Het hart bestaat uit spierweefsel, en hartkramp is dan ook een vorm van spierkramp. Hartkrampen ontstaan als een groot deel van de spiervezels waaruit de hartspier bestaat zich gelijktijdig en onwillekeurig samentrekken. Omdat de hartspier zelf weinig zenuwen bevat, voel je de exacte verkramping van je hart niet of nauwelijks. Wat je wél erg goed voelt is de uitstraling naar andere locaties in je bovenlijf. Patiënten beschrijven hartkramp om die reden ook wel als:
- Een “kramperig” gevoel rondom het hart
- Drukkende, knijpende & benauwende pijn op de borst
- Het idee een hartinfarct of hartaanval te krijgen
- Krampen & steken in de borst
- Beklemmend gevoel rond het hart of op de borst
- Eén of meerdere pijnscheuten nabij het hart
- Alsof er iemand in je hart knijpt
De bedrukkende pijn die ontstaat door hartkramp straalt veelal uit naar de linkerarm of de kaken, maar soms ook naar de rug, schouderbladen of rechterarm.
Angina pectoris
Bovenstaand fenomeen van hartkramp wordt ook wel ‘angina pectoris’ genoemd. ‘Angina’ is afgeleid van het Griekse ‘anchone’, wat ‘wurging’ betekent; pectoris is de Latijnse term voor ‘borst’. Angina pectoris is dan ook een verstikkende pijn op de borst. Men spreekt uitsluitend van hartkramp of angina pectoris als de betreffende pijn ontstaat vanuit het hart.
De pijnscheuten bij hartkramp duren meestal maar een fractie van een seconde tot enkele minuten. Bij een enkeling houdt een aanval 10 tot zelfs 30 minuten aan. Tijdens een aanval van hartkramp verergert inademing doorgaans de intensiteit van de pijn. Zolang hartkramp bij een “stabiele” angina pectoris blijft, is de aandoening ongevaarlijk. Desalniettemin kan de sensatie van hartkramp extreem beangstigend en naar zijn.
Overigens heeft krampende pijn nabij je hart meestal niets van doen met je hart, maar bijvoorbeeld met je longen, maag, slokdarm of een beknelde zenuw. In deze gevallen is dan ook geen sprake van hartkramp, maar van andersoortige ‘pijn op de borst’.
Oorzaken van hartkramp
Hartkramp ofwel angina pectoris betreft een spastische verkramping van de hartspier (hartspasme). In veruit de meeste gevallen ontstaat hartkramp door een tijdelijk zuurstoftekort van het hart. “Stabiele” hartkramp is dus eigenlijk een uiterst lichte en niet-doorzettende vorm van hartinfarct. Het hart kan te maken krijgen met een zuurstofgebrek door toedoen van de volgende oorzaken:
- Slaapapneu-syndroom (bij nachtelijke hartkramp)
- Vernauwing van kransslagaders (aderverkalking e.a.)
- Afsluiting van kransslagaders (bloedstolsel e.a.)
- Hyperventilatie
- Aderverkramping / aderspasme
- Anemie (bloedarmoede)
- Beschadiging van een bloedvat
- Hoog LDL-bloedcholesterol
- Hoge bloeddruk
- Diabetes mellitus
- Aandoening van de hartkleppen (aortaklepvernauwing e.a.)
- Hartritmestoornis of geleidingsstoornis
In sommige gevallen gaat hartkramp samen met hartkloppingen (palpitaties) of een overslaande hartslag (extrasystolen). Men ziet ook nog weleens zwart voor de ogen bij angina pectoris.
Bovengenoemde oorzaken van hartkramp zorgen ervoor dat er onvoldoende zuurstofrijk bloed het hart in kan worden gepompt. Het zuurstoftekort veroorzaakt de krampende en verstikkende gewaarwording.
Symptomen van hartkramp
Hartkramp is op zichzelf een symptoom. Het is namelijk een teken dat het spierweefsel waaruit het hart bestaat te weinig zuurstof aangevoerd krijgen. Toch kent hartkramp ook weer een aantal symptomen. De belangrijkste hiervan zijn als volgt:
- Hevige, bedrukkende pijn op de borst
- Uitstralende pijn naar rug, schouders, armen en/of kaken
- Hevige benauwdheid
- beklemmend gevoel
- Hevig transpireren
- Doodsangst
Let op: als de symptomen van hartkramp langdurig aanhouden, dan kan er sprake zijn van gevaarlijke “instabiele” hartkramp of een hartinfarct. Vaak treedt dan ook misselijkheid, klamheid en transpiratie op. Raadpleeg bij twijfel dus altijd een arts!
Uitlokkende factoren van hartspasmen
Er zijn factoren die de kans op het ontstaan van hartkramp vergroten. De belangrijkste zijn: roken, overgewicht, erfelijkheid, stress, ongezond eten en gebrek aan lichaamsbeweging. Als je lichaam toch al vatbaar is voor angina pectoris, dan kunnen de volgende factoren een aanval van hartkramp uitlokken:
- Zware lichamelijke inspanning
- Hevige emoties
- Overgang van warmte naar extreme kou
- Bedompte, zuurstofarme omgeving
- Extreem stressvolle situaties of periodes
- Zware maaltijden
Bij een rustige, diepe en regelmatige ademhaling krijgt het hart doorgaans weer voldoende zuurstof, waardoor de hartkramp weer verdwijnt.
Hartkramp vaststellen
Als je onverklaarbare pijn op de borst hebt, dan kan je huisarts je doorverwijzen naar een hartspecialist oftewel cardioloog. De cardioloog zal onderzoeken of de pijn rondom je hart al dan niet wordt veroorzaakt door hartkramp. De cardioloog begint doorgaans met een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek. Vervolgens wordt er meestal een inspanningstest met ECG doorlopen.
Als de ECG géén afwijkingen laat zien, dan is de kans op hartkrampen klein. Als de ECG wél afwijkingen laat zien, dan wordt meestal een aanvullende echo, MRI- of CT-scan gedaan voor meer duidelijkheid. Bij risicogevallen wordt soms ook nog een hartkatheterisatie uitgevoerd. Zelfs na al deze onderzoeken kan de oorzaak van de krampachtige pijn op de borst nog altijd onduidelijk blijven.
Hartkramp verhelpen
Of hartkramp überhaupt kan worden behandeld met zelfmedicatie is afhankelijk van de vorm. Men onderscheidt namelijk twee verschillende vormen van hartkramp, namelijk:
1. Stabiele angina pectoris
Een stabiele angina pectoris wordt veroorzaakt door vernauwde kransslagaders. Bij deze vorm treden aanvallen van hartkramp op bij inspanning, emoties, kou en andere uitlokkende factoren. Vanwege de verhoogde inspanning kunnen de nauwe aders niet aan de toenemende zuurstofbehoefte van het hartspierweefsel voldoen.
De stabiele vorm van hartkramp duurt hooguit 20 minuten en verdwijnt langzaam nadat de inspanning wordt gestaakt. Stabiele hartkramp kan worden onderdrukt met medicijnen die je huisarts of cardioloog kan voorschrijven. Veel mensen kampen levenslang met stabiele hartkrampen, zonder dat ze ooit te maken krijgen met een hartinfarct.
2. Onstabiele angina pectoris
Bij een onstabiele angina pectoris treden hartkrampen doorgaans zeer plotseling op, ook in rust. De ernst van de klachten neemt in korte tijd toe en de aanvallen van hartkramp treden zelfs op tijdens de slaap of al zittend op de bank. Zelfmedicatie helpt in dit geval niet om de hartkrampen te verzachten.
Een onstabiele angina pectoris is vaak een directe voorbode van een hartinfarct. Bij onstabiele hartkramp dient men dus direct naar het ziekenhuis te worden overgebracht voor medisch ingrijpen. Een onstabiele angina pectoris komt gelukkig niet zo vaak voor.
Als jouw (vermeende) hartkrampen nog niet zijn onderzocht, dien je direct contact op te nemen met je huisarts!
Hartkramp: behandeling met medicatie
Als je regelmatig last hebt van stabiele hartkrampen, dan zijn er verschillende dingen die je kunt doen. De bekendste medicijnen om stabiele hartkramp te behandelen zijn vaatverwijdende nitraten zoals isosorbidedinitraat of nitroglycerine. Nitraten zijn verkrijgbaar in tabletvorm en als nitraat-spray (“nitrospray”). Enkele voorbeelden van nitraat-medicijnen tegen hartkramp oftewel angina pectoris zijn als volgt:
- Isordil®
- Nitrolingual®
- Nitrostat®
- Estaro®
- Cedocard®
Naast nitraten worden ook nog weleens bloedverdunners (acetylsalicylzuur e.a.), bètablokkers (metoprolol e.a.) en calciumantagonisten (diltiazem e.a.) voorgeschreven bij hartkramp. En in uitzonderlijke gevallen spierverslappers (dantroleen e.a.). In geval van een verhoogd cholesterol, verhoogde bloeddruk of diabetes, dient logischerwijs óók de achterliggende oorzaak van de hartkrampen te worden behandeld.
Je kunt hartkramp eigenhandig helpen tegengaan door niet te roken, gezond en gevarieerd te eten, veelvuldig te bewegen en alcoholgebruik te matigen.
Tot slot
Hartkramp wordt ook wel ‘angina pectoris’ of ‘hartspasme’ genoemd. Het is een hartaandoening waarbij een beklemmende en bedrukkende pijn rond het hart optreedt als gevolg van zuurstofgebrek. In de meeste gevallen ontstaat het zuurstofgebrek – en dus ook de hartkramp – door een verslechterde toevoer van zuurstofrijk bloed via de kransslagaders vanwege aderverkalking.
Heb jij last van hartkrampen of dénk je dat je lijdt aan angina pectoris? Laat hieronder jouw vragen en ervaringen achter…
