Vocht vasthouden door mineralendisbalans of eiwittekort

Je bloeddruk, hormoonhuishouding, zuurgraad en vochthuishouding zijn grotendeels afhankelijk van je mineraalhuishouding. Bepaalde mineralen spelen hierbij een cruciale rol, en deze worden ook wel elektrolyten genoemd. Elektrolyten zijn in je bloed en lichaamsvloeistoffen opgeloste mineraalzouten die aldaar in eenvoudige ionen (elektrisch geladen deeltjes) zijn gesplitst. De belangrijkste elektrolyten die een rol spelen bij oedeem zijn als volgt:

• Natrium (Na) & Kalium (K⁺)
• Chloride / chloor (Cl^–)
• (Mono)waterstofcarbonaat c.q. bicarbonaat (HCO₃^–)
• En tot op zekere hoogte magnesium (Mg+) en calcium (Ca+)

De opgeloste mineraalzouten helpen bij het transport van voedingsstoffen en afvalstoffen van en naar de cellen en zijn van invloed op de vochthuishouding. De zure zouten (waterstofzouten) zijn tevens van invloed op de zuurgraad (pH) van je lijf. Een tekort of overschot aan bovenstaande mineraalzouten kan tot allerlei gezondheidsklachten leiden, waaronder overmatig vocht vasthouden oftewel oedeem. (bron)

Tip: Je kunt een tekort of overschot aan een bepaald elektrolyt/mineraal desgewenst laten onderzoeken bij een huisartsenlaboratorium…

Oedeem door hypernatriëmie (zoutoverschot)

Hierboven kon je al lezen dat een tekort of overschot aan bepaalde mineralen –een elektrolytendisbalans– de oorzaak kan zijn van een verstoorde vochthuishouding en/of oedeem. Hierbij valt te denken aan:

• Hypomagnesiëmie (magnesiumtekort)
• Hypermagnesiëmie (magnesiumoverschot)
• Hypokaliëmie (kaliumtekort)
• Hyperkaliëmie (kaliumoverschot)
• Hypocalciëmie (calciumtekort)
• Hypercalciëmie (calciumoverschot)

Maar de belangrijkste minerale factor met het oog op oedeem is de zouthuishouding voor wat betreft natriumchloride oftewel ‘keukenzout’. Dus de zoutsoort die velen over hun eten strooien en die in grote hoeveelheden wordt verwerkt in kant-en-klaarproducten. Hoe meer zout je eet en hoe meer zout er in je lichaam circuleert, des te meer vocht je lichaam kan vasthouden. Een overschot aan zout wordt ook wel hypernatriëmie of natriumoverschot genoemd.

Een zoutoverschot of zoutretentie dient te allen tijde te worden voorkomen, óók met het oog op oedeemvorming. Een zoutarm oftewel natriumarm dieet kan bovendien werkzaam zijn ter voorkóming van oedeem.

Gebrekkige voeding: hypoproteïnemisch hongeroedeem

Niet alleen een tekort of overschot aan micronutriënten zoals macromineralen, spoorelementen en vitamines (zoals vitamine E en vitamine B12) kan oedeem veroorzaken… Ook een gebrek aan eiwitten kan oedeem in de hand werken. Een eiwittekort kan ontstaan door een gebrekkig voedingspatroon (uithongering c.q. ondervoeding c.q. voedingsdeficiëntie), maar ook door een opnamestoornis, spijsverteringsstoornis, aanmaakstoornis of overmatig verlies via darm, nieren of brandwonden. In dat geval spreekt men ook wel van hypoproteïnemisch oedeem.

Gezwollen, oedemateuze buik door cachexie

Een bekende vorm van hypoproteïnemisch oedeem is hongeroedeem zoals die zich voordoet bij kinderen in ontwikkelingslanden als gevolg van ernstige ondervoeding of wanvoeding. Typerend hierbij is een extreem vermagerd of zelfs uitgemergeld lichaam in combinatie met buikoedeem: een opgezette, opgezwollen en oedemateuze buik. Men spreekt in zulke gevallen ook wel van cachexie: een complex, multifactorieel syndroom ten gevolge van een ernstig eiwittekort wegens ondervoeding, dat gepaard gaat met oedemen die NIET te wijten zijn aan organische afwijkingen.

De weefsels trekken in geval van hypoproteïnemische oedemen vocht naar zich toe als gevolg van het eiwittekort. Dit fenomeen wordt ook wel ‘oncotisch oedeem’ genoemd, wat enigszins dubbelop is omdat oncotisch zoiets betekent als ‘gekenmerkt door zwelling’, wat logischerwijs voor elke vorm van oedeem geldt. Oedemateuze zwelling door ontoereikende voeding staat tevens bekend als alimentair oedeem of ondervoedingsoedeem. Oedeem door een eiwittekort uit zich veelal in de enkels; dit fenomeen staat tevens bekend als hypoproteïnemisch enkeloedeem.

Tot slot

Als oedeem wordt veroorzaakt door je voeding, dan is het logischerwijs belangrijk om je voedingspatroon aan te passen. Sommigen proberen het probleem op te lossen met een enkel vitaminepilletje of mineralensupplementjes, maar dit beschiet er meestal niet aan. Een blijvende verandering in het voedingspatroon is doorgaans van cruciaal belang: méér whole foods en méér essentiële nutriënten!

Heb jij het idee dat jouw vochtstapelingen te maken hebben met een gebrekkige, eenzijdige of slecht uitgebalanceerde voeding? Laat hieronder een berichtje achter!