Achter je ooglens bevindt zich de ‘glasvochtruimte’ oftewel de ‘glasvochtkamer’. Deze ruimte is in een optimaal gezond oog volledig gevuld met helder glasvocht. Het glasvocht wordt omsloten door een dun vliesje, genaamd het glasvochtmembraan. De volledige glasvochtstructuur wordt tezamen ook wel ‘glasachtig lichaam’ of glasvochtlichaam genoemd. Wanneer je glasvocht oftewel oog-gelei van optimale kwaliteit is, betreft het een heldere, gel-achtige substantie, waardoorheen licht ongehinderd op je netvlies terechtkomt…
Glasvochtveroudering & -vertroebeling
Aan de achterzijde van je oog zit ‘t glasvocht vast aan je netvlies (ter hoogte van de glasvochtbasis). Het netvlies is het lichtgevoelige scherm –helemaal achterin je oog– dat de binnenwand van de oogbol bekleedt. Naarmate je ouder wordt, vult het glasvocht niet langer de gehele inhoud van de oogbol op. Bovendien verandert in de loop der jaren de samenstelling van je glasvocht. Het glasvocht zal (meestal vanaf 50- à 60-jarige leeftijd) langzaamaan afnemen en vertroebelen.
In ’t kort bestaan ‘dingetjes’ in je glasvocht onderverdeeld in twee groepen, namelijk:
- Vervuilingen of vuiltjes in je glasvocht; deze staan ook wel bekend als glasvochttroebelingen of ‘floaters’; deze bestaan o.a. uit rondzwevende proteïnestructuren, vettigheid/cholesterol, calcium, cellulaire restmaterialen en minuscule bloedrestjes
- Synchysis: er doet zich een voortschrijdende toename voor van onopgevulde vervloeide plekjes (ledigheden c.q. bubbeltjes) in je glasvocht; dit worden ook wel glasvochtruimten of ‘pockets’ genoemd
Hoe helder of troebel je glasvocht is, bepaalt mede de reikwijdte van je zicht en de kwaliteit c.q. scherpte van je blikveld.
Vuiltjes + belletjes in je glasvocht…
Naarmate je ouder wordt verandert je glasvocht. De geleimassa vervloeit, waardoor het glasvochtig lichaam krimpt, de vertroebelingen dichter bijeen worden gedrukt en de concentratie ervan toeneemt. Je ziet dus steeds méér floaters op één en hetzelfde oppervlak; niet doordat het aantal troebelheden toeneemt, maar doordat de hoeveelheid glasvocht afneemt.
Een krimpend glasvochtlichaam gaat bovendien aan je netvlies trekken. Op den duur kan het glasvochtig lichaam zelfs loskomen van je netvlies; hierdoor kun je plots véél meer last krijgen van floaters en pockets. De onregelmatigheden in je blikveld worden dan niet alleen geconcentreerder maar tevens beweeglijker. Bij een glasvochtloslating worden daarenboven de randen van het glasvochtmembraan zichtbaar, waardoor er ineens méér rommel in het oog lijkt rond te drijven c.q. zweven.
Er bestaat een grote variatie voor wat betreft mogelijke omvang, aantallen en vormen van floaters en pockets. De mate waarin mensen klachten ondervinden aan glasvochtvertroebelingen is vooral afhankelijk van het aantal floaters dat wordt waargenomen en de grootte ervan. Bovendien zijn de plek waarop ze te zien zijn en de frequentie waarmee je ze ziet van belang. Zo zijn statische (niet bewegende) imperfecties in je glasvocht extra vervelend omdat ze continu je blikveld kunnen verstoren.
Overigens bestaat er zelfs in kerngezonde ogen een grote variatie v.w.b. de helderheid van glasvocht; bij de één bevat het glasvocht nauwelijks onregelmatigheden, bij de ander zit het glasvocht boordevol strengetjes en wolkjes in allerlei soorten, maten en vormen.
Oorzaken van troebel & vervuild glasvocht
Er zijn talloze mogelijke oorzaken die ervoor kunnen zorgen dat je glasvocht in helderheid afneemt en dat er vlokjes in het glasvocht terechtkomen, waardoor er optische vlekjes ontstaan. De belangrijkste factoren die een rol spelen in glasvochtvertroebeling en aanverwante glasvochtproblematiek zijn als volgt:
- Het natuurlijke verouderingsbeloop van het glasvocht: met de loop der jaren neemt de elasticiteit van de collageenvezels in het glasvocht simpelweg af.
- De vezels in je glasvocht worden deels afgebroken onder invloed van allerlei reactieprocessen, waaronder fragmentatie, aggregatie, fibrillatie, condensatie en oxidatie…
- Syneresis: verdikking c.q. indikking c.q. verdichting van ’t glasvochtig lichaam doordat er vocht uit de extracellulaire glasvochtmatrix verdwijnt.
- Rond het 50e à 60e levensjaar gaat je glasvocht vervloeien; de (micro)moleculaire structuur van het glasvocht verandert, waardoor diverse pockets met vervloeid waterig glasvocht ontstaan.
- Zijn er naast vlekken óók lichtflitsen in het zichtveld aanwezig, dan kan dit wijzen op een netvliesprobleem (loslating, scheuring, klieving e.a.); in zo’n geval is doorgaans oogheelkundig onderzoek vereist.
- Een inwendige oogontsteking (uveïtis) kan bewegende vlekjes in je blikveld teweegbrengen.
- Door suikerziekte oftewel diabetes mellitus kan bloed in het glasvocht terechtkomen, waardoor je vlekken gaat zien; dit kan zelfs plotseling gebeuren (diabetische retinopathie).
- Door een ongeval (klap, stoot of bal tegen het oog) kan een glasvochtbloeding optreden die zich manifesteert als een rode wolk of zwerm spikkeltjes in het blikveld. Het gaat hierbij dus om minuscule bloeddruppeltjes in je glasvocht.
- Glasvochttroebelingen kunnen ontstaan door cross-linking c.q. netwerkvorming c.q. samenklontering van collageenvezels in je glasvocht.
- Of ten gevolge van schade door vrije zuurstofradicalen.
- Cholesterolosis veroorzaakt geelwitte of goudkleurige cholesterolkristallen in je glasvocht.
- In geval van asteroïde hyalopathie bevinden zich calcium-bevattende vetten (fosfolipiden) in je glasvocht.
Zijn glasvocht-floaters gevaarlijk?
Meestal zijn floaters onschuldig, maar in bepaalde gevallen kunnen ze gerelateerd zijn aan een oogziekte. Dit is hoofdzakelijk aan de orde als er aanvullende symptomen en ontstekingsverschijnselen optreden, waaronder:
- Een rode oogbol of rood dooraderd oog
- Verminderd zicht (wazig zien)
- Pijnlijke lichtschuwheid (dus oogpijn bij lichtinval)
- Afname van algehele helderheid
Soms wordt het acuut/plotseling optreden van grote hoeveelheden of zelfs ‘zwermen’ floaters waargenomen. Het gaat dan meestal om zwarte of rode stipjes c.q. stippeltjes ten gevolge van een glasvochtbloeding…
Behandeling van glasvochttroebelingen
Maar al te vaak worden troebelheidjes in je glasvocht vanzelf kleiner. Op den duur kunnen ze zelfs volledig oplossen. Als je daarentegen veel last blijft ondervinden aan bepaalde glasvocht-floaters spreekt men ook wel van DVS (Degenerative Vitreous Syndrome) en kan er in bepaalde gevallen tot behandeling worden overgegaan.
In veruit de meeste gevallen bestaat de behandeling van ‘mouches volantes’ uit operatieve verwijdering van de troebelheden. Het glasvocht wordt operatief verwijderd middels een vitrectomie; dit is een oogheelkundige glasvochtoperatie waarbij zo veel mogelijk glasvocht wordt verwijderd en vervangen door een speciale exogene vloeistof. Een vitrectomie duurt ongeveer 15 tot 30 minuten onder lokale verdoving. (bron)
Er wordt ook nog weleens gesproken over laserbehandelingen om floaters in je glasvocht te verhelpen, maar in de praktijk leidt dit maar al te vaak tot verschuiving van de glasvochttroebelingen. De troebelingen worden in ieder geval niet verwijderd met een laser.
Glasvochtloslating door trekkracht
In de loop der tijd wordt je glasvochtruimte steeds groter; bovendien ontstaan er steeds meer vervloeide glasvochtruimten (pockets) en steeds meer samenklontering van collageenvezels. Al met al verandert de structuur van je glasvocht en neemt de elasticiteit ervan steeds verder af, waardoor het glasvocht steeds minder rekbaar wordt en steeds harder aan je netvlies gaat trekken. De verbinding tussen glasvocht en netvlies wordt zwakker en uiteindelijk kan je glasvocht zelfs losraken; deels of volledig. Tegelijkertijd kan er ook een scheurtje in je netvlies oftewel netvliesscheur ontstaan. Indien door de scheuring een bloedvaatje wordt beschadigd, kan er tevens een glasvochtbloeding optreden.
Je glasvocht kan plotsklaps enorm vervuild raken ten gevolge van een glasvochtloslating. Je ervaart dan ineens een extreme toename van sliertjes, stipjes en vlekjes in één van beide ogen. Een glasvochtloslating betekent dat het glasvochtig lichaam –wat ter hoogte van de glasvochtbasis verankerd is aan je netvlies– gedeeltelijk loskomt. Dit fenomeen staat ook wel bekend als:
- Achterste glasvochtloslating (AGVL)
- Glasvochtcollaps (syneresis)
- ‘Posterior Vitreous Detachment’ (PVD)
Voldoende oogrust en het dragen van een fatsoenlijke bril of contactlenzen bij bijziendheid zou kunnen bijdragen aan de voorkoming van glasvochtproblemen van je ogen.
Oorzaak & gevolg van achterste glasvochtloslating (AGVL)
Een achterste glasvochtloslating begint doorgaans met een vlakke splitsing tussen glasvochtig membraan en netvlies ten gevolge van ouderdom of ernstige bijziendheid. Deze vroege fase van AGVL kan jaren duren en veroorzaakt meestal geen klachten. Naarmate deze situatie voortsleept, zal het glasvocht op den duur verder losscheuren van de oogzenuw… Uiteindelijk volgt een complete c.q. volledige glasvochtloslating. Er kan echter ook een acute glasvochtloslating optreden, bijvoorbeeld door een ongeval, oogoperatie, inwendige oogontsteking of bal tegen het oog. De symptomen van een glasvochtloslating zijn als volgt:
- Een spinnenwebstructuur zien die zich ín je oog bevindt
- Een plotselinge toename van zwevende glasvocht-floaters
- Lichtflitsen in je oog waarnemen
- Verminderd zicht door troebel gezichtsveld
De kláchten van een glasvochtloslating treden in veruit de meeste gevallen wél acuut op, dus van het ene op het andere moment. Je ziet dan ineens troebelingen, vlekken, stippen of een waas in je gezichtsveld.
Na het vervloeien van het glasvocht kan er water door de cortex sijpelen en achter het achterste glasvochtmembraan (AGM) terechtkomen. Uiteindelijk kan glasvocht volledig in elkaar zakken en zelfs verschrompelen. (bron)
Rode of zwarte spikkels door glasvochtbloeding
Naarmate je glasvocht krimpt en loskomt van je netvlies kan er in bepaalde gevallen een gaatje in het netvlies ontstaan en/of een klein vloedvaatje scheuren. Hierbij kan soms een bloeding optreden die zich veelal uit als kleine vlekjes in het gezichtsveld. Het waarnemen van rode stipjes of vlokjes voor je ogen duidt in de meeste gevallen dus op minuscule bloeddruppeltjes. Deze indicatie kan variëren van minuscule rode stipjes tot ietwat grotere rode vlekjes of een volledig rood doorbloed oog.
Rode puntjes/spikkeltjes in je blikveld kunnen duiden op een glasvochtbloeding; dit houdt in dat er bloed in het glasvocht lekt. Dit is in ongeveer 50% van alle gevallen het gevolg van proliferatieve diabetische retinopathie: een stadium van diabetes mellitus oftewel suikerziekte. Maar soms ook door een achterste glasvochtloslating, al dan niet met netvliesscheur.
Als de visuele waarneming van minuscule bloeddruppeltjes óók nog eens gepaard gaat met lichtflitsen of het optrekken of neerdalen van een donkergrijs ‘gordijn’, dan kan er sprake zijn van een volledig gespleten netvlies of netvliesloslating. Óf een aandoening van de oogzenuw. Tot slot kan een glasvochtbloeding gerelateerd zijn aan een bloedvatafsluiting, bloedvatnieuwvorming, netvliesslijtage of impact/ongevallen. Neem bij (vermoeden van) élk van bovenstaande gevallen direct contact op met je huisarts.
Let op: het gaatje in het netvlies kan soms het begin zijn van een netvliesloslating. In sommige van bovengenoemde situaties kunnen floaters overigens óók worden veroorzaakt door uveïtis: een (steriele oogontsteking) of een bacteriële of virale ooginfectie.
Tot slot
Indien zich troebelingen voordoen in je glasvocht werpen deze een schaduw op je netvlies. Ook wanneer het glasvocht wat minder transparant wordt, kunnen vezels in het eigen oog worden waargenomen, wat ook wel ‘myodesopsie’ wordt genoemd. Zulke vezelachtige structuren zijn met name zichtbaar op een effen & lichte achtergrond zoals een wit vel papier of een helderblauwe lucht.
Men ervaart glasvochttroebelingen veelal als stippeltjes, spinnenwebjes, kronkeltjes, lijntjes, cirkeltjes etc. in je blikveld Ze worden ook wel ‘floaters’ (drijvers) of ‘mouches volantes’ (vliegende mugjes) genoemd. Glasvochttroebelingen bevinden zich dus ín je oog, áchter je ooglens. Ze manifesteren zich doorgaans als kleine vastzittende of traag voorbij zwevende vormpjes, figuurtjes en frutseltjes.
Glasvochttroebelingen zijn een natuurlijk gevolg van het verouderingsproces, maar kunnen ook het gevolg zijn van gezondheidsproblemen. Hoe dan ook wordt je glasvocht naarmate je leeftijd vordert een steeds minder heldere substantie met steeds meer onzuiverheden. Je glasvocht wordt in elk geval steeds minder doorzichtig, waardoor de vezels in het eigen oog steeds beter zichtbaar worden.
Je glasvocht ligt normaliter tegen je netvlies aan en zit ter hoogte van de maximale bolling van je oog vast aan je netvlies. Naarmate je ouder wordt, vervloeit, verdicht en slinkt je glasvocht. Zodoende kan je achterste glasvochtmembraan op een gegeven moment loskomen van het netvlies en in elkaar zakken, totdat het enkel nog vastzit aan de glasvochtbasis. Een dergelijke achterste glasvochtloslating kan zich in bepaalde gevallen ontwikkelen tot glasvochtbloedingen, netvliesscheuren of netvliesloslating.
Heb jij ervaring met glasvochtproblemen van het oog zoals pockets, floaters, bloedingen of loslating? Deel hieronder jouw vragen en bevindingen m.b.t. glasvochttroebeling, glasvochtloslating & glasvochtbloeding…
