Een liesbreuk (hernia inguinalis) houdt in dat er een gaatje in de inwendige buikwand is ontstaan, waardoor een stukje buikvlies of dunne darm naar buiten wordt geperst. Deze uitstulping is doorgaans voelbaar –en soms zelfs zichtbaar– als een bobbel in de liesstreek (of bij mannen rond de balzak). De bobbel verdwijnt doorgaans als deze wordt teruggeduwd in de liesbreuk en soms zelfs als je simpelweg gaat liggen (i.v.m. druk en zwaartekracht).
Hieronder vind je tips ter voorkoming van een liesbreuk, maar ook informatie over de symptomen die gepaard gaan met liesbreuken en de bijbehorende behandeling: liesbreukmedicatie en/of liesbreukoperatie.
Kortom: alles om een liesbreuk te voorkomen en behandelen en bovendien de belangrijkste oorzaken, gevolgen & symptomen van liesbreuken + -breukjes op een rij…
Symptomen van een liesbreuk
Een liesbreuk kan gepaard gaan met uiteenlopende liesklachten en pijn in de liesstreek. De belangrijkste symptomen en verschijnselen waaraan een liesbreuk doorgaans wordt herkend zijn als volgt:
- Liespijn c.q. pijn in de lieszone
- Een opmerkelijke bult/bobbel in de liesstreek
- Zeurderig & branderig gevoel in de liesregio
- Liesklachten worden erger bij verhoogde druk in de buikholte (door zithouding, lighouding, sta-houding, bukken, hurken, hoesten, zwaar tillen, ontlasten etc.)
- Misselijkheid (of zelfs braakneigingen)
Let op: een liesbreuk veroorzaakt niet altijd pijnklachten en blijft in veel gevallen zelfs volledig pijnloos. Ook zijn de breuk en/of uitstulping niet altijd zichtbaar. De uitstulping is doorgaans het best zichtbaar wanneer men rechtop staat en lijkt te bewegen bij het hoesten of blazen op de hand.
Soms kan een liesbreuk door de patiënt zelf teruggeduwd oftewel “gereponeerd” worden, maar dit is geen blijvende oplossing.
Onopgemerkte & onbehandelde liesbreuk
Het komt vaak genoeg voor dat mensen geen klachten ervaren door een liesbreuk en dat de aandoening dus volledig symptoomloos en dus onopgemerkt verloopt. Toch is het veelal raadzaam zijn om een liesbreuk te behandelen, zelfs als deze per toeval wordt ontdekt tijdens een routinematig onderzoek. Een onbehandelde liesbreuk kan namelijk verder uitscheuren, waardoor er uiteindelijk toch nog liesklachten ontstaan en symptomen optreden…
Complicaties & risico’s van liesbreuken
Op den duur kan de liesbreuk namelijk verder uitscheuren en/of er kan méér weefsel (of zelfs darminhoud) naar buiten komen puilen in de vorm van een zogenaamde “breukzak”. Naarmate de druk en spanning op de liesbreuk toenemen, kunnen er zelfs ernstige medische complicaties ontstaan. Zo kan een deel van de darm bekneld raken in de breuk-opening oftewel “breukpoort”, waardoor de darmdoorbloeding afneemt en zich zelfs spoedeisende weefselsterfte (necrose) kan voordoen.
Mocht een liesbreuk tot een darmobstructie leiden, dan ontstaat doorgaans extreem hevige tot onhoudbare pijn en is een spoedoperatie vereist.
Oorzaken van een liesbreuk
Een liesbreuk kan uiteenlopende oorzaken hebben. Zo kan een liesbreuk aangeboren zijn of worden veroorzaakt door een wijd lieskanaal, maar de buikwand kan ook uitgerekt zijn door zwangerschap, overgewicht of darmverstopping. Vaak is er sprake van een zwakke plek in het buikvlies en/of verhoogde druk op de buikwand. Hierbij 5 van de vaakst voorkomende oorzaken van liesbreuken…
1. Zwakke plek in buikspieren
Een veel voorkomende oorzaak van een liesbreuk is een zwakke plek in de buikspieren. Je buikspieren houden je buikinhoud (ingewanden, buikvlies etc.) namelijk bijeen. Een zwakke plek in je spierwand kan uiteindelijk een abnormale opening worden, met een liesbreuk tot gevolg. Doe daarom regelmatig buikspieroefeningen, bij voorkeur onder professionele begeleiding.
Let wel: buikspieroefeningen kunnen ook een liesbreuk in de hand werken, vooral als je onvoorbereid of onbezonnen te werk gaat.
2. Hoge druk (obstipatie, hoesten, tillen e.a.)
Als de buik gedurende lange tijd onder hoge druk staat –bijvoorbeeld bij een belemmerde ontlasting (obstipatie) en het daarmee gepaard gaande harde persen tijdens de stoelgang… maar ook prostaatproblemen, blaasproblemen of langdurig, veelvuldig en/of zwaar hoesten– kan de buikwand verzwakken. Hetzelfde geldt voor het bespelen van een blaasinstrument zoals een trompet of trombone. Op den duur kan hierdoor een liesbreuk ontstaan. Probeer interne druk op de buikwand dus zoveel mogelijk te voorkomen.
Een liesbreuk door veelvuldig & heftig hoesten komt vooral voor onder rokers doordat roken/tabaksrook de longen irriteert. Daarnaast ook bij personen die lijden aan cystische fibrose (CF) c.q. taaislijmziekte
3. Zwaar tillen
Mannen met zwaar lichamelijk werk lopen de grootste kans op een liesbreuk. Vooral zwaar tillen is een belangrijke risicofactor als het aankomt op liesbreuken. Pas dus op met het tillen van grote, zware en/of onhandzame gewichten.
En til altijd vanuit je armen en benen en zo min mogelijk vanuit je rug en middenrif.
4: Overgewicht
Mensen met overgewicht hebben een grotere kans op liesbreuken. Let daarom op je eetgedrag, je bewegingspatroon, je vetpercentage en je algehele lichaamsgewicht.
Kijk zo nodig eens rond in de categorie ‘Afvallen & Dieet‘ op Gezondr…
5: Geboorte
Bij de geboorte van een jongetje is het kanaal waardoor de teelballetjes naar buiten zijn gekomen nog niet altijd volledig gesloten. Zodoende kan de buikinhoud door het desbetreffende kanaal naar buiten worden geperst en uitpuilen. Jongetjes komen dus regelmatig ter wereld met een liesbreuk. Baby’s worden echter zelden geopereerd omdat een liesbreuk bij jonge kinderen doorgaans vanzelf geneest. Anderzijds kan een liesbreuk ook ontstaan bij een zwangere of bevallende moeder door toedoen van verhoogde druk op de buikwand.
Overigens is er lang niet altijd een evidente of aanwijsbare oorzaak te vinden voor het ontstaan van een liesbreuk.
Liesbreuk bij man, vrouw & kind
Zoals je hierboven al kon lezen geneest een liesbreukje bij een pasgeboren baby doorgaans vanzelf en bovendien is een liesbreukoperatie bij baby’s veelal risicovoller dan de liesbreuk zelf. Het is dan ook goed om te weten dat er onderscheid wordt gemaakt tussen een kinder-liesbreuk en een volwassenen-liesbreuk enerzijds en een liesbreuk bij baby’s anderzijds…
Dit heeft vooral te maken met de locatie (“breukpoort”) waar de inhoud van de buikholte uitpuilt. Zo onderscheidt men de volgende liesbreukvarianten:
- Aangeboren liesbreuk – Ontstaat bij (ongeboren) baby’s doordat de ‘processus vaginalis peritonei’ niet wordt gesloten; dit is het membraan dat bij mannen aansluit op de teelballen en bij vrouwen op de grote schaamlippen.
- Directe liesbreuk – Ontstaat via de achterwand van het lieskanaal: achter de inferieure epigastrische ader (‘arteria epigastrica inferior’) langs.
- Indirecte liesbreuk – Ontstaat via de ‘anulus inguinalis’ in het lieskanaal richting balzak: vóór de inferieure epigastrische ader (‘arteria epigastrica inferior’) langs.
- Hernia femoralis – Ontstaat via de poort waardoor de grote bloedvaten naar het been lopen.
Een liesbreuk doet zich overigens beduidend vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. De bloedvaten en zaadleiders lopen namelijk via de liezen richting de buik, waardoor mannelijke liezen relatief kwetsbaar zijn. Zodoende kan bij mannen ook hevige pijn & zwelling optreden nabij het scrotum (balzak & teelballen) door toedoen van een liesbreuk.
Maar liefst 1 op de 4 mannen krijgt in zijn leven te kampen met een liesbreuk.
Heb ik een liesbreuk?
Hierboven kon je al lezen hoe je een liesbreuk kunt herkennen. Als je er echter over twijfelt of je een liesbreuk hebt, dan is het verstandig om naar een arts/dokter te stappen, bij voorkeur je huisarts. De huisarts zal je onderbuik/liesstreek onderzoeken en een liesbreuk vaststellen dan wel uitsluiten. Dit onderzoekje wordt uitgevoerd terwijl je staat en stelt eigenlijk niets voor. Er wordt simpelweg gevoeld aan en geduwd op de onderbuik/liesstreek, op de plek waar de liesklachten zich voordoen.
Mocht je huisarts een liesbreuk verdenken of zelfs constateren/diagnosticeren, dan zal hij/zij je waarschijnlijk doorverwijzen voor een echo of MRI-scan. Mocht men er zeker van zijn dat er sprake is van een liesbreuk dan is behandeling vereist…
Behandeling van liesbreuken
Het menselijk lichaam (van kinderen en volwassenen) is niet of nauwelijks in staat om een liesbreuk op eigen houtje te genezen. Er is dan ook vrijwel altijd een medicament, hulpmiddel en/of operatie vereist om een liesbreuk te verhelpen & behandelen. De behandeling van een liesbreuk is enigszins afhankelijk van de ernst en soort (enkelzijdig of dubbelzijdig). Hierbij de 3 belangrijkste middelen ter behandeling van een liesbreuk:
1. Liesbreukoperatie
In Nederland worden jaarlijks ongeveer 30.000 mensen geopereerd aan een liesbreuk. Een liesbreukoperatie duurt +/- 45 minuten tot 1 uur. Soms wordt er gekozen voor een (endoscopische/laparoscopische) kijkoperatie. Deze ingreep is relatief klein, waardoor ook de achterblijvende littekens klein zijn.
Er worden enkele minuscule incisies (sneetjes) in de buikwand gemaakt. Via deze incisies worden kleine instrumentjes –inclusief een cameraatje– ingebracht waarmee de liesbreuk wordt verholpen. Daarnaast is er de traditionele c.q. klassieke liesbreukoperatie waarbij een incisie in de liesstreek wordt gemaakt van 7 centimeter. Via deze snee wordt de breuk gedicht (=Lichtenstein-methode).
In het eerste geval wordt er enkel gehecht met enkele oplosbare hechtingen. In het tweede geval wordt er doorgaans ook een kunststof matje in de buikwand geplaatst om de zwakke plek te verstevigen. Na de liesbreukoperatie is de wond doorgaans flink gevoelig of zelfs pijnlijk. Het herstel van een liesbreukoperatie duurt plusminus 1 week; daarna kan men de dagelijkse activiteiten weer langzaamaan opbouwen.
Bij mannen die ouder zijn dan 50 jaar die nauwelijks hinder of pijn ondervinden aan hun liesbreuk wordt er nog weleens voor gekozen on niet te opereren. Hetzelfde geldt voor mensen voor wie een operatie te risicovol wordt geacht. Er zijn overigens altijd risico’s verbonden aan een liesbreukoperatie: van verstoorde wondgenezing, bacteriële infecties bloedstolseltjes (trombose) en nabloeding tot (zeldzame) beschadiging van lieszenuwen of zaadstrengen (bij mannen).
Een klein liesbreukje wordt veelal geopereerd onder lokale/plaatselijke verdoving. Bij een grote liesbreuk wordt veelal gekozen voor een algehele narcose of ruggenprik.
2. Liesbreukband
Direct na een liesbreukoperatie dient de locatie van de wond zo veel mogelijk te worden ontzien. Allereerst is het belangrijk om enige tegendruk te verlenen met de vlakke hand bij het hoesten en ontlasten. Daarnaast kan het verstandig zijn om constante tegendruk te bewerkstelligen met een gespecialiseerd hulpmiddel. Hierbij valt te denken aan een:
- Drukverband/liesbreukverband
- Liesbreukband & liesbreukriem (c.q. “breukband”)
- Liesbreukslip
Vrijwel altijd is er sprake van een circulaire band met een “pelotte” oftewel kussentje eraan die op de breukpoort duwt. Met daarnaast een liesband om de breuk goed te ondersteunen.
Het gaat er bij bovenstaande hulpmiddelen om dat er tegendruk wordt toegepast, waardoor de operatiewond na de liesbreuk wordt ontzien en de buikwand en het buikvlies efficiënter kunnen herstellen.
3. Liesbreukmedicatie
De pijn kan worden onderdrukt met pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen. Waarschijnlijk krijg je van de anesthesist (verdovingsexpert) in het ziekenhuis zelfs ietwat zwaardere pijnstillers mee naar huis. Hij/zij zal je in dat geval ook de nodige uitleg hierover geven. Mocht je meer informatie wensen, dan kun je altijd contact opnemen met een gespecialiseerd liesbreukcentrum.
Een liesbreuk bij volwassenen wordt doorgaans poliklinisch gedicht met oplosbare hechtingen en/of een inwendig oplosbaar matje, waardoor je niet terug hoeft op hechtingen te laten verwijderen.
Tot slot
De medische benaming voor ‘liesbreuk is ‘hernia inguinalis’. De liezen zitten zowel bij mannen als bij vrouwen aan de linker- en rechterkant in de overgang van bovenbenen naar onderbuik. Een liesbreuk kan een zwak plekje zijn in de buikwand, maar ook een wezenlijke breuk. Door dit “gat” kan een uitstulping van het buikvlies naar buiten komen puilen.
Een liesbreuk uit zich niet per definitie in de lies. Als de buikwand op een andere plek verzwakt is of uitpuilt, dan wordt deze buikwandbreuk simpelweg vernoemd naar de locatie waar ie zich manifesteert. Zo onderscheiden we –afhankelijk van de breukpoort– onder meer ook de:
- Navelbreuk (hernia umbilicalis)
- Dijbreuk (hernia femoralis)
- Bovenbuikbreuk c.q. buikbreuk (hernia epigastrica)
- Littekenbreuk (hernia cicatricalis)
Buikbreuken, navelbreuken en dijbreuken ontstaan doorgaans op dezelfde manier als liesbreuken en kunnen veelal gelijks worden voorkomen of genezen.
Heb jij vragen of opmerkingen met betrekking tot liesbreuken? Deel hieronder jouw opvattingen, bevindingen & vraagstukken!
