Als er één lichaamsdeel is dat vaak wordt aangedaan door oedeem, dan zijn het de benen. Vooral in de onderbenen –inclusief knieën, enkels, kuiten, voeten en tenen– hoopt zich maar al te vaak vocht op. Dat is volkomen logisch, want de zwaartekracht zorgt ervoor dat vocht langzaamaan naar beneden zakt. Dit fenomeen wordt ook wel descenderend (dalend/zakkend) oedeem genoemd. Men onderscheidt onder andere:
- Oedeem in (onder)benen (pedaal oedeem)
- Oedeem in enkels (malleolair oedeem)
- Oedeem in voeten (pediculair oedeem)
- Oedeem in knieën (geniculair oedeem)
- Etc. etc. etc.
Doet beenoedeem zich gelijktijdig in beide benen voor, dan spreekt men ook nog weleens van bipedaal oedeem.
Enkeloedeem (malleolair oedeem)
Een van de vaakst voorkomende vormen van oedeem is enkeloedeem. Er hoopt zich dan onderhuids vocht op in de enkels en/of voeten. Oedemateuze enkels zijn dik en gezwollen en ontstaan vaak na een lange reis en/of veranderend klimaat. Ook mensen met zittend werk krijgen veelvuldig te kampen met enkeloedeem.
Vloeistof verzamelt zich dan in het gewricht van de enkels of in het zachte weefsel dat de enkels omringt. Vaak zijn ook de onderbenen en tenen ietwat gezwollen. Acute enkeloedeem is meestal het indirecte gevolg van een verandering in de bloeddruk. Enkeloedeem kan gepaard gaan met pijn in de enkel en moeite met lopen. Dat geldt des te meer indien enkeloedeem het gevolg is van een blessure, kneuzing of verstuiking. In dat geval spreekt men ook wel van vocht in de enkel.
Vocht in knie: knie-oedeem
De knie is een uiterst kwetsbaar gewricht omdat het vrijwel continu en op velerlei manieren wordt benut c.q. belast. Zo steun je rechtstreeks op je knieën wanneer je knielt, wat vooral belastend is binnen bepaalde beroepsgroepen (tegelzetters, stratenmakers, loodgieters e.a.). Daarnaast vangen je kniegewrichten talloze schokken/klappen op; o.a. tijdens lopen, springen en sporten. En zelfs bij het stilstaan worden de knieën voortdurend blootgesteld aan druk vanwege het volledige bovenlijf dat erop rust.
De knieën zijn zodoende ontvankelijk voor allerlei medische problemen en klinische verschijnselen. Denk maar eens aan kneuzingen, breuken/fracturen, ontwrichtingen, blokkades en letsel aan kniebanden, kniepezen, knieslijmbeurzen en menisci. Het merendeel van deze knieklachten gaat vaak gepaard met vocht in de knie oftewel knie-oedeem.
Als er sprake is van vocht in de knie, kun je het best even contact opnemen met je huisarts of fysiotherapeut.
Statisch oedeem; na lang staan/zitten
Een langdurige, onveranderlijke en onbeweeglijke sta- of zithouding kan tot oedeem leiden; hoe minder je beweegt, des te groter de kans op oedeem… Als oedeem in enkels, voeten of kuiten ontstaat na lang staan of zitten, dan spreekt men ook wel van ‘statisch oedeem’, ‘hypostatisch oedeem’ of ‘fysiologisch oedeem’.
De zwaartekracht zorgt er immers voor dat vocht langzaamaan naar beneden zakt. Daarnaast kan het een zware opgave zijn voor je hart om vocht vanuit je tenen richting je nieren te pompen. Als je langdurig in dezelfde houding verkeert en dus niet beweegt, klopt je hart bovendien trager, waardoor ook de bloedsomloop relatief traag verloopt en er minder vocht via de bloedbaan richting je nieren en blaas wordt weggevoerd. Gevolg: statisch oedeem.
Overigens is een langdurige statische houding überhaupt niet bevorderlijk voor de bloedsomloop i.v.m. met beknelling en belemmering van de stofwisseling.
Tot slot
Vocht dat zich zonder medische oorzaak ophoopt in onderbenen, kuiten, enkels, voeten en tenen is vaak het gevolg van immobiliteit, zwaartekracht en/of warmte. Wandelen, koelen, masseren en/of hoog leggen kan dan ook verbetering brengen bij dit soort vormen van vocht vasthouden.
Sowieso is algemene lichaamsbeweging een absolute aanrader als het aankomt op (statisch) oedeem in benen, enkels, voeten etc. Meer tips, trucs, oplossingen en behandelingen voor beenoedeem vind je in dit artikel over vocht afdrijven.
Heb jij last van overmatig vocht vasthouden in benen, enkels of voeten? Laat hieronder weten war voor jou werkt om beenoedeem te voorkomen of verminderen!
