‘Thyro’ komt van thyroïd, wat schildklier betekent. ‘Toxic’ komt van toxisch oftewel giftig. ‘Ose’ duidt op een ziekte of aandoening. Thyrotoxicose is dan ook een ziektebeeld waarbij je wordt “vergiftigd” door je schildklierhormonen. Deze aandoening staat ook wel bekend als:
- Thyreotoxicose
- Thyrotoxische toestand
- Thyrotoxicosis
Oorzaken van thyrotoxicose
Thyreotoxicose is een toestand waarin er zodanig veel schildklierhormonen in je bloed zitten dat je er klachten door krijgt. De belangrijkste oorzaken van een dusdanig overschot aan schildklierhormonen zijn als volgt:
1. Schildkliermedicijnen
Kunstmatige schildklierhormonen (thyromimetica) worden voorgeschreven als de schildklier operatief verwijderd is of niet voldoende schildklierhormonen meer aanmaakt. Overdosering met dit soort synthetische schildkliermedicamenten leidt veelal tot thyreotoxicose. Deze vorm staat ook wel bekend als ‘thyrotoxicosis factitia’.
2. Overactieve schildklier
Bij sommigen werkt de schildklier simpelweg te snel. Een overactieve of hyperactieve schildklier wordt ook wel ‘hyperthyreoïdie genoemd. Een overactieve schildklier kan tot thyrotoxicose leiden, maar dat gebeurt slechts bij een fractie van de patiënten.
3. Lekkende schildklier
Hevige ontstekingen en tumoren in de schildklier kunnen de schildklierfollikels beschadigen. Dit kan ertoe leiden dat sommige schildklierfollikels geen schildklierhormonen meer in zich op kunnen slaan. De schildklierhormonen “lekken” dan continu direct in de bloedbaan waardoor gemakkelijk thyreotoxicose kan optreden.
4. Te grote schildklier
Als je schildklier buitengewoon groot is qua afmetingen en volume, dan is de kans aanwezig dat er te veel schildklierhormonen worden geproduceerd. Hoe groter de schildklier, des te meer schildklierfollikels en des te groter de hormoonproductie. Een extreem grote schildklier hoeft overigens niet per definitie tot een verhoogde afgifte in het bloed te leiden.
5. Ziekte van Graves
De ziekte van Graves (Basedow) is een auto-immuunziekte die veelal gepaard gaat met uitpuilende ogen, huidklachten en een opgezette schildklier (struma). Bij de ziekte van Graves treedt ook altijd hyperthyroïdie op en soms zelfs thyreotoxicose als gevolg daarvan.
Symptomen thyreotoxicose
Symptomen en verschijnselen van thyrotoxicose zijn grotendeels vergelijkbaar met die van hyperthyreoïdie (overactieve schildklier). De belangrijkste kenmerken van een thyreotoxische toestand zijn als volgt:
- Hoge basale lichaamstemperatuur
- Trillingen (tremor)
- Sterk verhoogde ruststofwisseling
- Haarverlies & haaruitval
- Verhoogde hartslag (tachycardie)
- Warme, vochtige huid
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
Normaliter begint thyreotoxicose met een griepachtig beeld. Vermoeidheid, lusteloosheid, hoofdpijn, spierpijn en lichte verhoging. Na enkele dagen wordt de schildklier opgezet, stug en pijnlijk.
Behandeling van thyrotoxicosis
Thyreotoxicose wordt doorgaans behandeld met schildklierremmers. (thyrostatica / thyreostatica). De bekendste schildkliermedicijnen die de hormoonproductie remmen zijn:
- Strumazol® (thiamazol)
- Basolest® (carbimazol)
- PTU (propylthiouracil)
Vanwege de behandeling van thyreotoxicose is er een periode van een tekort aan schildklierhormonen omdat de schildklierfollikels met opzet zijn leeggemaakt. Hierna treedt bij 90 tot 95 procent van de patiënten volledig herstel op.
Let op: In sommige gevallen van thyreotoxicose moet een deel van de schildklier worden verwijderd of onklaar worden gemaakt met radioactief jodium.
Thyreotoxische crisis!
Een ‘thyreotoxische crisis’ oftewel ‘thyreotoxische storm’ is een toestand waarbij er veel te veel schildklierhormonen in het bloed circuleren. Het is een levensbedreigend overschot aan schildklierhormonen. Het overschot is zeer extreem en gelukkig ook zeer zeldzaam. De verschijnselen zijn uiterst heftig:
- Hoge koorts
- Buitensporige hartkloppingen
- Diarree
- Misselijkheid & braken
- Soms ook geelzucht
- Hartfalen
- Coma
Bij een thyreotoxische crisis of storm is directe opname op de Intensive Care (IC) vereist. De behandeling is beduidend gecompliceerder dan bij “gewone” hyperthyreoïdie en de sterfte relatief hoog. Een thyrotoxische crisis komt o.a. voor bij sommige Graves-patiënten.
Tot slot
Thyrotoxicose is als het ware een bloedvergiftiging door lichaamseigen of synthetische schildklierhormonen. Thyreotoxicose ontstaat meestal doordat schildklierfollikels stukgaan, maar soms ook door medicijnen of afwijkingen.
Heb jij ervaring met thyreotoxicose? Deel hieronder je verhaal met lotgenoten…
