Een hoax is een onjuiste bewering: een bakerpraatje, broodje-aapverhaal, sprookje, mythe of fabeltje… Het gaat om flauwekul, kletspraat, nonsens, lariekoek, apekool zotteklap, kolder, gezever, gezwam en beuzelpraat die meestal opzettelijk de wereld in wordt geholpen. Deze verzinsels worden veelal in de vorm van doorstuurbrieven, kettingmails en sociale mediaberichtjes (Facebook, Twitter e.a.) verspreid. Soms bevatten ze een flinterdunne kérn van waarheid, maar meestal gaat het om volledig uit de duim gezogen oudewijvenpraatjes.
Helaas doen er ook op gebied van gezondheid, voeding, afvallen en medicijnen steeds meer hoaxen c.q. hoaxes de ronde. Hierbij 5 bekende voorbeelden waar je dus NIET in moet trappen…
1. Sterfgeval door urine van rat op blikje frisdrank
Een passagier zou tijdens een bootreis blikjes frisdrank in de koelkast hebben gezet. De volgende dag werd hij plots opgenomen in het ziekenhuis, waar hij overleed. Autopsie zou hebben uitgewezen dat de bootpassagier overleed aan snel intredende leptospirose. Dit is een infectie door de bacterie ‘leptospirosis icterohaemorrhagica’ oftewel ‘leptospiren’.
Deze bacteriële infectieziekte staat ook wel bekend als ‘Leptospira interrogans’ of ‘de ziekte van Weil’. De verantwoordelijke zou een bruine rat zijn geweest die op het blikje zou hebben geürineerd. Een (niet-bestaande) Spaanse studie zou zelfs hebben aangetoond dat drankblikjes méér bacteriën bevatten dan openbare toiletten. Vandaar de waarschuwing dat ze met water en een detergent dienen te worden gereinigd om herhaling van dit rattenurine-op-blikjes-verhaal te voorkomen. (bron)
De oorspronkelijke versie van dit bericht dateert alweer uit 2002. Het Leptospirosis Information Center (LIC) heeft destijds al bevestigd dat dit bericht een hoax betreft.
2. Ei op verbrande huid versnelt genezing van brandwonden
Het verhaal luidt als volgt: Een vrouw zou haar hand grotendeels hebben verbrand met kokend water. Zij brak 2 eieren, scheidde het eiwit, klopte het een beetje op en stak haar hand erin. Het eiwit droogde op en vormde een wit filmlaagje over de huid. In de namiddag voelde ze geen pijn meer en de volgende dag was er nauwelijks meer iets van de brandwonde te zien. Na 10 dagen was er geen spoor meer van de verbranding meer te zien, terwijl de vrouw had gevreesd dat er een afschuwelijk litteken zou achterblijven. Sindsdien zou deze methode tegen brandwonden zelfs worden aangeleerd tijdens brandweertrainingen…
Ook bovenstaand verhaal is een absolute hoax. En zo zijn er overigens wel meer fabeltjes aangaande goedjes die je op brandwonden zou moeten aanbrengen ten behoeve van een snellere genezing, waaronder kwark, meel, bloem, komkommer en tandpasta. Ze zijn stuk voor stuk nergens op gebaseerd en zelfs potentieel gevaarlijk. Met daadwerkelijke brandwonden kun je maar beter direct een arts raadplegen; het behandelen van een open brandwond met rauw ei-eiwit moet je sowieso NOOIT doen. Rauwe eieren kunnen namelijk bacteriën bevatten die tot namelijk kan namelijk hevige bacteriële infecties kunnen leiden. (bron + bron)
Bovenstaande hoax over eieren op brandwonden komt uit 2011; zowel de Mayo Clinic als de Nederlandse Brandwondenstichting raadt de toepassing van ei op verbrandingen ten zeerste af.
3. Graviola: 10.000 x effectiever tegen kanker dan chemo
Deze moderne hoax behoort tot de gevaarlijkste die er de ronde doen. De graviola, zuurzak, soursop oftewel guanábana is een tropische vrucht. Hoewel er aanwijzingen bestaan dat deze vrucht stoffen in zich draagt die een remmende werking zouden kunnen hebben op bepaalde vormen van kanker, is de bewering dat graviola kanker geneest volledig speculatief en ongegrond. De geconcentreerde garviola-extracten en graviola-supplementen die worden aangeboden via internet zijn zelfs potentieel gevaarlijk! (bron)
Tip: Check in het vervolg even De Hoaxwijzer, Hoax-Slayer of Snopes voordat je iets doorstuurt naar vrienden en bekenden.
4. Hoesten kan een hartaanval onderbreken c.q. voorkomen
Er circuleert al jaren een filmpje waarin wordt beweerd dat hoesten helpt bij een hartaanval. Dit gerucht is absoluut onwaar; hoesten helpt NIET bij een hartaanval c.q. hartinfarct. Bij een infarct wordt een kransslagader afgesloten door een bloedstolseltje, waardoor ernstige klachten kunnen optreden, waaronder benauwende, drukkende en/of beklemmende pijn op de borst die veelal uitstraalt naar rug, onderkaak of armen. Snel handelen is belangrijk om een hartstilstand te voorkomen; bel in ieder geval direct 112 voor een ambulance als de pijn in rust langer dan 5 minuten aanhoudt; je moet dan zo spoedig mogelijk naar het ziekenhuis. (bron)
Bij een hartstilstand heeft hoesten al helemaal geen zin; je verliest bij een stilstand namelijk direct het bewustzijn. Het is aan omstanders om hier alert op te zijn. Deze hoax is waarschijnlijk gebaseerd op de zogenaamde ‘hoesttherapie’ die sommige cardiologen tijdens een hartkatheterisatie of dotterbehandeling. Bij hoesten ontstaat namelijk een drukverhoging op de borst, waardoor de bloedstroom toeneemt. Ook is er een arts die ‘cough CPR treatment’ propageert en uitgebreid in het nieuws is geweest, maar collega-artsen doen zijn omstreden beweringen veelal af als suggestief en onwetenschappelijk. (bron)
Al met al dien je de inhoud van het filmpje over hoesten bij een hartaanval gewoon te vergeten. (bron)
5. PLAT-test kan beroerte vaststellen of uitsluiten
Er gaat al bijna 10 jaar een doorstuurmail rond die onlangs ook zijn intrede deed op Facebook en Twitter. Er zou een extreem handige test zijn bedacht waarmee je een beroerte kunt leren herkennen en bevestigen. Je zou iemand moeten laten praten, laten lachen, diens armen in de lucht laten steken en tot slot de tong uit laten steken. Faalt iemand bij één van deze opdrachten, dan zou er sprake zijn van een beroerte…
Hoewel er absoluut een kern van waarheid in dit bericht schuilgaat (en er dus géén sprake is van een full-blown hoax) is de situatie die hier wordt geschetst wel heel erg kort door de bocht… Het is niet voor niets dat de Hartstichting en Hersenstichting gebruikmaken van de FAST-test en niet van de PLAT-test die wordt beschreven in de kettingbrief. In het Nederlands wordt de juiste test GAST-test oftewel ‘gezicht-arm-spraak-test’.
Een beroerte wordt in de praktijk vooral herkend aan plotselinge gevoelloosheid of slapte van gezicht, arm of been, meestal aan één kant; plotselinge verwardheid, spraakproblemen of verwardheid; plotseling wazig zien of aanverwante aangezichtsproblemen van één of beide ogen; plotselinge problemen met lopen: evenwicht, coördinatie of duizeligheid; plots ernsitge hoofdpijn zonder aanwijsbare oorzaak. (bron)
Persbericht van de American Stroke Association distancieerde zich in 2005 al van het onderzoekje waar deze informatie op gebaseerd is. Ook de Hersenstichting is sceptisch. (bron)
Tot slot
In uitzonderlijke gevallen worden hoaxes bij wijze van onschuldige grap bedacht, maar meestal gaat het om opzettelijk bedrog, trucjes, poetsen, nepperij of zelfs oplichting; ongunstig gezinde partijen verdienen er simpelweg geld mee. Via hoax-berichten worden nietsvermoedende mensen naar websites gelokt waarop bijvoorbeeld louche advertenties, enquêtes of diensten worden aangeboden…
Bovendien krijgt de oorspronkelijke bedenker van een hoax bepaalde persoonsgegevens en contactgegevens in handen wanneer de hoax worde gedeeld, doorgestuurd en verspreid. Vooral e-mailadressen en digitale (social media) profielen zijn gewild met het oog op spam… Soms kom je via hoaxes op dubieuze webpagina’s terecht die ongemerkt illegale cookies (malware, spyware, adware e.a.) op je computer installeren.
Hoaxes op medisch gebied zijn extra schrijnend en alarmerend. In geval van medisch hoaxes is immers niet alleen het doel van de hoax bedenkelijk, maar in bepaalde gevallen is ook de inhoud potentieel gevaarlijk! De bedenker weet namelijk dondersgoed dat zijn hoax het vaakst zal worden gedeeld als hij deze een hele gewichtige of beangstigende boodschap meegeeft zoals ‘gras eten geneest kanker’ of ‘giftig snoepgoed in omloop’.
Er zijn altijd mensen die oprecht denken dat ze anderen helpen of zelfs levens redden door dit soort berichten verder te verspreiden, maar in werkelijkheid pakken dit soort goedbedoelde kettingberichten eerder averechts uit. Want wat zou er gebeuren met een kankerpatiënt die er oprecht, maar onterecht van uitgaat dat gras eten volstaat om kanker te genezen? (bron)
Zijn er specifieke hoaxes op gebied van gezondheid waaraan jij je groen en geel ergert? Deel ze in een reactie hieronder en help verdere verspreiding ervan voorkomen!
9 Reacties
Op Facebook zie ik steeds vaker een filmpje voorbijkomen waaruit zou moeten blijken dat kankercellen vluchten voor knoflook en aangetrokken worden door goud. Dit filmpje is hartstikke nep, maar tienduizenden –zo niet honderdduizenden– mensen over de hele wereld trappen faliekant in deze hoax. (bron + bron)
De substantie die je ziet bewegen is geen kanker. Kankercellen sterven namelijk af zodra de ‘gastheer’ of ‘gastvrouw’ overlijdt of zodra de cellen uit het lichaam van diegene worden verwijderd. Wat je hier ziet, is in feite een zwarte kwal die wordt blootgesteld aan dierenmishandeling. :?
Dit bericht werd afgelopen week op Facebook gedeeld. Ik heb er al meer dan 5 verschillende reacties onder zien staan dat het onzin is, maar die worden stelselmatig verwijderd. http://www.healthunity.pw/waarschuwing-waarom-je-water-nooit-opnieuw-moet-koken/ Op dezelfde website zie ik ook een berichtje van een drankje dat zogenaamd 10.000 keer beter werkt dan chemotherapie (waar zouden ze die cijfertjes nou vandaan halen?). http://www.healthunity.pw/waarom-wordt-ons-dit-niet-verteld-een-drankje-dat-10-000-keer-sterker-is-dan-chemotherapie/ Al met al een gevaarlijke website mijns inziens. Slecht geschreven/vertaald ook. Maar er zijn helaas genoeg mensen die blind geloven wat er staat.
Dankjewel voor het delen van deze waarschuwing! Echt een hele dubieuze website inderdaad! HealthUnity.pw lijkt een Nederlandse website te zijn, maar heeft een *.pw-domeinnaam (uit Palau), wat al een belletje zou moeten doen rinkelen. Veel van hun artikels zijn 1 op 1 gejat van niet-Nederlandstalige websites en door de automatische vertaler ‘Google Translate’ gehaald… Daar komt dus het gebrekkige Nederlands uit voort. Via Facebook vestigen ze de aandacht op deze gestolen onzin en er zijn inderdaad heel veel mensen die erin trappen. Uitspraken als “citroen en zuiveringszout is bewezen een 10.000x sterkere “killer” van kanker te zijn dan chemotherapie” zijn echt levensgevaarlijk en naar mijn mening crimineel. Maar omdat hun artikels op een afgeschermd domein in Palau staan en daardoor niemand de eigenaar van HealthUnity kan achterhalen, komen ze ermee weg. Anders hadden ze allang bezoek van de IGZ gehad. :D
Ik zag dit bericht over citroen en dergelijke als kankermedicijn ook op de Facebookpagina van een vriendin. Ze deelde het omdat ze dacht dat het waar was, niet om een hoax te verspreiden. De website waar ze het vandaan haalde was anders dan in jullie bericht staat, namelijk Healthbytes.me.
Healthbytes.me is inderdaad precies zo’n zelfde soort website. Een *.me-domeinnaam wijst op een registratie in Montenegro. Ook deze partij houdt zich met niets anders bezig dan “clickbaiting”, en dan ook nog eens met content die gekopieerd wordt van anderen. Omdat verrassend veel goedgelovige mensen dit soort dingen openen en delen via Facebook kunnen ze nog leven van de advertentie-inkomsten ook. Trouwens wel grappig dat de website volgens het logo Health Bytes heet en de domeinnaam Healthybites betreft. Aan dat soort gebrekkige details kun je dit soort malafide partijen vaak herkennen. Bedankt voor de waarschuwing!
Pietje had de griepprik gehad en de volgende dag had hij de griep. Jantje had de griepspuit gehad en na twee maand kreeg hij toch de griep. Pietje is ergens voor de griepprik al besmet geraakt, het duurt soms een tijdje tot je ziek word. Jantje heeft een mildere en kortere griep gehad. Mogelijk hadden beide wellicht helemaal geen griep, vaak word een flinke verkoudheid ten onrechte griep genoemd. Griep word veroorzaakt door het influenza virus. In de griepprik zit dood virus in kleine stukjes. Deze kunnen je niet ziek maken. Je immuunsysteem brengt het dode virus in kaart zodat bij besmetting zoals jantje een snelle reactie komt en je mildere symptomen hebt en het minder kort duurt. De griepprik voorkomt griep niet en van de griepprik kan je niet ziek worden.
Ik heb ook nog wel een paar ‘leuke’ hoaxes… Garnalen eten en tegelijkertijd vitamine C-supplementen innemen zou een dodelijke arseenvergiftiging veroorzaken. Vaccins tegen het ebola virus zouden geheime microchips bevatten waarmee de regering burgers kan bespioneren. Daarnaast zou het ebola vaccin alleen werkzaam zijn voor blanken en niet voor ‘kleurlingen’. Bovendien zou er zelfs een ebola-slachtoffer uit de dood zijn opgestaan en als zombie zijn wedergekeerd. En je wil niet weten hoeveel mensen dit soort berichten geloven! :P P.S. Oh ja, McDonald’s zou paardenvlees hebben ingeruild voor mensenvlees en sinds kort kannibalistische hamburgers serveren.
Dankjewel –alsnog– voor de aanvulling, Rene! ;) Ikzelf kwam onlangs ‘black salve’ oftewel ‘zwarte zalf’ tegen: een ‘escharotic’, escharotische oftewel korstvormende substantie die door sommigen wordt toegepast als alternatieve behandeling bij huidkankers… Het gaat om een topische –uitwendig toegepaste– corrosieve / corroderende substantie. De pasta wordt op de huid aangebracht en brandt / vreet tot diep in de huid. Wat achterblijft, is een dikke, zwarte, verlittekende korstwond, bestaande uit dood weefsel, hetgeen ook wel een ‘eschar’ wordt genoemd. Ik heb wetenschappelijke en journalistieke publicaties gezien waarin foto’s worden getoond van mensen met diepe gaten in het hoofd. Er zijn zelfs tal van overlijdens bekend. (bron + bron + bron + bron) Ik snap dit echt niet…
Goed dat hier aandacht aan wordt besteed!!! Want oh, wat heb ik een hekel aan mensen die dit soort onzinberichten de wereld in helpen en er geld mee verdienen over de rug van wanhopige/zieke mensen. Maar mensen die hoaxes delen op Facebook zonder even te checken waar ze vandaan komen en of ze überhaupt waar zijn, zijn bijna net zo erg. Je kunt toch ff de moeite nemen om dit te controleren voordat je er anderen mee lastigvalt? Ik vind vooral van die kansloze wall-berichten op Facebook verschrikkelijk waarin foto’s van zieke mensen worden misbruikt onder het mom “stuur dit door; voor iedere like doneert instantie-X 5 cent voor operatiekosten o.i.d.” Dat geloof je toch zelf niet!? Of minstens zo erg: “Ik deel dit om bewustwording te creëren voor kanker en durf te wedden dat 99% van al mijn vrienden dit niet durft…” *Zucht*