Vegetarische en veganistische diëten zijn helemaal hot. Men beweert zelfs steeds vaker dat vlees ongezond zou zijn en nauwelijks positieve voedingskundige eigenschappen zou hebben. Dit is echter volkomen onjuist. Vlees bevat namelijk grote hoeveelheden essentiële eiwitten, vitamines, mineralen, spoorelementen en enzymen.
Helaas is het zo dat veel vleesproducten en vleeswaren uit verwerkt vlees bestaan waaraan talloze chemische additieven zijn toegevoegd. Hierbij valt te denken aan allerlei soorten worst, hamburgers en frituursnacks. Deze fabrieksmatig verwerkte soorten vlees zitten in veel gevallen boordevol verzadigd vet, simpele koolhydraten, smaakversterkers en transvetten. Kortom: waardeloos vlees! Hieronder bespreken we welke soorten kip, rundvlees en varkensvlees gezond zijn, en welke ongezond…
Tip: Je hoeft niet dagelijks vlees te eten om te profiteren van de gezonde voedingsstoffen in vlees. Er bestaan namelijk goede vleesvervangers zoals soja, paddenstoelen, eieren, noten, zaden en magere kaas.
Wat zijn gezonde soorten vlees?
Er zijn allerlei gezonde soorten vlees op de markt. Denk maar eens aan kip, rundvlees, kalkoen, paardenvlees, lamsvlees en wild (konijn, fazant, hert, zwijn e.a.). In sommige culturen staat er zelfs geit, kangoeroe of krokodil op het menu. In principe levert elk dier magere en voedingsstofrijke stukken vlees.
Het gaat er vooral om welk deel van het dier wordt gebruikt (rug, buik, bil etc.). Daarnaast is het belangrijk wat de voedingskundige samenstelling is van het stuk vlees (vet, eiwit e.a.) en wat er met het vlees gebeurt voordat het in de supermarkt terechtkomt. Dit zijn de eigenschappen waar jouw stukje vlees aan zou moeten voldoen:
- Puur (géén toevoegingen)
- Bij voorkeur biologisch (minder hormonen)
- Mager (zo min mogelijk vet)
- Héél & onverwerkt (niet gemalen of gepureerd)
Correctie: biologisch vlees
Update: achter “biologisch” in de opsomming hierboven stond voordien tussen haakjes (“geen hormonen”). Dit was natuurlijk erg kort door de bocht; logischerwijs bevat vlees van nature bepaalde lichaamseigen hormonen, en biologisch vlees is daarop geen uitzondering. Daarnaast kan het zo zijn dat vee (bij zeer hoge uitzondering ook biologisch vee) in geval van ziekte of andersoortige (medische) noodzaak met bepaalde hormonale middelen / medicamenten wordt behandeld. Nog even refererend naar biologisch slachtvee en biologisch consumptievlees: met antibiotica en hormonale medicatie wordt uiterst verantwoord omgesprongen binnen de biologische veehouderij, dus GEEN preventieve antibiotica-inentingen van vee. En geen groeibevorderaars of bronst-stimulerende preparaten. Na een tweede antibioticum mag vlees überhaupt niet meer als biologisch worden verkocht.
Ook krijgt biologisch vee overwegend (meestal 100%) biologisch voer te eten, wat betekent dat biologisch gehouden dieren niet of nauwelijks aan hormonen gelijkende pesticiden binnenkrijgen (al zijn ook niet alle biologische pesticiden volkomen onschadelijk)… Ook bevat biologisch vlees geen chemisch-synthetisch vervaardigde voedingsadditieven die veelal naderhand aan regulier consumptievlees worden toegevoegd. Bovendien zijn de criteria voor biologische veehouderij gelijk aan de eisen voor 3 ‘Beter Leven Sterren’. Biologisch vee moet dan ook per definitie diervriendelijk worden gehouden. Dit zorgt weer voor beperking van de vrijkoming van lichaamseigen stresshormonen en groeihormonen in vlees (en melk).
Dat Gezondr op eerder genoemde fout werd gewezen, is natuurlijk volkomen terecht en wenselijk, maar de veronderstelling “hormonen in vlees zijn sinds 1988 in de hele EU verboden!” is evenmin juist. Het is namelijk niet zo dat slachtvee –binnen de volledige Europese veehouderij en bio-industrie– helemaal geen hormonen meer krijgt toegediend. Het punt is dat Europese slachtdieren niet of nauwelijks meer exogene groeibevorderende hormonen c.q. groeihormonen toegediend krijgen, waaronder oestradiol 17ß, testosteron, progesteron, zeranol, trenbolonacetaat (TBA) en melengestrolacetaat (MGA). Bij medische noodzaak zijn er echter uitzonderingen op deze regel. (bron + bron + bron) Bovendien bestaan er naast groeihormonen nog talloze andere hormonen die onder toezicht en bij specifieke indicaties mogen worden gebruikt binnen de veehouderij in zijn algemeenheid. Hopelijk verklaart deze toelichting de zinsnede “minder hormonen”.
Hieronder bespreken we de 3 beste, gezondste en meest gangbare soorten vlees…
1. Kip
Kip staat niet voor niets bekend als het meest veelzijdige stukje vlees. Kippenvlees is namelijk erg neutraal qua smaak en kan zodoende in nagenoeg ieder gerecht worden gebruikt. Bovendien kun je stukjes kip bakken, wokken, braden, grillen, barbecueën, koken, stomen, stoven en roken. Kippenvlees bevat relatief weinig calorieën en is dan ook ideaal voor als je op dieet bent. Hetzelfde geldt overigens voor kalkoenfilet.
Daarnaast is kippenvlees erg mager, vooral als je voor de welbekendekipfilet kiest en er de zichtbare witte vetkwabbetjes afsnijdt. Kippenpoten en drumsticks bevatten beduidend meer verzadigd vet dan kipfilet en zijn dan ook een minder gezonde keuze. Als je ook nog eens het vel van de kippenpoot opeet, dan krijg je ruim 2 keer zoveel calorieën binnen per 100 gram t.o.v. kipfilet. Restafval zoals kipnuggets en gefrituurde chickenwings hebben al helemaal niks meer met kip te maken en zijn ronduit ongezond.
Kipfilet bevat onder andere essentiële aminozuren (eiwitbouwstenen), de B-vitamines 1, 6 en 12, ijzer en zink.
2. Rundvlees
Rundvlees en kalfsvlees behoren tot de gezondste vleessoorten die er zijn. Men spreekt doorgaans van kalfsvlees als een rund rond de leeftijd van 6 of 7 maanden wordt geslacht. Als een rund ouder is dan 1 jaar, dan spreekt men sowieso van rundvlees.
Rundvlees behoort tot het rode vlees, en je moet er dan ook niet te veel van eten. Eén of twee keer per week kalfsvlees op het menu is echter ontzettend bevorderlijk voor de algehele lichamelijke gezondheid. Het is wel raadzaam om voor de meest magere stukken rundvlees te gaan. De beste keuzes op het gebied van rundvlees zijn als volgt:
- Ossenhaas (biefstuk van de haas)
- Kogelbiefstuk & lendebiefstuk
- Tournedos & chateaubriand
- Filet Mignon
Rundvlees is een uitstekende bron van eiwitten, B-vitamines, ijzer, zink, selenium en omega-vetzuren.
3. Varkensvlees
Varkensvlees wordt binnen sommige culturen als onrein beschouwd. Varkens zijn namelijk omnivoren, en ze eten –overigens net als de mens– bijna alles. Bovendien zijn varkens van nature echte rotzooiruimers; ze eten zelfs kadavers. Binnen de veeteelt en voedingsindustrie krijgen varkens echter uitsluitend plantaardige producten voorgeschoteld. Hoewel dit eigenlijk tegennatuurlijk is, vinden veel mensen het een prettig idee. Varkensvlees wordt door veel afslankers en diëters gezien als vet en ongezond vlees. Dat komt enerzijds doordat een varken verhoudingsgewijs een hoog lichaamsvetpercentage heeft.
Toch word varkensvlees hoofdzakelijk als ongezond beschouwd omdat men het vette restafval van een varken tot allerlei ongezonde vleesproducten verwerkt. Denk maar eens aan spek, worsten en frituursnacks. Dit zijn allemaal extreem vette en ongezonde varkensvleesproducten. Toch hoeft varkensvlees niet minder profijtelijk te zijn voor je gezondheid dan kip of rundvlees. Dat wil echter niet zeggen dat een varken geen gezondvlees levert. De magerste en gezondste stukken vlees van het varken zijn varkenshaas, fricandeau en varkensfilet.
In varkensvlees zitten allerlei belangrijke voedingsstoffen, waaronder essentiële vetzuren en aminozuren; vitamines A, B1, B6, B12 & D; ijzer en zink.
Veel vlees eten, maakt dik + tips om verantwoord vleeswaren te eten…
De gemiddelde Nederlander eet tegenwoordig 240 gram vlees per persoon per dag, en daar worden we zeker niet dunner van. Als je de statistieken van vleesconsumptie naast die van het voorkomen van obesitas legt, dan zie je al snel de overeenkomsten. In de VS is hier al uitgebreid onderzoek naar gedaan en de link blijkt inderdaad aanwezig te zijn: hoe meer vlees je eet hoe meer kans je hebt op obesitas. Ook andersom geldt het verband: mensen die veel te dik zijn eten in verhouding veel meer vlees dan mensen met een normale omvang.
Wat kunnen we hiervan leren? Een aantal tips om verantwoord vlees te eten…
Eet zo min mogelijk gefabriceerd vlees
Met gefabriceerd vlees bedoel ik de soorten vlees die sterk bewerkt worden voor ze in de supermarkt liggen. Ze zitten vol met zout en worden opgevuld met allerlei slecht herleidbare ingrediënten om vlees goedkoper te maken. Voorbeelden zijn: gehakt, frikadellen, hamburgers, kebab, shoarma, bittergarnituur, de meeste soorten worst, ham, boterhamworst (en vele andere soorten broodbeleg van vlees).
Eet mager vlees; maar wat zijn gezonde magere vleeswaren?
Meer mager vlees eten, lijkt simpel: eet minder speklappen, worsten, hamburgers en gehaktballen en juist meer kipfilet, kalkoenfilet en biefstuk. Helaas is de realiteit veel complexer. Het stukje kip in de supermarkt komt van speciaal gefokte kippensoorten die veel te snel groeien door speciaal krachtvoer om zodoende sneller voor meer winst te zorgen. Daardoor is kip in de laatste 35 jaar drie keer zo vet geworden en bevat kippenvlees 50% meer calorieën dan vroeger (bron). Zo bevat een geroosterde kippenpoot met vel méér vet dan een Big Mac.
Ook biologisch gefokte kip bevat meer vet dan vroeger, maar deze stijging is wel veel minder groot, en daarom is de biologische kip een goede keuze als je voor mager vlees wilt gaan (al voelt het aan als de keuze tussen twee kwaden). Biologische kip is wel duurder, maar prima te betalen als je er minder van eet. Andere goede keuzes zijn: magere stukken konijn, wild en gevogelte… mager rundvlees (geen fabriceerde soorten), lamsvlees en kalfsvlees.
Eet minder vlees en/of vervang vleeswaren door vis
Een goede manier om minder vet binnen te krijgen via vleesconsumptie is door simpelweg iets minder te eten. Nu ga ik je niet vertellen dat je nog maar drie keer per week vlees mag eten, want dat werkt toch niet. Een betere tip is om vlees een keer vaker te vervangen door vis, en door een derde minder vlees per keer te eten. Als we uitgaan van het gemiddelde van 240 gram per persoon per dag, eet dan bijvoorbeeld 150 gram vlees per dag. Dit scheelt ontzettend veel calorieën en vleesvet en biedt je bovendien de ruimte om duurdere en kwalitatief hoogwaardigere soorten vlees uit te proberen en te proeven.
Gezonde vleesconsumptie: tot slot…
Vlees is uitstekende eiwitrijke & gezonde voeding. Zolang je maar voor hele, onbewerkte, magere en bij voorkeur biologische stukken vlees kiest. Hoe minder vleesvet, des te meer spierweefsel; en hoe meer spieren, des te meer eiwitten. Ga daarom voor kipfilet, biefstuk en varkenshaas.
Het zijn overigens niet alleen kippen, runderen en varkens die gezond vlees leveren. Ook (de magere delen van) kalkoenen, schapen, hazen, konijnen, eenden, fazanten, paarden, herten, geiten en wilde zwijnen (etc. etc.) kun je met gerust hart eten. De kans is echter niet groot dat je ze in je dagelijkse voedingspatroon zult verwerken.
Wat vind jij van vlees; gezond of ongezond? Lekker of niet lekker? Wel of niet in een afslankdieet? Laat hieronder jouw mening over vlees achter!
Dit artikel doet geen recht aan de ethisch te prijzen gedachte dat wij mensen-consumenten elk deel van slachtvee zouden moeten gebruiken om maximaal recht te doen aan het slachten van consumptie dieren. Om dan de meest magere en zachte stukken vlees als superieur weg te zetten doet hier afbreuk aan, evenals de teneur dat fabrieksmatig verwerkt vlees van bedenkelijke kwaliteit zou zijn. Fabrieksmatige verwerking van vlees biedt juist de beste garantie op hygiënische verwerking. De betreffende EU en Nederlandse richtlijnen zijn strikt en beschermen de volksgezondheid. Natuurlijk is het doden van dieren triest. Maar als we het dan doen laten we dan zorgen dat we er maximaal van genieten. Dus bak niet alleen snelle biefstuk maar zet ook eens een stoofpot uren in de oven bij 70 graden en geniet van de rijke smaak van vlees dat echt gewerkt heeft zoals schouderfilet, bavette en verse worst. Veelzijdig en vooral minder eten is nog altijd beter dan hypen op ´powerfoods´ zoals zaden, gemalen fruit in smoothies en noten. Ook lekker hoor op zijn tijd maar een ramp voor het milieu en het schiet zijn doel voorbij.
Beste Paul, Ik ben een scholier uit 5vwo en ben dit jaar bezig met mijn profielwerkstuk. In mijn profielwerkstuk onderzoek ik de voordelen en nadelen van insectenvlees. Als onderdeel van dit onderzoek wil ik de voedingswaarde van een aantal insecten vergelijken met Nederlands meest gegeten vlees (varkensvlees). Nu zijn er natuurlijk vele soorten vlees afkomstig van een varken. Ik dacht denk ik het best de meest pure en onverwerkte soort varkensvlees kan kiezen. Nu weet ik niet helemaal of dat wel zo betrouwbaar is, aangezien er een enorm verschil in voedingswaarde zit tussen bijvoorbeeld een varkenshaas en een stuk varkensspek. Weet u misschien een puur soort vlees van een varken of heeft u een idee welke soort vlees ik het best kan nemen om te vergelijken? Of zou ik een gemiddelde moeten nemen van alle soorten vlees? Ik kijk uit naar uw reactie.
Insecten eet je doorgaans in z’n geheel. In dat opzicht lijkt het me het eerlijkst om ieder insect dat je in je profielwerkstuk opneemt, te vergelijken met de ‘gemiddelde’ voedingswaarden van álle eetbare delen van het varken. En dan wél rekening houden met welke delen het meest worden gegeten. Dus varkensgehakt en varkenshaas zwaarder laten meewegen dan varkensstaart en zult / kopvlees. Hoe je aan deze cijfers komt, durf ik helaas niet te zeggen. Wellicht wil de COV (Centrale Organisatie voor de Vleessector) meewerken… Of misschien kan je docent je helpen bij een ietwat concretere en specifiekere hoofdvraag, zodat je niet zo veel informatie hoeft te verzamelen…
mijn AK docent zegt dat het super ongezond is om geen vlees te eten maar nu ga ik haar terug pakken :)
Waarmee? :P
Kippenvlees is het aller aller slechste vlees wat je kan eten. Het zit bomvol anti biotica en groei hormonen. Die grote fabrieks kip die wordt geslacht is eigenlijk nog maar een klein kuikentje maar is zo snel gegroeid, tot spierenscheurend toe door de hormonen. Ja zelfs de bio kip zit hier vol mee.
Ik ben echt fel tegenstander van de gestandaardiseerde vleeskuikensector, en dan met name jegens de gigantische plofkippenstallen en de kiloknallermentaliteit. Hetgeen je hier oppert, is echter pertinente onzin. Allereerst is het toevoegen van hormonen aan diervoeders bij de wet verboden, zo ook hormonale toevoegingen aan aan kuikenvoer en kippenvoer. Bovendien hebben hormonen uitsluitend effect op geslachtsrijpe kippen. Aangezien vleeskuikens de geslachtsrijpe leeftijd nooit zullen bereiken, hebben toegevoegde hormonen niet of nauwelijks effect op hun groeisnelheid. Binnen de vleeskuikensector wordt dus bij uitstek niet met hormonen gewerkt; niet alleen omdat dit wettelijk berboden is, maar ook omdat het zinloos is. Zie ook (de reacties onder) dit artikel:
Jammer dat er niets is geschreven over schapenvlees. Terwijl dit een van de gezondste vlees soort? Wat is uw mening?
Zonder een sterke voor of tegen polemiek te willen opzetten : zelf denk ik dat (wat) vlees voor vele mensen eerder nuttig / nodig is. Vanwege enkele erg belangrijke voedingsstoffen. Maar de discussie laat ik graag over aan meer deskundige mensen dan ik. Wel heb ik een vraag : ik raadpleeg momenteel vaak Voedingswaardetabel.nl en FatSecret.be om enkele voedingswaarden te consulteren, in te schatten. Niet enkel over vlees trouwens. Maar beide websites publiceren met redelijke zekerheid foute waarden voor vlees. Of toch voor vlees dat hier dagdagelijks te koop is. De voedingswaarden voor vlees en vis hangen sterk af van wat de dieren gegeten hebben (onder andere). De gepubliceerde waarden lijken me “logisch” voor wilde dieren, oerdieren… Niet voor dier en vis afkomstig van de moderne fokkerijen (boerderijen, zalmkwekerijen…). Weet iemand of er vergelijkbare voedingstabellen beschikbaar zijn voor ons dagdagelijks vlees en vis. Waar? Mijn grote dank om een vleesliefhebber als ik een goede tip te geven.
Hetgeen je beschrijft, is iets waar ook ik al jaren vraagtekens bij zet. De voedingswaarden van een specifiek voedingsproduct zijn volkomen afhankelijk van kweek / teelt / fok, et cetera. Zodoende is de ene appel de andere niet… En de ene biefstuk de andere niet. Ik snap dat het niet mogelijk is om een voedingswaardetabel voor iedere individuele appel of biefstuk op te stellen, maar eveneens lijkt het me onterecht om de ENORME verscheidenheid aan appels en biefstukken ALLEMAAL over één en dezelfde kam te scheren. Alleen al het feit dat dit wordt toegestaan, maakt het voedingsmiddelenproducenten mogelijk (en makkelijk) om manipulatief om te gaan met voedingswaarden en voedingswaardetabellen. In dat opzicht zou het wellicht terecht zijn dat iedere kweker / teler / fokker zou moeten laten onderzoeken wat de gemiddelde voedingswaarden zijn van HUN appels en biefstukken. Want de huidige statistieken zijn inderdaad niet bepaald representatief voor hedendaagse grootschalige massaproductie. Dit geldt voor de voedingswaardetabellen op het internet, maar ook op voedingsverpakkingen. En deze discrepantie geldt voor energiedichtheid / calorie-aantallen, maar des te meer voor macronutriënten en micronutriënten: vitamines, mineralen, eiwitten, vetten, koolhydraten, enzovoorts. Momenteel worden ‘gemiddelden’ gebruikt van de benutte ingrediënten, maar hoe representatief en up-to-date deze gemiddelden zijn, is mij volkomen onduidelijk. Voor zover ik kan nagaan, gebruikt men nog altijd stokoude gegevens. Hoe dan ook zou het volgens mij allemaal veel accurater kunnen. (bron + bron + bron + bron + bron + bron) Maar ja… dat kost geld.
Wellicht ziet de voedingsindustrie daar momenteel geen meerwaarde (geld) in. Nochtans, goede cijfers gaan hand in hand met goede kwaliteit. Het zou een (bijkomend) middel zijn om je met kwalitatieve kweek te onderscheiden, niet (enkel) met (dumping)prijzen. En ik ben overtuigd : ook de meerwaarde van goed vlees zou beter aantoonbaar zijn. Akkoord : Niet onredelijk overvloedig, alleen al voor het milieu. Maar met kwalitatieve, gezonde producten zal je netto en makrogewijs heel wat duurzamer opereren. Slim om veel plantaardig te werken wat mij betreft. Maar nog slimmer om kwalitatief aan te vullen met vis en vlees.
Daarenboven zou het een sterke stimulans kunnen zijn voor de fabrikanten om, mochten ze de huidige vlees- en visstukken cijfermatig analyseren op kwaliteit en gezondheid, effectief kwalitatiever en milieubewuster want dat gaat hier toevallig / gelukkig hand in hand te produceren.
Ik kan je opvattingen alleen maar beamen. Laten we zien wat de toekomst ons brengt… Maar zolang 99% van alle mensen kiloknallers verkiezen boven biologisch vlees, ben ik bang dat het nog lang zal duren voordat er verbetering optreedt.
Ik ben op zoek naar vlees (of vis) met de minst mogelijke hoeveelheid arachidonzuur en linolzuur (2 meervoudig onverzadigde vetten). Ik vind op internet (voorlopig) geen informatie, zie erg grote verschillen in verschillende vleessoorten. Maar vlees zonder beide vetten: geen idee. Herkauwers uit de Afrikaanse savannes misschien? En is dat verkrijgbaar? Kan iemand me helpen?
De enige vleessoort die rijk is aan linolzuur is voor zover ik weet kip. Kippen worden namelijk opzettelijk gevoerd met zaden en zaad-oliën verrijkte voeding om de ‘productiviteit’ van de kippenindustrie te optimaliseren. Arachidonzuur, daarentegen, zit in alle vleeswaren. Het zit in alle celmembranen, en dan met name van skeletspiercellen (dus spieren, en dan met name skeletspieren)… En dus spiervlees! Zowel van zoogdieren als vissen als vogels. Ongeveer 10 tot 20% van de fosfolipiden bestaan uit arachidonzuur. (bron + bron + bron) Hoe meer een beest beweegt, des te meer arachidonzuur diens vlees zal bevatten.
Dank u wel voor de feedback. Ik las inmiddels dat herkauwers het minst arachidonzuur aanmaken, mits ze gras en dergelijke eten. De 4 magen zouden de voorlopers van arachidonzuur, die in gras al erg weinig zitten, nagenoeg volledig verteren. Deze dieren mogen dan wel geen granen en dergelijke eten, die grote hoeveelheid voorlopers raken niet verteerd. Dus wilde ree bijvoorbeeld : voedingswaarde leert me verwaarloosbare hoeveelheid meervoudig onverzadigde vetten (waar linolzuur en arachidonzuur onder vallen). Is dat dan het gezondere vlees? Even abstractie gemaakt van andere stoffen zoals verzadigd vet…
Naar mijn mening ligt de heilzaamheid van vlees veeeeeel gecompliceerder dan deze twee aspecten: linolzuur en arachidonzuur. Net als alle andere vetzuren behelzen ook deze beide vetzuren goede en slechte eigenschappen: gezondheidskundige voordelen en nadelen. Uiteindelijk gaat het binnen de vetzuurstofwisseling om een optimale balans tussen de verschillende vetzuren. Bovendien kunnen veruit de meeste vetzuren door het menselijk lichaam worden omgezet in andere vetzuren. Enkele specifieke vetzuren uitbannen, is dan ook niet echt de manier om gezond vlees te selecteren. Vlees levert vitamines, macromineralen, sporenelementen, vetzuren, aminozuren, enzymen en co-enzymen. De onderlinge verhoudingen hieromtrent verschillen zeeeeeer sterk per vleessoort en vleesdeel, en zijn ook nog eens extreem afhankelijk van dieet en leefwijze van het betreffende slachtdier. Alleen al bio-industrie versus vrije uitloop versus biologisch… Eet liever een beperkte hoeveelheid biologisch vlees en varieer zo veel mogelijk qua vleessoorten. Dan profiteer je van de voedkundige / nutritionele voordelen, zonder al te veel te lijden onder de nadelen. Uiteindelijk draait gezonde voeding om een optimale balans en synergie tussen alle micronutriënten en macronutriënten. Zie eventueel ook:
Paul, Je hebt natuurlijk gelijk. Het is veel ingewikkelder dan enkele stoffen. En de balans is belangrijk. Mijn vragen hoorden misschien niet thuis op deze blog. Té specifiek inzoomend op 1 detail, om té individuele redenen. Mijn excuses. Maar ik heb mede dankzij uw links veel bijgeleerd.
Oh nee, echt alle vragen ten aanzien van vlees en vleesconsumptie zijn MEER dan welkom op deze pagina! Dankjewel voor je interessante vraag!
Fijn, informatief artikel over gezond vlees, zeker met de discussie als aanvulling. Ikzelf eet weinig vlees, maar zoek wel naar een evenwichtig voedingspatroon waar (gezond, biologisch) vlees best in thuis mag horen. Hoe zit het met gehakt (rund of half-om-half)? Is dat erg bewerkt vlees, bestaande uit restafval van het dier?
Er is heel veel kwaliteitsverschil als het aankomt op gehakt. Gehakt bestaat uit vleesresten die door een gehaktmolen worden gedraaid. Als je kijkt naar kwaliteitstests, wordt er veelal getest op smaak, geur, hoeveelheid (darm)bacteriën, (wettelijke norm qua) vetpercentage, et cetera. Opvallend is dat veruit de meeste supermarkten op deze punten vaak beter scoren dan veruit de meeste (keur)slagerijen. Daarnaast heb je natuurlijk nog de vleeskwaliteit qua gebruikte grondstoffen. Want ‘vleesresten’ is nogal een ruim begrip. Sommigen zeggen dat slagerijen het beste gehakt verkopen omdat zij hun gehakt iedere ochtend vers draaien, maar dat zegt natuurlijk niks over de versheid van de gebruikte vleesdelen. Een slager zal echt niet zijn beste runderriblappeb of sukadelappen tot gehakt malen. Als puntje bij paaltje komt, worden voor gehakt (relatief) vette vleesrestjes (snij-afval) gebruikt, en er zullen niet veel slagers zijn die je zomaar vertellen welke grondstoffen ze door hun gehaktmengsel draaien. Van oudsher worden –naast spiervlees– trouwens ook vetresten en bindweefselresten in de gehaktmolen gegooid… Omdat er tegenwoordig heel veel vraag is naar gehakt worden er door Nederlandse gehaktverkopers trouwens ook steeds meer grote stukken goedkoop vlees ingekocht / geïmporteerd die op dat moment –om welke reden dan ook– gunstig geprijsd zijn. Deze hompen vlees worden dan volledig tot gehakt vermalen. In dat geval heb je gehakt van buitengewoon goede kwaliteit. Van de buitenkant is helaas niet of nauwelijks te zien wat voor vlees men heeft gebruikt voor de betreffende portie gehakt… Misschien iets voor de #KeuringsdienstVanWaarde om uit te zoeken… :)
Oeps, ik ziet dat ik in 2004 een aflevering van DKVW heb gemist en dat men reeds heeft onderzocht waar gehakt vandaan komt, hoe het wordt vervaardigd en welke grondstoffen erin worden gestopt. Ik heb de betreffende aflevering zojuist zitten kijken, en word er niet erg vrolijk van. :P De grondstoffen van een pak rundergehakt komen (of in ieder geval kwamen) uit meerdere landen, maar met name uit Botswana en Namibië — Afrika… Vanwege de gunstige prijs, maar ook vanwege “een tekort aan kwalitatief hoogwaardig verwerkingsvlees in Europa”. Albert Heijn koopt daar al zo’n 30 jaar op grote schaal restvlees van de Zuid-Afrikaanse bultrugkoe oftewel botswanakoe, die daar op de steppen wordt gehouden. In Nederland hebben we een overschot vleesvet dat overblijft na het uitbenen en fileren… In Afrika hebben ze een overschot aan magere / schrale koetjes die nauwelijks te eten krijgen… In Nederland worden beide producten samengevoegd, waarna er het etiket ‘vers gehakt’ op wordt geplakt. (Een deel van) de grondstoffen van het ‘verse’ gehakt zijn tot 2 jaar oud alvorens ze vanuit een Afrikaanse vriescel naar Nederland worden verscheept en in de gehaktmolen van AH terechtkomen. Helaas heeft men van De Keuringsdienst Van Waarde niet de moeite genomen om te achterhalen welke vlezige delen van de Afrikaanse bultrugkoe in het gehakt terechtkomen en met welke Europese vetresten ze worden vermengd. Maar goed… Gehakt zoals je dat in de supermarkt koopt, is absoluut sterk verwerkt vlees… Gehakt van veel slagerijen evengoed… Wat je kunt doen, is eigenhandig een stel goede sukadelappen kopen en echt gehakt maken.
Ga naar een Turkse of Marokkanse slager, wijs een stuk vlees aan, laat eventueel randen vet er afsnijden en laat het hem/haar draaien waar je bij staat. Éénmaal draaien vind ik het lekkerst. Niks: afval, toevoegingen, oud etc. Perfect en lekker.
Ik heb op meerdere sites (zoals voedingscentrum) gelezen dat hamburgers en gehakt in principe niet-verwerkt vlees zijn, maar de meeste soorten in de supermarkt wel. Er stond bij dat je zelf op de verpakking moet kijken om te zien of het verwerkt vlees is, maar ik heb geen idee waar ik dan naar moet kijken. Weet iemand het misschien?
Beste Elly, De term ‘verwerkt’ is nogal contextgevoelig en interpretatie-afhankelijk. Ikzelf vind fijngemalen vlees waarvan de exacte herkomst volkomen onduidelijk is al behoorlijk verwerkt. Je weet immers niet van welk deel van een dier het ‘vlees’ afkomstig is… Anderen vinden vlees pas verwerkt als er sprake is van separatorvlees / spuitvlees: de laatste vleesrestjes die van karkassen af worden gespoten. Mijn punt is dat ook ‘vers’ gehakt, ‘verse’ hamburgers en ‘verse’ worst tot de verwerkte vleeswaren behoren omdat ze nu eenmaal fabrieksmatig zijn verwerkt. Allerlei vleesdelen worden tot een brei gemalen en in een bepaalde vorm geperst. Het vlees is misschien nooit zo’n extreem dunne smurrie geweest als ingeblikte en diepgevroren worstjes, vacuüm verpakte gehaktballen en diepgevroren burgers, maar ‘onverwerkt’ vind ik deze vleesproducten geenszins… Bovendien worden er allerlei additieven aan zulk ‘ogenschijnlijk onverwerkt’ vlees toegevoegd, waaronder separatorvlees, rundervezel, geraffineerd zout, geraffineerde suiker, glucosestroop, dextrose, aardappelzetmeel, rijstebloem, gist, voedingszuren, antioxidanten, verdikkingsmiddelen, stabilisatoren, oliën, ‘specerijen’, ‘extracten’, ‘concentraten’ en ‘natuurlijk aroma’s’. Wat moet er dan nog meer gebeuren voordat je vlees verwerkt mag noemen?! Zelfs plakvlees vind ik tot op zekere hoogte verwerkt vlees… Overigens ben ik er wel 100% van overtuigd dat vers mager rundergehakt en verse rundertartaar nog altijd vele malen gezonder zijn dan de nog intensiever fabrieksmatig verwerkte knakworstjes, vacuümburgers en frituursnacks… Groeten, Paul
Complete b#llsh!t en ik mis feiten, dieren zijn consumenten en halen hun voedingsstoffen uit producenten zoals planten.
Beste Nou Neuh, Bovenstaand artikel is één grote opsomming van feitelijkheden, dus misschien kun je aangeven welke feiten je precies mist… Wellicht kun je in het vervolg ook beter specifieke onfeitelijkheden aanwijzen voordat je een heel artikel afdoet met stierenpoep? Dieren zijn inderdaad consumenten, want ze consumeren… Dat doen planten echter evengoed; ze consumeren water, voedingsstoffen (uit de grond waarin ze groeien) en zonlicht. Anderzijds produceren dieren net zo goed als planten; ze produceren logischerwijs geen zaden, kiemen, wortels, stelen, bladeren, knoppen, bloemen en/of vruchten, maar wel, melk, vlees, honing, eieren, huiden, beenderen, vetten, et cetera. Het onderscheid consumenten versus producenten gaat dan ook totaal niet op en is complete !@#$%^. En al ZOU dit hebben geklopt, hoe zou dit relevant zijn geweest t.a.v. de gezonde eigenschappen van vlees? Ik snap het punt dat je probeert te maken echt totaal niet… Groeten, Paul
Hallo, Mag ik zo vrij zijn dit interessante stuk en de reacties aan te vullen. Ik mis de informatie over grasgevoerd vlees. Dit vlees is van runderen die gras eten, en dus geen graan. Veel vlees in de supermarkt en ook biologisch vlees is ‘graangevoerd’ en daarmee van een veel ongezondere samenstelling dan grasgevoerd vlees. Daarnaast nog even over antibiotica. Biologisch zegt niets over antibioticagebruik. Vooral bij kip, ook biologisch, kan men nauwelijks zonder antibiotica. Helaas, want er komt steeds meer resistentie voor. Na lang zoeken hebben we een pluimveehouder gevonden die gegarandeerd antibioticavrij werkt. Zijn kippen zijn vrij van ESBL en salmonella, uniek. We verkopen dit vlees via onze site, samen met ons grasgevoerde natuurvlees, wat natuurlijk ook antibioticavrij is. Als je echt goed vlees wilt eten moet je verder kijken dan alleen het keurmerk.
Beste Jelwin, Natuurlijk mag je zo vrij zijn, graag zelfs! Heel interessant om te lezen, ook je website trouwens! Aan zulke informatie hebben we iets. Als je daartoe bereid bent, zou ik overigens ook heel graag vernemen wat het verschil is qua vleessamenstelling (micronutriënten en macronutriënten) tussen grasgevoerd en graangevoerd vlees. Ben eigenlijk wel heel benieuwd. Beetje hypocriet van mij (als gematigd vleeseter zijnde), maar ik vind het wel knap van je dat je afstand kunt doen van zulke mooie beesten. :D Groeten, Paul
Beste Paul, Hier kun je meer lezen over de verschillen: schotsehooglanders.nl/hetverhaalachter/gezondheidsvoordelen/. Het verschil zit vooral in meer omega-3 vetzuren, een hoger CLA gehalte en een hoger vitamine A en E, dan gangbaar geproduceerd vlees. Beantwoord dat je vraag? En over het naar de slacht brengen, dit is natuurlijk niet het mooiste gedeelte, maar hoort er wel bij. We vinden het belangrijk dat de dieren een goed leven hebben gehad en dat weten we bij deze dieren in elk geval heel zeker. Groet, Jelwin
Waar vindt je dan zulk goed vlees, heb je daar ook tips over?
In principe wordt kwaliteitsvlees overal verkocht. Het is een kwestie van de juiste keuzes maken. Verkies kipfilet boven kippenbillen… Verkies lendenbiefstuk boven volvet rundergehakt… Verkies varkenshaas boven hamburgers en verse worst… Bestudeer bovendien altijd de ingrediëntenlijst en wees er zeker van dat het vleesproduct 100% vlees bevat en geen chemisch-synthetische toevoegingen (E-nummers), geen toegevoegde suikers en geen toegevoegde eiwitten (= vleeslijm). Dus puur, 100% vlees. Je vindt gezond vlees zowel bij supermarkten als bij keurslagers.
Kip zit veel te veel antibiotica en ook salmonella, dus volgens mij niet gezond. alles te grootschalig. Zal ik wel terugkrijgen “als je het goed verwarmd kan het geen kwaad”, maar het hoort er niet in thuis.
Onzin… Alle zieke dieren kunnen behandeld worden met antibiotica, zowel kippen als koeien als varkens als paarden als schapen als geiten als ganzen, et cetera. In vlees, vis, melk en/of eieren van dieren die worden behandeld met antibiotica zijn echter niet of nauwelijks antibioticaresten te vinden vanwege de zeer strenge wet- en regelgeving en de lange wachttijd die geldt voor de slacht van dieren die in het verleden een antibioticum toegediend hebben gekregen. Daarnaast bevat elke vleessoort bacteriën; zowel kippenvlees als varkensvlees als rundvlees, et cetera… Overigens zijn antibiotica juist bedoeld om bacteriële infecties onder slachtdieren te voorkomen, dus het gelijktijdige commentaar op zowel bacteriën als antibiotica is nogal tegenstrijdig… Dat kippenvlees relatief veel bacteriën bevat klopt, maar dit ligt puur en alleen aan de bouw van de kip; de anus bevindt zich simpelweg dicht op de eetbare vleesdelen. Dat neemt echter niet weg dat verwerkte vleeswaren (worsten, hamburgers, gehakt e.a.) op basis van rundvlees en/of varkensvlees vaak nog veel meer bacteriën bevatten dan bijvoorbeeld kipfilet. Dit vanwege het intensieve winningsproces en verwerkingsproces van seperatorvlees en plakvlees. Daarnaast bevat biologische kipfilet beduidend minder (antibiotica-resistente) bacteriën dan vele andere vleessoorten, worden biologische kippen niet preventief ingeënt met antibiotica, en wordt een biologische kip (dankzij de 3 ‘beter leven sterren’) minder snel ziek, waardoor de kans dat een individuele kip bij ziekte antibiotica toegediend krijgt (overigens altijd onder controle van een veearts) veel minder groot is dan bij veel varkens en runderen het geval is. Als puntje bij paaltje komt, bevat kippenvlees niet per se meer bacteriën dan rundvlees kalfsvlees en varkensvlees… en krijgt een kip ook niet per se meer antibiotica toegediend dan een rund of varken… Dit is pure speculatie, volledig afhankelijk van het specifieke slachtdier, het specifieke stukje vlees en de kwaliteit, herkomst en verwerking ervan. En inderdaad, iedere vleessoort moet je verhitten om bacteriën te doden. Zo is plusminus 40% procent van het kalfsvlees besmet met ESBL-producerende bacteriën die je niet wilt binnenkrijgen en bevat ongeveer 60% van al het varkensvlees poepbacteriën. Dit heeft alles te maken met de manier van slachten: het pijlsnelle, opgejaagde lopendebandwerk binnen de bio-industrie. Maar al te vaak worden tijdens de slacht de darmen van een slachtdier lek geprikt, waardoor uitbeenmessen, handen en vleesdelen besmet raken met pathogene darmbacteriën. Het is dan ook volledig onterecht om een specifiek slachtdier (in dit geval de kip) als zondebok aan te wijzen; naast de vogelpest kennen we immers ook de varkenspest en gekkekoeienziekte. Al met al is een biologische (of Franse uitloop) kipfilet vele malen gezonder dan een verwerkte varkensworst of biefburger van separatorvlees. Groeten, Paul
Eiwitten zijn belangrijk in een gevarieerd voedingspatroon. Ik denk dat de basis van onze eiwitten hieruit moeten bestaan: gezonde eiwitten (basisvoedsel): vette vis, gevogelte, (mager varken, rund, schaap), quorn, soja, kaas, eieren. Ongezonde eiwitten (minder consumeren): fastfood, gefrituurd voedsel, vet vlees (varken, schapen).
Beste Michael, Bedankt voor je reactie. Ik kan me tot op zekere hoogte vinden in je bericht. Toch zijn er nog een heleboel gezonde of zelfs essentiële eiwitbouwstenen/aminozuren die in je lijstje ontbreken. Voor een ietwat uitgebreidere lijst met eiwitrijke voedingsmiddelen kun je desgewenst een kijkje nemen in dit artikel over eiwitrijk voedsel. Overigens kan varkensvlees en lamsvlees magerder zijn dan kalfsvlees of kippenvlees. Zo levert een kip onder andere chickenwings en kippenbouten met vel… En een koe lever onder meer vet rundergehakt, doorregen runderlappen en ossenstaart. Daarentegen levert een varken magere varkenshaasjes en een schaap lamsbiefstuk… Het is dus maar net voor welk (vette of magere) deel van een slachtdier je kiest. Wellicht steek je er iets van op… Groeten, Paul
In mijn vorige bericht heb ik me vooral gericht op de hoofdmaaltijd. Ik heb het artikel met belangstelling gelezen. Ik zie ook dat hier peulvruchten als eiwitten worden gerekend. Terwijl ik denk dat Bruine bonen, witte bonen en kapucijners eerder koolhydraten zijn omdat ze meer koolhydraten bevatten dan eiwitten. Tuinbonen en sojaproducten zie ik eerder als eiwit om te consumeren. Paddenstoelen bevatten naar mijn inziens ook weinig eiwitten. Ik zeg dit vooral omdat ik zie dat mensen producten willen vervangen en dat ze niet altijd juiste producten kiezen.
Beste Michael, Bedankt voor de opheldering. Waar je rekening mee dient te houden is dat er niet of nauwelijks voedingsmiddelen zijn die overwegend uit eiwitten bestaan. Natuurlijk zijn er uitzonderingen zoals magere kwark, maar over het algemeen levert ieder voedingsmiddel eiwitten, vetten en koolhydraten. Je moet een voedingsmiddel dan ook niet als eiwit of koolhydraat of vet zien, maar veeleer als een samengesteld totaalpakketje van micro- en macronutriënten. Bovendien is het helemaal niet gezond om extreem veel of geconcentreerd eiwitten te eten. Het punt van eiwitten is juist variatie zodat je alle verschillende en bovendien alle essentiële aminozuren binnenkrijgt. Het punt van eiwitrijk eten is dan ook niet om zo veel mogelijk eiwitten te eten, maar veeleer om heel veel verschillende eiwitten binnen te krijgen, dus uit zo veel mogelijk verschillende bronnen. Ga dus liever niet altijd voor dezelfde extreem geconcentreerde, eiwitrijke bronnen, maar wissel af. Dat bepaalde peulvruchten of paddenstoelen ook complexe koolhydraten (polysachariden) en vezels leveren is alleen maar mooi meegenomen. De koolhydraten die je beter kunt mijden (i.v.m. bloedsuiker, insuline en vetopslag) zijn immers de monosachariden en in ietwat mindere mate de disachariden. Bovendien heb je niks aan eiwitten als je niet de nodige micronutriënten (vitamines, co-vitamines, mineralen, spoorelementen, fytochemicaliën, enzymen, co-enzymen etc.) binnenkrijgt, en met het oog daarop is variatie nog véél belangrijker dan concentratie. Kortom: staar je niet blind op de hoeveelheid eiwit in een product; dat is helemaal niet zo interessant. Let liever op de kwaliteit en samenstelling van de specifieke proteïnen/aminozuren. Wat interessant zou kunnen zijn voor wat extra diepgang, is dit artikel waarin alle essentiële voedingsstoffen staan opgesomd. Groeten, Paul
Ik mag geen varkensvlees en wil het ook niet.
Zo gezond zijn vleesvervangers en soja nou ook weer niet. Ook met sojabonen wordt gerotzooid om een hogere productie te krijgen. En ook vleesvervangers worden in een fabriek gemaakt. Daar waar fabricage nodig is, gaat de kwaliteit van het product zeker niet vooruit. Vlees is de belangrijkste bron van ijzer voor ons lichaam. Zonder voldoende ijzer en vitamine C wordt er onvoldoende zuurstof door ons lichaam vervoerd met alle gevolgen van dien. Tip: eet je weinig vlees? Dan moet je het voor ijzeropname vooral hebben van brood en andere graanproducten. Drink bij een broodmaaltijd of ander ijzerrijk maal altijd vruchtensap i.p.v. melk. De vitamine C in vruchtensap zorgt voor een betere opname van ijzer. De calcium in melk houdt de opname van ijzer juist tegen.
Beste Ethlinn, Bedankt voor de nuttige aanvulling!
Nog steeds een wijdverbreid misverstand dat dierlijke vetten ongezond zijn. Welke idioot stopt er in worst sojabonen? Goed dat ik dát weet en zal het dus daarom niet meer eten. Geef mij de verse worst dus maar omdat orgaanvlees en dierlijke vetten gezond zijn en de hersens echt voeden. Cholesterol moet, cholesterol doet goed. Mager vlees doet NIETS voor een gezond lichaam. Proteïne in beperkte hoeveelheden per dag zijn nodig voor lichaamsopbouw en herstelreparaties, dierlijk VET dient tot energie en werkt anti Alzheimer en andere hersenaandoeningen. Zelf eet ik circa 40 eieren per week, vet vlees en échte boter.
Ik vind het allemaal larie wat ze ‘ne mens wijsmaken. KIP IS GEZOND. Larie, mijn vader is kippenboer en ik kan u vertellen dat de kippen evenveel behandeld worden met antibiotica, net als de varkens. Hoe zouden anders duizenden kuikens overleven in een stal? Halloooooooooooooooooooo, denk eens na… Niks is gezond, alleen als je voor jezelf kweekt, wat inhoudt dat je weet wat je de dieren te eten geeft en er geen haast bij is om ze vet te mesten. Snappie?
Alles heeft z’n voor- en nadelen, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat alles wat je niet zelf plant/kweekt/teelt/oogst/fokt/slacht ongezond is. Wat mij betreft is je beredenering ietwat kort door de bocht. Zo kun je voor vlees van biologische fokkerij kiezen als je antibiotica uit de weg wilt gaan. Maar ik snap je standpunt helemaal hoor, ik ben ook geen voorstander van de bio-industrie en het in rap tempo vetmesten (met “voeding” en groeihormonen) van dieren.
Ik eet tegenwoordig ook geen vlees meer maar nog wel regelmatig vis. Zitten er in vis niet dezelfde gezonde stoffen als in vlees?
Beste Jan, Vis is in principe “vissenvlees”. De soorten en onderlinge verhoudingen van vitamines, mineralen, spoorelementen, vetzuren en aminozuren verschillen per vleessoort, maar in principe maakt het elkaar niet zo heel veel uit. Waar je bij vlees vooral op moet letten is de vetzuursamenstelling (verzadigd / enkelvoudig onverzadigd / meervoudig onverzadigd). Vis is bij uitstek gezond vlees omdat het rijk is aan onverzadigde omega 3-vetzuren. Vooral vette vis (zalm, haring, makreel, sardines e.a.) bevat veel van de supergezonde lange-keten omega 3-vetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Deze vetzuren zitten overigens ook in vlees van grazende schapen en koeien. Daarnaast is de algehele vetheid van vlees van belang. Mager vlees is meestal heilzamer dan vet vlees, omdat lichaamsvet van zoogdieren naar verhouding veel verzadigde vetzuren bevat. Voor vis geldt dat niet. Vette vis is minstens zo gezond als magere vis omdat er juist veel gezonde vetzuren in het lichaamsvet van vissen zitten. Het blijft hoe dan ook raadzaam om mager vlees, vette vis en magere vis af te wisselen. Al met al is vis minstens zo gezond als vlees. Groeten, Paul
Ongeveer 3/4 van al mijn maaltijden zijn vegetarisch. Als vleesvervanger gebruik ik dan noten, zaden, bonen, peulvruchten, padenstoelen, granen en tofoe. Ik mis vlees totaal niet als ik het niet eet. Toch vind ik op zijn tijd een half biefstukje of kipfiletje erg lekker. Bovendien merk ik dat mijn weerstand slechter wordt als ik heel lang geen vlees eet. Ik raak sneller vermoeid, mijn uithoudingsvermogen neemt af, ik krijg last van mondzweertjes (aften) en voel me gewoon minder fit, energiek en vitaal. Wat mij betreft is er niks mis met een vegetarisch of veganistisch dieet, maar ik ben van mening dat vlees absoluut kan bijdragen aan een gezond en evenwichtig dieet. Groetjes, Fanny
Ik eet graag een stukje vlees op de boterham en bij het avondeten. Maar zijn boterhamworst en verse worst en gehakt dan ook ongezond? Lijkt me eigenlijk niet zoveel mis mee.
Beste Disian, Verse worst is varkensdarm gevuld met “afsnijsel” van slachtdieren. Het vlees dat wordt gebruikt verschilt per worst, maar vaak gaat het om buikvet, hersenen, tong en vette restjes die na het slachten op het karkas achterblijven. Deze delen worden tot gehakt gedraaid en in de darm gestopt. Gehakt hoeft niet zo vet te zijn. Neem bijvoorbeeld 100% mager rundergehakt. Desalniettemin kan gehakt ook orgaanvlees, vetresten, bloed en bindweefselresten bevatten. Gehakt bestaat in ieder geval altijd uit “restjes” die overblijven van het slachten en fileren. Boterhamworst bestaat vooral uit vetresten, orgaanresten en gemalen sojabonen. Al met al zijn deze soorten vlees geenszins mager of gezond te noemen. Groeten, Paul
Ik ben heel fanatiek en intensief bezig met krachttraining. Naar mijn mening is vlees erg gezond. Er zitten ontzettend veel essentiële eiwitbouwstenen in, die ervoor zorgen dat je sneller spieren opbouwt. Bovendien herstellen je spieren sneller na een work-out, waardoor je vaker kunt trainen zonder je spieren uit te putten en blessures op te lopen. Eiwitshakes (o.a. whey) zijn ook prima, maar je kunt beter veel verschillende eiwitrijke producten combineren. Dus ook kwark, vis, eieren etc. Al met al is vlees hartstikke goed voor je.
Fijn om te horen dat de soorten vlees die ik het lekkerst vind ook het gezondst zijn. Ik eet namelijk bijna geen vlees, maar ossenhaaspuntjes bij de Japanner en gerechten met stukjes kipfilet vind ik toch wel heel erg goed smaken. :) Gr. Dion
Haha, je eet je helemaal vol met vlees Dion.
Vlees is nergens goed voor. Er zijn namelijk volop gezonde, plantaardige vleesvervangers die ook eiwitten, vitamines (A, B, D e.a.) en mineralen (ijzer e.a.) leveren. Als we allemaal stoppen met vlees eten, dan doen we de wereld een enorm plezier. Geen bio-industrie meer, en dus veel minder dierenleed. Hartelijke groeten van Anne-Marie