bent, terwijl je dezelfde stof van natuurlijke oorsprong gewoon kunt verdragen, ook al hebben beide stoffen een identieke chemische structuur.

Probiotica als voorbeeld

Probiotica (levende micro-organismen) die worden toegevoegd aan levensmiddelen zijn een goed voorbeeld van wat er mis kan gaan met additieven. Hoewel de chemische structuur van natuurlijke micro-organismen en de synthetische varianten die worden toegevoegd aan voeding exact hetzelfde is, kan iemand met chemische intolerantie of een verstoorde afweer de natuurlijke micro-organismen wel verdragen, maar de synthetische niet. Synthetisch verworven micro-organismen kunnen in zo’n geval een allergische reactie en/of een infectie veroorzaken. Daarbuiten kunnen micro-organismen ongewenst erfelijk materiaal bevatten dat ongemerkt kan worden overgedragen. In de tijd dat probiotica voor het eerst werden gebruikt in voeding zijn er zelfs mensen aan overleden.

Risico’s van verrijkte voedingsmiddelen

Chemische intolerantie – Niet alleen probiotica, maar ook vitamines en andere stoffen die worden toegevoegd aan voedingsmiddelen zijn meestal chemisch van aard. Mensen met een bepaalde chemische intolerantie verdragen deze namaakvitaminen en -additieven niet en kunnen hier in verschillende mate allergisch op reageren.

Ophoping – Bepaalde chemische stoffen kunnen niet door het lichaam worden uitgescheiden. Ze hopen zich op in het lichaam en kunnen er voor zorgen dat je lichaam bepaalde vitamines en medicijnen niet meer verdraagt. Dit kan gevaarlijk zijn.

Aantasting immuunsysteem – Ook wanneer je (nog) niet allergisch bent voor bepaalde chemisch verworven additieven, kan regelmatig gebruik ervan het immuunsysteem dusdanig in de war schoppen dat je er allergisch voor wordt.

Conclusie

Hoewel mensen weldegelijk profijt kunnen hebben van voedingsstoffen die aan levensmiddelen worden toegevoegd, is er een serieus risico aan verbonden wanneer je chemisch intolerant of allergisch bent. Ook risico´s als infectie, ophoping, het overdragen van ongewenst erfelijk materiaal en aantasting van het immuunsysteem spelen een rol. Daarnaast beschikken natuurlijke producten over belangrijke voedingsstofverhoudingen die verrijkte producten vaak missen. Zo bevatten producten die van nature voedingsstof X in zich dragen, ook voedingsstof Y die ervoor zorgt dat voedingsstof X optimaal kan worden opgenomen en verwerkt door het lichaam. Additieven zullen op de lange termijn dus geen vervanging vormen voor de echte varianten, hoogstens een aanvulling. Gezonde verse voeding gaat dus boven functional foods oftewel verrijkte voedingsmiddelen.

Gerelateerde artikelen

Goede bacteriën en weerstand
Bedrieglijke producten in de supermarkt
Nep-voedingsvezels in ‘gezonde’ producten veroorzaken gaten in darmen