Hersenoedeem: vochtophoping wegens hersenen & zenuwstelsel

De controle over je vochthuishouding oftewel waterbalans wordt uitgeoefend door verschillende organen die via het ruggenmerg met elkaar in verbinding staan en onderling communiceren. Vooral je hersenen spelen een belangrijke rol bij oedeem, en dan met name de hypothalamus en cerebrale cortex.

Bovengenoemde hersengebieden communiceren via het perifere zenuwstelsel met de nieren. Door een afwijking van hersenen of zenuwen kunnen communicatiefouten optreden, waardoor elders in het lichaam vocht wordt vastgehouden en oedeemvorming optreedt. In dat geval is oedeem dus cerebrogeen of neurogeen van aard.

Indien er iets mis is met de neurale verbindingen of als er verkeerde signalen worden doorgegeven, kan de vochtbalans verstoord raken, waardoor vochtophopingen ontstaan…

Cerebraal oedeem

De hersenen kunnen tevens het slachtoffer zijn van oedeem. Hersenoedeem oftewel cerebraal oedeem betreft een zwelling van het cerebrum oftewel de ‘grote hersenen’. Dit fenomeen kan onder meer worden veroorzaakt door een zware hersenschudding, zuurstofgebrek, hersenmetastase of hersentumor.

Hersenoedeem gaat vaak gepaard met hevige hoofdpijn, shock en bewusteloosheid. De bestrijding van het oedeem geschiedt meestal met behulp van corticosteroïden. Cerebraal oedeem is vaak het gevolg van hersenischemie. Bij ischemie van de hersenen krijgt een deel van de hersenen onvoldoende zuurstof aangereikt, waardoor een cerebrovasculaire accident (CVA) oftewel beroerte optreedt.

Twee vormen van hersenoedeem

Oedeem in het hersenweefsel staat dus ook wel bekend als cerebraal oedeem. Men onderscheidt twee types, namelijk:

1. Vasogeen hersenoedeem

Vasogeen cerebraal oedeem betreft een extracellulaire vochtophoping, dus rondom de cellen. Deze vorm ontstaat primair door verhoogde doorlaatbaarheid van de bloed-hersenbarrière, waarbij eiwitrijke vloeistof zich ophoopt in de extracellulaire ruimte. Vasogeen hersenoedeem ontstaat veelal door beschadiging van de bloedhersenbarrière, waardoor vochtstapeling optreedt in het omliggende hersenweefsel. Er zijn allerlei mogelijke oorzaken van vasogeen hersenoedeem, waaronder verregaande problemen met bloedvaten en/of bloeddruk.

Vasogeen hersenoedeem ontstaat dus primair door verhoogde permeabiliteit en wordt daarom ook nog weleens permeabiliteitsoedeem genoemd.

2. Cytotoxisch hersenoedeem

Bij cytotoxisch cerebraal oedeem daarentegen, is primair sprake van zwelling van hersenparenchymcellen; vaak is er in eerste instantie juist ook een afname van extracellulaire vloeistof. Deze vorm wordt geassocieerd met celdood en weefselverlies. Hersenoedeem wordt afhankelijk van de aangedane delen overigens ook nog onderverdeeld in witte-stof-oedeem en grijze-stof-oedeem. (bron)

Afhankelijk van de soort en ernst van de hersenbeschadiging treedt één van beide vormen van hersenoedeem op; soms ontstaan de vasogene en cytotoxische vorm gelijktijdig.

Neuraal, neurogeen & spinaal oedeem

Als vocht zich ophoopt door toedoen van zenuwen, spreekt men ook wel van neurogeen oedeem. Vochtstapeling in zenuwen (bijvoorbeeld door zenuwletsel wordt ook wel intra-neuraal oedeem genoemd.

Een vochtophoping in de ruggengraat staat ook wel bekend als spinaal oedeem. In de ruggengraat bevindt zich ruggenmerg: het deel van het centrale zenuwstelsel dat door het wervelkanaal binnen de wervelkolom loopt. Als gevolg van een beschadiging van het ruggenmerg wordt nog weleens vloeistof vastgehouden waardoor overmatige druk op het ruggenmerg ontstaat. Men spreekt soms ook wel van mergachtig oftewel ‘medullair’ oedeem.

Tot slot

Al met al kan oedeem ontstaan vanwege problemen met hersenen, ruggenmerg of zenuwen. Daarnaast kan zich vocht ophopen binnen hersenen en zenuwstelsel. In beide gevallen dient de onderliggende oorzaak van het oedeem te worden behandeld. Vaak gaat het om de gevolgen van zware hersenschuddingen, hersenbloedingen, herseninfarcten, hersenischemie, TIA’s, hersenmetastase, hersentumoren. epileptische complicaties, hemianopsie etc. Vanwege de verregaande complexiteit van het zenuwstelsel verschilt de behandeling van neuraal-, spinaal- en cerebraal-oedemateuze vochtophopingen sterk per individueel geval.

Heb je ervaring met oedeem in hersenen, ruggenmerg of zenuwen? Laat hieronder een reactie achter…