Oorzaken van loszittende tanden & uitvallende kiezen…

Het onvolwassen melkgebit zal vanzelf uitvallen om plaats te maken voor het volwassen gebit oftewel de ‘volgroeide dentitie’. De tussenperiode –waarin zowel melktanden als ‘blijvers’ voorkomen– wordt ook wel wisselgebit genoemd. Als er tanden of kiezen losraken en uitvallen ná deze wisselperiode, dan komen daar géén nieuwe exemplaren meer voor in de plaats. Een volwassen tand of kies die losraakt en uitvalt ben je dus voorgoed c.q. definitief kwijt. Logischerwijs wil je deze situatie (van loszittende tanden en/of uitvallende kiezen) dan ook koste wat kost voorkomen.

Hierbij alles wat je moet weten over (de oorzaken, voorkoming en behandeling van) loszittende, loskomende en uitvallende gebitselementen van het volwassen / volgroeide…   

Oorzaken van loszittende tanden & uitvallende kiezen

In tegenstelling van wat heel vaak wordt beweerd en veel mensen denken, is het losraken en uitvallen van tanden en kiezen géén onvermijdelijk gevolg van het verouderingsproces. Het is dus niet zo dat iedereen per definitie eindigt als een tandeloze bejaarde met een vals gebit c.q. kunstgebit… Want ouderdom hoeft helemaal geen invloed te hebben op je gebitskwaliteit, zolang je je gebit maar levenslang goed blijft verzorgen…

Sterker nog: het loskomen van tanden is helemaal geen  leeftijdsgebonden proces. Tanden en kiezen kunnen op ALLE leeftijden en op iedere willekeurige leeftijd losraken en uitvallen. Het losrakingsproces heeft in het overgrote merendeel van alle gevallen namelijk een bacteriële oorzaak. De enige factor die leeftijd speelt, is tijdsgebonden: hoe langer je leeft, des te langer je gebit bestaat en des te meer relatieve kans je gebit krijgt om te worden blootgesteld aan negatieve invloeden van buitenaf, waaronder bacteriën.

Echter geldt; als je je gebit optimaal verzorgt, kun je zelfs op 100-jarige leeftijd over een piekfijn en feilloos gebit beschikken. Zonder enige ongewenste gebitsmobiliteit.

De daadwerkelijke oorzaken van tandlosraking en tanduitval zijn als volgt…

1. Parodontitis doet tanden losraken + uitvallen

Parodontitis betreft een diepe tandvleesontsteking die verdergaat dan het oppervlakkige ‘vrije’ tandvlees. Aanvankelijk veroorzaakt tandplaque (een biofilm van speekseleiwitten en mondbacteriemassa) een terloopse ontsteking van de tandvleesrand oftewel een gingivitis; ‘gingiva’ betekent namelijk tandvlees. De rand van het tandvlees wordt dan rood en pijnlijk, en er kan ruimte ontstaan tussen het tandoppervlak en het omliggende tandvlees, met dientengevolge openstaande ‘tandvleespockets’, ‘tandpockets’ of kortweg ‘pockets’. (bron)

Plaque die lang aanwezig blijft, kan uitharden en verkalken tot tandsteen, hetgeen zich stevig vasthecht aan het oppervlak van tanden en kiezen. Bovenop het tandsteen wordt weer een nieuw laagje plaque gevormd, hetgeen –bij uitblijven van interventie– een vicieuze cirkel vormt. Door diepe, subgingivale tandplaque en tandsteen kunnen de pockets na verloop van tijd flink geïrriteerd raken en gaan bloeden. Via deze ruimte kunnen bacteriën bovendien nóg dieper doordringen, tot ver achter het tandvlees…

Onder het tandvlees bevindt zich het gebitssteunweefsel oftewel ‘parodontium’. Dit steunweefsel bestaat uit kaakbot / kaakbeen, het wortelcement, het periodontale ligament (PDL), het cementum, de alveolaire ‘botvoering’ en het aangehechte ‘vaste’ tandvlees. (bron + bron + bron) Zodra bacteriën deze steunweefsels aantasten, spreekt men niet langer van een gingivitis, maar van een parodontitis.

Het periodontale ligament (PDL) oftewel wortelvlies is opgebouwd uit meerdere bindweefselligamentjes die ervoor zorgen dat tanden en kiezen worden vastgehouden in de tandkassen oftewel alveolen. Het dient eveneens als schokdemper tussen de gebitselementen (tanden en kiezen) enerzijds en de kaken / kaakbogen (kaakbot / kaakbeen) anderzijds. Bacteriën die aanwezig zijn in de pockets produceren schadelijke toxines, waartegen het lichaam afweercellen produceert. Deze strijd tussen bacteriën en afweersysteem draagt bij aan de voortschrijdende afbraak van kaakbot en ligamentvezels, met onwenselijke gebitsmobiliteit (mobiliteit / beweeglijkheid van tanden en kiezen) tot gevolg.

Hoe vaker en langduriger het tandvlees ontstoken is, des te verder de tandvleesloslating zich ontwikkelt, des te dieper de tandvleespockets worden en des te groter de kans dat bacteriën naar de cruciale steunweefsels kunnen migreren. Bacteriën duiken de diepte in en kunnen als het ware de zachte steunweefsels opeten c.q. wegvreten, alsook het aangrenzende kaakbeen, inclusief de tandkassen. Kortom: de vezels zullen kapotgaan en het kaakbot zal worden afgebroken. Met als gevolg: terugtrekkend tandvlees, blootliggende tandhalzen en tandwortels, en uiteindelijk loszittende tanden en/of uitvallende kiezen…

Parodontitis wordt onderverdeeld in 3 fasen / classificaties, namelijk:

• Mild: op het tandoppervlak / kiesoppervlak verzamelt zich tandplaque, hetgeen zich uitbreidt tot op de tandvleesrand; het tandvlees raakt ontstoken en kan gaan bloeden
• Ernstig: de omliggende tandvleesrand raakt los van de onderliggende tand of kies, de pocket gaat openstaan, bacteriën vermenigvuldigen zich, tandplaque hecht zich aan tandsteen; kaakbot / kaakbeen wordt afgebroken.
• Zeer ernstig: tandvlees trekt zich terug; kaakweefsel en tandweefsel worden verder afgebroken; de tand of kies raakt los uit diens kas en kan uitvallen.

Parodontitis en aanverwante aandoeningen van het parodontium komen voor bij ongeveer 10 tot 15% van de bevolking. Chronische parodontitis verloopt doorgaans langzaam, sluipend en onopgemerkt, waardoor deze aandoening vaak laattijdig wordt ontdekt. Typerende symptomen zijn o.a. wijkend en bloedend tandvlees, gevoelige tanden en blootgelegen tandhalzen. (bron + bron + bron)

Een dergelijke kaakbotontsteking oftewel kaakbeenontsteking kan ertoe leiden dat tanden losraken, afsterven en uitvallen. Sterker nog: een tandwortelvliesontsteking (parodontitis c.q. parodontose c.q. periodontitis c.q. periodontose) is veruit de belangrijkste oorzaak van tandsterfte en tandverlies.

2. Roken kan tanduitval / tandverlies in de hand werken…

Allereerst veroorzaakt het roken van tabak zogenaamde rokerstanden: een hardnekkige verkleuring van het gebit. Dit rokersgebit kan mondziekten in de hand werken en verergeren, waaronder tandvleesontstekingen en zelfs mondkanker. Roken zorgt er namelijk voor dat mond en gebit moeilijker kunnen worden schoongehouden en toxische chemicaliën –welke veelvuldig in tabak aanwezig zijn– kunnen inwerken op de mondslijmvliezen.

De schadelijke stoffen in tabak zorgen er ook nog eens voor dat tandvleesontstekingen minder gemakkelijk kunnen worden geconstateerd, aangezien tabaksrook bepaalde symptomen verdoezelt. Deels komt dat door de uiterlijke gebitsverkleuring en tandvleesverkleuring, maar vooral ook omdat roken ervoor zorgt dat tandvlees minder snel bloedt, aangezien nicotine de bloedvaten in de mond vernauwt en verstopt.

Sowieso komen gingivitis en parodontitis (zie punt 1 hierboven) váker –en in beduidend ernstigere vormen– voor onder rokers dan onder niet-rokers. Tot slot heeft de behandeling van gingivitis en parodontitis een beduidend grotere kans van slagen als je stopt met roken. Roken belemmert namelijk een gezonde wondgenezing en werkt een verstoorde wondgenezing in de hand.

Gebitsafwijkingen door toedoen van roken, beginnen vaak met het ontstaan van subtiele speling op tanden en kiezen: er komt een beetje beweging in, hetgeen je niet gewend bent. Naarmate het parodontium verder wordt aangetast, verliezen tanden hen kiezen hun steun en stabiliteit, waardoor steeds meer beweegruimte ontstaat en gebitselementen steeds gemakkelijker gaan bewegen (en uiteindelijk zelfs kunnen uitvallen).

Let wel: stoppen met roken, kan er aanvankelijk voor zorgen dat je tandvlees (erger) gaat bloeden, aangezien de absentie van nicotine de doorbloeding bevordert. Dit zou je kunnen doen denken dat de situatie verergert, terwijl deze feitelijk verbetert. Stoppen met roken, is dan ook ALTIJD de juiste keuze, óók als je huiverig bent voor loszittende tanden en uitvallende kiezen.

3. Afwijkende stand van tanden & kiezen…

Er zijn verscheidene oorzaken te bedenken voor een afwijkende stand van tanden en kiezen (scheefstand, overlapping e.a.). Denk maar eens aan een stoornis in de wisselvolgorde van het melkgebit naar het volwassen gebit, een afwijkende kaakgrootte / kaakboogomvang, overmatig ‘tutten’ of ‘duimen’, et cetera… Groeiafwijkingen van de kaken en standsafwijkingen van het gebit kunnen lichamelijke klachten geven, waaronder kaakpijn, nekpijn en hoofdpijn. Ook het bijten, kauwen en articuleren kan erdoor worden belemmerd.

Een scheef en/of overlappend gebit (oftewel scheve en/of overlappende tanden) kan er echter óók nog eens voor zorgen dat de optimale gebitsverzorging flink wordt bemoeilijkt. Niet alleen tandenpoetsen, maar ook effectief spoelen, flossen, ragen en schrapen wordt lastiger. Immers kan een regelmatig gebit met rechte tanden effectiever worden gepoetst en gemakkelijker worden verzorgd, waardoor het onderaan de streep langer gezond kan blijven.

Gebitsonderhoud van een ‘scheefgebit’ is relatief lastig, waardoor de relatieve kans op gebitsproblemen en gebitsafwijkingen toeneemt. Dat deze indicatie op den duur losraking of uitval van tanden tot gevolg heeft, is niet extreme groot; desalniettemin behoren standsafwijkingen van get gebit tot de (directe en indirecte) mogelijke oorzaken van tanduitval c.q. tandverlies.

De aangewezen oplossing bij loszittende tanden door toedoen van scheefstand en overlap van gebitselementen, is doorgaans een beugelbehandeling. Kortom: orthodontie (de plaatsing van een orthodontische beugel) door een orthodontist.

4. Diabetes als oorzaak van uitvallende tanden

Diabetes oftewel suikerziekte is een bedrieglijke aandoening die gepaard gaat met verscheidene verrassende statistieken, zo óók ten aanzien van loszittende tanden en uitvallende kiezen. Zo heeft ongeveer een derde van alle diabetespatiënten te kampen met gingivale, parodontale en/of periodontale tandvleesaandoeningen. (bron)

Op de langere termijn kan een dergelijke (diabetische) tandvleesaandoening leiden tot het verlies van één of meerdere tanden en/of kiezen. Sterker nog: de ‘American Dental Association’ publiceerde een onderzoek waaruit blijkt dat één op de vijf van álle gevallen van tandverlies / kiesverlies kan worden gelinkt aan diabetes mellitus oftewel suikerziekte. (bron)

Maar hoe komt het dat loszittende tanden zo sterk worden geassocieerd aan diabetes? Diabeten hebben te kampen met verhoogde en schommelende bloedsuikerspiegels en dientengevolge een vertraagd wondgenezingsproces en een verslechterde weerstand jegens ontstekingen en infecties. Deze factoren zorgen voor een verhoogde vatbaarheid ten aanzien van tandvleesaandoeningen en een bemoeilijkte genezing en behandeling ervan. (bron + bron)

Let wel: hoe slechter jouw diabetes en hypoglykemie onder controle zijn, des te groter de kans op gebitsproblemen, tandvleesproblemen en uiteindelijk verlies van tanden en/of kiezen.

Groeit een losse tand weer vast… Kunnen loszittende tanden vastgroeien?

Kaakbot / kaakbeen dat eenmaal is afgebroken onder invloed van pathogene mondbacteriën kan zichzelf helaas niet herstellen en komt dus nooit meer terug. Uiteindelijk kan door toedoen van parodontitis dusdanig veel botweefsel verdwijnen dat tanden en kiezen los in hun tandkassen gaan staan en tenslotte uitvallen. Wat verloren is, kan niet worden hersteld, maar aanwezige bacteriën kunnen wel worden in hun bedrijvigheid worden gedwarsboomd, waardoor een stabiele situatie wederkeert.

Of een loszittende tand of kies weer vastgroeit, is dus volledig afhankelijk van hoe ver het degeneratieproces van de tandkassen (dát deel van de kaak waarin de tanden geworteld zijn) reeds is gevorderd… Dus van het beloop van de weefselsterfte… Van het de Progressie (of eigenlijk regressie) van de gebitsaandoening… De vordering / voortschrijding van het afbraakproces… De mate van ontsteking, infectie, ettering en afbraak. Een onberispelijke mondhygiëne en gebitsverzorging is daarbij méér dan het halve werk.

Voorkomen is en blijft te allen tijde beter dan genezen, maar hoe vroegtijdiger de onderliggende oorzaak van loszittende gebitselementen wordt opgespoord en achterhaald, des te groter de kans dat je je tanden tot aan het eind van je leven zult behouden.

Verlies van loszittende tanden veroorzaakt geheugenverlies…

Kleinschalig, maar kwalitatief hoogstaand wetenschappelijk onderzoek toont aan dat verlies van tanden en kiezen kan leiden tot geheugenverlies. (bron + bron + bron)

De exacte oorzakelijkheid blijft vooralsnog onduidelijk, maar mogelijkerwijs heeft de afname van je geheugen te maken met drie aspecten, namelijk:

• Minder tanden betekent minder gevoelsreceptoren in de mond en minder zintuiglijke input vanuit het gebit, waardoor je hersenen minder signalen toegestuurd krijgen, ook dát deel het brein dat verantwoordelijk is voor het vormen en opslaan van herinneringen.
• Het kauwvermogen neemt af. En kauwen, stimuleert de bloedstroom naar je hersenen en verhoogt de activiteit in verschillende breingebieden.
• Mensen die tanden verliezen, vermijden bepaalde (veelal vaste / harde) voedingsmiddelen, waardoor de inname van bepaalde vitamines, mineralen, sporenelementen en fytonutriënten afneemt.

Verlies van tanden begint vaak met teruggetrokken tandvlees en (repetitieve / chronische) tandvleesontstekingen. Heb je last van zulke klachten en ben je huiverig voor geheugenafname, overweeg dan om een afspraak te maken met je huisarts, mondhygiënist of tandarts.

Dromen over losrakende en uitvallende tanden…

Het is niet gek dat veel mensen dromen over uitvallende tanden. Dit beangstigende fenomeen komt immers veelvuldig terug in horrorfilms, maar het maakt ook onderdeel uit van de angsten, nachtmerries en angststoornissen van talloze mensen.

Hoe dan ook zijn er relatief veel mensen die dromen over verlies c.q. uitval van tanden. En er zijn volop website die beweren dat dromen over tanden die uitvallen een specifieke betekenis hebben. Tanden en kiezen zouden staan voor kracht en macht. En verlies van tanden of kiezen zou staan voor krachteloosheid en onmacht. Kortom: jezelf zwak en machteloos voelen. Ook onzekerheid, gebrek aan zelfvertrouwen en assertiviteit, en een negatief zelfbeeld worden aan ‘tandverliesdromen’ gelinkt.

Let wel: het duiden van deze dromen en het toeschrijven van specifieke betekenissen en voorspellende eigenschappen aan zulke droombeelden is pertinent bijgeloof. Natuurlijk staat het iedereen vrij om in droomduiding te geloven, maar het is geenszins constructief om jezelf angsten te laten aanpraten. Wetenschappelijk benaderd, zegt het dromen over uitvallende tanden niets meer of minder over jou of jouw toekomst dan het dromen over ieder ander willekeurig thema.

Maak jij je zónder reële medische / klinische aanleiding zorgen over de toekomstige / hypothetische uitval van tanden of kiezen en beheerst deze angst zelfs je dromen, dan kan het raadzaam zijn om dit te bespreken met huisarts of psycholoog.

Loszittende tanden: tot slot…

Naast bovengenoemde oorzaken van loszittende tanden en uitvallende kiezen zijn er méér potentiële aanstichters. Hierbij valt te denken aan extreem bruxisme (tandenknarsen / tandenklemmen), chemotherapie, cariës / tandbederf, wortelpuntontstekingen, leukemie / beenmergkanker, aids, zeer hevige hormoonschommelingen (zoals tijdens de zwangerschap en overgang) en bestraling / radiotherapie van het hoofd-halsgebied (meestal ter behandeling van hoofd-halskanker; o.a. neuskanker, schildklierkanker, mondkanker, slokdarmkanker, speekselklierkanker e.a.), ernstige tekorten aan vitamine C, vitamine D-resistente rachitis (Engelse ziekte), kwikvergiftiging / kwikintoxicatie en bisfosfonaat-gerelateerde kaakosteonecrose. Ook bepaalde geneesmiddelen kunnen een rol spelen; denk maar eens aan bepaalde anti-epileptica, antidepressiva en bloeddrukverlagers.

De behandeling van loszittende tanden schuilt in het effectief behandelen van de onderliggende oorzaak, dus het aanpakken van de ontstaansbron die ten grondslag ligt aan de uiteindelijke losraking en uitval van tanden en kiezen. Is er sprake van een verhoogde mobiliteit van gebitselementen, neem dan zo spoedig mogelijk contact op met je huisarts, mondhygiënist of tandarts! Want gebitsverlies is te voorkomen…

Heb jij aanvullende vragen of suggesties ten aanzien van losrakende en uitvallende tanden? Deel dan jouw opvattingen, bevindingen en vraagstukken omtrent tanduitval / tandverlies in een berichtje hieronder!