De controle over je vochthuishouding oftewel waterbalans wordt uitgeoefend door verschillende organen die via het ruggenmerg met elkaar in verbinding staan en onderling communiceren. Vooral je hersenen spelen een belangrijke rol bij oedeem, en dan met name de hypothalamus en cerebrale cortex.

Bovengenoemde hersengebieden communiceren via het perifere zenuwstelsel met de nieren. Door een afwijking van hersenen of zenuwen kunnen communicatiefouten optreden, waardoor elders in het lichaam vocht wordt vastgehouden en oedeemvorming optreedt. In dat geval is oedeem dus cerebrogeen of neurogeen van aard.

Indien er iets mis is met de neurale verbindingen of als er verkeerde signalen worden doorgegeven, kan de vochtbalans verstoord raken, waardoor vochtophopingen ontstaan…

Cerebraal oedeem

De hersenen kunnen tevens het slachtoffer zijn van oedeem. Hersenoedeem oftewel cerebraal oedeem betreft een zwelling van het cerebrum oftewel de ‘grote hersenen’. Dit fenomeen kan onder meer worden veroorzaakt door een zware hersenschudding, zuurstofgebrek, hersenmetastase of hersentumor.

Hersenoedeem gaat vaak gepaard met hevige hoofdpijn, shock en bewusteloosheid. De bestrijding van het oedeem geschiedt meestal met behulp van corticosteroïden. Cerebraal oedeem is vaak het gevolg van hersenischemie. Bij ischemie van de hersenen krijgt een deel van de hersenen onvoldoende zuurstof aangereikt, waardoor een cerebrovasculaire accident (CVA) oftewel beroerte optreedt.

Twee vormen van hersenoedeem

Oedeem in het hersenweefsel staat dus ook wel bekend als cerebraal oedeem. Men onderscheidt twee types, namelijk:

1. Vasogeen hersenoedeem

Vasogeen cerebraal oedeem betreft een extracellulaire vochtophoping, dus rondom de cellen. Deze vorm ontstaat primair door verhoogde doorlaatbaarheid van de bloed-hersenbarrière, waarbij eiwitrijke vloeistof zich ophoopt in de extracellulaire ruimte. Vasogeen hersenoedeem ontstaat veelal door beschadiging van de bloedhersenbarrière, waardoor vochtstapeling optreedt in het omliggende hersenweefsel. Er zijn allerlei mogelijke oorzaken van vasogeen hersenoedeem, waaronder verregaande problemen met bloedvaten en/of bloeddruk.

Vasogeen hersenoedeem ontstaat dus primair door verhoogde permeabiliteit en wordt daarom ook nog weleens permeabiliteitsoedeem genoemd.

2. Cytotoxisch hersenoedeem

Bij cytotoxisch cerebraal oedeem daarentegen, is primair sprake van zwelling van hersenparenchymcellen; vaak is er in eerste instantie juist ook een afname van extracellulaire vloeistof. Deze vorm wordt geassocieerd met celdood en weefselverlies. Hersenoedeem wordt afhankelijk van de aangedane delen overigens ook nog onderverdeeld in witte-stof-oedeem en grijze-stof-oedeem. (bron)

Afhankelijk van de soort en ernst van de hersenbeschadiging treedt één van beide vormen van hersenoedeem op; soms ontstaan de vasogene en cytotoxische vorm gelijktijdig.

Neuraal, neurogeen & spinaal oedeem

Als vocht zich ophoopt door toedoen van zenuwen, spreekt men ook wel van neurogeen oedeem. Vochtstapeling in zenuwen (bijvoorbeeld door zenuwletsel wordt ook wel intra-neuraal oedeem genoemd.

Een vochtophoping in de ruggengraat staat ook wel bekend als spinaal oedeem. In de ruggengraat bevindt zich ruggenmerg: het deel van het centrale zenuwstelsel dat door het wervelkanaal binnen de wervelkolom loopt. Als gevolg van een beschadiging van het ruggenmerg wordt nog weleens vloeistof vastgehouden waardoor overmatige druk op het ruggenmerg ontstaat. Men spreekt soms ook wel van mergachtig oftewel ‘medullair’ oedeem.

Tot slot

Al met al kan oedeem ontstaan vanwege problemen met hersenen, ruggenmerg of zenuwen. Daarnaast kan zich vocht ophopen binnen hersenen en zenuwstelsel. In beide gevallen dient de onderliggende oorzaak van het oedeem te worden behandeld. Vaak gaat het om de gevolgen van zware hersenschuddingen, hersenbloedingen, herseninfarcten, hersenischemie, TIA’s, hersenmetastase, hersentumoren. epileptische complicaties, hemianopsie etc. Vanwege de verregaande complexiteit van het zenuwstelsel verschilt de behandeling van neuraal-, spinaal- en cerebraal-oedemateuze vochtophopingen sterk per individueel geval.

Heb je ervaring met oedeem in hersenen, ruggenmerg of zenuwen? Laat hieronder een reactie achter…

6 Reacties

  1. Van dexamethason ga je zweten slaap je slecht en je staat 24/7 voor de koelkast maar het zou een goede vocht-afdrijver moeten zijn. Het is een gevolg van een hersenoedeem, tumor is succesvol verwijderd maar na 6 weken begint de hoofdpijn weer. Ben in behandeling in EMC geen idee of dit ooit nog overgaat… Ik vrees het. ik moet elke avond een bloedverdunner spuiten, ook daar kun je hoofdpijn van krijgen. Slecht zien is ook 1 van de vele bijwerkingen. Huisarts kan er niets mee, ik zou een doorverwijzing vragen.

    • Goedendag, mijn kind van 15 heeft ineens scheel oog, en op mri zuen ze een vlek in de hersemstam, bij de ruggenmerg, dat de
      ruggenmerg vernauwd is en stukje bot weg moeten halen km weer ruimte hebben.
      Daarnaast odeem vocht., u willen ze opereren vind het eng

  2. Ada van Bremen Reageer

    Beste, Ik heb gezichtsveld beschadiging heeft iemand daar ook last van komt door vocht in mijn hoofd waar een tumor zit. Zie zo slecht net of ik door een duikbril kijk vol met bewegend water zo akelig en krijg daarvoor Dexamethason en daar krijg je weer dik hoofd en bibberig in je handen van pfff als je iets wil doen of pakken erg vermoeiend. Kent iemand dat kan ook niks meer in huis niet meer balen is dat. ???? Groetjes, Ada van Bremen

  3. hallo ik heb al twee keer hersenoedeem gehad vorig jaar en nu deze jaar ook heb in coma gelegen oorzaak onbekend ik val ook regelmatig flauw zonder reden wat scheelt er met mij Peter Trossaert

  4. Nee daar heb ik geen echte hinder aan… en ik ben een man dus echte overgangsproblemen heb ik niet. Ik heb in 2008 hoofd-halskanker gehad en er is een stuk uit mijn tong verwijderd en uit mijn linkerhals waar daarna een bestralingskuur overheen gegaan is. In 2015 kreeg ik een dubbele herseninfarct op 1 dag. Na een lange revalidatieperiode een hoop terug gewonnen. Nu leef ik met de nodige beperkingen. Maar nu is sinds 2 weken flink wat oedeem in mijn hoofd terecht gekomen. Mijn gezicht is dikker geworden en mijn hele lichaam zet uit door het oedeem. Ik krijg om de 2 weken oedeemtherapie. Ik slik bloedverdunners… Bloeddruktabletten en cholesteroltabletten die vocht vasthouden… maar gaat nu opeens extra hard. Iemand ervaring met deze situatie?

  5. Teunisse marianne Reageer

    Heb bijna elke dag hoofdpijn wordt minder na 2 paracetamols maar daarna verergert het weer, zweet enorm en voel je vaag misselijk, overgang heb ik al gehad, kent iemand deze symptomen, krijg wel 2x per jaar injectie prolia voor mijn botontkalking, maar volgens de huisarts heeft dit niets met elkaar te maken, slapen doe ik zeer slecht. Heeft iemand ervaring met dit soort klachten en zo ja ook een tip of een idee?

Plaats een reactie

Je reactie wordt voor publicatie gekeurd door de redactie en dient te voldoen aan de regels voor reacties.