Boulimia nervosa: oorzaken & symptomen

Boulimia nervosa is een veelvoorkomende eetstoornis. Boulimia komt van de Griekse termen ‘Bous’ (rund) en ‘Limos’ (honger). De letterlijke vertaling van boulimia is dan ook ‘honger als een rund’. Nervosa suggereert dat er een psychische oorzaak aan de aandoening ten grondslag ligt. De naam ‘boulimia nervosa’ dekt de lading van de betreffende ziekte echter niet, want het probleem is nou juist dat de ongecontroleerde eetbuien zich tevens voordoen als er géén sprake is van een psychologisch gevoel van honger. Bovendien is er doorgaans ook sprake van periodes waarin er niet tot nauwelijks wordt gegeten.

Een boulimia-patiënt eet grote hoeveelheden voedsel binnen een kort tijdsbestek, ook als er geen sprake is van eetlust. Om niet aan te komen in gewicht, worden er in navolging op de eetbuien stappen ondernomen om de verorberde calorieën weer kwijt te raken. In dit artikel lees je alles over de oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling van de eetstoornis boulimia nervosa…

• Oorzaak
• Symptomen
• Herkennen
• Gevolgen
• Behandeling

Twee typen van boulimia

Zoals ook bij de eetstoornis anorexia het geval is, zijn er van boulimia nervosa twee subtypen te onderscheiden. We maken onderscheid tussen:

1. Purgerende boulimia (type 1)

Bij het purgerend type boulimia is het gebruikelijk om na een eetbui de maag te legen (purgeren = maag ledigen) ter compensatie van de overmatige voedselinname. De maaginhoud wordt geloosd door zelfopgewekt braken (“vinger in de keel”) of door inname van een laxeermiddelen (laxativum), braakmiddelen (emeticum) en/of plastablet (diureticum).

2. Niet-purgerende boulimia (type 2)

Bij het niet-purgerend type boulimia, wordt de maag niet geledigd na een eetbui. De overtollige voedselintake wordt op een andere manier gecompenseerd. In de meeste gevallen wordt er langdurig en strikt gevast of excessief aan lichaamsbeweging gedaan om gewichtstoename af te wenden. Dit noemt men anorectische periodes. Dit ziektebeeld kent dan ook duidelijke raakvlakken met anorexia nervosa.

Bij wie komt boulimia het vaakst voor?

Boulimia nervosa ontstaat voornamelijk bij jonge vrouwen met een laag zelfbeeld en/of weinig zelfvertrouwen. De meerderheid van de boulimiapatiënten bestaat uit meisjes en vrouwen tussen de 14- en 25-jarige leeftijd. Deze eetstoornis kan echter bij mensen van alle leeftijden voorkomen, zowel bij vrouwen als bij mannen. Boulimia ontwikkelt zich opvallend vaak tijdens – of net vóór – de puberteit, veelal tussen het 11^e en 14^e levensjaar. Boulimia komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, maar er zijn veel meer mannelijke boulimiapatiënten dan mannelijke anorexiapatiënten.

Boulimia: oorzaak

Boulimia is een ongebruikelijke, wanhopige en destructieve manier om met emoties als stress, angst, ellende en controleverlies om te gaan. Tijdens de eetbuien is het gevoel van controleverlies doorgaan het sterkst. Het compensatiegedrag na de eetbui is een methode om weer een gevoel van houvast en controle te bewerkstelligen. Deze zelfcontrole kan na verloop van tijd een obsessie of verslaving worden.

In de meeste gevallen is er geen exacte of eenduidige reden aan te wijzen die de doorslag geeft voor het ontstaan van boulimia nervosa. Er is bijna altijd sprake van een samenspel van sociaalmaatschappelijke omstandigheden en – al dan niet erfelijke – psychologische factoren die deze eetstoornis opwekken, in stand houden en verergeren. Bovendien is het vaak moeilijk om vast te stellen of een bepaalde situatie de oorzaak of het gevolg is van boulimia.

Symptomen van boulimia

Boulimia nervosa gaat altijd samen met oncontroleerbare eetbuien die naderhand worden gecompenseerd. Boulimia wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:

• Overmatige beïnvloeding van het zelfbeeld door lichaamsgewicht en lichaamsvorm.
• Periodes van eetaanvallen waarbij men grotere hoeveelheden voedsel verorbert dan gebruikelijk is en een gevoel ervaart dat men geen beheersing heeft over het eetgedrag.
• Ongepast compensatiegedrag om gewichtstoename te voorkomen, zoals het opwekken van braakneigingen, misbruik van medicijnen, extreem strikt vasten of overmatig bewegen.

Men voldoet aan de criteria van boulimia als de eetaanvallen en het compensatiegedrag ten minste twee keer per week optreden, gedurende een periode van drie maanden en het ziektebeeld niet uitsluitend optreedt tijdens episoden van de eetstoornis anorexia nervosa.

Gevolgen van boulimia nervosa

Boulimia nervosa behelst vaak een afwisseling van overmatig eten en purgeren. Dit verloop is in veruit de meeste gevallen extreem schadelijk voor de lichamelijke gezondheid en geestelijke gesteldheid. De belangrijkste gevolgen van boulimia nervosa zijn als volgt:

• Maag- en darmklachten (pijn, constipatie, misselijkheid e.a.)
• Aantasting van gebit en slokdarm door opgekomen maagzuur
• Spierpijn & spierkramp
• Lusteloosheid, vermoeidheid, zwakte & flauwvallen
• Verwardheid & concentratieproblemen
• Hormonale veranderingen
• Broze, breekbare & pijnlijke botten
• Elektrolytendisbalans (door tekorten aan bepaalde mineralen)
• Oedeem (overmatig vocht vasthouden)
• Broze & afgebrokkelde nagels
• Hartritmestoornissen & hartfalen
• Sociaal isolement
• Depressie & andere psychische klachten
• Overlijden (meestal vanwege hartstilstand)

De kans op ernstig of levensbedreigend ondergewicht is bij boulimia nervosa veel minder groot dan bij anorexia nervosa. Dat wil echter geenszins zeggen dat boulimia minder gevaarlijk is dan anorexia.

Boulimia nervosa herkennen

Het purgerende type van boulimia wordt doorgaans eerder opgemerkt dan het niet-purgerende type. Lijnen of sporten kan namelijk gemakkelijker geheim worden gehouden voor de omgeving dan braken of laxeren. Het trekt bovendien minder snel de aandacht. Als je oplettend en alert bent, dan zou je boulimia kunnen signaleren aan de hand van de volgende kenmerken…

• Opvallende schommelingen in het lichaamsgewicht en de lichaamsomvang
• Eetbuien waarbij in korte tijd grote hoeveelheden voedsel worden verorberd
• Braakgeluiden horen zonder dat er sprake is van griep of voedselvergiftiging
• Ongeoorloofd gebruik van laxeermiddelen
• Na maaltijden standaard naar het toilet begeven
• Extreme opvattingen & obsessieve uitlatingen over eten en uiterlijk
• Onzeker, nerveus, verward, angstig en/of neerslachtig gedrag

Boulimia nervosa behandeling

Een anorexiapatiënt ziet zichzelf doorgaans niet als ziek. Een boulimiapatiënt daarentegen wéét dat er sprake is van een eetstoornis en beschouwt het eigen gedrag als ongewenst. Degene lijdt onder de eetbuien en ervaart o.a. schuld, schaamte, walging en teleurstelling. Omdat boulimia-patiënten over het algemeen een realistisch zelfbeeld hebben en beseffen dat er iets mis is, zoeken zij veel eerder uit eigen initiatief professionele hulp.

Zonder hulp herstellen van boulimia nervosa is niet eenvoudig en zelfs onwaarschijnlijk als de eetstoornis zich al geruime tijd voltrekt. Het is vooral belangrijk dat de achterliggende psychologische en sociale problemen worden blootgelegd en behandeld. Hoe eerder er hulp wordt ingeschakeld bij boulimia nervosa, des te groter de kans op volledig herstel is.

Tips voor partners van iemand met boulimia

• Probeer zoveel mogelijk informatie te verzamelen; weet waar je over praat.
• Als je vermoedt dat er een probleem is, doe er dan iets aan en verwacht niet dat het vanzelf over gaat.
• Probeer GEEN confronterende gesprekken aan te gaan tijdens het eten, dat is niet het juiste moment.
• Zeg wat je denkt, mensen met een eetstoornis hebben soms een portie realiteit nodig. Doe dit wel op een opbouwende manier.
• Probeer ruzie te vermijden. Mensen met een eetstoornis zijn erg gevoelig voor kritiek, dus wees je bewust van je woorden en toon.
• Denk NIET dat je het alleen kan oplossen.
• Als je partner niet behandeld wilt worden, zoek dan zelf professionele hulp. Dit kan ondersteuning geven en je partner overhalen om het ook te proberen.
• Zoek iemand met ervaring!
• Zorg ook voor jezelf, raak je eigen behoeftes en gevoelens niet uit het oog.

Tips voor mensen met boulimia

• Denk niet dat je zelfstandig je problemen kunt verhelpen. Zoek professionele hulp.
• Praat erover met je partner en met anderen. Hoe eerlijker je bent, hoe opgeluchter je je zult voelen en hoe beter anderen je kunnen helpen.
• Probeer eerlijk te zijn en erken de mate waarin je eetstoornis je leven en dat van anderen beïnvloedt.
• Weet dat boulimia nervosa progressief is. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het is om er weer vanaf te komen.
• Als je het moeilijk vindt om zelfstandig hulp te zoeken, laat je partner of familie helpen. Sluit de mensen om je heen niet buiten.

Heb jij persoonlijke ervaring met boulimia nervosa en wil je je ervaring delen? Of heb je wellicht tips voor anderen? Laat dan hieronder een reactie achter! Ook vragen zijn van harte welkom.