Turmeric & curcamine: wat is het, gebruik, werking & onderzoek

Turmeric wordt in het Nederlands ook wel kurkuma, tarmeriek, koenjit, koenier, of geelwortel genoemd. Je kent kurkuma waarschijnlijk wel als het gele poeder dat in de supermarkt wordt verkocht in het kruidenschap. Kurkuma is een van de voornaamste ingrediënten van curry en vormt tevens de basis van kerriepoeder. Toch wordt geelwortel niet alleen gebruikt als specerij, maar wordt het ook gekoppeld aan gezondheidsvoordelen en zou het zelfs een geneeskrachtige werking kunnen hebben. In deze context wordt turmeric vaak als curcamine vermeld. Hoe dit precies zit, wat het verschil is tussen turmeric en curcamine en welke wetenschappelijke bewijzen er zijn voor de werking van kurkuma lees je in dit artikel.

Wat is turmeric / kurkuma?

Turmeric is de Engelse naam voor een plant die officieel Curcuma longa heet. Deze plant noemen we in Nederland in de volksmond doorgaans kurkuma. Van de wortels van de kurkumaplant wordt een specerij gemaakt dat met name in Aziatische gerechten veelvuldig wordt gebruikt. Dit specerij wordt ook wel geelwortel, tameriek, koenjit of koenier genoemd. Dankzij de uitgesproken gele kleur van kurkuma kan het ook uitstekend dienstdoen als kleurstof, bijvoorbeeld in voeding of make-up. Daarnaast heeft kurkuma mogelijk een geneeskrachtige werking en wordt het gebruikt ter behandeling van diverse ziekten.

Wat is curcumine?

De kleurstof curcumine komt voor in de wortels van de turmeric plant (Curcuma longa). Het is een sterke antioxidant en het wordt ook in verband gebracht met ontstekingsremmende eigenschappen. Daarnaast is curcamine verantwoordelijk voor de karakteristieke, gele kleur waar kurkuma om bekendstaat. Curcamine is dus een onderdeel van de turmeric plant, ook wel kurkuma of geelwortel genoemd. Onbewerkte turmeric bevat ongeveer 2 tot 5 procent curcamine.

Samenvattend
In principe wordt met turmeric, kurkuma, geelwortel en soortgelijke termen doorgaans exact hetzelfde bedoeld. Curcamine is daarentegen slechts een specifieke stof uit de wortels van de plant.

Turmeric / curcamine in supplementen

Maar hoe zit het dan met de supplementen waar turmeric, kurkuma en/of curcamine in is verwerkt? Onderstaand een opsomming en de nodige uitleg.

Kurkuma, turmeric poeder & (gemalen) geelwortel

Kurkuma zoals je dit in de supermarkt koopt, is doorgaans simpelweg een gedroogde, gemalen variant van hele geelwortel oftewel de wortels van turmeric / kurkuma. De wortels zijn dan uitsluitend schoongemaakt, gedroogd en tot poeder verwerkt. Deze kruiden worden ook wel turmeric poeder genoemd.

Turmeric ofwel kurkuma extract

Turmeric extract (= kurkuma extract) is een geconcentreerde, ingedikte variant van de oorspronkelijke wortels. Als turmeric in een supplement wordt gebruikt, dan wordt het vaak in extract-vorm toegevoegd. Zodoende ontstaat een product met een hogere concentratie aan nuttige stoffen en hoef je er niet heel veel van te slikken om te kunnen profiteren van de gunstige eigenschappen van kurkuma.

Curcamine extract

Curcamine is een kleurstof uit de turmeric wortels. Met name deze stof wordt in verband gebracht met diverse voordelen voor de gezondheid. Dit is dan ook de reden dat specifiek de curcamine uit kurkuma vaak in supplementen wordt verwerkt. Dit noemt men curcamine extract. Curcamine extract is in verhouding tot gewoon kurkumapoeder een sterkere antioxidant. Curcamine extract wordt in de praktijk ook nog wel eens turmeric extract of kurkuma extract genoemd, maar het is dus eigenlijk iets anders.

Waar is turmeric en curcamine goed voor?

Met behulp van wetenschappelijk onderzoek is turmeric, en dan doorgaans specifiek de stof curcamine, in verband gebracht met de volgende gezondheidsvoordelen en geneeskrachtige effecten…

Let op Veel van de onderstaand genoemde onderzoeken en conclusies zijn verkennend van aard en/of relatief kleinschalig.  Dit betekent dat er weliswaar aanwijzingen zijn dat curcamine een gunstig effect heeft op onderstaande ziekten en aandoeningen, maar dat aanvullend, grootschalig(er) onderzoek nodig is om de voorlopige conclusies te bevestigen.

Ontstekingsremmende werking

Een van de gunstigste eigenschappen van turmeric (en dan met name van de stof curcamine) is diens ontstekingsremmende werking. De ontstekingsremmende capaciteiten van curcamine zouden vergelijkbaar zijn met ontstekingsremmende medicijnen. Dergelijke ontstekingsremmers gaan vaak gepaard met bijwerkingen, terwijl hier bij curcamine nauwelijks sprake van zou zijn.

Stoffen met een ontstekingsremmende werking zijn enorm heilzaam voor het menselijk lichaam. Ze ondersteunen je afweersysteem en dragen bij aan lichamelijk herstel. Je wordt dus enerzijds minder snel ziek en anderzijds sneller beter. De ontstekingsremmende werking van curcamine werd onderzocht in verschillende studies (o.a. deze en deze).

Sterke antioxidant

Curcamine is zelf een antioxidant (bron), maar zou mogelijk ook de werking van lichaamseigen antioxidanten bevorderen. Antioxidanten beschermen tegen vrije radicalen (= oxidanten). Door toedoen van vrije radicalen kunnen je lichaamscellen beschadigen, wat tot tal van ziektes kan leiden. Denk hierbij o.a. aan hart- en vaatziekten, diabetes en kanker. Ook de ogen, huid en hersenen kunnen worden aangetast door vrije radicalen.

Hooikoorts & allergie

Curcamine heeft mogelijk een gunstig effect op mensen met hooikoorts en andere vormen van allergie. Curcamine zou o.a. een remmend effect hebben op het vrijkomen van histamine. Volgens deze studie had het toedienen van curcamine bij dieren een positieve uitwerking op allergieklachten.

Astma

Dankzij de ontstekingsremmende werking, zou curcamine ook gunstig kunnen uitwerken bij astma. Dit wordt bevestigd door dit onderzoek.

Artritis

Bij artritis raken de gewrichten ontstoken. De ontstekingsremmende eigenschappen van curcamine kunnen verlichting geven voor patiënten met artritis. Zie deze studie.

Bevordert hersenactiviteit en gaat hersenziektes tegen

Curcumine is gelinkt aan een gunstig effect op brain-derived neurotrophic factor (BDNF). Dit is een soort groeihormoon dat je hersenen in goede conditie houdt. Door dit positieve effect van curcamine kunnen hersenaandoeningen mogelijk worden voorkomen of vertraagd. Ook je geheugen zou mogelijk verbeteren.

Depressie

Er zijn aanwijzingen dat curcamine werkzaam is als antidepressivum. Daarnaast wordt het gelinkt aan het bevorderen van de neurotransmitters serotonine en dopamine, stoffen die een positieve invloed hebben op o.a. depressie.

Ziekte van Alzheimer

Zowel ontsteking als oxidatie spelen een rol bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Omdat curcamine mogelijk een positief effect heeft op beide (zie hierboven), kan curcamine een positief effect hebben op de ziekte van Alzheimer. Daarnaast wordt curcamine gelinkt aan het verdwijnen van amyloïde plaques, welke een belangrijke rol spelen bij de ziekte van Alzheimer. Er zijn aanwijzingen dat curcamine zowel kan worden gebruikt ter preventie van de ziekte van Alzheimer als ter behandeling ervan.

Hart-, en vaatziekten

Curcamine zou van positieve invloed kunnen zijn op hart- en vaatziekten. Zo draagt curcamine bij aan het functioneren van endotheel. Dit dient ter bekleding van de bloedvaten. Ook het feit dat curcamine wordt gelinkt aan een ontstekingsremmende werking en antioxiderende eigenschappen heeft (zie hierboven), kan zeer gunstig uitwerken op het hart. Dit onderzoek onderstreept de beschermende rol van curcamine bij het ontwikkelen van cardiovasculaire ziekten.

Voorkomen & behandelen kanker

Er zijn diverse onderzoeken (o.a. deze en deze) gedaan naar het effect van curcamine en turmeric in relatie tot kanker. Er zijn aanwijzingen dat curcamine een behandeling tegen kanker kan ondersteunen en bovendien groei van kankercellen en het verspreiden van kanker kan tegengaan. Er zijn ook aanwijzingen dat curcamine zelfs een rol kan spelen bij het voorkomen van kanker. Dit zou met name het geval zijn bij kankervormen die ontstaan in het spijsverteringskanaal, zoals darmkanker.

Overige klachten & aandoeningen

Doordat curcamine zowel ontstekingsremmende als antioxiderende eigenschappen heeft, kan het op tal van ziekten en lichaamsprocessen een gunstige uitwerking hebben. Een groot scala aan ziekten heeft namelijk één of meerdere raakvlakken met ontsteking en/of oxidatie. Zodoende kan curcamine een gunstig effect hebben op o.a.:

• Maagzuur
• Maagzweren
• Gewrichtspijn
• Ziekte van Crohn
• Colitis ulcerosa
• Prikkelbare Darm Syndroom (PDS / IBS)
• Galblaasproblemen
• Verhoogd cholesterol
• Vermoeidheid
• Longinfectie
• Fybromyalgie
• Diabetes
• Lupus (SLE)
• Blaasontsteking
• Nierproblemen
• Psoriasis
• Artrose
• Oogontsteking
• Tandvleesaandoeningen

Negatieve onderzoeksresultaten

Hoewel er veel verkennende onderzoeken zijn uitgevoerd die lovend zijn over de effecten van turmeric en curcamine, zijn er ook onderzoeken die geen gunstige effecten hebben kunnen vinden. Met name het feit dat curcamine slecht wordt opgenomen door het menselijk lichaam is mogelijk problematisch. Daarnaast zijn er geen wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar curcamine die dubbelblind en placebogecontroleerd zijn uitgevoerd. Dit is de gouden standaard binnen de wetenschap om conclusies echt aanneembaar te maken. Tot slot is bij een deel van de studies die zijn uitgevoerd mogelijk sprake van belangenverstrengelingen. Denk hierbij aan onderzoekers die zelf ook producent zijn van een curcamine supplement of wetenschappers die worden gesponsord door een producent.

Opname van turmeric & curcamine

Helaas is het menselijk lichaam van nature slecht in staat om turmeric op te nemen. Hetzelfde geldt voor curcamine, de specifieke stof die uit de geelwortel wordt onttrokken. Er zijn wel aanwijzingen dat de opname kan worden verbeterd door het samen met vet of olie in te nemen. Ook zwarte peper zou de opname van turmeric en curcamine kunnen verbeteren. Dit is te danken aan de stof piperine in zwarte peper. Volgens dit onderzoek verbetert piperine de opname van curcamine met 2000%. 

Bijwerkingen

Er worden over het algemeen niet veel bijwerkingen gemeld bij het gebruik van turmeric en curcamine. De meest voorkomende bijwerkingen zijn buikpijn, misselijkheid, duizeligheid en diarree. Overleg altijd met je huisarts voordat je een supplement gebruikt en lees de bijsluiter goed door.

Zwangerschap

Hoewel het waarschijnlijk veilig is om kurkuma kruiden zo nu en dan tijdens het koken te gebruiken als je zwanger bent, wordt het innemen van een supplement met kurkuma, turmeric of curcamine afgeraden. Dit komt omdat er aanwijzingen zijn dat curcamine mogelijk van invloed is op de baarmoeder en menstruatie kan opwekken.

Dosering turmeric / curcamine

De gebruikte dosering van turmeric of curcamine verschilt sterk per bovengenoemd onderzoek. Over het algemeen werd een dosering van 500mg tot 1500mg of meer per dag onderzocht. Daarmee is het onwaarschijnlijk dat je voldoende kurkuma binnenkrijgt via een gewone maaltijd (bijvoorbeeld curry) om er waarneembare gezondheidsvoordelen aan over te houden. Een curcamine supplement is daardoor waarschijnlijk de beste optie indien je de gezondheidsvoordelen van turmeric zelf wilt testen.

Deel jouw ervaring met curcamine!

Gebruik jij een curcamine supplement? Dan zijn we heel benieuwd naar jouw ervaringen! Ook vragen of opmerkingen over turmeric en curcamine kun je uiteraard kwijt in de vorm van een reactie hieronder.