In de zachte weefsels oftewel weke delen (bindweefsels spierplaten, membranen, vliezen, fascie e.a.) van je lichaam kan een zwakke plek ontstaan doordat er van binnenuit of van buitenaf te veel kracht of druk wordt uitgeoefend of door slijtage. Er ontstaat dan een scheurtje in de interne beschermlagen en daardoor kunnen weefsels naar buiten puilen. Dit leidt veelal tot pijn, mobiliteitsverlies en andere medische complicaties.
Bekende breuken zijn die in de onderbuik: o.a. de liesbreuk, navelbreuk, darmbreuk, dijbreuk en (onder)buikbreuk. Een breuk in de bovenbuik is ietwat zeldzamer; bovendien ontstaan er lang niet altijd klachten door een dergelijke breuk. Zodoende is een breuk in de bovenbuik minder bekend. De (veruit) vaakst voorkomende breuk in de weefsels van het bovenlijf is de middenrifbreuk ofwel middenrifsbreuk…
Wat is een middenrifbreuk?
Wanneer je iets eet, komt je voedsel via je slokdarm in je maag terecht. De slokdarm komt bij je maag terecht via een opening in je middenrif. Deze opening wordt ook wel ‘hiatus’ of ‘hiatus oesophageus’ genoemd. Je middenrif is koepelvormige “spierplaat” die ervoor zorgt dat je borstholte wordt gescheiden van je buikholte. In je middenrif zit niet alleen een opening voor je slokdarm, maar o.a. ook voor je aders en zenuwen.
Indien een natuurlijke opening in het middenrif is uitgerekt of uitgescheurd –en zodoende groter is dan normaal gesproken– spreekt men van een middenrifbreuk. Hetzelfde geldt als er een onnatuurlijke opening is ontstaan (dus op een plek waar geen opening hoort te zitten). Hoe groter de opening c.q. “breukpoort”, des te groter de kans dat er iets gaat uitpuilen en een middenrifbreuk gepaard gaat met klachten, symptomen en complicaties.
Symptomen van een middenrifbreuk
Het middenrif wordt ook wel ‘diafragma’ genoemd, en een middenrifbreuk staat zodoende ook wel bekend als ‘hernia diafragmatica’. Een hernia van het middenrif verloopt vaak symptoomloos en dus zonder complicaties. Bovendien zijn eventuele klachten sterk afhankelijk van je lichaamshouding, van de exacte locatie van de breukpoort en van het bestaan van een eventuele breukzak (plus de grootte & inhoud van het uitstulpsel). Hoe dan ook zijn de belangrijkste symptomen van een breuk in het middenrif als volgt:
- Branderig gevoel achter het borstbeen
- Misselijkheid & braken
- Zuurbranden c.q. oprispingen (= reflux)
- Uitstralende pijn (rond de maag/bovenbuik)
- Zure smaak in keel & mond
- Moeite met slikken (slikklachten)
- Slokdarmontsteking (zure/peptische oesofagitis)
Bovenstaande symptomen van een middenrifbreuk ontstaan of verergeren veelal na een heftige maaltijd en/of bij het liggen of bukken/buigen. Dit, vanwege lekkend/opkomend/terugvloeiend maagzuur/maagsap in de slokdarm.
Oorzaken van een middenrifbreuk
De exacte, achterliggende oorzaak van een middenrifbreuk is tot nog toe niet duidelijk. Wel is bekend dat je middenrif kan verslappen/verzwakken naarmate je ouder wordt. Daarnaast kan een middenrifhernia te maken hebben met een aangeboren (groei)afwijking. Sowieso loop je extra risico op een middenrifbreuk indien je:
- Te kampen hebt met overgewicht
- Rookt (sigaretten, sigaren, pijp etc.)
- Overmatig alcohol drinkt
- Veelvuldig & heftig moet niezen
Ook buikletsel (door een ongeval, vechtpartij e.a.) kan logischerwijs een middenrifbreuk tot gevolg hebben. Hetzelfde geldt voor drukverhoging wegens zwangerschap, bevalling of darmverstopping (obstipatie).
Glijbreuk & draaibreuk
De opening in het middenrif (tussen buikholte en borstholte) waardoor je slokdarm je maag bereikt, wordt dus ‘hiatus oesophageus’ genoemd. Als de hiatus is uitgerekt of uitgescheurd spreekt men ook wel van een ‘hiatus hernia’. Dit is een middenrifbreuk waarbij een deel van de maag vanuit de buikholte door de betreffende breuk naar buiten glipt, de borstholte in. De maag is in dat geval deels (en meestal tijdelijk) boven het middenrif uitgestulpt, waardoor voornamelijk gastro-oesofagale reflux optreedt met zuurbranden tot gevolg.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen 2 soorten hiatus hernia’s, namelijk de:
- Glijbreuk/sliding hernia: een deel van de maag glipt via de hiatus door naar de borstholte en duwt de slokdarm naar boven
- Rolbreuk/rolling hernia: een para-oesofageale hiatus hernia; hierbij dringt (een deel van) de maag elders uit het middenrif en ligt deze naast de slokdarm
Er wordt nog weleens een 3e type hiatus hernia beschreven; het gaat om een combinatie van bovenstaande 2 middenrifbreuk-varianten.
Middenrifbreuk bij baby, kind & volwassene
Een middenrifhernia komt zowel voor bij kinderen als volwassenen. Hierbij de 2 (doorgaans verschillende) varianten:
A. Middenrifhernia bij kinderen (veelal aangeboren)
Door onvoldoende opbouw van het middenrif kan bij ongeboren baby’s een deel van de buikinhoud vanuit de buikholte in de borstholte terechtkomen. Meestal komt de dunne darm, dikke darm en/of milt in de borstholte terecht. Het gaat hier om een extreem ernstige, aangeboren aandoening van het middenrif, waarbij de desbetreffende baby direct bij de geboorte aan de beademing moet worden gelegd en zo spoedig mogelijk zal moeten worden geopereerd. Deze levensbedreigende “groeiafwijking” staat ook wel bekend als ‘Congenitale Hernia Diafragmatica’ (CHD).
Door een veel te grote opening in het middenrif –veelal op een verkeerde locatie in buik/borst– liggen diverse organen op een verkeerde plek in het lichaampje. Zodoende kunnen organen bekneld raken.
B. Hernia diafragmatica bij volwassenen (veelal slijtage)
Een middenrifbreukje komt in de westerse wereld erg vaak voor. Ongeveer 40 tot 60% van de mensen ouder dan 60 jaar loopt rond met een middenrifbreuk. De meesten hebben dit echter niet in de gaten omdat een middenrifbreuk lang niet altijd klachten teweegbrengt. Complicaties ontstaan immers pas indien de maag via de wijdere opening in het middenrif omhoog glipt. De diagnose ‘hernia diafragmatica’ wordt daarom vaak per toeval gesteld.
Een middenrifbreuk bij volwassenen wordt overigens lang niet altijd als zodanig herkend omdat de symptomen ervan overeenkomen met een groot aantal andere afwijkingen en aandoeningen.
Behandeling van een middenrifbreuk
Een middenrifbreuk dient eigenlijk alleen te worden behandeld als deze klachten veroorzaakt zoals zuurbranden, slikklachten of andersoortige ongemak tijdens of na het eten. Een ontsteking van de slokdarm ten gevolge van een middenrifbreuk dient eveneens te worden behandeld.
Algemene richtlijnen voor de behandeling van zuurbranden en een slokdarmontsteking (oesofagitis) door maagzuur zijn als volgt… Vermijd of matig voedingsmiddelen en inhalatiebestanddelen die terugvloed van maagzuur in de slokdarm (reflux) kunnen versterken, waaronder:
- Alcohol
- Nicotine (sigaretten)
- Cafeïne & cacao
- Vet voedsel (voedingsvet)
- Pepermunt
Eet bovendien vaker kleinere porties en probeer niet te eten, kort voor het slapengaan of langdurig liggen. En verdere tips & adviezen ter behandeling van een middenrifbreuk zijn als volgt:
- Vermijd bukken, voorover hangen & buikspieroefeningen
- Draag geen strakke riemen & gordels
- Verhoog het hoofdeinde en verlaag het voeteneinde van je bed
- Probeer overgewicht tot een minimum te beperken
Vraag je arts desnoods om medicijnen die de maagzuurproductie remmen (omeprazol e.a.) en/of de spierkracht van de slokdarmkringspier doen toenemen (Endostim e.a.).
Middenrifbreukoperatie
Een grote middenrifbreuk vereist soms een operatieve correctie. Zelden is een spoedoperatie nodig. Chirurgische behandeling is ook van belang voor middenrifbreukpatiënten die niet (afdoende) reageren op medicijnen. Een middenrifbreukoperatie wordt normaliter uitgevoerd onder algehele narcose. Het deel van de maag dat zich in de borstholte bevindt wordt teruggetrokken naar de buikholte. De opening in het middenrif wordt vervolgens verkleind. Ten slotte wordt het bovenste deel van de maag om het onderste deel van de slokdarm gedrapeerd om de kracht van de slokdarmkringspier te doen toenemen.
De middenrifbreukoperatie wordt meestal verricht via een aantal kleine sneetjes in de buik, een zogenaamde kijkoperatie oftewel laparoscopie. De voordelen van een laparoscopische middenrifbreukoperatie zijn o.a. een kort ziekenhuisverblijf, minder pijn, kleinere littekens en een spoediger herstel. In zeldzame gevallen is een kijkoperatie niet mogelijk maar wordt dezelfde procedure uitgevoerd via een grotere snee in de bovenbuik.
De kijkoperatie ter behandeling van een klinische middenrifbreuk is een relatief veilige en effectieve ingreep. Na de operatie zijn de klachten van misselijkheid, braken, zuurbranden, pijn achter het borstbeen en het opgeven van voedsel bij ongeveer 80 tot 90% van de patiënten verdwenen of sterk gereduceerd. Complicaties die kunnen optreden tijdens of na een middenrifbreukoperatie zijn o.a. infecties van urinewegen, operatiewond of long. Maar ook een trombosebeen, (na)bloedingen, letsel van de milt, letsel van de zwervende buikzenuw of een perforatie van de slokdarm. De meeste van deze complicaties kunnen conservatief worden behandeld.
Direct na de operatie kan vast voedsel moeilijker dalen ten gevolge van de aangebrachte kraag om de slokdarm en de zwelling van het operatiegebied, vandaar dat er na de operatieve correctie van de middenrifbreuk tijdelijk vloeibare voeding dient te worden genuttigd. (bron)
Let op: De loutere aanwezigheid van een middenrifbreuk is op zichzelf dus geen reden voor een operatie.
Tot slot
Het komt er bij een middenrifbreuk vrijwel altijd op neer dat het sluitspiertje tussen maag en slokdarm –de onderste slokdarmkringspier– ontoereikend functioneert vanwege ontwikkelingsachterstand, beschadiging of uitrekking. Via de breuk in het middenrif kan een deel van de maag naar boven glippen; glijdend (sliding hernia) of rollend (rolling hernia). Hierdoor kan maagzuur in de slokdarm terechtkomen, waardoor op den duur irritatie of zelfs een ontsteking van de slokdarm kan optreden. In de meerderheid van de gevallen is de omvang van de glijbreuk erg klein en veroorzaakt de aandoening geen klachten of symptomen. In de bovenbuik kan naast een middenrifbreuk overigens ook sprake zijn van een maagbreuk. (bron)
Heb jij ervaring met een middenrifbreuk? Of heb je het vermoeden dat je lijdt aan een hernia diafragmatica c.q. hiatus hernia? Deel jouw vragen en bevindingen in een reactie hieronder…
