Oedemen zijn zwellingen door vochtophoping. Ze kúnnen ontstaan als gevolg van medicijngebruik; in dat geval spreekt men soms ook van ‘medicamenteus oedeem’ of ‘medicijn-geïnduceerd oedeem’. Er zijn talloze medicijnen waarvan bekend is dat ze oedeem als mogelijke bijwerkingen hebben. Hierbij valt te denken aan bloeddrukmedicijnen en corticosteroïden. Enkele voorbeelden van geneesmiddelen die medicijn-geïnduceerd oedeem in de hand werken, zijn als volgt:
- Steroïden & oestrogenen
- NSAID’s (ibuprofen e.a.)
- Antihypertensiva tegen hoge bloeddruk (vooral vasodilatatoren)
- Lithiumtherapie: lithium als antidepressivum bij (hyper)manie
- Cyclosporine, na orgaantransplantatie
- Hormonale voorbehoedsmiddelen (‘de pil’ e.a.)
- Diarreeremmers (loperamide e.a.)
- Schildkliermedicijnen (levothyroxine & liothyronine)
- Etc. etc. etc.
Als je aan ‘onverklaarbaar’ oedeem lijdt, kan het dus raadzaam zijn om na te gaan of je bijvoorbeeld gestogenen, guanethidinederivaten, 8-methoxypsoralenen, glucocorticosteroïden en/of antihypertensiva gebruikt…
Oedeem door toedoen van corticosteroïden
Vooral glucocorticoïden van het hydrocortison-type (zoals prednison) werken oedeem in de hand. Corticosteroïden worden geproduceerd in de bijnierschors en staan ook wel bekend als bijnierschorshormonen. Ze worden toegepast bij een scala van ziektebeelden vanwege hun ontstekingsremmende en immunosuppressieve werking. Sommige corticoïden zorgen ervoor dat de nieren minder zout uitscheiden, wat kan leiden tot een hogere bloeddruk en oedeem. Corticosteroïden worden overigens ook ingezet om bepaalde, ernstige vormen van oedeem te bestrijden.
Iatrogeen & reactief oedeem
Indien oedeem ontstaat als gevolg van een medische behandeling (operatie, medicatie, therapie etc.), dan spreekt men ook nog weleens van ‘iatrogeen oedeem’. Ook oedeem dat ontstaat door stopzetting van de inname van plastabletten (diuretica) wordt als iatrogeen beschouwd.
Vochtstapeling als specifiek gevolg van bestraling oftewel radiotherapie bij kanker noemt men ook wel ‘reactief oedeem’. Een bekende vorm van reactief oedeem is post-oncologisch lymfoedeem: restoedeem van de behandelingen zakt dan van de onderbuik en lies richting de benen. Dit wordt ook wel descenderend (dalend/zakkend) oedeem genoemd.
Tot slot
In relatief veel gevallen wordt oedeem oftewel ‘vocht vasthouden’ veroorzaakt of in ieder geval in de hand gewerkt door gebruik van geneesmiddelen. Als je veel vocht vasthoudt en geen idee hebt waarom, kan het dus lonen om de medicijnen die je stelselmatig inneemt eens goed onder de loep te nemen.
Heb jij ervaring met iatrogeen oedeem oftewel medicijn-geïnduceerd vocht vasthouden? Laat hieronder weten door wélke medicamenten…
