Hoe ontstaan koude tenen en wat kun je ertegen doen?

Koude tenen zijn een eigenaardig, maar veelvoorkomend verschijnsel. De één kan zelfs in de winter op blote voeten lopen, de ander ligt zelfs ’s zomers met geitenwollen sokken aan in bed. Koude tenen, wintertenen oftewel perniosis komt voornamelijk ’s winters voor en wordt veelal veroorzaakt door kou op een slecht doorbloede huid. Koude tenen zijn niet gevaarlijk, maar wel erg irritant en onprettig…

De symptomen van koude tenen

Koude tenen –of perniosis– gaan vaak gepaard met de volgende symptomen:

• Pijn in de tenen
• Blauwrode plekken
• Zwelling van tenen
• Gezwollen huid (bobbeltjes)
• Hevige jeuk
• Branderig gevoel
• Vrij acuut ontstaan van klachten

Hoe ontstaan koude tenen?

De belangrijkste factor voor het ontstaan van koude tenen of perniosis is natuurlijk kou. Kou beïnvloedt namelijk de:

• Arteriolen: kleine slagaders die de doorbloeding reguleren van de weefsels waarin ze uitmonden (waaronder de tenen).
• Venulen: kleine aders die het bloed terugvoeren (onder andere vanaf de tenen) richting het hart.
• Capillaire vaatnet: de allerkleinste haarvaatjes die zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen uitwisselen met de (teen)weefsels waar ze doorheen lopen.

Kou doet de arteriolen en venulen in de huid vernauwen en het capillaire vaatnet verwijden. Warmte doet het omgekeerde. Warmte verwijdt de arteriolen en venulen en vernauwt het capillaire vaatnet. Dankzij dit mechanisme koelen onze handen en voeten bij kou af, maar blijven onze vitale organen relatief warm. In principe is dit mechanisme dus van levensbelang.

Wanneer je regelmatig last hebt van koude tenen functioneert dit mechanisme echter niet probaat. De venulen reageren –voornamelijk bij opwarming– te traag op temperatuurwisselingen, waardoor de doorbloeding van het capillaire vaatnet stuwt en wordt vertraagd. Deze stuwing leidt tot de welbekende symptomen van koude tenen, wintertenen ofwel perniosis: pijn, jeuk, rode plekken, zwellingen en/of branderigheid.

Waardoor kunnen koude voeten worden veroorzaakt?

Wanneer de wisselwerking van arteriolen en venulen enerzijds en het capillaire vaatnet anderzijds niet naar behoren functioneert is je doorbloeding slecht waardoor je last krijgt van koude voeten. Factoren die van negatieve invloed zijn op de doorbloeding en koude voeten in de hand werken zijn:

• Erfelijkheid: genetische aanleg
• Niet warm genoeg gekleed gaan
• Collageenziekten
• Langdurige blootstelling aan lage temperaturen (koude lucht, koud water e.a.)
• Hormoonschommelingen (zwangerschap, overgang, puberteit, menstruatie e.a.)
• Ziekte van Raynaud
• Lupus Erythematodes (LE)
• Schommelingen van de bloed-viscositeit
• Atherosclerose
• Slecht of knellend schoeisel
• Roken
• Diabetes (suikerziekte)
• Reuma

Bovendien ontstaan koude tenen vaak door afknelling en overbelasting of een combinatie van factoren. Denk maar eens aan schaatsen (overbelasting + kou + afknelling), het dragen van gips (afknelling + kou + houding) of tijdens intensief sporten (voetbal, toernooien etc.). En als je ligt te slapen; doordat je lichaam plat ligt, wil de bloedcirculatie nog weleens stagneren.

Koude tenen voorkomen

Koude tenen zijn (deels) te voorkomen of verhelpen door:

• Smeerseltjes die de huiddoorbloeding verbeteren
• Kou te vermijden
• Wollen sokken te dragen
• Je warm te kleden
• Regelmatige spieractiviteit (sport & lichaamsbeweging)
• Voetmassages
• Goed schoeisel
• Wisselbaden
• Massagezolen & zilversokken

Meer informatie over (de behandeling van) koude tenen vind je in dit artikel over koude voeten. Heb jij vragen of opmerkingen m.b.t. koude tenen? Deel hieronder jouw bevindingen, adviezen, ervaringen en vraagstukken in een reactie!