Scheel kijken, scheelzien, scheelheid, loensen oftewel strabisme is een afwijking van de stand van de ogen waardoor ieder oog zich op een ander punt richt. Wanneer beide ogen niet op hetzelfde punt worden gericht, kan een zogenoemd dubbelbeeld ontstaan. In de meeste gevallen is het één van beide ogen dat wegdraait; in enkele gevallen is scheel kijken of scheelzien alternerend van aard en wijkt soms het ene, soms het andere oog af.
Men onderscheidt de volgende vormen van scheel kijken of scheelzien:
- Esotropie (convergent strabisme): oog draait naar binnen
- Exotropie (divergent strabisme): oog draait naar buiten
- Hypertropie (hoogstand): oog draait naar boven
- Hypotropie (laagstand): oog draait naar beneden
Wanneer ontstaat scheel kijken of scheelzien?
Scheel kijken of scheelzien ontstaat doorgaans op zeer jonge leeftijd en komt voor bij 2 tot 3 procent van alle kinderen. Het kan hierbij om een aangeboren afwijking gaan, maar ook optreden tijdens de kinderjaren. Bij baby’s is vaak sprake van pseudo-strabisme ofwel een schijnvorm van scheel kijken; omdat baby’s een relatief brede neusrug hebben, lijkt het alsof de ogen naar binnen draaien.
In het geval van erfelijke aanleg of familiaire voorgeschiedenis voor scheel kijken, is het risico op aanhoudend scheelzien relatief groot. Aangeboren scheelheid die zich continu openbaart vraagt om vroegtijdige behandeling. Voor incidenteel maar aanhoudend scheelzien na 9 maanden geldt hetzelfde.
Oorzaken van strabisme c.q. scheelheid
Scheelheid (scheel kijken of scheelzien) is veelal aangeboren. Wanneer scheelzien pas na 12 maanden ontstaat zijn dit mogelijke oorzaken:
- Verziendheid
- Oogspierverlamming of verminderde sturing van de oogspieren
- Verstoorde bezenuwing van de oogspieren
- Neurologische aandoening & hersenbeschadiging
- Diabetes
- Zenuwaantasting door zuurstoftekort
- Hersenbloeding
- Beschadiging van de oogkas
- Schildklierproblemen
Gerectificeerd scheelzien op kinderleeftijd kan bij volwassenen alsnog aanleiding geven tot het wegdraaien van één oog.
Scheelzien verhelpen of voorkomen
Bij scheel kijken of scheelzien dient doorgaans zo snel mogelijk te worden ingegrepen. Zodoende kan het risico op een lui oog (amblyopie) of onherstelbare zwakzichtigheid worden beperkt. Scheelheid kan ook een symptoom zijn van een onderliggende oogziekte. Bij scheel kijken of scheelzien kan uitsluitend de volgende handeling dienstdoen:
• Oogspieroperatie waarbij de oogspieren verzwakt of versterkt worden door ze te verplaatsen of in te korten.
Bij een oogspieroperatie op latere leeftijd is het belangrijk de mogelijke baten tegen de risico’s af te wegen. Soms zijn de hersenen zo goed aangepast aan de huidige oogstand dat de operatie tot zichtafwijkingen kan leiden.
