De schildklier is het enige orgaan c.q. weefsel dat jodium in zich opneemt. Door jodium te fuseren met medicatie, kan men dus zeer gericht de schildklier bereiken. De bekendste methode om met jodium de schildklier te behandelen is toediening van radioactief jodium. Dit middel staat ook wel bekend als:
- Radio Actief Jodium (RAJ)
- Jodium 131
- J-131 / I-131 (iodine)
Radioactief jodium wordt met name toegediend bij een overactieve schildklier waarbij schildklierremmers niet volstaan… Maar ook bij een extreem opgezette schildklier en bij bepaalde schildkliergezwellen (tumor e.a.).
In dit artikel lees je alles over de behandeling van de schildklier met radioactief jodium…
Toepassing van radioactief jodium
RAJ wordt toegepast voor verschillende doeleinden, in verschillende doseringen. De belangrijkste toepassingsmogelijkheden voor radioactief jodium zijn:
- Jodium-opname meten (uptake-onderzoek)
- Schildklierweefsel uitschakelen (“De Slok”)
Hieronder lees je meer over deze twee toepassingsmogelijkheden van radioactief jodium…
1. Jodium-uptake onderzoek
Voorafgaand aan “De Slok” wordt in veel gevallen een jodium-uptake onderzoek uitgevoerd. Bij een jodium-uptake wordt de werkzaamheid van je schildklier getest. Deze test is nodig als voorbereiding op “De Slok”. Men moet namelijk weten hoeveel radioactief jodium ongeveer nodig is om de bovenmatige schildklierwerking te remmen of de volledige schildklier uit te schakelen. Deze test staat ook wel bekend als:
- Schildklier retentie-onderzoek (retentie = vasthouden)
- Schildklier uptake-onderzoek (uptake = opname)
Bij een jodium-uptake onderzoek wordt een minimale hoeveelheid radioactief jodium toegediend. De schildklier zal het radioactieve jodium opnemen… Waarna middels metingen, scans en/of bloedtests de resultaten worden afgelezen. Door achteraf de straling van de schildklier te meten, kan men bepalen hoe snel en actief je schildklier is.
Er wordt niet alleen gekeken hoeveel jodium je schildklier kan opnemen, maar ook hoe snel je schildklier het jodium opneemt. Het radioactieve jodium dat niet door de schildklier wordt geabsorbeerd, verlaat je lichaam via de urine. Er wordt niet altijd een uptake-onderzoek uitgevoerd: in dat geval wordt De Slok bereid met een “standaard” of “gemiddelde” dosering RAJ.
2. “De Slok”
Radioactief jodium om de schildklier uit te schakelen wordt meestal met enkele slokjes water ingenomen via een radioactieve jodium-capsule. Het is echter ook mogelijk om een oplossing van radioactief jodium met water te drinken. Vroeger werd radioactief jodium uitsluitend in vloeibare vorm toegediend en stond deze behandeling bekend als “De Slok”.
Om te bepalen hoeveel radioactief jodium er moet worden toegediend, wordt de specifieke schildklieraandoening onderzocht… Maar ook de grootte van de schildklier en de opname-efficiëntie van de schildklier worden getoetst. De hoeveelheid jodium die wordt toegediend is doorgaans kleiner dan je dagelijks via je voeding binnenkrijgt.
Toepassing van “De Slok”
Radioactief jodium wordt toegepast bij verschillende schildklieraandoeningen. De belangrijkste schildklierafwijkingen waarbij radioactief jodium dienst kan doen zijn:
- Schildklierkanker / schildkliertumor
- Te snelle of overactieve schildklier (hyperthyroïdie)
- Struma (vergrote schildklier)
De hoeveelheid radioactief jodium die wordt toegediend is sterk afhankelijk van de hoeveel schildklierweefsel die moet worden uitgeschakeld en dus van de exacte schildklierafwijking. Hieronder lees je meer over de verschillende schildklieraandoeningen waarbij “De Slok” kan worden gebruikt…
1. Radioactief jodium bij schildklierkanker
Bij schildklierkanker moet de volledige schildklier worden uitgeschakeld. Meestal wordt de schildklier operatief verwijderd. Eventuele overblijfselen van de schildklier worden uitgeschakeld met radioactief jodium. De “restje” nemen het radioactieve jodium in zich op. De straling van “De Slok” schakelt het schildklierweefsel volledig uit. De dosering radioactief jodium is in dit geval zeer hoog.
2. Overactieve schildklier behandelen met RAJ
Een overactieve schildklier overactieve schildklier produceert te veel schildklierhormonen, waardoor allerlei gezondheidsklachten kunnen optreden. De schildklier kan gaan “hyperen” vanwege de ziekte van Graves, maar ook vanwege medicijngebruik of een schildklierafwijking. In dat geval wordt slechts een deel van de schildklier vernietigd met radioactief jodium. De dosering is dan beduidend lager dan bij een volledige “Slok”.
3. Radioactief jodium om vergrote schildklier te verkleinen
Radioactief jodium kan dienstdoen als de schildklier diffuus vergroot is. Bij een overschot aan schildklierweefsel spreekt men ook wel van schildkliervergroting of diffuus struma. Als de schildklier te groot is, zijn er doorgaans te veel hormoonproducerende schildklierfollikels werkzaam. Met radioactief jodium kan als het ware een schildklierverkleining worden bewerkstelligd.
Sommige patiënten ervaren de tijdelijke schildklierverharding die optreedt als gevolg van het radioactieve jodium als onaangenaam of zelfs pijnlijk.
Resultaten van radioactief jodium
Na “De Slok” is het 3 tot 6 maanden afwachten of er een ‘normaal’ werkende schildklier is bereikt. Een normaal fungerende schildklier wordt ook wel ‘euthyreote toestand’ of ‘euthyroïdie’ genoemd. Mocht er nog altijd te veel schildklierhormoon worden geproduceerd, dan is een tweede “Slok” nodig.
Als het radioactieve jodium te veel van de schildklier heeft vernietigd, of als de volledige schildklier is verwijderd… Dan dient de productie van schildklierhormonen voorgoed te worden ondersteund of vervangen met kunstmatige schildklierhormonen (thyromimetica). Bekende medicijnen met synthetische schildklierhormonen zijn onder meer Thyrax®, Euthyrax® & Eltroxin®.
Na de behandeling met J-131…
De duur van de behandeling met radioactief jodium hangt af van de toegediende hoeveelheid jodium en de opname hiervan door het schildklierweefsel. Restjodium dat niet door de schildklier wordt opgenomen verdwijnt grotendeels binnen 24 tot 48 uur via de urine.
Het radioactieve jodium dat wel door de schildklier is opgenomen, verlaat het lichaam veel trager. Bij ontslag uit het ziekenhuis moet de hoeveelheid jodium-131 beneden een vastgestelde norm zijn. Een arts geeft daarom altijd een globale schatting wat betreft de duur van het verblijf. Jodium verliest zijn radioactiviteit overigens erg snel.
Een schildklierverkleining of –verwijdering m.b.v. RAJ heeft meestal geen ingrijpende gevolgen voor de gezondheid. In sommige gevallen kunnen echter (blijvende) stofwisselingsproblemen of vruchtbaarheidsklachten ontstaan. De maanden na ontslag dien je voor de zekerheid zo min mogelijk intiem contact te hebben en zo veel mogelijk afstand bewaren. Tot 6 maanden na de J-131 behandeling mag geen zwangerschap optreden.
Tot slot
De behandeling met radioactief jodium brengt relatief weinig risico’s en complicaties met zich mee. Omdat de schildklier het enige orgaan is dat jodium opneemt, loopt de rest van je lichaam nauwelijks schade op door de straling van radioactief jodium.
Heb jij ervaring met de behandeling van de schildklier met radioactief jodium (J-131)? Laat hieronder jouw vragen en opmerkingen achter…
