Oorzaken & symptomen van oedeem: hoe ontstaat een vochtophoping?

Oedeem houdt in dat je overmatig vocht vasthoudt in weefsels. Een oedemateuze zwelling kan jeuken en pijnlijk of belemmerend zijn, maar dat hoeft niet per se. De onderliggende oorzaak van oedeem is veelal indirect gerelateerd aan hart, longen, nieren, lymfe, ontstekingsreacties, medicijnen, voeding en/of hormonen. De vochtstapeling wordt direct veroorzaakt door:

• Verhoging van de hydrostatische druk in de capillairen
• Verhoogde doorlaatbaarheid van de capillaire wand
• Verlaging van de colloïd-osmotische druk

Al met al zijn bij oedeem de opname en uitscheiding van vocht niet in balans. Vochtretentie is niet alleen op zichzelf een complicatie die moet worden verholpen; het is vooral ook een teken dat er zich een onderliggend probleem voordoet in het lichaam dat moet worden opgelost.

Hierbij de nodige informatie voor wat betreft de oorzaken en symptomen van oedeem oftewel…

Oedeem: de symptomen

Symptomen van oedeem zijn voornamelijk zwelling en gewichtstoename. Daarnaast kan er sprake zijn van bleekheid, strakheid en lokale gevoeligheid van de huid. Doordat de huid strak staat, glanst ‘ie soms. Als de huid wordt ingedrukt met een vingertop, blijft de afdruk vaak enkele momenten staan; dit fenomeen wordt ook wel ‘pitting’ genoemd.

Hieronder vind je de vaakst voorkomende symptomen van oedeemvorming…

Verschijnselen & klachten bij oedemateuze zwelling

Bij extreme oedemateuze zwelling kunnen er –afhankelijk van de locatie–complicaties optreden, waaronder mobiliteitsverlies en zelfs verstikking. Hierbij een opsomming van de lokale symptomen van oedeem:

• Oedemateuze huid: verdikking, roodheid, jeuk, galbulten e.a.
• Oog-oedeem: zwelling van oogwit of oogleden, roodheid, jeuk, tranen e.a.
• Oedeem van neus: jeuk, verstopping, neusloop e.a.
• Mond-oedeem: zwelling & jeuk van lippen, tong, huig en/of keel
• Oedemateus hart: lage bloeddruk, flauwvallen, hartstilstand e.a.
• Ademhalingsstelsel: kortademigheid, beklemmingsgevoel, verstikking, luchtpijpverkramping e.a.
• Oedeem in abdomen/buikholte: lage buikpijn, misselijkheid, darmkramp e.a.

Omdat oedeem zich in talloze soorten en hoedanigheden kan manifesteren, is bovenstaande lijst met symptomen alles behalve volledig. Afhankelijk van de oedeemvariant (lymfoedeem, lipoedeem, myxoedeem, longoedeem, veneus oedeem etc.) kunnen er dus aanvullende ziekteverschijnselen optreden.

Oorzaken van oedeem in het kort

Ook de achterliggende en onderliggende oorzaken van oedeem zijn vrijwel eindeloos. Vocht kan zich ophopen ten gevolge van orgaanklachten, hormonale disbalansen, voeding medicamenten en ga zo maar door. De belangrijkste oorzaken van oedeem zijn onder meer:

• Allergische reactie (angio-oedemen)
• Verhoogde bloeddruk
• Temperatuurschommelingen & verbranding (hitte-oedeem)
• Druk & impact (val, klap, stoot) op de huid
• Afknelling van huid of lichaamsdeel
• Hart (pompfunctie e.a.) & longen (o.a. uitwisseling zuurstof & koolstofdioxide)
• Bloedvaten (spataders, trombose, vaatverwijding, -vernauwing, -verslapping e.a. i.v.m. druk op vaatwand)
• Lever (eiwitafgifte e.a.) & nieren (vochtafdrijving e.a.)
• Lymfestelsel (vochtopname e.a.) & schildklier (hormoonproductie e.a.)
• Hormonen (boodschapoverdracht e.a.) & zuurgraad/pH-waarde
• Bloeddruk (vochtregulering e.a.)
• Ontstekingen & infecties
• Mineralen (mineralentekort of ionische werking van elektrolyten e.a.)
• Medicijngebruik (corticosteroïden, oestrogenen e.a.)
• Bloedafwijking & doorbloedingsstoornis
• Zuurstofgebrek & verblijf op grote hoogte
• Voeding: eiwitten, vitamines, mineralen & ondervoeding
• Te veel drop eten (i.v.m. glycyrrhetinezuur, natrium, kalium en bloeddruk)
• Auto-immuunreactie

Tot slot

Er zijn oneindig veel vormen van oedeem en zelfs nóg meer benamingen.
Oedeem kan namelijk worden vernoemd naar de plek die last ondervindt van het oedeem, de oorzaak van het oedeem, de plek waar het vocht uittreedt, de plek waar het vocht zich uiteindelijk ophoopt, de bestanddelen van het oedeemvocht, de aard/hoedanigheid van het oedeem etc.

Alleen al de anatomische vlakken en relatieve posities waar vocht zich kan opstapelen (links, rechts, voorzijde, achterzijde, bovenkant, onderkant) lopen in de honderden (bron). Om die reden verschillen de symptomen van oedeem zeer sterk per individueel geval en kan het soms erg lastig zijn om de achterliggende oorzaak van de vochtstapeling te achterhalen.

In dit vervolgartikel over de behandeling van oedeem vind je tips en trucs om oedeem te beperken, verhelpen en voorkomen…

Heb jij ervaring met oedeem oftewel overmatig vocht vasthouden?  Laat hieronder weten wat bij jou de meest merkbare en opvallende symptomen waren en wat de onderliggende oorzaak was…