Je bloeddruk, hormoonhuishouding, zuurgraad en vochthuishouding zijn grotendeels afhankelijk van je mineraalhuishouding. Bepaalde mineralen spelen hierbij een cruciale rol, en deze worden ook wel elektrolyten genoemd. Elektrolyten zijn in je bloed en lichaamsvloeistoffen opgeloste mineraalzouten die aldaar in eenvoudige ionen (elektrisch geladen deeltjes) zijn gesplitst. De belangrijkste elektrolyten die een rol spelen bij oedeem zijn als volgt:
- Natrium (Na) & Kalium (K+)
- Chloride / chloor (Cl–)
- (Mono)waterstofcarbonaat c.q. bicarbonaat (HCO3–)
- En tot op zekere hoogte magnesium (Mg+) en calcium (Ca+)
De opgeloste mineraalzouten helpen bij het transport van voedingsstoffen en afvalstoffen van en naar de cellen en zijn van invloed op de vochthuishouding. De zure zouten (waterstofzouten) zijn tevens van invloed op de zuurgraad (pH) van je lijf. Een tekort of overschot aan bovenstaande mineraalzouten kan tot allerlei gezondheidsklachten leiden, waaronder overmatig vocht vasthouden oftewel oedeem. (bron)
Tip: Je kunt een tekort of overschot aan een bepaald elektrolyt/mineraal desgewenst laten onderzoeken bij een huisartsenlaboratorium…
Oedeem door hypernatriëmie (zoutoverschot)
Hierboven kon je al lezen dat een tekort of overschot aan bepaalde mineralen –een elektrolytendisbalans– de oorzaak kan zijn van een verstoorde vochthuishouding en/of oedeem. Hierbij valt te denken aan:
- Hypomagnesiëmie (magnesiumtekort)
- Hypermagnesiëmie (magnesiumoverschot)
- Hypokaliëmie (kaliumtekort)
- Hyperkaliëmie (kaliumoverschot)
- Hypocalciëmie (calciumtekort)
- Hypercalciëmie (calciumoverschot)
Maar de belangrijkste minerale factor met het oog op oedeem is de zouthuishouding voor wat betreft natriumchloride oftewel ‘keukenzout’. Dus de zoutsoort die velen over hun eten strooien en die in grote hoeveelheden wordt verwerkt in kant-en-klaarproducten. Hoe meer zout je eet en hoe meer zout er in je lichaam circuleert, des te meer vocht je lichaam kan vasthouden. Een overschot aan zout wordt ook wel hypernatriëmie of natriumoverschot genoemd.
Een zoutoverschot of zoutretentie dient te allen tijde te worden voorkomen, óók met het oog op oedeemvorming. Een zoutarm oftewel natriumarm dieet kan bovendien werkzaam zijn ter voorkóming van oedeem.
Gebrekkige voeding: hypoproteïnemisch hongeroedeem
Niet alleen een tekort of overschot aan micronutriënten zoals macromineralen, spoorelementen en vitamines (zoals vitamine E en vitamine B12) kan oedeem veroorzaken… Ook een gebrek aan eiwitten kan oedeem in de hand werken. Een eiwittekort kan ontstaan door een gebrekkig voedingspatroon (uithongering c.q. ondervoeding c.q. voedingsdeficiëntie), maar ook door een opnamestoornis, spijsverteringsstoornis, aanmaakstoornis of overmatig verlies via darm, nieren of brandwonden. In dat geval spreekt men ook wel van hypoproteïnemisch oedeem.
Gezwollen, oedemateuze buik door cachexie
Een bekende vorm van hypoproteïnemisch oedeem is hongeroedeem zoals die zich voordoet bij kinderen in ontwikkelingslanden als gevolg van ernstige ondervoeding of wanvoeding. Typerend hierbij is een extreem vermagerd of zelfs uitgemergeld lichaam in combinatie met buikoedeem: een opgezette, opgezwollen en oedemateuze buik. Men spreekt in zulke gevallen ook wel van cachexie: een complex, multifactorieel syndroom ten gevolge van een ernstig eiwittekort wegens ondervoeding, dat gepaard gaat met oedemen die NIET te wijten zijn aan organische afwijkingen.
De weefsels trekken in geval van hypoproteïnemische oedemen vocht naar zich toe als gevolg van het eiwittekort. Dit fenomeen wordt ook wel ‘oncotisch oedeem’ genoemd, wat enigszins dubbelop is omdat oncotisch zoiets betekent als ‘gekenmerkt door zwelling’, wat logischerwijs voor elke vorm van oedeem geldt. Oedemateuze zwelling door ontoereikende voeding staat tevens bekend als alimentair oedeem of ondervoedingsoedeem. Oedeem door een eiwittekort uit zich veelal in de enkels; dit fenomeen staat tevens bekend als hypoproteïnemisch enkeloedeem.
Tot slot
Als oedeem wordt veroorzaakt door je voeding, dan is het logischerwijs belangrijk om je voedingspatroon aan te passen. Sommigen proberen het probleem op te lossen met een enkel vitaminepilletje of mineralensupplementjes, maar dit beschiet er meestal niet aan. Een blijvende verandering in het voedingspatroon is doorgaans van cruciaal belang: méér whole foods en méér essentiële nutriënten!
Heb jij het idee dat jouw vochtstapelingen te maken hebben met een gebrekkige, eenzijdige of slecht uitgebalanceerde voeding? Laat hieronder een berichtje achter!
6 Reacties
Omdat ik een hersenbeschadiging heb opgelopen kan ik niet goed meer uitvissen wat ik nou eten moet. De laatste weken heb ik enkeloedeem maar ook mijn hele lijf begint op te zwellen.
Ik denk zelf dat het wat met mijn hart, nieren of lever te maken heeft. Helaas wil mijn dokter niet eens even kijken, dat is nog zo’n ouderwetse die je alleen helpt als je doodgaat weet je. Dus nou ben ik zelf aan het uitzoeken wat een gezond dieet is. Maar kan dat nergens vinden. Wel overal onderdeeltjes maar niet een simpel maar gezond weekmenu. Omdat ik niet goed meer zoeken kan is dat voor mij niet te vinden. Weet iemand wat te vinden want ik zie door de bomen het bos niet meer. Kan het pad niet vinden.
Hallo, Mijn naam is Monique. Ik ben nu 55 jaar. Ik heb zelf een mineralen disbalans eiwit tekort ervaren jarenlang. Ik had altijd opgezwollen voeten en benen en het vocht hoopte zich overal op een gegeven moment op. Hele pijnlijke benen en voeten gehad. Nu ik mijn magnesium, zink en kalium en calcium inclusief eiwitten aanvul middels drinkyoghurt en kwark waar geen vet in zit, heb ik totaal geen opgezwollen voeten en benen meer en ik sport veel. Ik ben inmiddels zo’n 50 kilo kwijt in 18 maanden zonder dieet maar wel met sport en bovengenoemde toegevoegde voedingstoffen. Ik heb jarenlang mij suf gepiekerd. Regelmatig last gehad van bronchitis. Nu ik alles naast de voeding goed aanvul heb ik dit niet meer. Ik voel mij nu kerngezond. Ik hoop dat ik anderen hier ook mee kan helpen door deze info want het kan echt heel verkeerd lopen als je je voeding niet op peil houdt.
Hallo, Mijn naam is Patricia Taalman, ben 39 jaar en heb anorexia. Sinds 3 maanden zwel ik helemaal op; mijn gezicht, buik, benen en billen. Ik vind dit vreselijk, ken ook geen anorexiapatiënten die dit hebben. Hierdoor eet ik bijna niks meer, soms wat rauwkost of 100 gram yoghurt. Weten jullie wat dit veroorzaakt en wat ik eventueel kan doen? Groetjes, Patricia
Beste Patricia, Eetstoornissen kunnen inderdaad (hypoproteïnemisch) hongeroedeem in de hand werken, evenals andersoortige nutritionele tekorten en aanverwante vormen van hongeroedeem. Ik hoef jou waarschijnlijk niet uit te leggen dat een dergelijk probleem verstrengeld is met een gebrekkig/onevenwichtig eetpatroon. De oplossing schuilt dan ook meestal in het optimaliseren van je eetgedrag en dieet. Ik ben GEEN arts, dus ik kan hier helaas geen invulling aan geven. Wellicht kan je huisarts en/of diëtist je hierin adviseren en ondersteunen. Hopelijk treedt er snel verbetering op in je situatie! Heel veel sterkte en beterschap toegewenst! Groeten, Paul
Hoi Patricia, Ik heb exact dezelfde (ondervoedings)verschijnselen bij dezelfde ziekte. Hangt inderdaad samen met de status van ondervoeding blijkbaar, dus door nog minder te gaan eten (wat heel begrijpelijk is) houd je het hongeroedeem in stand, dan wel geef je het de mogelijkheid te verergeren. Niet doen dus, maar heel gebalanceerd uit die ondervoede toestand zien te komen. Neem bijvoorbeeld flesjes Nutridrink (ik weet als anorexiapatiënt dat dit een hele opgave is, maar die oedeemvorming is vele malen naarder in mijn beleving). Heel veel succes!
Ik zou een brede scala aan groenten fruit zaden noten en knollen gaan eten Een vegan dieeet mischien ??? Al is het even………. het zou zomaar kunnen het probleem verhelpen dan wel bijdragen aan je gesondheid