Koorts, ook wel bekend als febris of pyrexie, is een verhoging van de gangbare gemiddelde kerntemperatuur van het lichaam. Koorts is het gevolg van een verhoogde instelling van de interne thermostaat en is meestal het directe of indirecte gevolg van een bacteriële of virale infectie of vergiftiging.
Lichaamstemperatuur (kerntemperatuur)
Bij een normaal bioritme is de gangbare menselijke lichaamstemperatuur:
- Plusminus 37,0°C gedurende de dag
- Plusminus 35,5°C ’s nachts tussen 03.00 uur en 05.00 uur
- Plusminus 37,5°C ‘s middags tussen 15.00 uur en 17.00 uur
Zwangerschap en schommelingen in de hormoonhuishouding kunnen dit bioritme verstoren. Zo kan een plotselinge verhoging van de lichaamstemperatuur met 0,5°C wijzen op het aanbreken van de vruchtbare fase van de menstruele cyclus.
Waar is koorts goed voor?
Koorts is een natuurlijk beschermingsmechanisme dat het menselijk lichaam helpt om bacteriële en virale infecties te onderdrukken en heeft dus een zeer nuttige functie. We onderscheiden verhoging (subfebriele verhoging van de kerntemperatuur) en febris:
- Een lichaamstemperatuurstijging tot 37,9°C noemen we subfebriele verhoging.
- En een lichaamstemperatuurstijging van 38,0°C of hoger noemen we febris / koorts.
Het menselijk lichaam kan virussen en bacteriën beter bestrijden bij een hoge kerntemperatuur en zet de interne thermostaat in de hersenen (hypothalamus) daarom hoger. Een hoge lichaamstemperatuur:
- Versnelt de stofwisseling (metabolisme)
- Voert het hartritme c.q. de hartslagfrequentie op
- Bevordert de bloedsomloop
Door bovengenoemde factoren kan het immuunsysteem sneller en efficiënter zijn werk doen. Hierdoor:
- Treedt sneller herstel op van aangetaste cellen
- Worden bacteriën sneller gedood en afgevoerd
Weetjes over koorts
- Febriele temperatuurverhoging kan worden onderdrukt met koortsremmers (antipyretica) zoals paracetamol, maar zolang je je niet ziek voelt kun je febris beter zijn werk laten doen.
- Hele hoge koorts kan schade veroorzaken. Wanneer de lichaamstemperatuur boven de 42°C stijgt, ga je dood door het uiteenvallen van lichaamseiwitten (proteïnen).
- Pyrexie kan gepaard gaan met ijlen, aanvallen van nachtzweten, koortsdromen en hallucinaties.
- De rectale ofwel anale temperatuurmeting wordt als de betrouwbaarste graadmeter voor de daadwerkelijke kerntemperatuur gezien. Een temperatuurmeting in het oor of onder de tong is meestal minder accuraat.
- Omdat je bij een hoge temperatuur veel vocht verliest, is het belangrijk om bij koorts veel water te drinken.
- Meestal heeft het lichaam het bij het rechte eind en treedt koorts op om een bacterie of virus te bestrijden, maar soms raakt de thermostaat van slag door een kleine beschadiging van de hersenen (hypothalamus) zelf.
Zijn er vragen, opmerkingen, ervaringen of bevindingen ten aanzien van lichaamstemperatuurverhoging of koorts die je met Gezondr wilt delen? Laat ze achter in een berichtje hieronder!
25 comments
Yvonne
29 januari 2022Ik ben al jaren op zoek naar de reden waarom koorts krijg bij inspanning, tot wel 38.6. Niemand kan het me vertellen. Ben bij veel artsen geweest, heb ook onderzoek gehad naar Sjögren Syndrom, incl biopsie. Kwam allemaal niks uit. Maar deze koorts wordt bijna ondraaglijk als het zomer is. Kan eigenlijk niet veel dan. Werken moet ik dan wel maar verder sluit ik me op in een redelijk koel huis.
Wie herkent dit?
Yvonne
egos
13 juni 2018In mijn zoektocht naar wetenschappelijke info m.b.t. het fenomeen koorts, struikel ik over de verscheidenheid aan gegevens. Koorts zou, zoals ik hier ook lees, boven 38°C ontstaan. Er zijn echter ook andere opvattingen, namelijk: > 38,3°C en > 38,5°C. Omdat koorts in ziekenhuizen altijd tympaan (via het oor) wordt gemeten, is het rectaal 0,5 graad hoger en gaan velen uit van > 38°C. Verder kom ik er niet achter wat nu de feitelijke oorzaak is van het hoger instellen van het setpoint in de hypothalamus. Volgens mij zijn dit uitsluitend de endogene pyrogenen: de cytokines van het immuunsysteem, omdat ziekteverwekkers niet goed tegen een hogere kerntemperatuur kunnen. Dit is eigenlijk logisch. Virussen scheiden geen toxines uit en de meeste bacteriestammen zijn ook niet bestand tegen de hogere temperatuur. Of is wetenschappelijk aangetoond dat er toch bacteriën zijn die pyrogene stoffen uitscheiden, die het setpoint hoger kunnen instellen (zoals in een van de reacties van Paul wordt gesteld), omdat ze daar goed bij gedijen? Vreemd dat de cytokines, ter bescherming, hetzelfde doen dan deze bacteriën, die zich dan lekker kunnen vermenigvuldigen.
Sterre
30 maart 2018Nou dat ztaat lekker bot… dan va je duid… suppressie ik leef nog ????
Sterre
30 maart 2018Uhm het heeft me zo te zien wel de diepgriep gegeven ????
Paul
31 maart 2018Ik volg je niet. :?
Sterre
31 maart 2018Nou paul dat begrijp ik nou niet ???????? wat beroerd geschreven he haha maar helaas kan ik mijn teksten niet corrigeren als die eenmaal verzonden zijn (hint hint hint voor de beheerders).. Zie je gelijk weer wat koorts en tikken op een smartphone doet met een mens haha. gelukkig reed ik niet ook nog eens in een auto ofzo dat zou rampzalig geweest zijn haha. Wat ik schreef was: ” dat het nogal bot geschreven is, dat je boven de 42 graden dood gaat. Suprise ik leef nog ????’. Het menselijk lichaam kan tot 43 /44 graden echter boven de 42 begint wel vaak ‘onherstelbare’ schade op te treden aan organen en bindweefsel. ( wat ‘kan’ leiden tot de dood). Dat klinkt iets minder drastisch Paul ???????? Helaas zelf een Sepsis gehad waarbij de tempratuur binnen 2 uur van 36° naar 41.5° graden ging. het enige wat ik dacht is waarom is het nou zo koud. 3 truien en de verwarming controleren maakte geen verschil. Tot ik dacht ik ga maar even liggen met een dekentje over me heen. Inplaats van “warm” worden. Lag ik te klappertanden en kwam ik telkens zo’n 10 cm los van de bank door gestuiter van de ‘kou’. Al snel kwam de huisarts gevolgd door een ambulance. Bij aankomst in het ziekenhuis had ik een temp. Van ver in de 42°. Tijdens de eerste dagen in het ziekenhuis kwamen het klappertanden en het koude rillen (stuiteren) geregeld terug. Waarbij mijn temp steeds weer in de 42° graden kwam. Maar ik heb gewonnen ???? Helaas heb ik sinds de Sepsis geregeld hoge koorts die gelukkig onder de 41° graden blijft. Ze zijn nog aan uitzoeken waar dit door komt. Waarschijnlijk komt het toch door schade als gevolg van de hoge temp. Wijze les die ik geleerd heb is dat je bij koorts je warmte kwijt moet kunnen(al heb je het koud en lig je te rillen) uit die kleren! ik wist dit niet( maarja ik wist ook niet dat ik koorts had hahaha).
Paul
2 april 2018Ik snap dat mijn bewoording in bovenstaand artikel behoorlijk cru op mensen kan overkomen, maar dat is doelbewust. De noodzaak om tot behoedzaamheid te manen, vind ik in geval van zéér hoge koorts namelijk beduidend belangrijker dan fijngevoeligheid uitdrukken. Ikzelf heb eveneens diepgaande ervaring met een sepsis (bloedinfectie / bloedvergiftiging). Toen ik in het vliegtuig vanuit Sri Lanka terug naar huis zat, begon mijn kerntemperatuur op te lopen en toen ik eenmaal thuis was, hallucineerde ik en wist ik niet meer waar ik het moest zoeken. In eerste instantie vermoedde men dengue, vervolgens malaria. Na enkele dagen vond men een zeldzame c.q. onbekende bacterie in mijn (uit voorzorg gemaakte) bloedkweken terug, waarvan men nog altijd niet weet hoe die in mijn bloedbaan terecht is gekomen. Zou ik een dagje later terug zijn gekomen van vakantie, dan in ieder geval niet levend, aldus de tropenarts en internist-infectioloog. Ook ik heb nog weken na de antibiotica-infuzen last gehouden van zeer hoge koorts en aanvallen van nachtzweten. En of mijn lichaam zich ooit voor de volle 100% herstelt, is onwaarschijnlijk. Hoe hoog mijn temperatuur destijds is opgelopen, durf ik niet te zeggen, maar ik weet wel dat het de extreme koorts was die mij ertoe heeft bewogen nét op tijd bij de huisarts aan de bel te trekken. Dus vandaar: een gewaarschuwd mens telt voor twee, dus liever iets te cru dan iets te lauw. ;) Heel veel sterkte met je herstel en heel veel beterschap toegewenst!
sunshine
4 februari 2017Ik heb sinds 2 jaar dagelijks een lichaamstemperatuur van 38.5 tot 38.8 zodra ik lichte bezigheden doe, trap op en af of even met de hond een blokje om, te veel om op te noemen. Al tig keren naar de huisarts geweest, maar die neemt mij niet serieus omdat ik geen medicijnen aanneem!!! Ik wil eerst een onderzoek dat mij kan zeggen waarvoor ik die medicijnen nodig heb, ik wil graag de oorzaak van mijn klachten weten! De dokter laat het hierbij en zoekt mijn klacht niet verder uit…
Paul
4 februari 2017Beste Sunshine, Onlangs heb ik iemand nog uitgebreid geprobeerd wegwijs te maken in de mogelijke oorzaken van (recidiverende) koorts(aanvallen), onder een artikel over veelvuldig ‘ziekzijn’… De belangrijkste oorzaken van koorts zonder aanvullende klachten en bijverschijnselen zijn voor zover ik weet stoornissen in de lichamelijke temperatuurhuishouding, gerelateerd aan schildklier en/of hypothalamus… Ik ben zeer benieuwd naar welke medicamenten je huisarts je wil voorschrijven en met welk doel… Gaat het hier wellicht om schildkliermedicijnen t.a.v. een te snel werkende schildklier en heeft men daar voorafgaand je schildklierwaarden gecontroleerd middels een bloedwaardebepaling? Of gaat het om totaal andersoortige medicatie? Groeten, Paul
sunshine
5 februari 2017hoi Paul bedankt voor je reactie . mijn schildklier was goed , mijn dokter geef aan dat hij de oorzaak niet weet , en voor mijn klachten i.v.m. bijkomende pijn wilt hij wel medicijnen voorschrijven , maar mijn symptomen van meerdere klachten weet hij gewoon geen raad mee ! en ook niet naar wie hij mij moet doorsturen , ik ben sinds een maand of 8 niet meer naar hem toegegaan omdat hij mij niet serieus neemt . ik geef ook al 2 jaar aan dat ik veel pijn heb ik mijn botten en gewrichten , een veel te snelle polsslag heb en geen goede nachtrust heb en geen eetlust en daarbij meerdere klachten benoem , ik had het op papier gezet omdat hij alleen 10 minuten afspraken heeft , maar ook toen nam hij mij niet serieus .
Ger
24 september 2017Ga naar pre scan toe.binnen 1 dag heel je.lichaam gecheckt..en niet naar zo’n paracetamol voor schrijver. En van wat denk je er zelf van type. Sterkte
divana
22 maart 2016hoi bedankt voor je reactie, ja mijn huisarts zegt dat, nu na 2 jaar was ik het zat, dat ze altijd ziek is en alles mist op school ze mocht bloed prikken is pfeiffer uit gekomen in het ziekenhuis maar dat verklaart niet telkens die hoge koorts bij haar. ze hebben nu weer 6 buisjes bloed afgenomen voor verder onderzoek, hoop dat daar echt iets uit komt. want het is echt sneu ze ligt nu weer vanaf donderdag al op de bank met koorts, eerst werd ze ziek en verdween het weer maar nu blijft ze er in hangen vanaf januari al
divana
22 maart 2016nou ik heb ook wel een vraag mij dochter heeft vanaf 2 jaar heel vaak koorts zeker een keer in de maand en dan wel 43 graden is normaal bij haar zeggen ze nou dat lijkt mij sterk toch?
Paul
22 maart 2016In principe kunnen kinderen gemakkelijker hogere lichaamstemperaturen verdragen dan volwassenen. Koorts op zichzelf zal de hersenen van een kind niet snel beschadigen, maar dat betekent absoluut NIET dat een lichaamstemperatuur van 43 graden onder jonge kinderen “normaal” is! Het is en blijft zeer hoge koorts, met mogelijkerwijs schadelijke gevolgen. Chemische reacties in het lichaam worden namelijk met zo’n 120% verhoogd voor iedere graad lichaamstemperatuurstijging… Zulke hoge koorts moet dan ook eigenlijk een onderliggende oorzaak hebben. Zeer vreemd dat men dat dit als “normaal” wordt afgedaan. Is het je huisarts die dit beweert? Is je dochtertje al eens doorverwezen naar een specialist? En ervaart je dochtertje naast de koorts / pyrexia eigenlijk ook nog andere klachten of symptomen?
tremus
10 maart 2014graag wil ik reageren volgens mij krijg je koorts pas als je inmumsysteem niet alle bacterie of virus heeft gedood de eerste aanval en omdat je lichaam een tweede aanval moeten inzetten daar door krijg je koorts om dat je lichaam verzwakt is van de eerste aanval op de virus/ bacterie dus koorts krijg je pas als je de bacterie .virus niet had kunnen bestrijden dus koorts krijgen is een teken van zwakte net als babys dat vaak krijg groetjessssssssss
Paul
10 maart 2014Beste Tremus, Iets dergelijks behoort inderdaad tot de mogelijkheden, maar dat hoeft voor zover ik weet niet per se. Koorts is in elk geval een door ziekte of infectie veroorzaakte verhoging van de kerntemperatuur. Dit fenomeen kan worden opgevat als beschermingsmechanisme tegen ziekteverwekkers (een verhoogde lichaamstemperatuur versnelt namelijk je metabolisme, hartritme en bloedsomloop, waardoor er een sneller herstel van aangetaste cellen/weefsels kan optreden; bovendien worden door de snellere bloedsomloop meer immuun-antistoffen aangevoerd richting aangedane cellen/weefsels en afvalstoffen afgevoerd richting lymfesysteem), maar ook als manier van pathogene bacteriën om het afweersysteem te omzeilen (koorts kan namelijk óók worden opgewekt door bacteriën zélf (middels pyrogenen) waardoor zij zich sneller kunnen vermenigvuldigen en zodoende het afweersysteem kunnen ontlopen). Koorts kan dus een natuurlijk beschermingsmechanisme zijn, maar dat is niet per definitie het geval. Overigens is er bij een bacteriële en/of virale infectie niet per se sprake van afzonderlijke ‘aanvallen’ zoals je deze beschrijft. Maar misschien begrijp ik je verkeerd… Groeten, Paul
Vero
22 november 2013Hey Paul, Bedankt voor je reactie! Ik heb nog eens in het NHG handboek Koorts gekeken. Wat jij zegt klopt, ook dat we het nog niet helemaal weten. Er staat ook dat het gebruik van medicatie die de temperatuursverhoging afremt, zoals paracetamol niet de ziekteduur verlengt. Dus ondanks de voordelen van koorts, lijkt het afremmen ervan niet zo erg. Voor de geïnteresseerden, het handboek is ongeveer de eerste hit op Google en gemakkelijk te begrijpen. Ook erg duidelijk en gemakkelijk te begrijpen zijn de NHG (Nederlands huisartsen genootschap) patiëntenbrieven. Ik wil je overigens wel helpen met het updaten.
Paul
22 november 2013Beste Vero, Heel erg bedankt voor je reactie. NHG en Artsennet zijn website die ikzelf ook regelmatig raadpleeg; erg handig inderdaad! Aanvullende informatie en updates zijn altijd welkom, die kun je achterlaten in een reactie of naar info[at]gezondr.nl. Ik heb je e-mailadres trouwens uit je reactie verwijderd om te voorkomen dat je binnenkort wordt geterroriseerd door spambots. :P Nogmaals bedankt! Groeten, Paul
Vero
21 november 2013Grappig, volgens mij geneeskunde master tentamens verminderd koorts de ziekteduur bij bacteriële infecties juist niet. Voor achtegrondinfo: meeste stof uit deze toets is gebaseerd op Clinical Medicine.
Paul
21 november 2013Beste Vero, Het zou kunnen kloppen wat je zegt. Dit artikel is alweer een aantal jaartjes oud en dient te worden herzien. Toch is de medische wetenschap het nog altijd niet eens over de biologische functie van koorts. Destijds gingen artsen er steeds meer van uit dat koorts een aanpassings- en verdedigingsreactie is van het lichaam op een bedreigende infectie. Koorts zou namelijk zorgen voor een ongunstig levensklimaat voor verscheidene ziektekiemen (bacteriën, virussen, parasieten e.a.). Koorts leek daarnaast de activiteit van het afweersysteem te verhogen. Glucose is een uitstekende voedingsbodem voor bacteriën, maar bij koorts zou deze energiebron grotendeels worden afgesloten; daarnaast daalt de eetlust bij koorts, waardoor de beschikbaarheid van glucose verder afneemt. Ook maakt koorts erg slaperig, waardoor de vraag van de spieren naar glucose nogmaals wordt beperkt. Tot slot produceert de lever tijdens koortspieken stoffen die de vermenigvuldiging van een heleboel ziektekiemen zouden kunnen dwarsbomen. Hoe de medische wetenschap hier inmiddels tegenover staat weet ik niet precies. Misschien dat jij meer licht op de situatie kan werpen? Bij voorbaat dank en met vriendelijke groet, Paul
cynthia
27 juni 2013Ik heb steeds een temperatuur van 35. Is dit niet raar?
henk v.
17 juni 2013Ik heb geen verhoging meer, maar lig ’s nachts nog wel te zweten. Wat is daar de functie van?
Paul
17 juni 2013Als er sprake is van nachtzweten terwijl er geen reden is tot afkoeling van je lichaam, dan is de zweetaanval het gevolg van een stoornis c.q. storing in je lichaam. Het zweten heeft dan geen nut, geen reden en geen functie, maar is simpelweg het (afwijkende) gevolg van een abnormaliteit in je lichaam. Vooral infecties kunnen aanvallen van nachtzweten veroorzaken; denk maar eens aan bacteriële (bloed)infecties en virale infecties. Maar ook bepaalde medicijnen en hormonale pieken en dalen (bijvoorbeeld tijdens de overgang). Als er vooraf sprake was van koorts, verdwijnen de nachtelijke zweetaanvallen doorgaans binnen enkele weken nadat de koortsaanvallen zijn gestopt.
Els V.
22 december 2009Ik heb bijna constant een lichaamstemperatuur van 35,8°C, regelmatig koude rillingen en dan opeens een hogere temperatuur van 36,5°C. Wat kan de reden zijn van deze lage lichaamstemperatuur en kan er iets aan gedaan worden?
Es
16 november 2012Heb dit ook gehad, ijzertabletten hielpen hierbij