Er zijn op Gezondr reeds een behoorlijk aantal artikelen aan brood gewijd, maar desondanks bestaan er nog altijd talloze onduidelijkheden en misvattingen rondom de o zo populaire boterham. Zo wordt nog altijd gedacht dat brood dik maakt. Bovendien zijn talloze mensen in de veronderstelling dat ze gezond brood eten, terwijl zij zich in feite tegoed doen aan een droge vorm van cake. Hierbij de belangrijkste aandachtspunten betreffende brood…
Er bestaan héél weinig gezonde broodsoorten
Als je de broodafdeling van je lokale supermarkt doorkruist, dan zie je daar overwegend bruine broden liggen. Je zou zeggen dat dit positief is. Bruinbrood is immers gezonder dan witbrood?!
Helaas is dat lang niet altijd het geval. Witbrood wordt namelijk steeds vaker kunstmatig bruin gekleurd, waardoor je het verschil niet meer kunt zien. Het overgrote merendeel van de bruine broden is niet gezonder dan witbrood. Hieronder leer je hoe je het verschil kunt zien…
Tarwemeel versus tarwebloem
Veruit de meeste broden worden gemaakt van de graansoort ‘tarwe’. Van tarwe kan tarwemeel en tarwebloem worden vervaardigd. Je kunt gezond brood en ongezond brood uit elkaar houden door de volgende regel toe te passen:
- Tarwemeel = gezond
- Tarwebloem = ongezond
Tarwemeel bevat alle belangrijke bestanddelen van het graszaad tarwe. Alleen het oneetbare kaf is verwijderd; zowel de korrel als de zemel zijn echter bewaard gebleven. Dat betekent dat tarwemeel rijk is aan voedingsvezels, vitamines, mineralen en spoorelementen. Witte bloem is daarentegen sterk geraffineerd, waardoor er een ongezond, suikerachtig poeder overblijft. (bron)
Ingrediëntenlijst van brood
Op de ingrediëntenlijst van brood staan de bestanddelen waarvan veel is gebruikt doorgaans vooraan. De bestanddelen die weinig zijn gebruikt staan achteraan in de ingrediëntenlijst. Tarwemeel zou dan ook helemaal vooraan in de ingrediëntenlijst moeten staan. Tarwebloem zou in het gunstigste geval helemaal niet voor moeten komen.
Wit, bruin & volkoren
De kwaliteit van een brood wordt beïnvloedt door de tarwebestanddelen en overige ingrediënten, de bewerking, de toevoegingen en de manier en duur van het bakken. De kleur van het brood weerspiegelt de kwaliteit en de voedingswaarde van het brood echter lang niet altijd.
De graansoort tarwe is het hoofdbestanddeel van brood. De buitenkant van de tarwekorrel bevat de meeste voedingsvezels, vitamines en mineralen. Tarwe is middenbruin van kleur en broden die uitsluitend van hele tarwekorrels gemaakt worden hebben dezelfde kleur. Deze broden worden volkorenbroden genoemd.
Voor bruinbrood worden de zemelen en kiemen van tarwe deels uitgezeefd waardoor het een kleinere hoeveelheid belangrijke voedingsstoffen bevat en het wat lichter van kleur is dan volkorenbrood.
Wanneer brood wit van kleur is, zijn de kiemen en zaden van de tarwekorrel geheel uit het meel gezeefd. Alleen de tot bloem vermalen binnenkant wordt in dat geval benut. Wit brood had ooit de potentie om gezond te zijn, maar bruin- en volkorenbrood bevatten dezelfde belangrijke voedingsstoffen als witbrood in veel grotere mate + MEER vezels.
Je kunt dus simpelweg stellen “wit -> bruin -> volkoren” staat gelijk aan “tja -> gezonder -> gezondst”.
Donker = NIET per se beter
Brood dat donkerder is dan volkorenbrood bevat doorgaans niet meer vezels en is niet per definitie gezonder. Aan extreem donker brood is vaak moutextract of gebrande suiker toegevoegd als kleurstof. Daarnaast kan het zijn dat het brood gebrand is om het donkerder te laten ogen. Beide bewerkingen maken het brood niet gezonder. Het kan zelfs zo zijn dat extreem donker brood in feite witbrood is met een kleurtje.
Benamingen als waldkorn, malzkorn en vikorn zeggen dus in veel gevallen niets over de bestanddelen van het brood. Het beste is om de ingrediënten te bekijken, of hierover navraag te doen bij de bakkerij. Met tarwemeel zit je in elk geval altijd goed.
Brood een dikmaker?
Dat brood dik maakt is absoluut onwaar. Hetgeen wat je op je brood smeert kan echter wel dik maken. Boter, pindakaas en zoetigheden zoals jam, chocopasta en hagelslag bevatten veel vetten, suikers en calorieën. Brood daarentegen niet, althans, zolang je geen witbrood eet, wat volledig uit bloem bestaat. Brood van hele graankorrels bevat veel vezels, welke de spijsvertering vertragen waardoor je langer verzadigd blijft en minder snel geneigd bent tussentijds te snoepen. Brood kan dus zelfs helpen om niet dikker te worden en juist af te vallen.
Brood is simpel te bereiden, gemakkelijk te variëren en kan altijd en overal worden gegeten. Het is dus een ideaal basisproduct binnen een gezonde en gevarieerde voeding.
Tot slot
Brood dat voornamelijk uit gezond tarwemeel bestaat, wordt ook wel ‘volkoren’ genoemd. Kijk bij volkorenbrood voor de zekerheid toch altijd even in de ingrediëntenlijst of er uitsluitend tarwemeel is gebruikt en dus geen tarwebloem. Bovendien mag gezond volkorenbrood geen toegevoegde suikers bevatten. Indien er suiker in brood is verwerkt, dan staat het nog weleens onder een van de volgende schuilnamen in de ingrediëntenlijst vermeld: glucose(stroop), dextrose(stroop) en maltose(stroop).
Bekijk de ingrediëntenlijst van jouw favoriete brood eens. Eet jij brood van tarwemeel of tarwebloem?
33 comments
Marco
16 oktober 2017Allereerst mijn dank voor de uitgebreide informatie op de website, zeer leerzaam en helder geschreven. Naar aanleiding van bovenstaand artikel: Ik bak regelmatig brood met de speltvolkoren broodmix (500 gram) van de Aldi van €0,58. Hoewel/aangezien de prijs te mooi lijkt om waar te zijn, heb ik voor gebruik de ingrediëntenlijst kritisch bekeken. De ingrediëntenlijst is als volgt: “Volkorenspeltmeel (80%), volkorenroggemeel (9%), speltzuurdeegpoeder (speltbloem, speltzemelen gefermenteerd), jodiumhoudend zout (zout, kaliumjodaat), rietsuiker, gistpoeder (2%), meelverbeteraar: ascorbinezuur”. Voor het invetten van de bakblikken gebruik ik geklaarde roomboter of grasboter. Ik bak er twee kleine broden van, samen zo’n 840 gram in gewicht. Volgens mij heb ik hier met 89% volkorenmeel toch een (relatief) goed volkorenbrood aan, voor weinig geld? Ondanks het beperkte budget waar we van rond moeten komen, probeer ik toch steeds zo gezond mogelijk te eten, dus ik ben benieuwd naar uw mening over de ingrediënten van dit bakmeel. Het is weliswaar niet biologisch, maar ik zie zelf verder geen opzienbarende zaken op de lijst met ingrediënten staan. Hoe denkt u hierover? Bij voorbaat dank!
Paul
16 oktober 2017Aangezien ik uitermate (soms té) kritisch en sceptisch ben, gebeurt dit zelden, maar ik ben het –voor de volle 100%– met je eens! :D
Marco
16 oktober 2017@Paul: Bedankt voor de snelle reactie en de bevestiging!
Rob
10 november 2016Beste Paul. Welk brood is het beste om te eten?? Ik heb nu volkorenbrood van de Jumbo. En als ik de ingredientenlijst bekijk zie ik daar geen tarwebloem op staan. Dus dat is al super! En ook geen suikers. Dus kan ik er vanuit gaan dat dit gezond brood is? Heb de fijn volkoren. Bevat wel veel koolhydraten zie ik, 39,3g waarvan suikers 1,4g. Of is biologische brood het gezonds? Al denk ik dat meergranenbrood nog gezonder is en dessem brood? Maar het kan wel dat ik gezond brood haal bij de supermarkt? Of misschien ergens via internet bestellen ofzo bij een bio bakker?? Wat ik in jouw vorige reactie las dan is het zo dat volkoren tarwebloem niet bestaat maar tarwemeel is wel altijd volkoren? dus het is dan altijd volkoren tarwemeel? En meergranenbrood kan gemaakt zijn van tarwebloem maar ook van het gezonde volkorentarwemeel?? Zijn er (zeker voor mijn kinderen 4en 2 jaar) ook eventuele gezonde en lekkere vervangers voor brood?? bijv havermoutpap of brinta? Heb je ook tips waar ik het gezondste brood kan kopen? welke winkels en/of sites?
Paul
11 november 2016Er is geen ‘gezondste brood’. Koop gewoon volkorenbrood (van tarwe, spelt, rogge… wissel gewoon lekker af). En wissel brood bovendien af met andere volkorenproducten: havermout, pap, muesli, fruit, noten, zaden, pitten…
Marjan
26 juli 2017Ik gebruik al een aantal weken de fijn volkoren van de Jumbo, deze komt met een dikke 8 uit de bus en scoort als beste van alle andere supermarkten! Heb veel opgezocht over brood en een uitzending op tv heeft mijn ogen geopend hierin. Dus mijn advies gewoon de fijn volkoren van Jumbo gebruiken of het zelfde brood halen bij een bakker ???? Groetjes Marjan.
Paul
26 juli 2017De score die je noemt, is afkomstig uit een test (medio eind 2016) van BesteProduct.nl: een partij die dit soort vergelijkingen publiceert in verscheidene dagbladen. Het frappante is echter dat er helemaal geen toetsingskenmerken (zoals ingrediënten, smaak, uiterlijk, geur, structuur / textuur, prijs, voedingswaarde, vezelrijkheid, heilzaamheid, et cetera) worden genoemd waarop de verschillende broden zijn beoordeeld. De totaalscores worden gewoon –hupsakee– uit de mouw geschud, met als beweegreden een leuk verhaaltje: “#1 | Jumbo: Goudeerlijk fijn volkoren. Enige supermarktbrood dat kan concurreren met een volkorenbrood van een echte bakker.” (bron) Waarom dit het geval is, wordt met geen woord onderbouwd. Deze verklaring suggereert trouwens dat de volkorenbroden enkel op smaak zijn getoetst en vergeleken. Gezien de standaard gang van zaken op BesteProduct.nl ga ik ervan uit dat ook de prijs is ingecalculeerd en meegenomen in het eindcijfer, maar dit blijkt verder nergens uit. Al met al blijft het een enorm vraagteken waarom het brood van Jumbo als ‘beste volkorenbrood’ uit de bus komt… Met het achterhalen van GEZOND brood (hetgeen waar bovenstaand artikel over gaat) heeft de test in elk geval niets van doen. Bovendien geeft de betreffende zinsnede al aan dat men toegeeft brood van ‘echte bakkers’ beter te vinden dan de geteste supermarktbroden oftewel fabrieksbroden. Daarnaast wordt in het oorspronkelijke artikel gezegd dat het testpanel vindt dat “volkorenbrood van 100% volkorenmeel moet worden gemaakt”. En Jumbo staat er juist om bekend dat ze ook bloem toevoegen aan sommige van hun volkorenbroden. Hoe dan ook is het volkorenbrood van Jumbo alles behalve goedkoop en niet per se gezonder dan andere supermarktbroden. Tot slot zijn er volop vergelijkbare tests te vinden waarin sommige andere supermarktbroden (beduidend) beter scoren dan Jumbo-broden… Dit even voor de broodnodige objectiviteit…
Rob
25 september 2016Ik ben na het lezen erachter gekomen dat ik best ongezond brood eet van de PLUS: Beiers Landbrood (of zoiets). Mijn kinderen krijgen volkorenbrood van de PLUS (Korenlanders). Is dit nu wel gezond? Op de ingrediëntenlijst staat volkorentarwemeel vooraan, beetje verder zie je volkorenbloem staan… Zijn er gezondere broden die ik kan kopen in de supermarkt? Of is brood van de bakker gezonder? Trouwens in het volkorenbrood van de plus zitten ook 2 E-nummers in.
Paul
27 september 2016Volkorentarwebloem bestaat niet, want bloem is per definitie ‘uitgekleed’ en dus nooit of te nimmer een volkorenproduct. Ik verwacht dan ook dat het tweede ingrediënt tarwebloem zal zijn. Dat het eerste ingrediënt (volkoren)tarwemeel betreft, is sowieso positief. Alleen wel jammer dat er vooralsnog geen percentages bij broodingrediënten worden gezet. De kans bestaat namelijk dat er bijna net zoveel bloem als meel in het brood verwerkt is. Om die reden koop ik zelden brood waar bloem in zit, tenzij dit ingrediënt ergens helemaal achterin de ingrediëntenlijst wordt vermeld, dus NA een ingrediënt waarvan je met redelijke zekerheid kan zeggen dat er niet heel veel van in zit. Ingrediënten staan namelijk altijd in volgorde van gebruikte hoeveelheid, dus als er minder bloem dan (als overdreven voorbeeld) zout in brood zit, dan zit er nooit veel bloem in. Overigens zitten E-nummers heel vaak in brood. Het gaat er echter om welke E-nummers erin zitten. Er zijn namelijk heel veel natuurlijke en onschuldige E-nummers waar niks mis mee is, zoals paprikapoeder. Maar er zijn ook slechte E-nummers, zoals chemisch-synthetische meelverbeteraars en broodverbeteraars. Tot slot hoeft brood van de bakker totaal niet gezonder te zijn dan brood van de supermarkt. Uiteindelijk komen supermarktbroden die niet ‘in-house’ worden (af)gebakken ook gewoon bij bakkers vandaan. Toevallig was ik vanochtend nog bij een ‘warme bakker’ en ik vroeg of een bepaald brood volkorenbrood was. Zij zegt: “Nee, het is meergranen”. Dus ik vraag of het gemaakt is van tarwebloem of van volkorentarwemeel. Zij zegt: “van meel”. Dus ik geef aan dat het dus volkoren meergranenbrood is… En zij zegt: “Nee, het is meergranen, maar ik heb ook volkoren”. Dus zelfs sommige bakkers weten het verschil niet tussen meel en bloem… :(
Dalia
21 december 2015En dan te bedenken dat veel mensen (al dan niet beschimmeld) witbrood aan de eendjes en tuinvogels voeren… Voor vogels is (wit) brood nog veel schadelijker dan voor mensen. Gezien kleine tuinvogels na een flinke boterham meer dan propvol zitten, levert een brooddieet voor vogels een veelvoud van de benodigde calorieën en 0,0 van de essentiële vitamines, macromineralen, sporenelementen, et cetera. Kortom: een dieet bomvol lege calorieën en 0,0 nuttige microvoedingsstoffen. Vogels en eendjes doe je dus ook absoluut geen plezier met brood… Geef je tuinvogels liever zaden en pitten!
Paul
21 december 2015Wat grappig om te lezen… Ikzelf ben al jaren bezig met het bijvoeren van tuinvogels… (Volkoren)brood gaat hier naar de vele kauwen. De kleine tuinvogels voer ik zaden, pitten, noten, vetbollen, potjes pindakaas met insecten, et cetera. In een kooi met mazen waar de grote vogels (alles groter dan merel) niet bij kunnen. :)
Leen
10 september 2015Hoeveel procent tarwemeel moet een volkorenbrood bevatten om volkoren te mogen heten? Ik zie namelijk vaak dat naast tarwemeel, verderop in de ingrediëntenlijst ook nog tarwebloem wordt genoemd… en toch wordt het volkorenbrood genoemd…
Paul
13 september 2015Dat is een goeie vraag! Ik denk eigenlijk niet dat hier wettelijke regels voor bestaan. Zo zie ik bijvoorbeeld ook steeds vaker volkorenbrood met slechts een klein beetje volkorentarwemeel, speltbrood met slechts een klein beetje speltmeel en/of speltbloem erin en roggebrood met slechts een klein beetje roggemeel en/of roggebloem erin. Deze broden worden dan niet expliciet ‘volkorenbrood’, ‘speltbrood’ of ‘roggebrood’ genoemd… dus niet met zo veel woorden beschreven op de broodzak. Maar er wordt wel een opvallende, fel gekleurde sticker op geplakt met ‘volkoren’, ‘rogge’ of ’spelt’. Het wordt dus niet echt …-brood genoemd, maar toch… Waarschijnlijk omzeilt men op die manier kritische vragen en kritieken… Onder het mom “Maar we noemen het ook geen volkorenbrood, we zetten er simpelweg volkoren op omdat er volkorenmeel in zit”… Al met al verschilt de exacte samenstelling van volkorentarwemeel al enigszins per bakker, en dat geldt des te meer voor de samenstelling van volkorenbrood. (bron)
Paul
14 oktober 2017Ik las zojuist een artikeltje over het opzettelijk misbruiken van de term ‘volkoren’ door de voedingsmiddelenindustrie teneinde er een volkomen eigen interpretatie aan te geven: “Je mag iets al volkoren noemen als hetgeen slechts voor 30% uit volkorenmeel bestaat, mits het meer volkorenmeel bevat dan bloem”… Tja… (bron) Overigens zijn voor de nutritionele receptuur van volkorenbroden inmiddels wel wettelijke regels opgesteld, namelijk in artikel 10 en 16 van het ‘Warenwetbesluit Meel en brood’. (bron)
Luttikhuis
3 september 2015Hoe zit het dan met de Duitse broodjes die eet ik altijd?
Paul
3 september 2015Harde Duitse broodjes zijn niets meer of minder dan witbrood. Ze bestaan hoofdzakelijk uit witte bloem en bevatten nul komma nul volkorenmeel, dus belachelijk weinig vezels en mineralen. Aan het beslag van Duitse broodjes wordt normaliter water, gist, suiker en zout toegevoegd. Soms voegt men ook nog boter, olie en/of ei-eiwit toe; dit verschilt per bakker. Hoe dan ook zijn Duitse broodjes ongezond, aangezien ze niet of nauwelijks voedzaam zijn. Hetzelfde geldt overigens voor witte pistoletjes, wit stokbrood, witte kaiserbroodjes, ciabattabroodjes, maisbollen, witte sesambollen, witte ruitbroodjes, et cetera… Ze hebben nauwelijks voedingswaarde, want ze bevatten slechts een minieme hoeveelheid nuttige voedingsstoffen navenant het aantal calorieën dat ze leveren. Ook als het aankomt op verse harde broodjes en afbakbroodjes gaat volkorenmeel dus boven witte, geraffineerde bloem.
Mirjam
13 september 2012Ik eet altijd speltbrood van de Poiesz, daar zit helemaal geen tarwe in. Het is licht van kleur, maar volgens mij helmaal niet ongezond!
Paul
15 september 2012Klopt, maar ook hier geldt weer hetzelfde verhaal… Speltmeel is gezond; speltbloem niet. Wat je dus nodig hebt is volkorenspeltbrood.
christien
12 september 2012Daarom hebben wij lang geleden een broodmachine gekocht en kopen wij ons meel bij een betrouwbaar adres. ’s avonds alle ingrediënten in de machine en de volgende ochtend drijft een heerlijk geur van versgebakken brood door het huis en de smaak….nog lekkerder dan een gebakje. En de tijd? Niet meer dan een kop koffie zetten.
Paul
14 september 2012Ik wil je niet ontmoedigen, maar ook veel ”ambachtelijke’ broodbakmixen bevatten overwegend witte bloem en E-nummers. Ik haalde mijn broodbakmix altijd bij molenaars en verse ‘warme’ bakkers, maar toen ik me ben gaan verdiepen in de uitgeschreven ingrediënten van broodbakmix kwam ik er al snel achter dat er allerlei twijfelachtige ‘broodverbeteraars’ en ‘meelverbeteraars’ (E322, E471, E472e, E481, E482 e.a.) aan broodbakmix worden toegevoegd, evenals emulgatoren, kleurstoffen, carbonaten en synthetische vetten… Bovendien bevatten JUIST broodbakmixen maar al te vaak heel veel uitgeklede bloem en heel weinig (volkoren)meel. Biologisch volkorenbrood uit de supermarkt verdient zodoende maar al te vaak de voorkeur boven ‘zelfgebakken brood’.
BBC
12 september 2012En al het marokkaans brood? Dat is dan ongezond, want het is wit brood! Ocharme die miljoenen marokkanen, ze weten niet hoe slecht ze bezig zijn en welke verschrikkelijke ziekten en kort leven hen te wachten staat. (…wat gaan ze ons nog allemaal wijsmaken?) BBC
Paul
20 november 2012Marokkaans brood is inderdaad hartstikke ongezond. Het bestaat uit witte bloem, gist en zout en is dus volkomen voedingsstofloos. Geen kwestie van “wijs maken” dus…
Dian
12 september 2012En hoe zit het met het speciale koolhydraatarme brood? Beter dan “gewoon” volkoren of niet?
Paul
20 november 2012Bij koolhydraat-arm brood worden koolhydraten (suiker of zetmeel) vervangen door graaneiwitten, ei-eiwitten of melkeiwitten. Of dit “beter” is, is moeilijk te zeggen. Dat ligt vooral aan de soort koolhydraten en de soort eiwitten.
annie van deventer
12 september 2012Het brood van de Aldi (Batavenbrood extra donker) dat is goed brood voor een lage prijs. 1.49 euro minder zout en 30% meer vezels.
Paul
14 september 2012Dit is gewoon witbrood met toegevoegde / gesynthetiseerde vezels (die juist NIET gezond zijn), niks gezonds aan. Tenzij je de volkorenvariant van het Batavenbrood neemt.
Irene Schaap
12 september 2012In tarwe zitten gezonde elementen, maar er zijn andere graansoorten zoals spelt en teff, die eigenlijk veel gezonder zijn. Doordat ooit economisch is gekozen om tarwe te veredelen en gunstige eigenschappen mee te geven zoals dat het bestand is tegen kunstmest, regen, e.a. is tarwe de 1e keus voor veel boeren. Niet omdat het de meest gezonde keus is! Kijk eens op mijn blog voor meer informatie over het zelf bakken van (desem)brood: IreneKookt.Blogspot.nl. Binnenkort een groot artikel over spelt (en andere graansoorten).
Sietske Bosgraaf
11 september 2012Ik bak regelmatig speltbrood of een tarwebrood met koren van de molenaar in onze stad. En lekker dat het is!
bri
11 september 2012Dit wist ik eigenlijk al wel, maar ik koop brood bij de bakker… geen ingrediëntenlijst dus. Moet de verkoopmedewerker dan naar achteren om de ingrediënten na te vragen?
Paul
4 september 2012Ja, er moet inderdaad een exacte ingrediëntenlijst aanwezig zijn in een bakkerij of supermarkt(af)bakkerij, ook in verband met eventuele allergenen. Die lijsten met broodingrediënten worden veelal in mappen bewaard en moeten inzichtelijk kunnen worden gemaakt voor consumenten. Omdat er zelden ingredientenlijsten op broodzakken vermeld staan, is het ook zo makkelijk voor broodproducenten om consumenten ‘voor de gek te houden’.
M
11 september 2012Misschien moet er een keurmerk voor brood komen (knipoog)?
G.Blaauw-Stokebroek
11 september 2012Eigenlijk is het toch van de gekke dat je, áls je bruinbrood koop, dat je eerst het etiket moet lezen of het wel écht gezond is en of er wel écht de goede dingen in zitten. Ik vind dat je er gewoon van uit moet gaan dat áls je bruinbrood koopt dat het automatisch goed is. En dat het logo dan moet zijn: bruinbrood is goed als er bruinbrood op staat. Als ik bruinbrood koop, dan ga ik ervan uit dat het goed is en dat hoort toch ook zo te zijn. Gelukkig bak ik nog heel vaak zelf brood van het meel dat ik rechtstreeks van de molenaar koop.
Paul
12 september 2012Ja, het is inderdaad van de zotte. Maar mensen willen nu eenmaal lekker én gezond brood. En als je vezelloos brood gewend bent, is de vezelige textuur van volkorenbrood erg wennen. Vandaar dat broodproducenten witbrood vermommen als volkorenbrood. Dan denkt de consument dat ‘ie lekker én gezond brood koopt. Het is dus opzettelijke misleiding en marketing. Houd er overigens rekening mee dat ook het meel wat je bij molenaars bomvol met ongezonde toevoegingen (suiker, bloem, E-nummers e.a.) kan zitten. Kijk ook in molenaarswinkels altijd even in de ingrediëntenlijst.