Jodium is een essentieel spoorelement. Spoorelementen zijn vergelijkbaar met mineralen, maar je lichaam heeft er veel minder van nodig. Desalniettemin is jodium van levensbelang, met name voor de schildklierwerking. De schildklier heeft jodium namelijk nodig voor de productie van schildklierhormonen. In dit artikel lees je alles over jodium voor je schildklier…
Gevolgen van een jodium-tekort
Zonder jodium gaat je schildklier simpelweg stuk. In eerste instantie zal je schildklier bij een jodium-tekort opzwellen en uitzetten (struma). De vergrote schildklier zal bovendien minder hormonen produceren waardoor een tekort aan schildklierhormonen (hypothyreoïdie) ontstaat. Bij een ernstig of langdurig tekort aan jodium zullen allerlei klachten optreden, waaronder:
- Opgezwollen schildklier (struma)
- Je hebt het heel snel koud
- Je houdt veel vocht vast
- Vermoeidheid, sloomheid & duizeligheid
- “Pafferig” gezicht & hangende oogleden
- Haaruitval & broze nagels
- Stijfheid van armen & benen
- Vaak spierkramp, spierzwakte & spierpijn
- Maagklachten & darmklachten
- Hese stem & langzaam spreken
- Droge, schilferige & ruwe huid
- Lusteloosheid, apathie & depressie
- Je kunt niet helder denken
- Complicaties bij zwangerschap & menstruatiecyclus
Bronnen van jodium (voedsel & voedingsmiddelen)
Je schildklier is afhankelijk van het sporenelement jodium. Schildklierhormonen worden namelijk deels opgebouwd uit jodium. Voor een optimale schildklierwerking moet je dan ook jodium via je voeding binnenkrijgen. Belangrijke bronnen van jodium die kunnen bijdragen aan een optimale schildklierfunctie zijn:
- Zeewier
- Vis (kabeljauw, makreel, zalm, tong, sardines e.a.)
- Gejodeerd zout (JOZO® e.a.)
- Schaaldieren & schelpdieren
- Ei & ui
- Brood (liefst volkoren)
- Zilvervliesrijst
- Zeewier (kelp & kelp-tabletten)
- Yoghurt, kwark & mozzarella
- Aardbeien, banaan & mango
- Cashewnoten
Let op: Zowel een tekort als een teveel aan jodium kan de schildklierfunctie verstoren en schildklierproblemen veroorzaken!
Meer voedingsstoffen voor schildklierfunctie…
De werking van je schildklier en de productie van schildklierhormonen zijn niet uitsluitend afhankelijk van jodium. Voor de opname en verwerking van jodium door de schildklier zijn namelijk ook andere voedingsstoffen nodig. De belangrijkste hiervan zijn:
- Selenium & magnesium
- IJzer, zink & koper
- Vitamine E, A, B12 & D
Zo is selenium betrokken bij de omzetting van schildklierhormonen en bevordert vitamine E de opname van jodium.
Hoeveel jodium?
In Nederland hanteert men geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor jodium. Zodoende worden doorgaans de richtlijnen van het Amerikaanse ‘Institute of Medicine’ aangehouden. De algemene aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium voor volwassenen is vastgesteld op 150 microgram per dag.
Voor zwangere vrouwen geldt 220 microgram jodium per dag. Voor vrouwen die borstvoeding geven wordt 290 microgram jodium per dag aangehouden. Ook vegetariërs dienen extra op hun jodium-inname te letten, evenals mensen die een zoutarm dieet volgen. De maximale veilige jodium-dosis is 600 microgram/dag.
Tip: Je kunt het jodiumgehalte in je bloed laten meten bij een huisartsenlaboratorium.
Oplossing bij een jodium-tekort
Jodium is de meest relevante voedingsstof voor een goede schildklier-werking. Bij een jodium-tekort kun je natuurlijk heel veel vis, zeewier & schaaldieren gaan eten… Het is echter efficiënter om bij een gebrek aan jodium een jodiumsupplement te slikken. Een eventueel jodium-supplement kan het beste worden ingenomen als kaliumjodide (KI) en/of kelp-tabletten.
Bovendien is het raadzaam om bij een jodium-tekort jodium-verrijkt zout (JOZO®) te gebruiken i.p.v. “normaal” keukenzout of zeezout. Het is echter niet raadzaam om een jodiumsupplement te gebruiken als je reeds voldoende jodium via je voeding binnenkrijgt (150 mcg per dag).
Let op: Hoewel een jodium-tekort veruit het vaakst voorkomt, kan een jodium-overschot minstens zo schadelijk zijn en zelfs “schildkliervergiftiging” veroorzaken.
Tot slot
Bij symptomen van een schildklierafwijking wordt altijd de jodium-concentratie in je urine gemeten. Als je zelf het idee hebt dat je lijdt aan een tekort of teveel aan jodium, kun je je huisarts om een urinetest vragen. Vaker nog wordt een jodiumtekort opgemerkt aan de hand van afwijkende schildklierwaarden in de boledbaan. Voor je schildklier is het al met al ontzettend belangrijk dat je jodium-huishouding optimaal is, en dus ook voor je algehele gezondheid!
Heb jij ervaring of vragen met betrekking tot jodium & schildklier? Laat hieronder je reactie achter…
23 Reacties
Mijn schildklierwaardes schommelen de laatste tijd nogal. Ik heb de diagnose trage schildklier gekregen. Dat is nu ruim 1 jaar geleden. Ik slik steeds meer Tirosint (ben van 100 naar 150 verhoogd in die periode van 1 jaar). Ik realiseerde me net dat ik eigenlijk als sinds kleins af aan zo goed als zoutloos eet en dat ik ook sinds mijn lagere school tijd weinig zuivel eet/drink. Zou het zinvol zijn om deze producten weer te gaan toevoegen aan mijn eetpatroon om zo mijn schildklier te gaan stimuleren?
Beste Paul, morgenochtend heb ik afspraak staan bij huisarts. Ik ga doorverwijzing eisen voor endocrinoloog (of is schildklierspecialist andere soort arts?). Ik wil gewoon nu zeker die TPO en T3 onderzocht hebben eventueel ook de schildklier zelf. Ik heb nog een vraag: vanwege Atkins manier van eten dacht ik meer eiwitten naar binnen te krijgen door een shake van melk en soja eiwitpoeder te nemen. Dacht goed voor de opvliegers overgang en voor mijn spieren na het sporten. Nu las ik wel dat soja niet bevorderlijk zou zijn voor de schildklier. Is dit zo? Ik neem maar 1 glas van dit per dag. Kan dit kwaad of is het pas slecht bij grote hoeveelheden?
Een internist-endocrinoloog ís inderdaad (o.a.) een schildklierspecialist. Schildklierantistoffen (Tg-antistoffen, TPO-antistoffen en TSI-antistoffen) zal men overigens niet zo snel controleren zonder een duidelijke afwijking van T4 of T3 of een andere aanwijzing voor een auto-immuunschildklieraandoening, maar het afdwingen hiervan valt zeker te proberen. Soja is inderdaad niet erg bevorderlijk voor de schildklierwerking. Zie eventueel ook dit artikel:
Over het exacte verband tussen sojaconsumptie enerzijds en schildklierwerking anderzijds is relatief kort geleden nog een goed Engelstalig artikel geschreven (bron) aan de hand van een wetenschappelijk onderzoek. (bron)
Laatste 2 jaar werd ik steeds dikker. Ik zag mijn opgezette maag groeien. Lijkt wel eigen leven te leiden. Doe vaak aan fitness, eet matig, zelfs Atkins manier maar weinig resultaat. Vroeger wel. Nu kreeg ik klachten (mentaal) en ook die gewichtstoename. Na bloedonderzoek bleek TSH 7.5 en T4 12.1. Nu moet ik van dokter info lezen op internet en dan weer terugkomen(!) Als ik de klachtenlijst leest die op deze site staat heb ik ook wel veel van. Maagklachten, vorig jaar pijn net onder ribben dat naar rug trok heel erg. Schorre stem al jaren. Maagonderzoek gehad alleen breuk middenrif. Heb wel maagbacterie gehad maar na kweek niets te vinden. Internist en longfoto. Onderzoek galstenen. Niks aan de hand dus. Maar wel klachten. Nu had ik ook weer te hoog suiker 6.6 Ik probeer gezond te eten en te leven. Al jaren gebruik ik geen suiker. Drink geen limonades, eet geen chips etc. Vaak problemen als ik brood gegeten heb. niet altijd. maagzuurreacties. Tijd koolhydraatarm brood gegeten. Ik ben wanhopig aan het worden nu. Die maag puilt nog verder uit dan mijn borsten!!! Ben altijd slank geweest. Ik snap niet waarom alles zo opzwelt??? Mijn dokter die wimpelt alles af met ouder worden, overgang etc. maar voel mij niet happy om er zo uit te zien. Terwijl ik veel er tracht aan te doen. Toen ik over die jodium had was zijn reactie al dat er niet zo gauw tekort is… Hij heeft nooit aan mijn keel gevoeld niks, mijn maag etc niet bekeken en toch heeft hij mening al klaar. Twijfel nu ook aan pancreas misschien vervet? Darmen daarom uitpuilen naar buiten? Ook dat je klachten kan krijgen met maagzuur, glucose etc Wat moet ik doen?
Ik vind een TSH-waarde van 7,5 alleen al reden tot bezorgdheid. Het doktersadvies “ga even op internet rondsnuffelen” vind ik écht heel raar. Misschien een andere huisarts zoeken, een second opinion aanvragen bij een andere huisarts of aandringen op doorverwijzing naar een schildklierspecialist a.k.a. een internist-endocrinoloog…
Ik heb wat reacties doorgelezen, omdat ik met een vraag zit. Maar kon er helaas geen antwoord op vinden.. Dus ook maar even een vraag van mij kant Ik ben in maart 1978 geopereerd aan schildklierkanker, waarbij de hele schildklier is verwijderd. Ik heb daar dan ook al de nabehandeling voor gehad (radioactief jodium). Wat dat betreft is alles wel oké… Helaas gaat m’n verhaal verder en heb ik verschillende (heftige) behandelingen gehad voor meerdere kankers… Wat er nu aan de orde is.. ik ben er na een bevolkingsonderzoek achter gekomen dat ik nu ook darmkanker heb (kanker nr 6). Ik wordt daarvoor geopereerd en krijg vooraf een CT-scan, waarbij jodium gebruikt wordt… Wat ik mij herinner is er na de behandeling van de schildklieroperatie tegen mij gezegd dat ik nu geen jodiumhoudende producten mocht gaan gebruik… dit i.v.m. m’n operatieve schildklierverwijdering.. Nu zou ik a.s. vrijdag de CT-scan krijgen waaraan vooraf ik jodium toegediend krijg. Omdat ik allergisch zou zijn voor jodium zou ik daarvoor een infuus krijgen. Eenmaal thuis (na dit informatiegesprek) heb ik hier nog eens over nagedacht, en dacht volgens mij heb ik geen jodiumallergie, maar mag ik het gewoon niet hebben.. Belangrijke vraag lijkt me… Graag zou ik willen weten hoe dit precies zit… of ik nu wel jodium mag hebben voor dit onderzoek (zal vast wel noodzakelijk zijn om dingen te kunnen zien). Of dat er toch nog meer na gekeken wordt en waarom ze zeggen dat ik allergisch ben… heb daar geen ervaring mee… ik zie uw antwoord graag tegemoet… Met vriendelijke groet, Tiny de Bruin-Dijkstra
Beste Tiny, Als je geen schildklier meer hebt, verbruikt je lichaam veel minder jodium. Of anders gezegd: normaliter had je schildklier jodium nodig om schildklierhormonen te kunnen produceren, maar nu neem je dagelijks schildkliermedicamenten in die reeds zijn samengesteld uit jodiummoleculen. Als je daarbovenop veel jodium inneemt via voeding (bijvoorbeeld zeewier, schaaldieren, schelpdieren, bakkerszout e.a.), kan een jodiumoverschot ontstaan. Een acuut, mild en kortdurend jodiumoverschot hoeft niet zo’n probleem te zijn, maar als je stelselmatig veel jodium binnen zou krijgen, ontstaat een chronisch jodiumoverschot (‘hyperiodinemia’), wat gevaarlijke gevolgen kan hebben. Of een eenmalige dosis van een jodiumhoudend contrastmiddel / contrastvloeistof gevaarlijk is voor iemand zonder schildklier vind ik moeilijk om in te schatten. Deze vraag zou je mijns inziens echt bij je huisarts of schildklierspecialist moeten wegleggen. In principe is het jodium in contrastmiddelen / contrastvloeistoffen gebonden aan een andere stof, maar er zal altijd een bepaalde hoeveelheid jodium vrij in de bloedbaan terechtkomen. En aangezien ik geen arts ben, kan en mag ik daaromtrent geen concrete adviezen geven. Heel veel sterkte en beterschap toegewenst. Ik vind het in elk geval ontzettend knap dat je na al deze tegenslag nog zo gemotiveerd bent om jezelf optimaal te informeren. Wellicht zijn de volgende artikels ook nog interessant voor je:
Groeten, Paul
Bedankt voor je snelle reactie! Ik heb inderdaad huiduitslag, misselijkheid en benauwdheid en spijsverteringsproblemen wanneer ik jodiumrijke voeding eet! Zo zijn bv Himalaya zout en Keltisch zeezout een probleem en en reageer ik zelfs op jodiumvrij keukenzout (waar toch nog een klein beetje jodium in blijkt te zitten bij navraag) Ik heb geen idee of deze allergie getest kan worden maar een bezoek aan de huisarts lijkt me een mooie start!
Ik kan overigens ook heen jodiumdruppels verdragen! Mijn schildklierwaarden zijn. Div maken getest en er is niets gevonden wat wijst met een schildklier afwijking terwijl ik wel div. symptomen heb.
Wat moet je doen als je een jodiumallergie hebt? Die heb ik overgehouden aan de contrastvloeistof en zorgt voor contactallergie. Ik kan dus geen jodiumhoudende producten eten maar mijn schildklier zal hier toch onder te leiden hebben lijkt me zo?
Beste Foksola, Een contactallergie jegens jodium leidt veelal tot allergische huidreacties bij aanraking van hoog geconcentreerd jodium, zoals voorkomt in Betadine-producten, jodiumshampoo, povidonjood, gejodeerd (bakkers)zout, et cetera. Een voedselallergie jegens jodium komt daarentegen slechts zeer zelden voor. In voedsel komt jodium namelijk als micromineraal c.q. sporenelement voor, wat inhoudt dat het om minuscule beetjes gaat. Alleen in (gedroogd) zeewier en bepaalde schaaldieren komt relatief veel nutritioneel jodium voor… Zolang je niet allergisch reageert op jodiumhoudende voedingsmiddelen –gekenmerkt door onder andere misselijkheid, braken, kortademigheid, jeuk, huiduitslag, netelroos en andere allergiesymptomen– na het eten van jodiumhoudende voedingsmiddelen, hoeft er dus niet per se sprake te zijn van zowel een contactallergie als een voedselallergie ten aanzien van jodium. Mocht er daadwerkelijk sprake zijn van een jodium-gerelateerde voedingsallergie, dan dien je in overleg met je huisarts of schildklierspecialist een synthetische c.q. gesynthetiseerde vorm van jodium of een schildkliermedicijn (levothyroxine: een exogeen alternatief voor schildklierhormonen) in te nemen waarop niet allergisch wordt gereageerd. Want zoals je al aangeeft, is jodium een absolute vereiste voor schildklierhormonen. Heel veel sterkte ermee! Groeten, Paul
Beste Paul, Jouw verhaal is v.w.b. de uitleg van de testen is helemaal correct. Ik ben ik niet volledig geweest in mijn reactie, omdat ik bang was dat het stuk anders te uitgebreid (te groot) zou worden. Echter een chronisch jodiumtekort vaststellen is m.i. moeilijk omdat je dan al vaak een te langzaam werkende schildklier hebt en er dus pas achter komt als je hypothyroidie-achtige klachten hebt. Mijn tweede punt is dat de huisarts de standaard bloedwaarde bepaling doet en als die aan de normen voldoet dan is er volgens de normen niets aan de hand en zal een huisarts niet gauw genegen zijn om verdere bloedwaardebepalingen zoals jij die beschreven hebt, uit te laten voeren. Voor die mensen die tegen dit probleem aanlopen is er de oude alternatieve bepaling van de lichaamstemperatuur, die m.i. niet achterhaald is en door vele natuurartsen nog wordt toegepast. Hopelijk hebben wij beide met onze berichten mensen die of met een te langzame schildklier of met een jodiumtekort kampen wat meer inzicht kunnen geven. Groeten, Willie
Ik hoop het ook; nogmaals dank voor het delen van je inzichten en opvattingen omtrent jodium & schildklier! Groeten, Paul
Onder de kop “Tot slot” staat: “Vaker nog wordt een jodiumtekort opgemerkt aan de hand van afwijkende schildklierwaarden in de bloedbaan”. En dat is nou juist het punt want vaak wordt een jodiumtekort niet opgemerkt. Een jodiumtekort kan worden opgemerkt aan de hand van afwijkende waarden, maar vaak wordt een jodiumtekort niet opgemerkt omdat de waarden niet afwijkend zijn. Dat heeft te maken met de standaard test die meestal uitgevoerd wordt en niet toereikend is om een jodium tekort te detecteren en heel vaak ook niet toereikend is om een te langzaam werkende schildklier te detecteren. Overigens de urinetest waar je melding van maakt is niet betrouwbaar genoeg in die zin dat er teveel variabelen in meespelen. Er is een andere test die je zelf kunt uitvoeren en dat is een test met temperatuurmeting die zeer nauwkeurig uitgevoerd dient te worden. Op verzoek wil ik je deze wel toesturen. Ook zijn er andere laboratoriumtesten die eigenlijk bij iedereen met “schildklierklachten” uitgevoerd zouden moeten worden. Meer info kan ik je desgewenst toesturen. Ten slotte, een jodiumtekort kun je ook aanvullen met detoxified iodine. Groet, Willie
Beste Willie, Dankjewel voor je reactie. Volgens mij haal je nu twee zaken door elkaar (die overigens onderling verstrengeld zijn), namelijk: A. Een jodiumtekort en B. hypothyroïdie (een te traag werkende schildklier). Bepaalde schildklierafwijkingen kunnen een jodiumtekort in de hand werken; een gebrekkige jodium-intake kan schildklierklachten in de hand werken. Bepaalde bloedwaarden kunnen schildklierproblemen indiceren, evenals een potentieel tekort aan dietair/nutritioneel jodium. Jodium is immers juist een essentieel sporenelement omdat het samen met o.a. tyrosine onderdeel uitmaakt van de schildklierhormonen thyroxine en trijodothyronine. Is er sprake van een klinisch jodiumtekort, dan is er onvoldoende jodium aanwezig in je lichaam en zal er automatisch ook een tekort ontstaan aan schildklierhormonen, want jodium is een onmisbaar bestanddeel van schildklierhormoon. (bron + bron) Een jodiumtekort is -wereldwijd genomen- dan ook de belangrijkste oorzaak van hypothyroïdie. Dat neemt natuurlijk niet weg dat je een chronisch jodiumgebrek niet wilt vaststellen aan de hand van schildklierproblemen, want dan ben je eigenlijk al VEEL te laat. Maar misschien begrijp ik je vekeerd… Ik weet overigens ook niet precies wat je bedoelt met “de standaard test”, maar de diagnose van schildklierproblemen gebeurt voornamelijk aan de hand van TSH-waarde en FT4-waarde in het bloed. Zo’n ‘standaard’ schildklieronderzoek wordt vooral gedaan wanneer iemand veronderstelde schildkliersymptomen vertoont. Mocht er na de bloedwaardebepaling van TSH en FT4 twijfel blijven bestaan, dan kan er o.a. ook nog op T4, T3, FT3 en rT3 worden geprikt. Ook schildklierantistoffen (TSI, TPO, TG, TSH-R e.a.) kunnen worden gemeten. Hoe dan ook: het meten van de basale lichaamstemperatuur is een achterhaalde alternatieve methode om een vertraagde schildklierwerking vast te stellen, dan wel uit te sluiten, maar heeft in principe niets met het vaststellen van een potentieel jodiumtekort te maken, althans niet in directe/primaire zin. Op Gezondr vind je overigens heel veel informatie over schildklierproblematiek (zie o.a. ook de linkjes die ik heb toegevoegd in dit bericht). Aanvullende relevante informatie is natuurlijk altijd welkom en kun je desgewenst achterlaten onder elk van de artikels. Nogmaals dank voor je bericht! Groeten, Paul
Jodium concentratie is niet in het bloed te meten. Zou graag de naam van de huisarts of het laboratorium willen hebben die zegt dat wel te kunnen. Groet, Willie
Daar heb je een punt, ik heb het ietwat aangepast. :D Aangezien jodium in heel veel verschillende verbindingen in de bloedbaan voorkomt, is een bloedwaardebepaling voor de totale jodiumconcentratie in iemands bloed inderdaad erg lastig (overigens niet onmogelijk). (bron) Vandaar dat iemands jodiumpeil doorgaans wordt getest aan de hand van urinemonsters. Dat is overigens ook maar beter, want bij een jodiumtekort worden doorgaans pas heel laat afwijkingen zichtbaar in ’t bloed en een gebrekkig jodiuminname wordt dan ook vaak pas veel te laat opgemerkt aan de hand van bloedwaardebepalingen. Dank voor je berichtje!
Beste Willie, Het AML in Antwerpen, kan zowel het jodiumgehalte in het bloed bepalen als in de urine. Andere labs in NL (en misschien ook België) sturen hun aanvragen voor jodiumbepalingen vaak door naar dit lab. Dit geldt in elk geval voor het DCE in Eindhoven.
Mijn lichaam nam geen vitamines op zoals het zou moeten. Mijn hormoonhuishouding werkte slecht en ik werd heel erg dik. Ik was volgens mijn bloedtest gezond, maar voelde me slecht. Ik las een artikel van dokter Vogel en herkende mezelf hierin. Ik ben op zijn advies Kelpasan met extra jodium gaan slikken in combinatie met vitamine E. Ik ben samen met de medicijnen en een gezond eetpatroon in 4 jaar 35 kilo afgevallen en ik was ineens vruchtbaar en heb toch nog een kindje gekregen.
Beste Renata, Wat fijn dat het je zo geholpen heeft. Als je nog een kindje wilt en het lijkt weer niet te lukken, dan weet je me te vinden! Een hartelijke groet, Dr. Vogel
ik neem al 28 jaar een half pilletje euthyrox in om mijn schildklier onder controle te houden. Ik vraag mij af of het niet mogelijk is on via de voeding mijn schildklier onder controle te houden…
Beste Ingrid, In dit artikel over schildklier & voeding worden voedingsmiddelen besproken die ofwel goed, ofwel slecht zijn voor je schildklier. Het is overigens niet zo dat je synthetische schildklierhormonen kan vervangen door gezonde voeding. Een “schildklier-dieet dient uitsluitend ter ondersteuning van je medicatie. Ik hoop dat je hier iets mee kan. Groeten, Paul
Beter niet over “halve pilletjes” spreken. Geef het aantal microgrammen aan.