Iedere hartslag wordt uitgelokt door een elektrische prikkel. Deze prikkel ontstaat in de SA-knoop, in de achterwand van de rechter hartboezem. Vandaar wordt de prikkel doorgeleid naar de AV-knoop die zich in het tussenschot tussen beide hartboezems en hartkamers bevindt.

Via de AV-knoop loopt de prikkel naar de AV-bundel ofwel ‘Bundel van His’. De Bundel van His vertakt zich in twee bundeltakken, namelijk de ‘linkerbundeltak’ en de ‘rechterbundeltak’. De bundeltakken moeten de sinusprikkel naar respectievelijk de rechter- en de linkerhartkamer doorgeleiden.

1. Wat is een bundeltakblok?

Als de prikkel wel in de bundeltak aankomt, maar er niet aan de kamerkant uitkomt, spreekt men van een bundeltakblok. Men onderscheidt logischerwijs een:

  • Rechterbundeltakblok (RBTB)
  • Linkerbundeltakblok (LBTB)

Een rechterbundeltakblok komt relatief vaak voor en wordt doorgaans  per toeval ontdekt op een hartfilmpje. Een linkerbundeltakblok wijst echter vaak op een achterliggende hartaandoening. Naast links en rechts onderscheidt men een:

  • Compleet bundeltakblok
  • Incompleet bundeltakblok

Een incompleet bundeltakblok zorgt voor een vertraging van de prikkelgeleiding. Een complete bundeltakblok zorgt ervoor dat de prikkel helemaal niet wordt doorgegeven. In beide gevallen kunnen levensbedreigende hartritmestoornissen ontstaan.

2. Oorzaken van een linkerbundeltakblok (LBTB)

Een linkerbundeltakblok wordt meestal veroorzaakt door een aandoening aan de aortaklep. De aortaklep moet voorkomen dat er bloed uit de aorta (grote lichaamsslagader) naar de linkerhartkamer terug lekt. Als de aortaklep toch lekt, ontstaat doorgaans een LBTB.

In geval van een LBTB kan de aortaklep ook vernauwd zijn (aortaklepstenose / aortaklep-vernauwing). Aortaklepstenose bij jongeren is doorgaans aangeboren. Aortaklep-vernauwing bij ouderen is doorgaans het gevolg van kalkafzetting op de aortaklep.

3. Behandeling linker bundeltakblok (LBTB)

Als een linkerbundeltakblok wordt veroorzaakt door een lekkende aortaklep (aortaklep-insufficiëntie / aortaklep-lekkage) dient deze meestal te worden vervangen. Aortaklep-vervanging gebeurt middels een openhartoperatie of percutane aortaklep-vervanging (katheter-operatie). Een linkerbundeltakblok kan –naast aortaklep-vernauwing & aortaklep-lekkage – o.a. worden veroorzaakt door:

  • Ziekte van het hartspierweefsel (DCM)
  • Hartinfarct (blokkade van een kransslagader)
  • Ischemische hartklachten

Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen m.b.t. een bundeltakblok in je hart? Laat hieronder je reactie achter!

32 Reacties

  1. Edward Scheringa Reageer

    Is de bundel van HIs een soort zenuwbaan?
    Ik ben nu 67 jaar en 17 jaar geleden heb ik een LBTB gehad, rechts nam een beetje over. 4 jaar geleden heb ik een ICD gekregen. 2 Draadjes zijn aan AV en Synisklnoop verbonden en ééntje is in de linker kamer geimplanteerd en geeft per hartslag een stroomstoot.
    Sindsdien is de kwaliteit van mijn leven beter, minder moe, niet meer ongecontroleerd in slaap vallen. De wand van mijn linkerkamer is weer van 4 naar 8 mm, hangt niet meer uit, trekt mijn hart niet meer scheef. Ik wou dat ik dit eerder had gekregen. Ik was te goed volgens fietstest etc… Ik heb mijn levenlang gesport, niet te ik, niet roken, geen hoge bloeddruk etc. Sporten maat weer beter. Ik ga ook naar een acupunturist die geeft een uitleg over het ontstaan mijn ziekte vanuit perspectief Ying en Yangwetenschap. Ze brengt geboren zijn met dauwworm, alllergieeen, astma en nu zenuwklachten m.b.t. mijn oogzenuw met elkaar in verband. Zijn er nog anderen met deze achtergrond en hoe gaat het m et hun. Voor zover ik weet is er binnen de Westerse wetenschap geen verklaring voor het ontstaan van een bundeltakblok. Ik heb geen andere complicaties aan mijn hart en de kleppen functioneren goed.
    groetjes Ed

  2. Bij mij is per toeval lbtb ontdekt, ik voel daar niets van, het is door de cardioloog onderzocht, alles functioneert verder prima, de opdracht gekregen om wel alert te zijn, gelijk bellen bij klachten, maar dat ik me er verder geen zorgen over moet maken, dus dat ga ik doen… psychisch moet ik de gedachte dat m’n hart net niet normaal functioneert nog wel los gaan laten…maar dat komt wel goed, als je weer merkt dat alles goed gaat, ook tijdens het sporten bijv.

  3. December LBTB geconstateerd, in mei complete LBTB.
    Geen onderliggend hartlijden.
    Ik ben bang, arts zegt dat er niets aan de hand is maar dat neemt mijn angst niet weg!
    53 jaar ben ik.
    Kan iemand mij meer hierover vertellen, of jullie ook die angst delen of juist niet?
    Heb binnenkort gesprek met arts hoor nogmaals hierover.

  4. Ik ben een vrouw van 47 en bij mij is na herhaalde klachten van een soort van hartkramp een LBTB geconstateerd. Gekatheteriseerd, alles schoon, echo gemaakt, prima hartfunctie, MRI gemaakt, geen onderliggende oorzaak gevonden, Maar die hartkrampen heb ik regelmatig, alleen in rust overigens. Volgens cardioloog heeft het niks met elkaar te maken en dat het allemaal niet ernstig is. Dat geloof ik ook maar, want ik heb verder geen klachten, ook niet moe of minder conditie bij inspanning. Ik heb wel een hoge bloeddruk, dus daar moet ik op letten, ik heb nog geen medicijnen daarvoor. Ik blijf wel onder controle dmv een jaarlijkse echo om te zien of er iets in de hartfunctie verandert. Maar het blijft een wazige aandoening, het is toch je hart die een beetje gek doet. Ik zit te denken aan een second opinion bij een academisch ziekenhuis, maar als ik hier de verhalen zo lees kom je daar ook niet veel verder mee.

  5. In 2009 LBTB vastgesteld, goed gekeurd door cardioloog, vanaf 2015 problemen met benauwdheid, werd steeds moeier, apneu vastgesteld 2018, 2019 na echo en katetherisatie hartfalen vastgesteld, aderen helemaal schoon, 25 % pompfunctie over, uitgeblust, ace remmers, betablokker, plaspilletje iets verbetering 2020 crt-pacemaker gekregen die nu 2021 voor 100 % werkt en de pompfunctie weer naar 55% gegaan, volgens cardioloog perfect, zeer tevreden en ja ik natuurlijk ook. Nog wel wat moe maar veel minder dan voor de crt-pacemaker.

  6. Bij mij is in mei LBTB geconstateerd. De cardioloog gaf toen aan dat het om een geleidingsstoornis gaat en ik me niet zo druk hoef te maken. 3 weken later kreeg ik last van mijn rechterborst, opgenomen, ecg, echo, ketherisatie… cardioloog geeft aan dat alles schoon is en ik me verder geen zorgen hoef te maken. Vandaag bij een sportarts geweest en die vertelde mij dat het om een lbtb gaat. Ik kon alles blijven doen en als ik pijn of last krijg de huisarts in te lichten. Ben na sporten super fit, maar paar uur daarna een beetje last in mijn borst.

  7. Bij mij is de linkerbundeltakblok ontdekt tijdens een consult aan de cardioloog januari jl.. Daar was ik al bekend met ritmestoornissen. Aanleiding voor het consult was stekende pijn in de borst bij inspanning en stress en daarnaast toenemende vermoeidheid bij inspanning maar ook zonder. Ventolin hielp niet, blaastesten gedaan zonder en na toediening van Ventolin bij cardiopreventie-assistente verbonden aan de huisartsenpraktijk. Geen verschil in longinhoud dus geen longaandoening, waardoor gebruik Ventolin zinloos was. Tevens een ECG laten doen. De uit slag was kennelijk goed in november jl. geen feedback op gekregen. Nadat De LBTB bij de cardioloog was vastgesteld terug gegaan naar mijn huisarts en de ECG van november opgevraagd. Was de LBTB al op deze ECG te zien?. Ik kreeg van de huisarts geen antwoord op mijn vraag. Moest de ECG van de cardiovasculaire preventie assistente maar met de cardioloog bespreken. Ik ben perplex…. dat een huisarts het eigen ECG wat al “goed” was bevonden kennelijk nu niet ter discussie kon worden gesteld en ze wilde géén feedback geven…. Vreemd vond ik. Mijn vraag is, kan een een LBTB zich zo snel ontwikkelen of missen de huisartsen dan wel de cardiovasculaire preventieassistenten de expertise om een ECG goed te kunnen beoordelen??? Cardiovasculaire screening bij de huisarts moet toch een betrouwbare uitslag opleveren??? Intussen voel ik mij beroerd, moe en moet nog paar weken wachten op de CT-scan…daarna hopelijk duidelijkheid m.b.t. beleid. Dineke

    • Het kan goed zijn dat de LBTB er niet altijd is, en dan is ie makkelijk te missen.
      Ik heb hem vooral als ik sport, bij een hoge hartslag dus.

  8. Hallo, ook ik heb een LBTB en ik ga maandag de CT-scanner in. Nu vraag ik me af of er geen veiliger alternatief mogelijk is in de zin van een MRI-scan. Zodat ik geen röntgenstraling ontvang. Volgens de cardioloog i.o. kon alleen met de CT 100% zekerheid worden verkregen. Bovendien is de CT sneller en goedkoper. Klopt dat?

  9. Ingrid Westerink Reageer

    Ik ben 62 jaar en bij mij is 3 jaar geleden een bundeltakblok geconstateerd. Ik ben altijd extreem moe en heb regelmatig bij inspanning een druk en pijn op de borst. Ik hoef niet eens meer voor controle terug te komen bij de cardioloog. Mijn pompfunctie is goed. Ik was altijd bloeddonor, maar ik mag geen bloed meer geven vanwege deze bundeltakblok. Ik had wel donor mogen blijven als de bundeltakblok in mijn rechter kamer zou zitten. 40 jaar geleden is tijdens mijn zwangerschap door de arts een controle gedaan i.v.m. Extreme moeheid en andere klachten en mij werd gevraagd of ik als kind soms hartproblemen heb gehad. De arts hoorde nl. een ruis en onregelmatige hartslag. Vanwege mijn extreme chronische vermoeidheid is bij mij in 2009 ME/CVS gediagnosticeerd. Als ik de verhalen zo lees, dan begrijp ik dat die extreme moeheid bij meerdere mensen met een LBTB voorkomt. Ik heb mijn cardioloog toen nog expliciet gevraagd of de extreme vermoeidheid bij mij soms ook daarmee te maken heeft, maar dat kon daar niet van komen, kreeg ik als antwoord. Soms vraag ik me af of ik soms toch nog een second opinion moet aangaan. Ik heb ruim 5 jaar thuishulp, omdat ik vanwege mijn lage energiehuishouding mijn eigen huishouden niet volledig kan doen. Wie kan mij hier meer duidelijkheid over geven?

    • Dit is een vraag waar je huisarts antwoord op kan geven. Meestal komt een LBTB voor bij mensen die een cardio vasculair risicoprofiel hebben.
      Soms pompt het hart door de LBTB niet efffectief, dat is te zien op een echo van je hart.

  10. Sinds januari 2016 is er bij mij (70 jaar) een LBTB ontdekt. De cardioloog heeft na uitgebreid onderzoek verder geen oorzaak en/of afwijkingen gevonden. Na drie jaar weer even na laten kijken. Ik heb nergens, maar dan ook echt nergens last van: niet benauwd na inspanning, geen hoge bloeddruk o.i.d. Life Line heeft dit ontdekt.

    • Ina Mulder

      Life Line is een wetenschappelijk onderzoek van het UMCG. Het doel is uit te zoeken waarom sommige mensen gezond ouder worden en anderen niet. Allerlei factoren spelen hierin een rol: erfelijkheid, leefwijze, voeding, enzovoorts. Ik doe daaraan mee. Eens in de drie – vier jaar krijg ik een oproep en dan krijg ik een soort van APK. En de laatste keer is de LBTB ontdekt, maar de oorzaak is niet te vinden. Ik hoefde mij geen zorgen te maken volgens de cardioloog.

    • Oh, van dat onderzoek had ik nog niet eerder gehoord… dankjewel voor de uitleg! Nog even mijn persoonlijke / ondeskundige opvatting omtrent bundeltakblokken… Bundeltakblokken zijn maar al te vaak frequentieafhankelijk en onvolkomen. De LBTB is dus meestal een prikkelgeleidingsstoornis waarbij de elektrische prikkel door de linker bundeltak deels onderbroken is. Zolang er sprake is van een gedeeltelijke en sporadische blok, hoeft zo’n LBTB dus niet per se gevaarlijk te zijn. Sterker nog: meestal is bij geen van beide typen bundeltakblok (LBTB, noch RBTB) behandeling vereist. Ik ben geen arts, maar als je cardioloog geen reden tot bezorgdheid ziet, is die er doorgaans ook niet. Sterkte in elk geval!

    • Ina Mulder

      En zo vat ik het ook op. Ik geniet van het leven en maak me geen zorgen. Dat kan altijd nog. Bedankt voor uw reactie!

  11. Nadat bleek dat ik op 20 minuten stevig doorlopen zo’n 4 keer moest stoppen vanwege ‘luchttekort’ (niet moe) voordat ik van het station op m’n werk kwam (en andersom natuurlijk), vroeg ik aan mijn huisarts om Ventolin … ik dacht dat het ’n soort inspanningsastma was, want na ’n eind lopen (of trappenlopen) moest ik naar lucht ‘happen’ en piepte ik door m’n luchtwegen. Nooit gedacht dat de huisarts ’n hartfilmpje wilde maken en daarop bleek dat ik een linker hartbundelblok had … nooit verder iets van gemerkt en ik heb moeite met de ‘diagnose’ … nu natuurlijk info aan het zoeken of ik ook per se metéén naar de hartchirurg moet … ik heb me voorgenomen eerst de Ventolin maar ‘ns ’n week te proberen; als er géén wijziging komt, ga ik naar de hartspecialist, anders wil ik wel ’n jaartje wachten … en ja, heeft met een héél hoge eigen bijdrage ZKV te maken … óók, maar iets zegt me dat als ’t aangeboren is, ik er wel even mee kan wachten. Ben net 60 geworden, of dat van belang is? En nog erg actief… Alleen dat lange – stevig doorlopen – gaat blijkbaar niet (meer). Advies is welkom, maar ik luister graag en goed naar m’n lichaam …

    • Hi, een hartchirurg kan je helpen, als de oorzaak je aortaklep is. Maar dat kan je huisarts ook horen.
      Een echo van je hart kan sowieso meer duidelijkheid geven.
      Succes

  12. Uit mijn hartfilmpje kwam ook een LBTB. Ze hebben dit ontdekt omdat ik regelmatig soms 4 tot 6 keer per week flauwval. Ben ook erg moe de laatste tijd. Geen puf meer. Moet regelmatig opgenomen worden vanwege het flauwvallen.

  13. Hallo, Bij mij is een bundeltakblok vastgesteld in het jaar 2000. Ben na een ganse reeks dokters en ziekenhuizen nu in behandeling in het UZ Leuven. Daar hebben ze me enorm geholpen. De professor zegt altijd als je doet wat ik zeg, kan je 100 worden met jouw hart. Ik moet wel luisteren naar m’n lichaam en het voldoende rust geven. En weten dat je niet kan als een ander en dat is soms moeilijk. M.v.g. Pascal

    • Hallo Pascal, Bij mijn man is 3 jaar geleden ook lbtb geconstateerd, tijdens een liesoperatie kwam dit aan het licht. Mijn man werd doorgestuurd naar de cardioloog en die zei dat alles goed was en dat hij over 3 jaar weer terug moest komen voor controle. Nu blijkt na 3 jaar dat de pompfunctie van het hart achteruit is gegaan en dus moet mijn man nu opbouwen met een ace remmer en daarna nog een bètablokker erbij. Ik maak me zorgen. Hoe gaat het nu met jou?

  14. In 2011 is bij mij is een LBTB ontdekt na een fietsproef. Ik had hinder van hartkloppingen en na een bezoek aan mijn huisarts waar ik een goed gesprek mee gehad heb (beide ouders hart patiënt) hebben we besloten om een fietsproef te doen. Hierbij ontdekten ze de LBTB. Het blijkt na onderzoek (katherisatie) dat ik een vernauwing heb in de linker kransslagader. Omdat de vernauwing nog te klein is en het ook nog eens op een kruispunt zit, kunnen ze geen stent plaatsen. Opereren is tot op heden geen optie omdat de bypass dan snel dicht zou gaan zitten. Door een bloedverdunner en lipitor om mijn cholesterol op peil te houden hopen wij dat de vernauwing op deze grote blijft. Tot op heden gaat dat goed, maar ik blijf onder controle bij de cardioloog. Ik doe alles wat ik doen wil, wel luister ik naar mijn lichaam. Als ik moe ben of ik voel mijn hart overslaan bouw ik een time out in.

    • halo liesbert, hoe is het nu met u betreft uw hartproblemen ?
      groetjes carina

  15. Een cardioloog heeft bij mij ook geconstateerd, dat ik een LBTB heb. Over een jaar moet ik weer terug voor controle. Ik ben 33 jaar en moeder van 2 kleine kinderen. Ik werk 32 uur per week. Ik denk erover om minder uren te gaan werken, maar dan moet ik werk gaan doen wat ik minder leuk vind, dan wat ik nu doe. Mijn man vind dat ik moet doen wat ik leuk vind. Ook wil ik graag weer gaan sporten. Welke sport zou ik het beste kunnen doen? Ik vind het moeilijk om mijn leven anders in te plannen, zodat ik wat meer rust krijg! Volgens mij vallen mijn klachten nog wel mee, vooral bij lichamelijke inspanningen heb ik klachten (moe, druk op de borst, kortademig etc.). Maak me wel behoorlijk druk over wat nog komen gaat.

    • Dag Sandra, Ik ben 59 jaar en sinds november 2014 is bij ook LBTB vastgesteld, mijn hart pompte nog 28% nu na rust medicijnen en 2x/week 1,5 uur fitness is mijn pompfunctie al 54% ,moet nog 6 maanden Tritace en Nobiten nemen daarna terug een scan of echo. Ben soms nog moe vooral na het fitnessen en sauna ook als ik een dag hard werk en met veel stress zit. Drink nu wel veel minder alcohol en rust meer. Maar van een pacemaker in te planten is geen sprake meer, hopelijk gaat het verder de goede richting uit. Zoals je ziet moet je niet te veel schrik hebben je kan er oud mee worden als je luistert naar je lichaam. Groetjes, Herman

  16. Bij mij is een LBTB aan het licht gekomen op een ECG die in 2007 werd gemaakt. In het regionaal ziekenhuis werd vastgesteld dat hier niets aan kon worden gedaan. Ik slik sinds 1970 medicatie (proprapronol) tegen hoge bloeddruk en pijn op de borst en dit is nooit veranderd. Ik ben nu sneller moe en heb last van ritmestoornissen. Ik heb gevraagd of ik mag sporten. Antwoord cardioloog: ‘JA, u merkt vanzelf de beperkingen’. Ik heb dit dan ook langzaam maar zeker opgeschroefd en de ritmestoornissen zijn nagenoeg weg. Op een ECG zie ik direct dat de LBTB overduidelijk aanwezig is. Ook de huisarts geeft aan dat men niets doet na het zien van het ECG. Bij een eerder onderzoek dat niets met mijn hart te maken had, werd ook een ECG gemaakt. Degene die het hartfilmpje maakte vroeg toen direct: ‘Wanneer heeft u uw hartinfarct gehad?’ Zij werd door de internist direct teruggefloten, maar had wel gelijk.

  17. Ook ik ben erachter gekomen dat ik een linker bundeltakblok heb. Ook mij is verteld dat ik zonder problemen door kan leven. Maar als ik kijk naar mijn leeftijdsgenoten kan ik toch echt wel minder presteren en ik heb veel meer slaap nodig. Herkenbaar?

  18. Na het maken van een hartfilmpje werd deze stoornis LBTB bij mij gevonden.
    Volgens mijn arts kan ik hiermee zonder problemen leven (advies 2009).
    Is dit echt zo? In onze familie komen heel veel hartproblemen voor.

    • Hallo Annewil, Bij mijn man is 3 jaar geleden ook LBTB (linkerbundeltakblok) geconstateerd, naar aanleiding van een liesoperatie kwamen dit aan het licht. Mijn man werd doorgestuurd naar de cardioloog en die zei dat alles goed was en dat hij over 3 jaar weer terug moest komen voor controle. Nu blijkt na 3 jaar dat de pompfunctie v/d hartspier is achteruit gegaan en dus moet mijn man nu opbouwen met een ace remmer en daarna nog een betablokker erbij. Ik maak me zorgen en pieker over de toekomst. Hoe gaat het nu met jou?

    • Ina Mulder

      Zoals ik al eerder aangegeven heb, heb ik vanaf 2016 een LBTB. Geen last van. Doe alles hetgeen ik voordien ook deed. Ben nu twee jaar verder en ben 72 jaar. Meestal erg fit en gezond. De laatste tijd heel soms ineens moe en ook dan aan slaap toe. Ik denk dan maar: de LBTB laat weten dat hij/zij nog aanwezig is. Ik doe aan sport. De cardioloog zei ook tegen mij dat ik (na alle onderzoeken) mij geen zorgen hoef te maken en over drie jaar weer een oproep krijg. Ben benieuwd wat dat onderzoek dan zal opleveren. Het gekke is, dat je er niets van voelt.

Plaats een reactie

Je reactie wordt voor publicatie gekeurd door de redactie en dient te voldoen aan de regels voor reacties.